Ke Alaula, Volume II, Number 1, 1 April 1867 — Page 3

KE ALAULA 3

OLELO HOOLAHA.

                E hoouna aku ana makou i na pepa o keia helu mua o ke A LAULA o ka makahiki hou i na luna e like me ka nui o ko lakou lawe ana i ka makahiki i hala, a na lakou e ohi koke mai i na hapaha no keia makahiki hou aku, me ke kakau koke mai ia makou i ka nui o na pepa e hoomau aku ai no keia makahiki aku. Iloko o ka malama o Iune e hooponopono mai a e hookaa mai na luna no na pepa a pau a lakou e manao ai e lawe. A e like me ia hookaa ana, pela no e hooiliia'ku ai na pepa mai ia malama aku. Ma ka hoomaka pono ana'ku e holo pono ai na hana o ka makahiki. Aole e ae ia ka aie ma keia pepa uku haahaa loa.

"E HELE NO WAU."

                I ka hoomaka ana o ke kula ma Mokuleia, malalo o ke alakai ana a J. Kamana, ua akoakoa mai na keikikane a me na kaikamahine. Iloko o ia poe, hookahi kaikamahine nui loa. A o ua kaikamahine nui la, ua hiki apuepue mai oia mai kona poe mai.
                I kona hoomakaukau ana e hele mai i ke kula, ua ninau mai kona poe iaia, "E hele ana oe ihea?" Pane aku kela. "I ke kula." Ninau hou mai lakou, "Aohe ou hilahila i ka hele i ke kula me kou luahine, aohe ike?" Pane aku ia, "Aole."
                He nui ka henehene a me na olelo hoohilahila iaia, me ka olelo mai, "Mai hele oe, he hilahila!" Pane aku la ia me ka manao paa, "E hele no wau;" a hele aku la ia me ke ake i ka imi naauao, a ke hoomau nei oia i ka hele i ke kula a hiki i keia la, a ua ulu mau ae no kona ike a me ka makaukau a hiki i keia wa. Nani ka manao, nani ka hana! a e nani ana kona hua.
                Aia hoi ma Kahuku kekahi kaikamahine nui ike ole; a i ka hoomaka ana iho nei o ke kula a ka Ekalesia o Waialua malaila, ua hele mai no ia me ka ike ole i ka a, me ia huaolelo no, "E hele no wau." A i kekahi la, hoohilahila aku kona mau hoa iaia, me ka olelo aku, "A pilau!" A pane aku la ia me ka wiwo ole: "Ina hoi ha he pilau ka a, aole oukou e heluhelu i ka a iloko o ka oukou palapala." Nani ka pololei!
                A i ke kula ana ia lakou me ka poe makaukau iki i ka heluhelu, ua oi aku kona makaukau i ka noonoo a me ka pololei o ka loaa, a me ka hana ana mai mamua o kona mau hoa a pau ma ia kula. Ina e ike oia i ka heluhelu, ua weheia ka paku e alai ana i na ike he nui wale. Ma ka himeni no oia ka mea hoihoi loa, a me ke kuupau i kona leo a pau, me ka hilahila ole. E lanakila ana ka malamalama ma ia mau aina naaupo. Oia ka hua o ka pono Karistiano i kanuia ma Waialua.
                He hua mau no keia i paneia e kekahi poe mai ka wa kahiko mai—"E hele no wau." Ninauia o Rebeka Betuela e kona mau makua i ka wa a ke kauwa a Aberahama e hoomakaukau ana e hoi: "E ake anei oe e hele me keia kanaka?" I mai la kela, "E hele au."
                Penei hoi ka Ruta ia Naomi: "Mai noi mai oe ia'u e haalele ia oe, no ka mea, ma kou wahi e hele ai, malaila au e hele ai; o kou Akua no'u ia Akua."
                Penei hoi ka Paulo: "He pilikia ko'u iwaena o na manao elua—o ke ake e hele a noho me Kristo, oia ka maikai loa." M. K.

HOKU AO HOU.

                I ka la 13 o Maraki ku mai, ma ke awa o Honolulu, ka moku i kau nui ai ka manao o na keiki a pau e heluhelu nei i ke ALAULA, i iini ai ka manao e ike. He holo loa keia moku maikai a oukou i kokua ai i ke kapili ana. Haalele oia ia Bosetona i ka la 12 o Novemaba, a ua ku mai nei iloko o na la he 120. Aole no ia i ku i kekahi awa mai ka haalele ana ia Bosetona a hiki mai i Honolulu.
                Ua oi aku ka nui o keia moku i ko ka "Hoku Ao " mua. O ka nui o na tona o ka moku mua he 155; o na tona hoi o keia moku he 200. O ka loa o keia moku he 96 kapuai; o kona laula he 26 kapuai, a o ka hohonu o ka opu o ka moku he 9 kupuai. O ke kia mua he 96 kapuai, a o ke kia hope he 98 kapuai ka loa.
                Aia ma kona keena o hope he ogana uuku, ua like ke ano me he melodiana la, he mea hookani no ka wa e pule a e halawai ai, a he mea hooluolu a hoolana hoi i ka manao o na misioneri i poluluhi a inea i ka noho mehameha aku ma na aina o ka poe naaupo. He keena waiho buke kekahi i piha i na buke hou. He Baibala nui a nani e kau ana ma kona papa kau buke. Na kekahi kula Sabati i haawi mai i keia Baibala no "Hoku Ao." Aole no e pau koke i ka heluia na mea maikai a me na makaukau o keia wahi kialua kaulana i hoounaia mai e halihali mau aku i ka malamalama i na aina o ka moana.
                O na lilo a pau no keia moku a me ka hoolako ana iaia, he $23,000. Na na kula Sabati 2,000 i haawi i na dala $25,000 no ua moku nei, nolaila ua lawa na dala, a ua koe aku no. O ka nui o na keiki i kokua i ka hana ana i keia moku, aia lakou ma Amerika Huipuia, aka, aia no kekahi o na ona opio o keia moku ma Europa, ma Asia, ma Aferika, a ma na mokupuni o ka moana. Ke manao nei makou he 1,000 paha keiki o Hawaii nei i kokua i keia moku. Aia no lakou ke noho la ma Hawaii ma Maui, ma Oahu nei, a ma Kauai kekahi. Mahope paha e ike oukou, e na ona, i ko oukou moku, ke noho loihi oia a holoholo pinepine aku mai na awa o keia pae aina i na mokupuni o ka moana.
                Ma ke kii maluna ae nei, ua hoikeia ke ano o ka hoolana ana o ka moku ma ke kai. Ua kapili mua ia ka moku ma ka aina, maloko paha o ka lanai nui, a paa loa o lalo, koe wale no na kia; alaila ua hoopaheeia me ka aila na laau, kahi i noho ai ka moku—weheia na makia e paa ai, o ka pahee aku no ia o ka moku a haule i ka wai. He mea nui ka hoolana ana o ka moku, a he la hauoli nui no ia o na kamana i kapili, i ka puka pono o ka lakou hana.
                I ka hoolana ana i ua "Hoku Ao" nei ma Bosetona, Sepetemaba 22, 1866, he 3,000 paha kanaka i hele mai e ike, a o ka hapa nui o lakou, o na keiki no i kokua ma ka haawi ana i na dime o lakou nona. Aia no kekahi o lakou ma ka oneki o ka moku i ka wa i hoohauleia'ku ai, a o ka nui ua ku mai na na uwapo e ike i kona lele ana aku. Ua paiia ke kii o "Hoku Ao" a me ka anaina kamalii i ku ma na uwapo i ka wa o ka hoolanaia ana, a ke kau la no ua kii la ma ke keena o hope o "Hoku Ao."

KE POO HOU.

                Ua hooiliia mai Bosetona mai, maluna mai o "Hoku Ao," ka papa keleawe i kahakahaia na huaolelo "KE ALAULA," ma na hua palapala ano e. Na ko kakou makamaka hoa'loha, kekahi o na kumu kula Sabati o Kaumakapili, o Lopaka Anelu, i hoomakaukau mua i keia kii, me ke kahakaha peni-kala maluna o ka pepa, a hoounaia'ku e makou i Bosetona, ilaila i kahakahaia maluna o ka papa keleawe, a i ka hoonohoia o keia apana keleawe me na hua kepau o KE ALAULA, a paiia ma ka pepa, loaa mai keia poo hou, he mea ano e e nani ai ka helehelena o ko kakou milimili nei.
                Ma ua poo hou nei e ikeia ka wehe ae ana o ke alaula maluna o Mauumae, a me ka puka ana o na kukuna o ka la. Ua ikeia o Leahi, a me ka ulu niu o Waikiki, a me ka moku kialua o "Hoku Ao," e hooiho mai ana mawaho o Waikiki.
                Ke lana nei ko makou manao e lilo keia hoomaikai hou ia ana o ka helehelena o ka pepa, me he keiki hou la i komo i na kapa maikai maemae ano kinohinohi, a makemakeia mai e na hoa a me na makua, pela auanei e manao nui ia keia hoa o ka poe opiopio i kona komo ana i ka makahiki elua o kona ola ana. E hooikaika nui ana ka poe e hoopuka nei i keia pepa, i nui na manao hou a me na mea e hoohauoli ai a e pomaikai ai ka poe e lawe ana.

NO KE KII MAKA I PAIIA MA KE ALAULA O MARAKI.

                Ke ike nei makou i ke kuhihewa o kekahi mau keiki e manao nei o ke kii no ia o ka maka o Iehova. Aole no pela. He mea hiki ole ia kakou ke hana i kii no kona maka, a he mea hewa hoi ka hana ana i wahi kii no Iehova. He maka kanaka no kela i paiia. E like nae me ke kau ma ka ipuka o ka hale paahao ia Generala Lapeeta, pela no ua ike mau mai ke Akua ia kakou i na wa a pau.

KA MAKE ANA O REV. J. S. EMESONA.

                I ka la 26 o keia malama, make keia makua misioneri ma Waialua, Oahu, kahi ana i noho loihi ai. I ka po o ka la 22 o Maraki loohia oia i ka mai lolo, a pilikia iho la kana kamailio ana. Aka, hoopuka mai no oia i keia mau huaolelo Hawaii: "Pokole ka manawa," "E pule mau," "E pule hooki ole." He leo paipai keia mai ka lua kupapau ia kakou a pau.