Ke Alaula, Volume III, Number 2, 1 May 1868 — KA HU ANA O KA PELE—NA OLAI A ME KE KAIHOEE. [ARTICLE]

KA HU ANA O KA PELE — NA OLAI A ME KE KAIHOEE.

Ka hu mua ana. Ma ka la 27 o Maraki, Poalima, i ka hora eono o kakahiaka, ua ikeia e ko Kona a me ko Kau poe ka hu ana o ka Pele a me ka punohu ana o ka uahi maluna o Manna Loa. Pii pololei aku ka uahi me he kia ao la a luna lilo o ka lewa o ka lani. He hapalua hora mahope iho ikeia ka pii ana o ka uahi ma ka hema ae, me he la e iho ana i Kau. I kakahiaka Poaono, Maraki 28, hoomaka mai na olai ma Kona a me Kau, a me na wahi e ae paha o Hawaii. Oia mau olai pinepine ana no a hala na hebedoma elua, a hiki loa mai i ka Poalima, ka la 10 o Aperila, a haalele mai na moku hope ia Hawaii e holo mai i Oahu nei. lloko o in mau la ua loaa paha he 1,500 na olai, ke heluia mai ka nui a ka liilii. Ua haneo nui ka Pali Kapu o Keoua ma ke awa ku moku o Kealakekua, ka Pali o Poohina, ma Kau, ka Pali o Keauhou, ma Puna, na pali o Hamakua, a me na pali ku pii loa o ka mokupuni o Hawaii a puni. Ke olai weliweli loa. Ma ka hora elua o ka auina la o ka Poaha, Aperila 2, he olai ikaika a weliweli loa i hoonauweuwe ia Hawaii, Maui, Molokai a me Oahu. Ma ka aoao hema nae o Hawaii ka ikaika loa. Kulaiia na hale ilalo, olokaaia na pohaku ma na pali, wawahiia na luakini hale pohaku o Kau. Nakaka ae la ka honua ma Kau, a hamama he mawae nui ma ke alanui aupuni ma Kiolakaa, ma Kau. He ikaika loa hoi keia olai ma Puna, Hilo a me Kona, a ma Hamakua a me Kohala ua haalele na kanaka i na hale a holo iwaho. Ma Hilo, nahaha na omole a pau o kn hale laau o Kauka Wetemom. Na pa puna, na ipu kukui, a me na mea aniani, pau nui i ka wawahiia. O na kahua pohaku o na hale laau a pau o Hilo, pau i ka nakaka, a hanee iho no kekahi. Na puka uahi uinihepa o kau hale noho, a me na puka uahi o na hale puhi ko o Hilo, pau i ka hiolo, koe ko Paukaa.

Ka hu ana o ka Pele lepo ula ma Keaiwa. Palapala mai ko makou makamaka, o Pele Laimana, no ka olai nui o ka Poaha, Aperila 2. Ma Keaiwa paha kahi i ikaika loa ai keia olai. Wahi a Pele Laimana, moe lakou ilalo a hoopaa aku i ka nahelehele, o olokaaia aku lakou. Kulaiia na laau i o a i o, me he la ua hoolauwiliia e ka makani nui. Ia wa koke no ike aku lakou i ka hu ana mai he Pele lepo ulaula mauka aku o Keaiwa, a kahe wikiwiki loa aku ekolu paha mile iloko o na minute ekolu paha. Hookahi paha mile ka laula o keia lepo ula i luaiia mai e ka Pele. Pau kekahi mau hale a me na kanaka, na lio, na bipi, a me na kao, i ka uhiia i keia lepo ula, a kanu ola ia a nalo aku lakou. Ka luu ana aku o ka aina iloko o ke kai. Hala ae ke olai nui, a me ka luai ana mai o ka Pele i ka lepo ula, nana koke aku lakou i kahakai o Punaluu a me Honuapo. Ike aku makou, wahi a Pele Laimana, i ka luu and aku o ka aina o kahakai maloko o ke kai, a pau aku kekahi mau kau hale, na kanaka a me na holoholona i ke kai. Haalele lakou i ka hale, a hele aku i ke ahua ma kahi o Nahala. Aoloe emo hiki aku io lakou la ko makou makamaka hoa'loha, o Rev. J. Kauhane, a me kona ohana. Ia ahiahi hiki aku kekahi poe, a noho pu me lakou a ao ka po. He pule ka lakou hana nui ia po a ao, me ka manao e make ana. Hiki mai he kane, a hai mai no ka make ana o kana wahine a me na keiki i ka Pele. Hai mai he wahine no kona pakele ana; o ke kane ua uhiia i ka lepo ula o Pele. He nui no ke olai ana ia po a ao me na leo nui, a me ke kani una, me he la e kahe ana ka Pele malalo iho o lakou ma ka opu o ka honua. Aole manao lakou he ola ; aka o ka make no ka lakou mea i hoomaopopo ai. A ao ae ka Poalima, Aperila 3, hiki mai o Kale Richardson mai Kapapala, a hai mai he alanui i hiki ai ia lakou e pakele aku ai makai o ka lepo ula a Pele. Kau koke no lakou i na lio, a holo puni i ka Pele a hiki i Kapapala, a malaila aku i Kilauea, a puka pomaikai aku i Hilo i ka Poaono. O keia lepo ulaula i luaiia mai e ka Pele ma Keaiwa he lepo koekoe ka, aole i wela! Ka hu ana o ka Pele ma Pakini, Kau, Poalima, Aperila 7. I ka hora 6 o ke ahiahi o ka Poalua, Aperila 7, e holo ae ana ke kuna Okepelo makai o Kalai, Kau, a ike aku lakou i ka hu ana mai o ka Pele mauka aku o ka luakini o Kuhuku. E lelele ana ke ahi iluna me he wai piula la me ka malamalama nui. Ke kahe koke mai no ia o ke ahi me he muliwai ulaula la ma Pakini. Holo mama loa ke ahi ma ke kula paha o Kamaoa, a iloko o na hora ekolu a me ka hapa puka ke ahi i kai, a kahe aku iloko o ke kai. I ka hoi ana mai o ka poe holoholo moku o Okepelo i ka hora eiwa a me ka hapalua, puka ka Pele i kai. Oia wale iho no ko makou mea i lohe ai no keia hu hope loa ana o ka Pele ma Kau. Ua make paha kekahi poe i keia ahi, aole paha. Aloha iho ko Kau mau kanaka ! Ua kau mai ke Akua i kona lima ikaika maluna o lakou, a he weliweli kana hana. Ke hu nui nei no ko makou aloha, me ke kulu pu o na waimaka, no ko makou mau hoa'loha a hoahanau ma Kau i hahauia e ke Akua ma keia mau hana mana ana i hoike ai malaila. Ke hoo-

pii nei na haipule a pau o Hawaii nei i ko Akua e aloha mai oia, a e hoopakele mai i ke ola o na kanaka, a e hoomama ae i kona lima. Pili ka ke Akua Olelo. Hoomanao ae la makou i ka iho ana mai o Iehova maluna o Sinai me ka uahi, a me ke kani ana o ka hekili, a me ke olai, a makau loa ka Iseraela, a hoomamao aku lakou mai ka mauna aku a o Mose hookahi ka i pii aku a halawai me ke Akua a loaa mai ke kanawai. Ma Halelu [ ], ua oleloia: "Lelele ae la na mauna e like me na hipa kane, a me na puu hoi e like me na keiki hipi. Heaha kau, e ke kai, i holo aku ai oe? E Ioredane hoi, i hoohuliia'a oe i hope ?" Halelu 29: " O ka leo o Iehova ua uhai i na laau kederaʻ oiaio ua uhai no o Iehova i na kedera o Lebenona. Ua hoolelele oia ia lakou me he keiki hipi la; ia Lebenona a me Siriona e like me ka bufalo opiopio. O ka leo o Iehova, ua mahele i na lapalapa o ke ahi; o ka leo o Iehova, ua hoohaalulu i ka waonahelc ; ke hoohaalu'u nei o Iehova i ka waonahele o Kadesa." Halelu 101:32 : "Nana mai no oia i ka honua, a haalulu iho la ia ; hoopa mai oia i na mauna, a uahi ae la lakou."