Ke Alaula, Volume III, Number 5, 1 August 1868 — Page 18

18 KE ALAULA.

ka lunaikehala ia," wahi a Kimo, me ka hoihoi loa i kona koho pololei ana i ke ano o ua leo la.
                Ninau hou mai kona makuahine, ''Pehea kou manao, e Kimo - aole anei i lawa ka ke Akua mau kokua ekolu e alakai pono i na keiki a pau?
                Kali iki iho o Kimo me ka noonoo akahele, a pane mai, "Ae, ua lawa io no ko ke Akua aoao; aole no ke Akua ka hewa o ko lakou hana hewa ana; aka, no keaha la e hana hewa ai lakou ?"
                Pane ae kela, "No ko lakou imi ole i na kokua a ke Akua i haawi mai ai. Ina e huli lakou i ka buke kuhikuhi no ke ala hele; me ke noi aku i ka Uhane Hemolele e kokua pu a e hoomalamalama, me ka hoolohe hoi i ka leo kolonahe e pane ana maloko alaila aole e hele hewa kekahi keiki hookahi."
                Alaila kulu iho na waimaka o ua o Kimo, a pane ae kela, "Aole io no a kakou wahi olelo pale no ko kakou hewa. Ua hemolele loa no ke Akua, a no kakou, wale no ka hewa."

KE ANUENUE.

                Heaha keia mea nani e pio nei ma kekahi aoao o ka lani? He ulaula, he omaomao, he lenalena. He anuenue keia. He mea nani e hoolealea ana i na maka o ka poe e ike ana. I ke ao wale no anei e ikeia ai keia mea ? Aole; ua ikeia no i ka po i kekahi manawa, i ka wa e kokoke poepoe ka mahina, a e kau mai ana he ao ua ma kekahi aoao o ka lani, a pa pono iho ka malamalama o ka mahina maluna ona, alaila ua ikeia no he anuenue, a ua kapaia he anuenue mahina. Aole nae paha oukou i ike ia mea; he kakaikahi wale ka ikeia ana o ke anuenue mahina. Ua ike nae makou.
                Nawai i kau i ke anuenue ma ka lani? Na ko Akua. I mea aha la hoike kau ana? Ua hoouna mai ke Akua i ke kaiakahinalii a luku i na kanaka a pau o ka hoouna nei a me na holoholona; koe o Noa wale no a me kona ohana, a me na holoholona pu me ia ma ka halelana. A puka mai o Noa ma mai ka halelana mai, ua noho makau paha na kanaka o luku hou mai ke Akua i ka honua i ke kaiakahinalii. Nolaila, hoopaa mai ke Akua he berita me Noa a me kana mau mamo, oole e luku hou mai i na mea ola a pau i na wai o ke kaiakahinalii. A kau mai la oia i ke anuenue i hoailona no ka berita iwaena ona a me ka honua; a ike aku o Noa i keia mea he anuenue e pio ana ma ka lewa o ka lani.
                Eia ka ninau a kekahi poe a kakou i lohe ai. Aole anei he anuenue mamua aku o ia wa iloko o ia tausani makahiki a me na haneri keu mamua aku o ka hiki ana mai o ke kaiakahinalii? E ninau aku hoi makou malaila: Heaha la keia mea he anuenue? Haina - Oia no ka po pono ana o na kukuna o ka la maluna o na paka ua, a o ke oho hina paha o ke ao ua a na ka wai o ke ao ua e mahele i na kukuna o kela a me keia ano wai hooluu; a hoihoiia mai ia mau kukuna i maheleia pela a pa i ko kakou onohi maka, ike aku la kakou i ka omaomao o ke kau wahi, ka ulaula o ke kau wahi, o ka melemele o ke kau wahi. Oia iho la ke anuenue. A eia ka ninau: Aole anei i ikeia ia mea mamua aku o ke kaiakahinalii? Ke hoole aku nei makou, aole; aole no i ikeia ia mea e Noa, aole hoi i na kanaka a pau mamua aku o ke kaiakahinalii; aia wale no a hoike mai ke Akua ia mea ia Noa, mai laila mai ka ikeia ana o keia mea he anuenue. Ua ua no mamua, a ua pa no na kukuna o ka la maluna o na ao ua, aole nae kupono, ia pa ana i na maka o kanaka i ike ai lakou i ke anuenue. E like me na la ua he nui wale a kakou e ike nei, he ua pinepine no me ka ike ole ia o ke anuenue pela ka ua ana mamua aku. Ua huna ke Akua i ke anuenue, a i ka wa ana i berita ai me Noa akahi no a ikeia.

HE MAKAU KUPONO.

                E holo ana au maluna o na kaa ahi pu me kekahi lehulehu e hele ana mai na mokuaina o Nu Enelani a i na mokuaina o ke komohana. Aia ma ka noho mamua o'u he ohana e hele ana mai Makekukeka a i Minikoka ma ke komohana. Elima ka nui o lakou : o ka makuakane, ka makuahine, he kaikamahine, he keikikane, o Wili kona inoa, nona na makahiki eha, a he wahi keiki liilii iluna ke alo, o paa ana ka makuahine. Ua piha loa ka hale kaa i na ohua, a ua hooke ka noho ana. E noho ana ke kaikamahine ma ka uha e kona makuakane, a o Wili e ku ana ia ma ka aoao o kona makuakane, aole ona wahi e noho ai. Ua hoomaka aku ka holo ana o na kaa, a liuliu iki ike mai kekahi keonimana i ke ku ana o ua wahi keiki nei, aloha mai oia iaia, a kono aku iaia e hele mai a noho pu me ia ma kona uha. I kinohou makau o ua o Wili nei, a mahope i ka launa oluolu mai o ka malihini, ae aku o Wili a noho pu me ia launa oluolu me ka hoolohe aku i na kaao o ua malihini nei. A liuliu iki hiamoe ua keiki nei, me ka paa mai o ka malihini iaia.
                Haliu ae ka malihini a kamailio aku me kekahi hoa noho ona. Kamailio laua me na mea e pili ana i ke aupuni, a ano huhu ko laua kamailio, me ka paio aku, paio mai. Puoho ae kahi keiki nei a hoolohe i ko laua kamailio, a hoomaka ka uwe, me ke nonoi e hookuuia mai oia e hoi i kona makuahine. Hooluolu aku ka malihini iaia, aole nae kela e na koi no e hoi, a hookuu mai ka malihini iaia. Hawanawana iki ke keiki ma ka pepeiao o kona makuahine, a hiamoe koke aku malaila.
                Hala paha elua hora, ala mai o Wili a paani pu me kona mau kaikuahine. Koi hou aku ka malihini iaia e hoi aku me ia e noho oluolu ai maluna o kona uha, aole nae i ae o Wili Hoikeike mai ka malihini i kona pahi, a me kona peni dala, a i kona waki gula, aole nae ae iki o Wili e launa aku me ia. Kahaha ka malihini, a pane mai penei : "No keaha la i ae ole oe, e Wili, e launa hou mai me a'u?" Munaule o ua wahi Wili nei, aole nae i ae iki i kana. Alaila pane mai ka malihini i na makua, "Ua hoowahawaha mai paha ko olua wahi keiki ia'u; ua loli kona manao aloha ia'u." Olelo ae ka makuahine i ke keiki, "E Wili e, a hoike aku oe i ke keonimana i ke kumu o kou hele hou ole aku e noho me ia." Nana pono mai ua keiki la i ka maka o ka malihini, ma ka olelo aku. "He hoohiki ino oe i ka inoa o ke Akua."
                Akaka iho ke kumu o kona launa hou ole aku; ua hoopuka ka malihini i na olelo hoohiki ino i kona paio ana me ke hoa. Ua aoia ua keiki nei, o ka makau i ke Akua, o ka mole no ia o ka naauao, nolaila aole oia i oluolu e launa aku me ka mea hoohiki ino i ka inoa o ke Akua.

HE OLELO-AO I KOMO MAI MA KA PUKA KI.

                He kanaka ui, he humuhumu kamaa kana hana. Lilo oia i kekahi wa i ka hoopaapaa nui a me ka hoike akamai ma ke kamailio ana. Piha mau kona keena humu kamau i na kanaka palaualelo, e kamailio ana a e hoopaapaa ana mai kakahiaka a po; a no ka holo ole o kana hana i ke ao, he hana pinepine oia i ka humu kamaa i na hora aumoe o ka po.
                Ma kekahi po ua paniia kona mau ipuka, a e humuhumu ana kela. E hele ae ana kekahi keiki kolohe ma ke alanui, mawaho ae o kona hale. Hoopili mai kela keiki i kona waha ma ka puka ki a pane mai: "I ke ao palaualelo wale, i ka po hanahana, humuhumu kamaa. Me he pu la keia olelo i hookaniia ma kuu aoao, a hoopuiwa ia'u. Haalele koke iho au i kuu hana po me ka i iho, "he oiaio no," aku o ka pau no keia o kuu hana naauao ana pela. Me he la he leo keia mai ke Akua, mai i pae mai ma kuu pepeiao. Aole no au i hoopoina hou. Ua aoia au aole e hoopanee no ka la apopo i na hana kupono no keia la.
                Haalele keia kanaka ui i ka launa ana me ka poe palaualelo, a mahope ua ao i ka oihana ka huna lapaau, a ua lilo i kahuna lapaau kaulana.

NO NA MAKIKA.

                O keia wahi mea lele makalii loa, mea nahunahu hoi, a ke Akua i hana'i, ua maopopo paha i na kanaka a pau he mea nahu io no ka makika, aole nae pela, he kuhihewa ia manao, aka he o ana, oia maluna e o ko lakou waha, ua oioi loa, like me ka pahikaua ka oi, ua hoopaaia nae i ke kau wahi pale, a me ia mea oioi e hou aku ai oia i ke kanaka, a i kona enemi paha, i kona wa huhu. O ke kumu e loaa nui mai ai na makika, mai loko mai no ia o na hua makalii loa, e halana wale ana maluna iho o ka ili wai, elua haneri a ekolu paha haneri hua ka nui, a malaila ka lana wale ana, a pau aku ke ano keokeo, lilo ae la i mea eleele, a hala ka pule hookahi puka mai, aole nae he makika, aka he "naioio," a ma ia ano "naio" no (mea liilii loa iloko o ka wai), elua pule hou, puka mai he makika okoa. A oia iho la ke ano a me ka hanauia ana mai o keia mea makalii loa, a kakou i hoonainaina mau ai i ke kakani ma ke pepeiao. Kupaianaha no hoi ka ke Akua mau hana, aole nae i hana oia a haalele wale aku, aka malama no i ke kau a me ka hooilo.

                "O, ua loaa ia oe he hapaha ma ka halihali ana ia puolo i kahi o mea; e hele kaua i ka hale kuai o Keopu i wahi mea hoopumehana ia loko." "Aole loa no," wahi a kona hoa; "aole no au e hoolilo i kau wahi kanaka o'u ma ia ano lapuwale. E hoihoi ana au i kuu hapaha na ko'u makuahine e malama, aole na hai. A ina e ae mai oia e kuai au i papa pohaku, pono no; aka aole au e hoolilo i ka'u mau loaa no ka wai ona e hoomalulelule ai i ke kino.