Ke Aloha Aina, Volume I, Number 1, 25 May 1895 — Page 4

Page PDF (687.55 KB)

This text was transcribed by:  Aki Astrid Dinda
This work is dedicated to:  to all who kokua the nupepa project :-)

KE ALOHA AINA

 

Ka Nupepa no ka Lehulehu

KE ALOHA AINA

---

@ KAWAHI, Lunahooponopono a Puuku.

@. L. LIKE, Hope Puuku.

---

Honolulu, Mei 25, 1895

---

 

E Hele ana Makou Imua.

 

@ makou e hapai nei i ka oihana Hoolaha Nupepa mawaena o ko makou lahui ponoi, aole loa makou e nana aku i na olelo hoouluulu a hoomauhala, @ imi kumu hoopaapaa ano ole, o kekahi poe hoolaha nupepa. Ke hoopau manawa, he hoopiha nupepa wale no ia, aole @e mea e pomaikai ai o ka poe e lawe ana i ka nupepa, nana e aku mai i ke ola o „Ke Aloha Aina.“

Ua kukuluia ka nupepa no ka pono o ka poe lawe i ka pepa, aole no na hoopaapaa @ inaina lili pilikino o kekahi poe a ohana paha. Ua makou ka nana i ka makou nupepa, @ kuleana o ka poe e ae. Nolaila, ke wehe nei na pea o „Ke Aloha Aina“ a ke holo @ makou imua no ka pono o @ makou poe lawe pepa a me @ makou lahui.

---

 

Na Manao Like ole.

 

@ ko makou hoomaopopo ana @ @, eia he anaina o na poe @ ole o na manao e noho nei @ a o keia Pae Aina; a o na ma @ ike mau, nolaila ke kumu nui @ paio ana iloko o na kanaka @ keia aina.

O keia mau mahele like ole e @umo nei, oia no ka ohana Hoohui aina a me ka ohana repubalika.

He makemake kekahi e hoohui a keia mau Paemoku o Hawaii a me Amerika, a o kekahi hoi, @ ae e hoohui, aka, e noho @uoka mau no, ma ke kulana Aupuni Repubalika Koukoa.

O ka hiki ke ae ia ka hoohui @, aia no ia mamuli o ka ae aku o ka Lahui Hawaii, me ka ae @ hoi o Amerika Huipuia. Oiai @ hoole mai o Kalivilana a me @ Aha Kuhina, a ua hoole pu @ me ka Lahui Hawaii, nolaila, @ ke pane no ia manao a hiki @ aku i ka 1897.

O ka ao o kokua hoi i ka hoo@ ana o ka repubalika, ke @ o ikaika nui nei lako, no ka @ ia o keia noho ana, e like ua ia i keia wa.

O ka mea kupanaha nae, o kekahi poe i makemake loa e hoo@, eia ke noho nei ma na @ o ke aupuni Repubalika, a @ mina nei no ka pono pili oihana, a no ke dala, me ka hoopalaimaka i ka poe o ko lakou poai @. O ka hoomauia o ke ku ana o ka Repubalika, oia ka manao nui o na poe Repubalika a pau, i loaa ka oihana a me ka uku oihana pu. Ua ike ia no na hana o na aupuni Repubalika a puni ke ao holookoa, aole ia he mea haohao ia. Ua ulu mau na haunaele no ke ake o kela a me keia, e lilo ka mana hookele aupuni a me na pono oihana dala pu iloko o ka lima o ka aoao e lanakila ana.

Ua nui na haiolelo ana o kekhai poe e olelo ana o ka hoohuiaina oia ka pono, a o kekahi aole pela; o ka pono loa oia ke kokua ana i ka hoomau ana i keia ano Repubalika.

No makou iho nae, ua ike e no makou i ka hopena e hiki mai ana i ka A. D. 1875 me 1876, ua wanana aku imua o ko makou lahui Hawaii ponoi, me ka hoike ana aku penei: „O ke Kuikahi Pan@ilike, oia ke keehina mua o ka hoohuiaina.“

Mamuli o ia ike loaa ia makou he 20 makahiki i hala aku ua hoea mai nei kakou i ka eheu kakahiaka o na manao aumeume, no ke kulana aupuni hakoko ia nei.

Heaha ka hopena e hoea mai ana, a ahea la ia e hiki mai ai? Na ke au o ka manawa e hoike mai.

---

 

Ka Hookaawale Aina.

 

O ka Hoohui Aina, oia ka mea hoao mau ia e kekahi poe lahui iloko o na mamakhiki he nui a lehulehu a hiki i keia wa; me ka manao aia na pomaikai ilaila, aka, eia kekahi pomaikai oi loa aku, oia no ka hookaawale aina.

Ua nui na hoao ana a me na hooikaika ana a kekahi mau lahui a me na Alii, e hookaawale i na aina, a e oki i mau auwai e hiki ai ke hookaawale kekahi aina mai kekahi mahele mai ona.

Ua hana ke Akua i ka Lani a me ka honua, a ua hoohui i na wai, a hookaawale ae la i na aina maloo. Ua mau ka waiho pili ana o na Aina puni ole o Asia a me Aferika a kokoke e hala na makahiki he 5860, alaila, oki ia kela Puali o Sueza, a kaawale na aina a hiki i keia la.

Ke holo nei na moku he nui wale maloko o ia auwai me ka lawe ana i na waiwai he nui wale me ka hikiwawe loa. He hookaawale ia, a he mea pomaikai nui no ke ao holookoa.

Mamua uku nei, ua hoaoia e oki i ka Puali o Panama, a kaawale aku o Amerika Akau me Hema, aole nae i holo ono loa.

Ano, ke hoolala ia mai nei hoi e oki i alawai ma ka lokowai o Nicaragua mai ka Atelanika a i ka Pakipika, a i na e moku ana, alaila, he hookaawale ia, he mea e pomaikai ai ke ao holookoa.

Ke hooikaika nei kekahi poe ma ka hoohui aina, a ke hooikaika nei no hoi kekahi poe i ka hookaawale aina.

O ka Paemoku nae o Hawaii nei, ua kaawale mau loa ia, aole loa e hiki ke hoohuiia me Amerika a pau loa ae keia ao, oia ko makou ike e nana nei.

---

 

KELA HOOPII A KE KEIKI ALII.

 

Ma ka la inehinei, ua noho iho ka Aha, me elua Lunakanawai wale no, no kela hihia a ke Keiki Alii Kalanianoole, e koi ana e hoopukaia oia ma ka Palapala Kuu Kino la.

Ua noho ka Aha, o Hartwela me Thurston na Kokua ma ka aoao o ke Aupuni, a o Mr. Numana hoi ko ka mea hoopii. Ua hoopanee aku ia ka hoolohe ana a i ka ia 31 o Mei nei.

Ua noi o Mr. Numana e ae ia ke Keikialii ma ka Bela, a ua hoole ka Aha, nolaila, ua hoihoi hou ia oia ma kahi hoopaa o ke Aupuni ma Kawa.

He hihia ano nui loa keia no ka mea, ina e hooholoia ka pono no ke Keiki Alii, alaila, e loaa auanei he puka e hoea pau loa mai ana i poe Aloha Aina i komo like iloko o kela kaua o Ianuari 7.

He mea nui hoi keia i na Aupuni o Beritania, Amerkia a me Geremania, na aupuni nona kekahi poe kupa i hoopaahao ia ma kahi paha o ke aupuni, a i hookuke ia hoi kedahi poe o lakou mai anei aku.

O ka mea i maopopo ia makou, he hauoli ko keia Aupuni ke ae ia ke koi a ke Keiki Alii, no ka mea ia wa e ike ai na Aupuni owaho, ua hoopaa kumu ole ia ko lakou poe kanaka, alaila, ua maalahi loa ko lakou la alanui e koi mai ai i ko lakou poho.

Eia hoi kekahi hauhili, o na poe i hoopaila iho nei, a ua hookaaia kekahi hipa o ka manawa hoopai pauhao a o kekahi poe hoi ua pau ko lakou hana paahao ana, a o kekahi ua hookaaia na dala uku hoopai, @ p@ aku. A ina o ka ae ia keia o ka hookuu, alaila, ma ke ano hea la ke Aupuni e panai aku ai i ko na poe i hoopaahaoia mau koi poho ana?

O ka ae ana o ke koi, oia no ko ke Aupuni ae ana i ke koi, he hoi ke moakaka loa ia o ko ke Aupuni Repubalika ae ana aku, ua hewa kana hana imua o ke ao holookoa.

Hookahi mea moakaka o ka hopena i ka makou koho aku; a oia wale no ke alanui hookahi e pale ae ai i keia noi a ke Keiki Alii. E hookuu pau loa ia na poe Paahao Kulaiaina mamua o ka hookoia ana e noho ka Aha no keia koi.

He naauae paha ke Aupuni @ ia mea, aka, ua hala loa ka wa kupono no keia koi e no ai, oia no ka la mahope mai o ka hoole ia ana o kela hoole ana i ka Mana Hookolokolo o ka Aha Hookolokolo Koa.

O na hoopanee ana o ka Aha mai kekahi manawa a i kekahi manawa, oia no ka hoike, he mea pono e hookuu ia na poe paahao i hoopaa ia mamuli o ka olelo hooholo a kekahi Aha i loaa ole kona mana malalo o ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii.

No makou, he makemake loa e loaa ka maha i na poe Hawaii a me ko na lahui e i komo pu ma kela hana o Ianuari 7; aka, i ka ike aku nae a ko makou manao aku, o keia wale no ke alanui e hele ai a loaa he hooku koke ia o na poe paahao.

---

 

Na Alanuihao Lawe Moku

 

Ke noonoo mau nei na Aupuni o Enelani me Rusia ma keia m@ a ua holopono na mea i hoao @ ma Enelani.

Ke kukulu nei o Rusia he hoolala ana i ala lawe mokukaua mai ke komohana a i ka hikina o Siberia. Ina e holopono ia mea, alaila, he mea maalahi loa ia Rusia ke lawe mai i kona aumoku ma ke Kai Balatika mai a i ke Pakipika Akau. Ua hiki ke auamo @ na mokukaua maluna o na Alanui hao, maluna o ua kuahiwi a me na awawa, a pae aku i kekahi m@ ana okoa loa. Kokoke e hele na kanaka me ko lakou mau kauha@ mai kekahi aina a i kekahi aina. Aole luhi i ke kuai hale hou, aole lilo i ka hoolimalima hale, aka, ua hiki i ka ohana holookoa ke holookoa ke lawe pu me ko lakou.

---

 

Nuhou Kuloko

 

            Ko Quini Victoria la hauna no

            Aohe e haiolelo ana o Se akua keia poeleele.

            Kinau kai puka aku mai ke awa no Hilo.

            Kuai po ko ka halekuai o Levy’s ma keia po Poaono ae.

            Hora 10 o ka po nei, make ke Komisina Farani.

            Apopo hora 3:30, ma Kulaokahua, he kaua ka Ikeaoleia kueia Hoku.

            Ua kuu ka heleuma o ka moku kaua Lehua i ka po nei ma Ewa iho o Piladelepia.

            Ua hooiaio ae kekahi poe mea kuai laau lapaau, he hohono lua pele maoli na kela wahi Pele keiki onehinei.

            Ua ike ia aku la mai Waimea, Kauai aku, he moku kuna malihini o ke ano holo loa, ke kalema mau la oia malaila.

            I ko makou mea imi mea hou i kaa@ ae ai ma ke alo iho o ka pa Alii maluna o ke Kaa-makaainana [kaa alahao] i keia kakahiaka, ua ike aku oia i ka Puuwai o ka Lahui Hawaii e noho mai ana ma ka lanai o ka halealii me kona nani nui. Ua koani papale aku oia me hookahi muki i ke ahe a ka makani.

Paikau hookahakaha ma ka alanui o ke kulanakauhale nei, ka na koa o ka Repubalika i keia kakahiaka, no ka hanohano o ka la hanau o ka Moiwahine o na mokupuni nana i Rula na Ale o ka Moana, nona ka mana maluna o ka Poepoe Honua, aole loa e napoo iki ka La.

            Apopo ka makou puka pule @ pulelo aku ai i ke ahi a kamaile, no ka pepa puka pule makamua loa o „Ke Aloha Aina,“ e imi aku ana oia ia oukou e na makamaka heluhelu e hookipa aku ma ko oukou mau ipuka hale me ke oho @ nui.