Ke Alaula, Volume V, Number 12, 1 March 1871 — Page 47

Page PDF (1009.44 KB)

KE ALAULA. 47

 

KA MOKU LAWE KUAPAA.

                Ma keia kii ke ike nei oukou i ke ano o ka laweia'na o ko Aferika poe pio i na aina haole e kuaiia'i, a e hooluhi wale ia me he mau holoholona la. Haoia lakou me ke kapa ole, me he mau puaa la, a hoopaaia iloko o kahi i hookaawaleia no lakou maloko o ka moku. Haoia a piha loa. Aohe wahi e moe ai ilalo, a e holoholo ai. O ka noho paapu wale iho no a hiki aku i ka aina. Aia na kane malalo ma ko lakou wahi, a o na wahine hoi maluna aku, ma ko lakou wahi. Mamua aku nei, ua nui loa keia hana. Eha haneri malunn o kekahi moku, a ehiku haneri maluna o kekahi. No ka paapu loa o lakou, a no ka nui o ko lakou pilikia, nui loa ka poe i make okua maluna o na moku, a kiola wale ia iloko o ke kai me he opala la. I keia manawa nae, ua kue loa ia keia hana e na aupuni naauao, a ua aneane pau loa. No ka lanakila ana o ka Akau o Amerika Huipuia ma kela kaua loihi i hala aku nei, ka hoopau loa ana i keia hana ino loa.

KA NAONAO HO-A.

                Ua lohe auanei oukou no na naonao keokeo o Aferika, aka he ano ua oi ke kupanaha i ko lakou, i kapaia ka poe ho-a, no ko lakou kipaku ana i na mea ola a pau ma ko lakou ala hele, ke ole makemake ia e pau i ka aiia. He ano eleele, e like me na naonao maoli o keia aina.
                I kahi wa, hele no lakou ma na wahi mamao e huli ana i ka ai, a i home hou paha. E loaa ana lakou e kai huakai ana, he hapaha a hapalua mile ka loa o ka huakai, e kolo malie ana maloko o ka mauu, a e puiwa auanei oe no ke kuhi ana he nahesa e kolo la. Ane hiki ole ke ho-a ka lio iwaena o lakou; a o ka ilio, aole hiki iki, me ka lele ino ana, ka hele ana a kaawale loa.
                He alakai no ka keia mau huakai, a he poe e holo mau ana mai mua a i hope, e kiai ana ina he pilikia e hoea mai ana. Ina loaa ia lakou he kino make ma ke alanui, poai puni lakou ia mea, a uhi paapu ia e lakou, a malaila ka pupupu ana a pau ka io i ka aiia, aole koe kau wahi mea uuku; a pela no hoi, ina he holoholona ola e loaa ia lakou, aole no e pakele ana. Ina he lio a he bipi paha i hoopaaia ma kahi hookahi me lakou, e make ana i ka wa pokole, no ka hana ino ia e lakou, a e pau i ka aiia i na hora he kanahakumamawalu. Pinepine ka hele makaikai ana o lakou ma na hale o kanaka: komo ma kahi puka liilii, lawe pio lakou i ka hale okoa--paapu na papa-hele, na paia, ko luna, aole koe kau wahi i noho ole ia e lakou, me he puali koa ka hele ana a komo ma ke kaona a lakou i makemake ai, a hao wale ia o loko. Lele na elelu me ka makau, a uwe na iole i ka eha o lakou ma ka umii ana e na naonao. Haalele mai na kanaka o ke kulanakauhale okoa, na lakou e hana mamuli o ko lakou manao. A hala na la pokole, ua pau na naonao i ka hele, aole koe kekahi e lolohi mahope o ka huakai.
                He akamai lakou, i hiki pono aku i kela kapa o kahawai. Aia a hiki ma ke kae o ke kahawai, a nana i na ino e waiho mai ana, huli lakou ina he uapo i mea e pono ai, a loaa ole, paa iho kekahi i kekahi, a lele iloko o ka wai; pela ka hana a pae aku ia huakai loihi o lakou ma kela kapa. Paa iho i na maiuu ma kae a kali i pau pono mai na hoahele o lakou ma ia kapa, a hoomaka hou ke kai huakai ana.
                He mea uuku a palupalu ka naonao hookahi, a ina ua lele pakahi lakou iloko o ka wai, ua lilo i ke au a ua make, aka ma ka hui ana, ka lokahi ana, ua ko ka lakou makemake. Maopopo ma keia ka oiaio o ka olelo, he ikaika, he mana ma ka lokahi ana. E lokahi na manao, lokahi ma na hana, a ma ke noi ana me ka pule ana, pela e lanakila ai.

KA HAIPULE A ME KA HOOMALOKA.

                Hele kekahi kanaka hoomaloka e ike i kona makamaka. He kanaka waiwai ua makamaka nei, a he haipule hoi. A i ko laua kamailio pu ana, hoopuka aku la ka hoomaloka i na olelo hoino a hoohenehene i ke Akua. Ehaeha loa ka naau o kona makamaka haipule, a ninau aku la oia i ka hoomaloka, "Aole anei ou makau i ke Akua, i olelo ai oe pela?"
                Pane aku la ka hoomaloka, "Aole a'u manao he Akua, no ka mea aole au i ike maka iaia. Aia paha a ike maka aku wau, alaila hiki ke manaoio."
                Aole i pane hou aku kona makamaka ia wa. Kali no oia a ia kakahiaka ae, alakai oia i ua hoomaloka nei e makaikai i kona hale nui, a me ka pa. A ia laua e makaikai ana i na keena o ka hale, kuhikuhi aku la oia i kekahi kii hoikeike i penaia me ke akamai loa, e kau ana ma ka paia. Mahalo nui iho la ka makaikai, a ninau aku la. "Nawai la i hana i keia?"
                "Na kuu keiki no."
                "E! akamai maoli no ua wahi keiki nei au."
                Puka aku la laua iwaho e ike i ka pahale. Nui wale na pua nani a me na laau kanu, a ua maikai loa ka hooponopono ana o na mea a pau.
                Ninau hou aku la ka makaikai, "Nawai i hooponopono i keia mau mea a pau?"
                "Na kuu keiki no. Ua ike oia i na ano a pau o na pua a me na laau a pau."
                "Ea? Ke mahalo loa nei au iaia."
                Hele hou aku la laua a i kauhale e kokoke ana, kuhikuhi aku la ka haipule i kekahi hale maikai i kukuluia e kana keiki i hale kula no na keiki makua ole, a na ua keiki nei i hanai a kula hoi ia lakou malaila, a maluna ona na lilo a pau. Ike aku la kahi makaikai hoomaloka i na keiki maemae, a i ka hauoli o ko lakou noho ana malaila, olioli loa iho la oia. A hoi aku la laua i ka hale nui, i aku la oia i kona makamaka, "Nui kou pomaikai, he keiki maikai kau."
                "Ka! pehea la oe i ike ai he keiki maikai ko'u?"
                "I ike iho nei no hoi au i kana mau hana. Ina nana keia mau hana a pau au i hoike mai nei, ua maopopo no ia'u, he keiki maikai loa ia, a me ke akamai."
                "Aka, aole oe i ike maka iaia."
                "Ae, he oiaio no, aole au i ike maka iaia, aka ua maopopo ia'u kona ano ma kana mau hana."
                "Pela hoi," wahi a ka haipule, "kuu hoomaopopo ana i ke ano o ke Akua ma ka lani. Ma kana mau hana ua ike au he lua ole kona akamai, kona mana, a me kona pono."
                Paa ka waha o kahi hoomaloka. Aole ma ka ike maka wale no ko kakou hoomaopopo ana i ke ano o ke kanaka, a o ke Akua hoi; aka, ma kana mau hana.

HE WAHI LEDE MAIKAI.

                I kekahi manawa e hele ana au ma ke alanui mahope o kekahi kaikamahine i kahikoia me na kapa nani, a noonoo iho la au ina paha ua like kona maikai maoli ma ka naau me ka maikai o kona mau kapa. E hele mai ana kekahi kanaka elemakule me ka ukana ma ke kaa huila-kahi; a kokoke mai la oia ia maua, elua hoao ana e komo ma ka ipuka o kekahi pa-hale e pili ana, aka ua pilikia kona komo ana, no ka upa ana mai o ka puka. "E kali, ea," wahi a ke kaikamahine, "a na'u no e paa i ka puka." Paa iho ia i ka ipuka a komo aku la ua ele makule nei me kona kaa. Oluolu na maka o ua wahi lede maikai nei i ke aloha ana mai o ka elemakule, a hele aku la ia me ka naau olioli.
                "Kohu pono no na kapa maikai iaia," pela kuu noonoo ana, "no ka mea he uhane nani iloko ona."

AOLE AU E PILI WAIWAI.

                Elua keiki, pakahi a laua dime. "Mai, e Kale e," wahi a Toma, "e panapana hua kaua, a e pili i ko kaua mau dime."
                "E Kale, e Kale, e hoike mai oe i kou hae!" wahi a kekahi keiki e ae. Lele koke mai la o ua o Kale nei.
                "Aole au e pili waiwai, e Toma e," wahi a Kale, "no ka mea he hewa ia hana. Ina i pili kaua a lilo aku ko'u dime ia oe, e kaumaha auanei au, a ina hoi i lilo mai kou dime ia'u, alaila e kaumaha ana oe, a owau pu no hoi e minamina ana. Nolaila e malama no kaua i ko kaua mau dime a hiki i ka wa a kaua i makemake ai i kekahi mea kupono, alaila no e waiwai like ana kaua, aole hoi e nele ana kekahi."
                Maikai ko Kale manao. Aole no he pomaikai ma ka pili waiwai ana. He poino ka hope; he nele a he awahia ka mole o ia mea. E.