Ke Alaula, Volume II, Number 11, 1 February 1868 — Page 43

Page PDF (1021.29 KB)

KE ALAULA. 43

 

E HOOPAA PONO I NA HAAWINA PAANAAU.

                "Heaha la ka waiwai o ka hoopaanaau ana?" Pela i ninau iho kahi keiki i hoonohoia e kona makuakane e hoopaanaau i kona haawina kula.
                "Na'u no e hoike aku ia oe i ka waiwai o ia hana," wahi a kona kaikuaana. "E hoolohe mai oe ia'u a e heluhelu aku au ia oe no loko ae o ka nupepa."
                "Lilo kuu wahi ilio uuku, o Poni kona inoa, i ka aihueia; a hala na mahina he umi-kumamakolu, i kekahi la hoi hou mai kela i ko'u hale, me kekahi kaula loihi e paa ana ma kona a-i. Ua hemo mai kela mai ka hale o ke kanaka i aihue aku iaia. Olioli pu maua me ua wahi milimili o'u i ka hui hou ana o maua.
                "Loaa ia'u ka mea i aihue aku iaia, a hoopii aku au iaia imua o ka lunakanawai. Hoopaakiki iho kela nona no ua ilio nei, a hali mai no i kona mau hoike. Huli mai ka loio a ninau mai ia'u: 'Pehea oe, e Mr. Mahoe; auhea na hoike e maopopo ai nau keia ilio?' Hoopili aku au i kuu waha i ka pepeiao o kahi Poni, a hawanawana aku au he mau wahi olelo i maa ia maua wale no. O kona noho kiikiki mai la no ia, me ka lawe i kekahi laau uuku ma kona mau wawae mua, a hapai i ka laau iluna a hookuu iho ilalo me he koa la e paikau ana. Make loa ka lunakanawai a me na mea a pau iloko o ka hale hookolokolo i ka aka i ka ike ana i ka paikau akamai o kahi ilio, mamuli o kuu kauoha ana iaia e hana mai. ua lawa iho la no ko'u hoike. O kahi ilio no ka hoiike i kona hoopaanaau ana i ka'u mea i ao mua ai iaia. Ua maopopo loa no ka aihue ana o kela kanaka, a ua hookuuia mai maua me Poni, a hoi maua me ka hauoli a me ka huro nui o ka lehulehu.
                Pehea oe, e ke keiki e ninau nei? Ke ike la oe i ka pomaikai i loaa i kela wahi Poni i kona hoopaanaau ana i ka haawina i aoia iaia. Pela no ka paha ke keiki, aole no e ike oia i ka nui o ka pomaikai e loaa mai ana iaia i ka hoopaanaau ana i ka haawina a kona makua a kumu paha i haawi mai ai iaia.

HOI KA POHO O KA LUHI ANA.

                Ma na moolelo o ka hoomaka ana mai o ke kukulu ana o na Kula Sabati no na keiki, oia paha he kanahiku-kumamalima makahiki aku nei i hala, ua haiia mai no kekahi luahine e hele ana ma ke alanui o kona kulanakauhale ma Enelani i ke kakahiaka o kekahi la Sabati. Ike aku oia i kekahi keiki kane uuku, me na kapa weluwelu a lepo, ua nele ke poo i ka papale ole, e ku ana ma ka huina alanui, e hoohiki ino ana i ka inoa o ke Akua. Hele aku oiia iaia me ka leo aloha, a kau aku i kona lima ma ke poo o ke keiki, me ka pane aku: "E kuu wahi keiki, mai hoohiki ino oe pela; e hele pu kaua i ke Kula Sabati."
                Mamuli o kona koi aloha ana mai, ae aku kahi keiki e hele pu; aka, i ka hiki ana ilaila, o ka noho wale mai ma kahi mamao e makaikai mai, oia wale no kana i ae ai. E makaikai ana keia e ike i ke ano o nei mea he Kula Sabati; akahi kela a ike. I ka lua o ke Sabati hele hou mai kela e nana wale i na hana, a i ke kolu o ke Sabati ae kela e komo i kekahi papa a e kula pu me lakou.
                Aole emo a ike ke kumu a me ka luna Kula Sabati he keiki makaala i ka imi a me ka noonoo keia wahi keiki kapa weluwelu. Mahope lilo kela wahi keiki i misionari kaulana ma Kina. I ka makahiki 1807 hoouna aku ka Papa Misionari iaia i Kina, a malaila i noho misinari ai oia he iwakalua-kumamahiku makahiki, a make aku oia malaila i ka makahiki 1834. Nana i unuhi aku i ka Baibala iloko o ka olelo o Kina, ka olelo Pake; oia ka olelo i kamailioia e ka hapa-kolu o na kanaka ma ke ao nei. Hua nui ka hana aloha a kela luahine i kono aku i ke keiki uuku ilihune e komo aku i ke Kula Sabati.

PUHIIA I KE AHI.

                Ua lanakila loa ka hoomana Pope ma Sekokia i ka makahiki 1527. Piha ka aina i na kahunapule hai ole i ka ke Akua olelo. Aneane nalowale loa ka ike i ka Baibala ma ia aina ma ia kau; a o na kahunapule no kekahi i ike ole. Olelo kekahi Bihopa o ia aoao hoomana, "Ua noho pono au i keia mau makahiki he nui me ka ike ole i ke Kauoha Kahiko a me ke Kauoha Hou."
                Hoolele mai ke Akua he wahi kukuna malamalama iwaena o keia pouli manoanoa loa. Holo aku kekahi kanaka opiopio naauao, he pili no ka hanauna alii o Sekokia, i Geremania, a ilaila lohe oia i ke ao ana o Lutera ma ka ke Akua olelo, a manaoio oia ia Iesu Kristo. A h oi mai o Paterika Hamiletona (Patrick Hamilton) i kona one hanau, hai-olelo oia me ka makaukau loa, a olioli loa ka lehulehu i ka lohe ana iaia. Ka mea no ka hoi keia e ukiuki loa ai na kahuna Pope, a imi lakou e pepehi iaia. Kono aku ka Bihopa Pope o Sana Anederea, ke kulanakauhale ma ka aoao hikina o Sekokia, e hele mai oia i kona wahi e launa oluolu pu laua. Eia no ka hoi he imi maalea ana keia Bihopa e pepehi i keia kauwa opiopio a ka Haku! O Kemiki Beatona (James Beaton) ka inoa o keia Bihopa nui.
                Hele aku o Paterika Hamiletona i Sana Anederea e ike i ka Bihopa, mamuli o kona kono ana mai. Ia po no hopuia oia ma kona wahi moe, a ua laweia aku imua o ka Bihopa nui, a ua hooholo kela e puhiia oia i ke ahi no kona ae ole e haalele ia Iesu a huli aku mamuli o ka hoomana ana ia Maria.
                I ka auina la Feberuari 28, 1528, ua hoopaaia keia kauwa opio a ka Haku i kekahi pou, a ua hoopuniia mai i ka wahie, ka nanahu a me ka paula, alaila ua puhiia aku oia i ke ahi a make.
                I ka wa i hoopaaia'ku oia, wehe ae la i kona kapa manoanoa a haawi ae i kona kauwa, me ka olelo aku, "Hookahi wale no mea i koe e hiki ai ia'u ke haawi aku ia oe, oia kou ike ana mai i ke ano o ko'u make ana. He mea ehaeha loa no i ke kino, a he mea weliweli i ka manao o kanaka, aka o ka ipuka no ia e komo aku ai i ka lani, kahi e hiki ole aku ai ka poe a pau i hoole i ka Haku o Iesu imua o keia hanauna ino."
                E wela ana ke ahi maluna ona, hoino mai kekahi kahuna Pope, o Kapela (Campbell) ka inoa, iaia. Pane ae kela, "E hoopii aku au ia oe imua o ka noho alii o ke Akua." Aole no he loihi ma ia hope mai pupule iho o Kepela, a make aku oia i ka make weliweli; e kani mau ana ka olelo o Hamiletona ma kona pepeiao, "E hoopii aku au ia oe imua o ka noho alii o ke Akua."
                Manao paha o Satana i ka make ana o keia kanaku hookahi he mea ia e lanakila loa ai kona aoao hoomana wahahee. Aole nae i ko kana manao. I ka ike ana o na kanaka i ke ku paa ana o keia kanaka opio, o Hamiletona, a hiki aku i ka make, noonoo ae lakou he oiaio paha kana olelo.
                Ua loaa aku i na kanaka he mau kope uuku o ka Baibala, a kakou i loaa nui loa ai, a e hoomaunauna nei a e hoolei nei ma ka paia, na ka elelu a me ka iole e heluhelu. Ua lawe helu ia keia mau Baibala i ke aumoe mai kekahi hale a i kekahi hale ae e heluhelu malu ai; a o ka poe ike, o lakou ka i heluhelu aku i ka poe i ike ole i ka heluhelu, me ka makau no e pepehiia mai, no ka hoolaha ana i ka ke Akua olelo.
                Ma ia hope mai laha aku ka olelo o ke Akua, a piha kela aina a malamalama loa. Olelo iho kekahi kanaka Pope, "O ka poe a pau i hanu mai i ka hohono uahi o Paterika Hamiletona, loohia aku la lakou i kona mai;" oia hoi keia--lilo ae la lakou i poe hoole Pope. A he oiaio no io olelo ana; no ka mea, "o ke koko o ka poe i hoomaauia, o ka anoano no ia e ulu mai ai ka Ekalesia."
                O Paterika Hamiletona ka mua o ka poe i pepehiia ma Sekokia e ka hoomana hoomaau i na haumana a Iesu, aole nae oia wale no ka i pepehiia, he poe hou iho no mahope mai. Ua kukuluia a ke ku nei he luakini ma ke kahua kahi i puhiia keia kanaka i ke ahi, ua kapaia "ka Luakini o ka mea i Hoomaauia."

LEO MELE HOU.

                Ma keia pepa e hoopuka ana makou i ke mele o ke "Kahuhipa Maikai" me na hua mele, a e hoomauia aku ana ka hoopuka ana i na hua mele ma keia hope aku me na olelo malalo iho; nolaila, o na kamalii puni mele o keia lahui, aole makou e kanalua ana no ko oukou lawe nui i keia nupepa ke pau keia buke ae, oiai akahi no a hoopukaia ma Honolulu nei kekahi nupepa o ia ano. Mai Bosetona loa mai na hua kepau mele a makou e pai nei.