Ke Alaula, Volume II, Number 8, 1 November 1867 — Page 29

Page PDF (494.53 KB)

KE ALAULA.
BUKE II. HONOLULU, NOVEMABA, 1867. HELU 8.

 

KAUKA KAINA.
(DR. E. K. KANE)

                I ka makahiki 1849 paha, holo aku kekahi alii moku o Beretania, o Ioane Feranekelina, i ka akau o Amerika Akau me kekahi mau moku, e imi ana e ike pono i ka Moana Anu Akau. Loaa aku iaia ka pilikia i ke anu, paa loa na moku i ka hau, a haaleleia e lakou a make o Feranekelina a me kona poe kanaka a pau. No kona hoi ole mai a loihi, ua aloha loa ia oia e kona wahine alii kaulana, o Lede Feranekelina, oia ka wahine alii i hanohano o Beretania i holo mai a makaikai i ko kakou pae aina o Hawaii nei i ka makahiki 1861.

Imiia o Sir. Ioane Feranekelina.

                Haawi o Lede Fe ranekelina he uku nui no ka imiia a loaa kana kane. Hoolaha hoi ke Aupuni o Beretania he uku haawi wale $100,000 i ka mea e huli a looa o Feranekelina. Mamuli o ke alohaia o keia alii kaulana, he nui ka poe i huli, a ua hoomakaukauia kekahi mau moku e holo loa aku i ka akau e imi iaia.

Holo o Kauka Kaina e Imi.

                I ka makahiki 1853, hoi aku kekahi kanaka naauao o Piledelepia, oia o Kauka Kaina, maluna o kekahi moku kialua, o Adrance ka inoa, me na kanaka he umi-kumamahiku, e huli ia Feranekelina. A hiki lakou i Ainaomaomao, pii aku ma ke kowa o Davisa, a i ke kai kuono o Bafina. Malaila aku komo lakou i kekahi kowa haiki o Kamika, e pili ana ma ka aoao komohana o Ainaomaomao. Ku ko lakou moku ma kekahi kuono ma ka latitu 78° 40', a malaila i paa loa ai ka moku i ka hau,--hiki ole ke holo aku i ka akau, hiki ole hoi ke hoi mai i ka hema, ma kahi o ka mehana. Elua makahiki i noho ai lakou ma ua moku la, a i ke kolu haalele ka moku, a hoi mai lakou ma ka waapa; a hiki mai i na kulanakauhale o Ainaomaomao, loaa i kekahi moku, a hoi loa mai i Amerika Huipuia.

Kokoke aku lakou i ka Welau Akau.

                I ka noho ana o lakou i ka moku, holo ae kekahi poe o lakou i ka akau hou aku maluna o na holo-papa i kauoia e na ilio. Ke ike la oukou ma ke kii maluna ae nei i ke ano o ka hookauluaia o na ilio, a hoohuiia lakou e kauo i ka holopapa. Noho iho ke kanaka maluna o ka papa, a kauo mama loa ia oia e na ilio maluna o ka hau paa. I kekahi manawa elima a eono ilio ka i hoopaaia i ka papa; i kekahi hoi he nui aku— he umikumamaha a umi-kumamaono paha. Holo aku kekahi poe o lakou i ka akau a hiki i ka latitu 82° 30'. Ilaila ike aku lakou i kaa Moana Anu Akau. Akahi no a launa kokoke aku kekahi i ka welau akau e like me keia--450 wale no mile koe a loaa aku no. Aka, aole no he kanaka i hiki aku ilaila, no ke anu loa--make e mai no i ke anu. Aole i loaa ia lakou he wahi meheu no Sir Ioane Feranekelina. Mahope loa mai ua loaa ia i kekahi poe e ae. Elua a ekolu paha o keia poe a Kauka Kaina i loaa i ka mai a make; hookahi i loaa i ke anu ma kekahi wawae, a okiia aku ka wawae; lilo hoi elua manamana wawae o kekahi. O ko lakou kapa e mehana ai, o ka ili o ka ilio-holo i ka uaua a me na holoholona huluhulu pahee e ae, e like me ka na kanaka i hoikeikeia ma ke kii maluna ae nei.

Ko laila poe Kamaaina.

                Loaa aku ia lakou he poe Ilikini poupou, i kapaia na Ekimo, ma na aina anu launa ole la, ma ka akau o Ainaomaomao. Hele mai lakou a aihue i na mea ai a me na kapa aahu no luna iho o ka moku, a kokua mai no hoi kekahi ma ka hoolimalimaia e imi pu i na holoholona hihiu a me na ia, i mea ai no na haole. He ano e loa no na hale o keia poe. Elieli iho lakou iloko o ka lepo a poopoo iki ilalo, alaila paila mai i na pohaku a me na eka ma na aoao, a i ka hooilo ua uhi paa loa ia i ka hau a manoanoa. Eia ka puka ma kahi e loa, he puka haiki loa, a ua uhiia maluna he wahi ala haiki a loihi a hiki aku oe i ka hale. Ua hanaia ka puka ma kahi loihi aku i komo ole ka makani anu iloko o ka hale. Aia a moe okoa ke kanaka ma kona opu, a hookomo mua aku i kona mau wawae, alaila hiki ke komo aku iloko.

Hoomakaukau lakou no ka Hooilo.

                Ua kuuia ka heleuma o ka moku ma ke awa, a ua puni paa loa i ka hau. I ka wa anu loa, hoi lakou a pau malalo ma ke keena o hope o ka moku e noho ai. Imi lakou i na limu ulu ma na pohaku o uka a hoouhi paa loa i na paia o ke keena o hope o ko lakou moku i mea e mehana ai. O kekahi pilikia nui o lakon oia ka hapa o ka wahie e hoopumehana ai ia lakou, a ua pau na papa uhi maluna iho o na oneke o ka moku i ka wawahiia e lakou i wahie. I kekahi wa ua puhi lakou i na ipu-kukui he umi-kumamalua ma ko lakou keena moku i mea e mehana ai.

Na Holoholona i Loaa aku ia lakou.

                O ka bea keokeo, ka bea o ke Kaei Anu, oia ka holoholona nui a lakou i ike ai. Eia ae kona kii maluna iho. He holoholona weliweli loa keia ke halawai mai me ke kanaka. He ai kanaka no i kekahi manawa. He kolohe hoi kana hana, he aihue i na mea ai. I ka loaa ana ia Kauka Kaina i ka io a me ka ai iloko o ke kau, ua hooia iloko o na pahu a kanuia ma ka lepo, me ka uhiia o na pohaku nui maluna a paa loa. I ka waihoia ana, hele mai na bea, a honi paha i ke ala o ka io, pau na pohaku i ka hulaia, a weheia ka waihona. Aole emo, pau na pahu laau i ka wawahiia, a ai lakou i ka berena a me ka io i hunaia. O na pahu berena, pau i ka olokaaia ma kahi e, a nahaha liilii; a o ka ipu aila piula hoi, ua hahaeia me he pepa la e na maiuu ikaika a lakou. Make nae kekahi mau bea ia lakou i ke ki pu ia, a o ka io ua aiia. O na dia nunui, ka leina dia, ua loaa kakaikahi loa aku ia lakou, a me kekahi ano labika nui. Loaa aku hoi ia lakou ma kau wahi he manu i like loa me ka manu koloa, a ua kapaia ma ka olelo haole Eider duck. O na ilio Nupaunalani a me ka ilio Ainaomaomao ka la-