Ke Aloha Aina, Volume I, Number 2, 1 June 1895 — Page 1

Page PDF (678.60 KB)

This text was transcribed by:  Kate Motoyama
This work is dedicated to:  in honor of David Laʻamea Kamanakapuʻu Mahinulani Nalaiaehuokalani Lumialani Kalākaua

KE ALOHA AINA

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

BUKE I          HONOLULU, POAONO, IUNE 1, 1895     HELU I

--

KA NUPEPA

KE ALOHA AINA.

--

Hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Poalima o na pule a pau o kela me keia mahina

 

Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule: No ke hope hookahi, he 5 keneta.

 

E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.

 

E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau me na Mele Inoa me ke Dala kuike.  Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoounaia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.

 

E hoouna pololei mai i na Nuhou, na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.

 

Aole loa e hoopukaia a hoolahaia kekahi manao ma na kolamu o keia pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hoike mai i ka Luahooponopono i kona inoa ponoi.

 

JOSEPH NAWAHI.

Lunahooponopono a Puuku o

            KE ALOHA AINA.

 

EDWARD L. LIKE.

            Hope Puuku.

 

O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoouna pololei mai i ka Lunahooponopono ma Honolulu.

 

            KEENA HANA.  Aia ma ke Keena Loio o Joseph Nawahi, maluna o ka Hale Uinihapa o Mr. Damon, ma ke kihi ona Alanui Moi me Betela, ma Honolulu.

--

Ka Nupepa Puka Pule

KE ALOHA AINA.

Hookahi Makahiki . . . $2.00

Eono Mahina . . . 1.00

--

I KA LEHULEHU.

--

            Ua wehe ae nei au i ko'u keena ma ke alanui Betela,Helu @ 3. Honolulu, he mau Waiwai Ano Hou e pili ana i na

MIKINI HUMHUMU LOLE.

a na ia Mikini e hana i na ano hana a pau i oi ae mamua o na Mekini e ae e hoohanaia nei i keia manawa.

            Ke kono aku nei au i na makamaka e kipa mai ma ko'u keena nei, a e ike kumaka no lakou iho i keia ano Mekini helu ekahi a SINA, nona ke kaulana i haawi ia na makana he 54 me ka hoikeike hui o Kikako, Ill., a i papalua ia hou na haawina holomua manua o na ano Mekini e ae.

            E kipa mai, a e loaa no na Mekini helu ekahi no ko oukou mau home

B. Bergsen.

my20-6ms

 

Ka Maki Kiu

O KE

Keena Waihona Buke o

Nu Yoka.

--

SALIUKA OPIO,

AO

KE KAPENA MAKAI HAWADA.

--

KE PIHI I NA HA HA.

--

MOKUNA I.

HE PEPEHI-KANAKA POHIHIHI.

 

            "Ka pepehikanaka e! E kokua e! O ka leo iloko o ke anoano eehia o ke kuluamoe, ka mea nana i hoopuiwa mai i ka makai, a ku iho la oia a nana pono aku la i ka hale iluna kahi o pa'e mai ai o kela leo.  He pu anu loa ia o kahaule iho no ma ia wahi, aohe maale kanaka ma ke alanui.

            O kela wahi, o ke kulanakauhale ia o Nu ioka, ka punana o na hana karaima kiekie ku i ka hooweliweli a me ka manaonao--o kela ka leo hope loa i pa e mai i lohe loliuliu ia aku e ka makai a hoolono hou aku la oia o ke kahea hou mai.  Iaia e hooloo ana lohe pono la oia i ka leo mai kekahi pukaaniani i pani ia a paa, aole aole no i mamao lea aku no ke kokua ana.  Noonoo iho la ka makai i kana mea e hana aku ai, a hemo mai la ka puka komo o ka hale, a oili mai la iwaho kekahi kanaka me ka puahiohio nui, i uhi ia kona kino me kekahi koloka kaumaha, i uhiia kena papale palaulau maluna iho o kona mau maka, ia wa ua hele pololei aku la ka makai imua on a, a ninau aku la iaia.  Heaha ka mea i hanaia maluna o kela hale?

            Aole e kena hupo.  E hookaawale koke oe i ko'u alanui.  Aole pela, wahi a ka makai.  Ua loha aku nei au i kekahi mea e kahea ana, "ka pepehikanaka e!"  Ke manao nei au e lawe aku ia oe imua o ke kapena o na makai a nau ia e hoike aku imua on a i kona moolelo.

            I kela wa, ua unuhi ae la oia i kana laau nemonemo (club), a hopu aku ia kekahi lima on a i kana pio  Iaia i hopu aku ai i ua kanaka la, olepe ae la oia i kona koloka e uhi ana maluna iho on a.  "He uina ana, ua waiho iho la ka makai ilalo o ke alahele ma ka eha nui, ua holo koke aku la oia iloko o ia manawa meke kuupau ana i kona mama nui a hiki aku la oia ma ke kihi o kekahi alanui.

            Oiai ka makai e waiho ana me kona eha nui, me ka noonoo maikai no o kona poo, ua unuhi koke ae la oia i kana pu panapana, me kona hoomaopopo ana no iloko iho on a, eia ae no paha kona mea nana i pepehi ke ku koke mai nei no malaila, ua paa ae la oia i kana laau, ku ae la oia iluna a hele aku la e huli i mau kokua nona.

            I kela wa pokole no, hoea mai la he elua mau makai a ku iho la ma kona aoao.  Kamailio aku la oia ia laua i na mea a pau i hanaia mawaena on a a me ke kolohe i puhalahiu mua aku ai, ia lohe ana o keia mau makai, ua holo awiwi aku la kekahi o laua a hoike aku ia mua o ka halewai no na mea a pau i hanaia, a hoea mai la kekahi kanaka opiopio me na keehina wawae elemio, a pane iho la me ka leo kuoo o ka wiwo ole, penei:

            "Heaha ka pilikia maanei?"

            Pane aku la ka makai me ke ano hunahuna oia ke kanaka opio e wehe ana i kona kuka, hoike mai la oia i kona kulana makaikiu i ka makai, a nana akahele loa aku la oia iaia me ka hoomaopopo ana i kona ano io maoli mailuna a lalo.

            "O oe no anei ia e Saliuka opio?"

            "Ae," wahi a ka pane.

            Aohe kekahi mea i kaulana e ae elike me ia ka opiopio ma ka oihana, i kau nui ia ka weli e ka poe i ike kumaka i kana mau lawelawe ana.

            "Hoomaka mai la ka makai e hoakaka i na mea a pau i hanaia, iaia no e hoomau ana i ke kamailio, hamama mai la ka puka a puhee mai la na wahine a me na kanaka iwaho, e kahea ana me ko alkou mau leo nui," penei:

            "Ka pepehikanka e!"  E hele aku a no a hoike aku i ke kapena o ka apana, i pane mai ai o Saliuka i na makai, a huli aku ia oia a pii aku la iluna o ka hale.

            "E hoi hou aku oukou iloko o ka hale, ua oki ka oukou walaau ana."

            "Aia i hea ka haku mea hale?"

            "Ua pepehi ia oia," wahi a lakou a pau loa i hooho mai ai.  Haka pono aku la na maka noii o ka makiukiu opio i ka puulu, a ninau aku la i ka luahine loa mawaena o lakou:

            "O oe anei ka mea malama hale?"

            "Ae," wahi a ka luahine.

            "Ua mare wahine nei kou haku?"

            "Aole."

            Alaila, e hoouna aku i keia poe kauwa a pau loa ilalo o ka hale kuke, a e alakai aku ia'u iloko o ke keena o ko'u haku.  He makaikiu au a ke papa aku nei au i kekahi mea aole e komo mai me kuu ae ole, a nee hope aku la na kauwa i kela manaa a ka malama hale e alakai la i kamakaikiu ma ka hale maluna.  I ko laua hoea ana aku i ke keena o ka on a hale, e waiho mai ana oia maluna o kona moe, ua make mainoino, e kiheahea ana ke koko i o a ianei.

            Ninau aku la ka makaikiu i ka luahine.

            "Owai ka mea i hiki mai ianei nei i ka po nei?"

            "O kona loio."

            "Owai kona inoa?"

            "O Wikimana."

            "I ka ohra ehia kona hiki ana mai?"

            "I ka hora 8."

            Heaha hana i hele mai ai, ua maopopo no anei ia oe?

            "Ae, e hooponopono i kana palapala kauoha."

            "I ka hora ehia oia i hoi ai?"

            "Mahope iho o ka hora 9."

            Owai ae kekahi mea i hoea ae ma ia hope iho?

            "O Halinakona."

            "O ka hora ehia ia?"

            "O ka hora 10."

            "Heaha kana i hele mai ai, a heaha kona ano?"

            "I hele mai oia e ike; oia no ke kane hoopalau a ke kaikamahine a ka mea i make, a he kanaka opio kona ano.

            "Ua maopopo anei ia oe kekahi mau mea i kamaaina i ka ike a kou maka e pili ana no ka mea make?"

            "ae, he komo gula kumukuai nui no na tausani dala."

            I ka wa hea i hoi ai o Halinekona?

            "Mahope iho o ka hora 11."

            I kela wa hoolele aku ai ka makai kiu i kona leo i ke keena o ke kapena makai, oiai, e noho ana no oia iloko o ke keena i kela wa.  Puiwa ae la ke kapena, a hoolohe aku la oia i ka leo e kamailio mai ana ma ka pukaaniani, e hoike ana i na mea a pau i hanaia ma ia po, e kauoha ana hoi iaia e kii aku i ke kauka a hele pu aku me ia e nana i ke kino o ka mea i make.  Me ka eleu nui ua kapena la, ua komo ae la oia i kona koloka hele po a hele aku la no kahi o ke kauka.

            He hapalua hora ma ia hope iho, ua hiki aku la ke kapena a me ke kauka ma ke keena o ka makaikiu e noho mai ana.

            "O!  He make weliweli maoli key o Kilamana, i hobo ae ai ke kapnea me kona leo nui:

            "Nana iho la ke kauka i ke kino make, a olelo ae la i pepehi ia oia nei me ka pahi, ua lilo kekahi mea mai kona manamalima aku ikona wa i make loa ai, a loaa pu iho la ka apana pihi o kona kuka i nahaha, o kekahi apana ua nalowale.

            Ia manawa, ua puka ae la ke kapena iwaho a haawi aku la i kekahi hoailona kahea i na makai, a kauoha iho la ke kapena ia laua e kiai i ke kino make o Kilimana ma ke koena o ia po me ka luahine, a haalele mai la ke kapena, ke kauka a me ka makaikiu ia lakou.

            Ua ku ae la ke kapena a me ka makaikiu, a hele pololei aku la no ka hale noho o Halinakona, kikeke au la kamakaikiu i ka puka owaho loa, a wehe ia mai la ka puka e Halinekona, komo aku la ka makaikiu me ke kapnea a hopu aku la i kona kino me ka hoopaa ana i kona mau lima me ke kupee keleawe.

            "Heaha ke ano o keia ana?" i ninau mai ai o Halinekona.

            "O kona ano, aole oe he lapuwale, aka, he alauka loa, a ke hopu aku nei wau ia oe no kou pepehi ana i ka hoahanau ponoi o ko'u makuakane."

            Pane mai la ua Halinekona la me ka leo kuoo o ka wiwo ole, penei:

            "Imua o na lani keikie loa, aole loa wau i hana hewa iki!

            "Ua hana hewa oe, i pane okalakala aku ai ke kapena."

            "Wehe koke mai la oia i kekahi pahuume nui e ku kokoke mai ana, a lawe ae la i kekahi pahi oilua e kihe'ahe'a ana no ke koko mai kona kumu a hiki i ka welelau."

            "Eia ka mea pepehi au i lawelawe ai