Hawaii Holomua, Volume I, Number 16, 21 April 1894 — Hoi Nele O W.C. Aki. [ARTICLE]

Hoi Nele O W.C. Aki.

aohe lau oliva va ka WAHA. LaNAKELA LOA KE KEIKI O NAWAIEHA JO l JN KEALOALII. Owau kekahi ohaa ee pakeke o ■ ka mokuahi Malalani o k»lal*2i ’ o Aperila. 1894, mai ke a»a mai o Hookena. a i ko’a leleana iuka 0 Keauhoa, ua ike mohaha aku la , au ia J. K. Kealoalii e haiolelo ana imua o na kanaka oKahaluu a me Keauhou malana o kela kanawai aeahaukae e hoc>pah :ln nei mai Hawaii a Niihau. £ia na olelo ano nui a Kealoalii: “Ena hoaloha makaaiiana a pau o Kona Akau—He an<n nui au i ka ike k o kuu keiki W. C. Aki i ka hapai memeue ae ! no iaia ihe, oia ka loio pookela loa ma ka ike kanawai. I ko ua W. C. Aki haakei ana ma kana haiolelo ma ka uw°po o kt awa o Kailua, ma ka Poaha, la 12 o Ape rila. Ua olelo mai o W. C. Aki i na olelo kuaaka i makemake ole ia e na kanaka naauaoo Kena nei. 1 kela minute ana e liki a.na, ua j hu ae la na puaa he 19 a ko Pukiki e kokoke ana ma kahi a Aki e haiolelonei, a i mai la o Kealoalii—“Ke akaaka ae la na puaa i ko haiolelo naaupo e Aki.’’ AlaI ila, heluhelu mai la o Aki he wahi manao no Alapaki Kauka ma ke kahi apaua pepa, a olelo mai 1«: “Eia Ua manao alakai a Iuda lsekarioka: E hoakaka aku ia oukou e k&kauinoa oukou a hoohiki e like me keia kanawai a ka Aha- , hooko P. G. Aole loa he wahi k-inaka hookahi i puni ia Aki, o kela mau puaa he 19 ke uwa ana. I keia manawa i poha maiai ku elele o Nawaieha me keia mau I olelo: E na kanaka puawai kila o Kona Akau nei, e hahai mai oukou ia'n, e haioleio ana au maloko o ke kuea o ka pa o Kaelemakale. Ua hahai aku la nakanaka apau ia J. Kealoalii, a haalele ia aku la oAki me na puaa a na Pukjki, e . noi ana paha oia i na puaa e hoo- ! hiki a e lawe i ka balota o Aki. Eia na olelo ohaha a keia keiki mikololohua i pane aku ai i ka lehulehu: £ na kanaka Hawaii apau loa e noho ana ma keia aina kupolua i ka lai. Ua hoonoho ia oukou ma keia aina hewahewa a ka nani i noho alii ai. “O Kona kaiopu i ka lai,” etc, etc. He puuwai aloha ko’u i haiolelo palaualelo a k*hi loio haakei o Honolulu i akaaka ia mai nei e na puaa a ke Pukiki, i ka heluhelu ole i ka Buke kanawai o ka Euanelio penei: Mai hoelei i ka oukou momi imua o na puaa, o hehi waleia ilalo, etc, etc. 0 ke kanawai koho Elele a ka Ahakuka o ke aupuni P. G. he kanawai poo ole, aole no he hiu, a he pauku waena wale no. O ko oukou mau inoa pakahi i kapaiaeke oukou mau makua, no oukou ponoi no ia moa, aole ia he mea moraki wale ia no ka pono o hai. I na e kakau ole oukou a lawe ole i ka hoohiki elike me ke koi ana a keia kanawai pupuka ino, alaila, aole no oukou e hoopaiia ma ke kanawai o ka aioa, aole ma ke dala, a aole no hoi ma ka hana oolea. Ua kue loa keia kanawa 1 lapuwale i ka lunaikehala o ke kanaka. (I keia manawa i hnli ae ai a kamailio ia Mr. W aila.) £ Mr. W'aila, ka hope Loio Kuhina o ke aupuni P. G. Ma ke kumukanawai hea la oukou i hoo - puka’i ina palapala Hopu e pili ana ina hihia Kanima a me na hoopii waiwai o ke kau Jiure ma Kau? Ina me ke kanawai o ka elau pu 1887, alaila, ua like me ke kau hon iho i kumokanawai malnno o ke kumukanawai no a oukou i hana ponoi ai. Eiakeia, aole iike ia ma keia kanawai ka la e noho ai ka Ahaelek. Eia ka’u e hoomaopopo neL ina e kakauinoa aaa oukou, alaila, oia ka maa nni loa, he oaea ole ka hoohiki ana—«a papaiaoa ke kapiliia maloko o ka Baka Hoohuiaina. na lakou na aieio hoapoaipani mua i ko lakou huiaa he iaoa o na kaoaka Hawaii I kakaa kelohe ia ma na paia o kehl Hale kaakaaawai o Amanka a aw ka pilapaia hoopii a ka Moiwahine Liliuokalani, oia aa pnnpou i ka’i ia i aa maka o k» poa Loohai aina • pokaakaa holaaei ma na wahi a pea o aa mokapoaioHawaiiaei- Uomakopoaa maka.oU keūo haha

I le&i nei a ke kolo *nai nei malnna ' 0ns pali o Kalalan i Kauai. Ke olelo nui mai nei, auhea ke alanui j e hele ai a hiki i Amerika ? Eia ka ieo hope loa o J. K. Kea»oalii: E kuu mau keiki a me a u mau moopnn». na opuu pua o ke kihapai nani o Hawaii —E hnomau i ka noho malie. oiai. ua hanohano loa oukou e ka poe iloko oka Hui Aloha Aina nona kela huina 8,57» 1 mailani i ka leo o Liliuolnloku—-kaonohilani-o-Kinaa. E malama i ka pono a e noho me ka maiuhia oko makou lahui hoolohe. O keia ■ leo nahenahe oka Moiwahine, oia ka ikaika o Hawaii i keia mau la. • Aloha oukou. Koxa Bot.