Hawaii Holomua, Volume I, Number 26, 30 June 1894 Edition 02 — Ka Ninau o Hawaii! [ARTICLE]

Ka Ninau o Hawaii!

apono o kaliyi LANA I KA KE SENATE. j Olelo Hoohoholo a Senetoa Tape Imua o ke Senate. 0 ka .Vina i Auouni o Hawaii e paa ia nei e Peresidena Kaluūlana a me ka Ahaoleio o ka Kepuhalina Xui o Amerika Huipuia i keia la. he uinau ia e he<e nei imua uie ke kanalua ole, a e hoi mai ana oia me na haawiua oi kelakela o ka hauoli no ka pono a me ka pomaikai o ko kakou Moiwahine i aloha nui ia a me kakou koua inau makaainana i knpaa me ka hoomanawanui inaiuuli ona, a me ke aloha i ka aina hanau. Ma ka noonoo a me ka noii akaheie ana i ko kakou pono nnua o Amerika Hnipuia, uia ka wa mua loa o ko Kalivilana noho ana ae nia ka Koho Peresidena, ii me kana kumuhana no ke kukuln hou ana ae i ke Au- , puni Moi o Hawaii i hoohiolo:a e ka ikaika o na mea kaua (ri et amis) e Kuhina Kivim a hiki mai i keia la, ua loaa mau mai ia kakou he mau meu e j hauoli ai no ke kuluna kalai , aupuni a Kalivilana e lawelawe ! nei a me ka Aha Senate, no ka holoi ana ae i ka hana hewa i liaiiaia e ko Aiuerika Luna Aupuui ma Hawuii nei. 1 ka wa mua loa a n» koiuimna hoohui aina i hoea aku ai i Wasinetona, oiai e mauliav,a ae , ana na hora hope loa o ko Harisona noho Peresidena ana, ua hoao lukou e holopono ka lukou papahana i manao ai e hoohui ia Hawai’* nei me Araerika //uipuia, me ka nana ole ae eia a hiki aku he raau koi kue aua i no ia inea mai ko Kakon Moiwahiue aku a me kona mau makaainaiia; aka, mamuli o ka pau e ana o ko Harisona maI nawa, ua pani iu aku ma kona hakahaka o Kalivilana, ka Peresidena nona ka inanao kupaa e hooponopouo ia keia uinau maluua o ka pono a mo ka pololei, —a o ka lono hauoh mua } i loaa mai ia kakou ka lahui Hawaii. la uiau la makamua o ko Pei residena noho ana ae ma ke kaulawaha o ka liookele aupnni ana, ua hiki aku imua ona na elele i lioouna ia aku e ko kakou Moiwahine, me na Imike piha uo na haua o ka hookahuii aupuni a ua mikanele i kokua ia e Kuhina Amerika Kivim, a na ia mau hoike i hoala mai i ka manao kupaa o Kalivilana, e hana la ka pouo a me ke kaulike, a o ka inea i ike ia ua kiola ia ke kuikahi hoohui aina u Kakina ma. I (7a kuka iho la ka Peresidena me kona Aha Kuhina, a ua hoounaia mai o Komisina Balana, no ka uiuaninau ana i ka mea i hana ia e Kivmi a mo kona pohai. Oiai o Komisiua Ealaua ma Hawaii nei, ua noii oia me ke j aknhele loa tua ke kulana oi aku o ka nihinihi i hiki ai e loaa iaia ka oiaio a pau, a he mea oiaio, ua loaa ke kahua o ke , a!a aua mai o keia hookahuli aupuni, a me ia kolaua i waiho , asu ai oia i kana hoike imua • Peresidena Kulivilana me ke I ohohia, a malnna o keia hoike i I kukulu iho ai o Kalivilana i ta manao paa no ka aua ae i ke kulaua aununi mua 1 o Hawaii i hoohioloia. O keia ke kakoo ikaika loa e loaa ai na | mauaolaua hauoli la kakou. He mea oiaio, ua hoohana o | KaUvilan* i kona manao paa e hana ia ka pono kaulike maluna | 0 //awaii, ma o kona hoike pīii oihana ana mai ia Pole i Co., e waih? mai i ke aupuni o i/awaii 1 ka Moiwahme Liliuokalani, a j ma ia hana ana e huikala ia ai lakou e ka Moiwahine mai ka lakou hewa i hana ai; aka, ua j hoole pakike ia aku ia mau noi

W—— aua_. a oia ka Pereridena Ka- ' i 1 ' ilana e hoomau nei nia kona ma °ao mua he hoihoi Aapani A ma na rala alakai o ke I kaulike (Mrsiums of Eqoity> ' he mea hiki ole iaia ke hoi hope aiai kona kahua mua mai i ku ai ; ana i hoike ae ai i ke akea, : —0 ka hoihoi Aupum Moi, oia ka hana pono ma ko Amerika aoao e haua ai no £fawaii. Maluna hoi o na olelo hooholo !*-hu!ehu i lawe īa mai iinua o 7/ale Ahaolelo Kau Kaakanawai o Auienka //uipuia e pili ana i ktia ninau, ua k;?koo ia ke kumuhana a Kalivilana no na manawa i hala ae nei; aka, maluna o ka Senetoa lape olelo hoehulo i lawe hope mai ai imua o ka Aha Senfte, e hiki ai ia kakou ke hookahua i ko kakou manaolana hauoli no Ka hiki mai o ka mileuio, a o ua oleio hooholo I?. ua aponoia e ka Peresidena a me ka Aha Seuate, ma ka la 30 o Mei i hn!«, penei : “//oohoioia : 0 ka pono ma-1 oli, he ku’eana kaokoa la no ka lah iikan.ika o ko Hawaii Paea.na, ke kukuiu, 1ioo]»ouodouo a me ka hoomau ana i ke kulana aupuni kulok i uo lakou »hu, 1 aole lioi he haim kupono ia Amepika e akeakea aku no ia me«; a o ua uoohuikau aoa aku 0 na mana. aupuni e ae i na liana kalai aupuni o kela mau mokupuui, e maanoia no he hana hoa’Iolia ole ia ia Ameiika //uipuia.” O ka mea inua a kakou e naua | ai me ke ak;ihele loa, oia ke kuluna o ka mea nana i lawe mai 1 keia o eio Iiooholo, a e loau no .« * auanei la kakou he Demokarata ola, kekahi hoa hanohano o ka Alia Seuate e kakoo nei i ka Perts'dena ma keia ninau o //awaii; nolaila, e hauoli kakou ! nona. 0 ka elua o ka kakou mea e noonoo ai, oia na mamala I olelo mua loa iloko o ka olelo j hooholo penei; “0 ka pouo maoli, he kuleaua kaokoa ia no ka lahuikanaka o ko Hawaii Paeaina.” Ua hoahewa o Kalnulana ia Kivini ao kona hoolilo ana iaia ’ iho i alakai no ka hookahuli i aupuui o II awaii nei, a me ke kinai ana i ka lahuikanaka iliulaula, a e kukala mai i kumukanawai hou; a uolaila.ua mao-; popo owai ka i hewa? 0 Kivini. A owai hoi ku mea i pouo? O ka lahui Hawaii, a no lakou ka pono o keia olelo hooliolo. A ma na mamala olelo i o ka hapu waena o ka olelo hooholo, —“a aole hoi ne hana kuI peno ia Amerika e ake’ake'a aku no la mea.” Eia ke ano : maoli o keia oielo hooholo, e 9 i hoole maoli mai ana no i ka » Iiiki ia Amerika, ma o kona Luna Aupuui la ma i/awaii nei, ke ake’ake’a i ka hana a ka Moiwahine a me kona mau makaainana, e like me ko A’iviui komo kuleana ole ana mai me ka ikaika o na mea kaua o ka Bosetona, a e hooia maoli ana hoi na //awaii e hana uona iho ma keia la 17 o Ianuasi, 1893, aoie ua ka Kivmi haukaee hoohioio i ke ku ana o ke aupuni kumu. A eia hoi ka hopa hope o ka olelo hooholo, —“a o na hoohui- : kau aua aku o na mana aupuni { e ae i na haua kalai aupuni o kela mau mokupuni, e manaoia no he hana hoa’Ioha ole ia ia Amerika i/uipuia.” Uakukeia wahi o ka olelo hooholo ma ke , kuiana kaupale (protest) i ua aupuni e, e manao ana e komo ; ! pu mai e iawelawe i ka ninau o ; Uawaii, oiai ua puka mua aku ke kukala pili aupuni a Peresideua Kaiivilana, —e hoihoi ana oia i ke Aupuni Moiwahine a koua kulana raua. A oiai ke noho hoa'ioha nei o Amerika me ia mau oupuni, ua kaupale aku oia ia lakou, a e hookuu j hookahi mai nana e hoihoi hou i ke Aupuui Moi e like rae ia mamua aku o ka la 17 o lanuari, 1893: a o ko lakou komo pu ana mai mt ka pau ole o ka Amenka hana. he olelo hoike helehelena ia (pnma facie evideoce) o ko lakou hoowahawaha ia Ameiika, a o ke | i ano a me ka manao o ka olelo •

i hooholo hoiookoo, e hoike maopopo mai ana no ia i ka pono a me ka pomaikai nui ma ko kakou aoao, Ame he mea la ua ike mua no ka Peresidena i keia olelo hooholo mamua o ka I waiho ia ana aku imua oka Aha Senate. Nolaila. o ke apono ana a ka Peresidena i keia oielo hoohoio a ke Senate, he apono ana ia i kulike me kana kumuhana no ka hoihoi Aupuni Moi. ke aupuni kumu hoi o Hawaii nei. 0 keia olelo hooholo a Senetoa Tape, imua o ke Senate. oia ka pou*hana o ko kakou lanakila. a he hoike-a-maka aaa hoi no ka Aha Senate i ka hana hewa i hana ia e Kivini. a e kakoo ana hoi i ke kumuhana a ka Peresidena. Hawaii Opio. MAKE I ALOHA NUI IA. Mi;. LenAiiooPONOPOw; Aloha O: l’a hala mi ke ala maa mau o na mea a pau o Mrs. Pekina K. David, i ka hora 11, o lane 11 nei. Ua hoomaka ka hoalii ana oka mai maluna o kona kino i ka pule hoj>e o Mei, a mai ia manawa mai a hiki i kona haalele ana mai i keia ola ana, ua like rae elua pule a oi Ua hanau-ia oia ma Molokai ike Alakahi, ika malama o lune 24, 1871. Nolaila, ua loaa iaia he 'l'l makahiki, 11 malama, 10 la a me 23 hora ma keia ao mauleule. La haalele ioo oia mahope nei he kaue he mau kupuna. a rae ka hua hope oko laua puhaka. Ke paianma nei ka ohaua i na wa a pau, he oluolu oia ika poe kipa aku ma i ma ko laua home. Ua hoohui ia laua ma ka Beriti o ka mare e ka makua Rev. J.K.Hihio, ma Honokohau, i l)ek. 20, 1891. Nolaila, 1 ua piha iaia he 3 makahiki, 5 maiama. 21 la ame 23 o kona noho hoolohe aua malalo o kona makua, I oia kana kane. Ua hoolewaia kona wailua mai ko laua home aka luakini Kalavina. A malaiia i malamaia ai ka halawai no ke uoi; ana aku i ka Mana Lani e hookipa aku i kona ahane ma kela Paresaido nani mao. Na A.W. Kauwahi, ; John Kapaku a me D. Kawahinekoa i malama ka halawai a hoakaka i ke kulana, ke ano a me kana hana ma keia ao. Ua hoihoi ia j aku kona kino wailua maloko o ko laua pa on Pua Melia. J K. Leialohao.kapali. i Pua Meha Home, Honokohau, j Maui, 19. 1894.