Hawaii Holomua, Volume I, Number 50, 16 April 1894 — Hoiko a Baraunu. [ARTICLE]

Hoiko a Baraunu.

Xa Ninau ia Lunakanawai Kiekie Alapaki, MALUKA O KE Kumuhana o Hawaii. Ma muli o k.i loaa ana mai o kekahi hoike a Balaunu ia makou e pili ana i ka ninau o Hawaii nei. nolaila. ke waiho aku nei makou i ke an-nui me ke au-iki o ka Alapaki Kauka mau olelo, no ka pomaikai o na poe lieluhelu, a na oukou no ia e wae ae a loaa ka i’o a me ka mole o kana ma>» olelo, e like me ia ana i hoike piha aku ai ia Komieina Balaunu, a waiho aku ai hoi oia imua o kona aupuni no ia man olelo ko’iko’i a Alapaki aia kona kulana Lunakanawai Xui o ko Hawaii nei Aha Kiekie, a oia keia a makou e hoopuka ak\i nei no ka hoomalamalama ana ia kakou maluna o keia ninau lahni e pili ana i ko kakou mau pono, a e maopopo ai hoi ke kahna a me ka manao.o maoli o kela kumukanawai pauaka a na mikanele wahahee o 1887 i o'e’o ai—"He Kumukanawai ia e ola ai o Hawaii a e holomui ai ka aina;” aka, oka mea nae a kakou e ike-maka nei iloko o keia la, ua pau ka hie o ia mau olelo, a ua hoopunipuni maoli mai ka poai mikanele no ka lakon olelo hoopaa mua i keia lahui, ma o ko lakou makemake e hana i kumukanawai hou malalo oka manao kue a me ke apono ole o na kanaka Hawaii. O keia malaio iho na kukai olelo mawaena o Komiaina Ealaunu ma ka aoao o Amerika, a me Lanakanawai Alapaki (A. F, Judd) ma ko lakou aoao hoohui aina; a e hoomaopopo ia. o ka huapalapala “N,” oia ka ninau a Balaunu; a o ka huapalapala *’H,” oia ka haina a Alapaki. Na Ninau a me na Haina. N. E oluolu oe e hai mai, i hea koa wahi i hanau ai? U. I Honolulu nei, i Ianuari 7. 1838.

N. O keia anei kou home i na wa a pau? H. Ae, mawaho ae o na makahiki eba o‘u i noho ai i Amenka, oia hoi, he e!ua makahiki nia lale, a he elua cca Ke Ku’.a Ao Kanawai o Havada. I Hawaii nei ko’u wahi i hoomaamaa ai imua o na aha kmawai i ka 1S64; he elua inanawa i komo oi i ka A haolelo, i ; ka 1S6S, he lunamakaaiiba)nana no Kona Honia; a i ka 1SiO, he lunamakaai(ba)nana no Honolulu nei. I ka lS.o, ua kohoia au i Loio Kuhina e Lnnalilo, a i kena make ana i ka 18(4 a noho mai o Kalakaua. ua kohoia au i R 'kn.i LunaKanawai no ka Aha K’.ekie. a mai ia makahiki mai ko’n noho ana iloko o ka oilia.ia lunakana—wai a liiki i keia manawa a kaua e kam lilio nei. N. Pehea ke ano o ke koho ia ana o na lunakanawai mamua aku 0 ke Kumukanawai (elau-pu) o 1887? H. Ua hookohu maoli ia akn lakou. N. Nawai lakou i hookohu aku? H. Na ka Moi i hookohu, a oia ka raea maa niau o na lunakanawai o ka Aha Kiekie mamua aku o ia manawa, na na Moi wale no i hookohu na lueakanawai o ka wa 1 hala. N. Owai ka Kalakaua lunakanawai mua loa i koho ai no ka Aha Kiekie? H. O lunakanawai Alani, aka, i Araerika nae oia i ka wa i kohoia ai o Kalakaua i Moi. O kekahi mau lunakanawai e ae i kohoia, oia no o Hakawela me \ViIimana, a o Hailaki a me a’u na kokna lunakana wai. N. O keia mau inoa au i hoike mai nei, he koko Hawaii no anei kekahi iloko o lakou? H Aole, he poe haole wale no lakou mai na aina e mai. N. He poe kanaka Hawaii maoli unei kokahi i kohoia ma kela kulana iloko o keia aupuni? H. Ae, he elua wale no kanaka Hawaii. N. Nawai laua i hookohu? H. Na Kamehameha III. a me Kamehameha V. Oka inoa mua, oia o lunakanawai li, he kanaka Hawaii maoli; o ka inoa elua, oia o lunakanawai R. P. Davies, he hapa-haole. N, Pehea ke ano o ko oukou Ahaolelo mamna aku o ke Kumukanawai o 1887? H. He Ahaolelo ko makou i hoohuiia iloko o hookahi hale, oia hoi, o na alii i kohoia e ka Moi, a me n\ lunamakaainana i kohoia e ka lahui. N. Pehea ke ano o ke kohoia ana o na aiii? H. Kohoia e ka Moi ma o ka waiho ana mai a ka Aha Kuhina i kona inoa.