Ke Aloha Aina, Volume I, Number 2, 1 June 1895 — Page 3

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE @ 1895

 

@ mea a me na alakai aupuni i @ a me keia kau o na kalai aupuni.

            O kekahi o na mea ano nui maoli, oia no ka hilinai a me paulele o ka lahui i ka hana hookele aupuni o ko lakou aina ponoi iho. O ka hilinai ole mai @ ka lahui, he mea no ia e ala @ ai na paio ana no na hana @ hookele, a oia ke kumu e @ mau ai na aha kuhina o @ aupuni a pau, pela ma na @ e, a pela no h@ ma Hawaii nei. O ka paulele o ka lahui, oia ko lakou apono ana i na mea a pau a ke aupuni e ha@

            @ na hana hookele i huna ia @ mai ka lahui, he hoike no @ na manao @ e hoonalo @ ana i ka hana e koi ia ana e @ lahui e ikeia mai.

            I ko makou nana ana i keia @a, ua nui na hoohuoi a me na @opahaohao ia no kekahi mau @na, aka, aole nae e hiki ke hookoia ia manao, no ka mea, aole mai ka hapanui mai o ka lahui ke kukulu aupuni ana.

 

E HOOMANAWANUI MAU

 

            @ mea pono no ia makou ke @ i ko makou lahui po@ @ ka hoomana@ @ paupauaho,

@ o oukou @ Mai @ hoohalike aku me @ e olelo mai nei, aohe pono i koe e nana aku ai maluna o na ohuku ale moana, a pela aku.

            He hoole ia i ko ke Akua mana no ka mea aole maluna mai o na ohuku ale o ka moana wale no e hoopukaia mai ai ko ke Akua aloha i keia lahui. He mea ole loa ia i ke Akua. He hiki i ko ke Akua mana ke lawe mai i Kana hoola no ka Lahui Hawaii, mai na kukulu mai a me na wahi a pau loa o ka Lani a me ka Honua nei. Ua like a like ka hoole o na poe o keia mau la me ka hoole o na poe aia i ka wa ia Noa, a me @ ia wa hoi ia Lota. Ua paa ko @akou mau maka i ka uhiia e @ pouli a ua ike ole i kahi a ko ke Akua mana e hoopuka mai ai i na hoopai ana ia lakou a ua ike ole no hoi i kahi a ke Akua i haawi ai i puuhonua no kona po@ kanaka e pakele ai. Nolaila mai puni a hoolohe i na olelo pelukua e lauwili ana i o a ianei a kekahi poe e olelo mai ai. E noho me ka nonoi i ko ke Akua aloha, a Nana no e hoomaha mai, aole loa na ke kanaka.

 

HE MAU LONO WALE NO

 

            O na lono wale i laweia mai a hoolaha ia ae maloko o na nupepa olelo haole o keia kulanakauhale, e pili ana no na hana hooulu kaua ia mai, a no na po@ puali powa, ua manao makou i kekahi wa, he wahi ano hana maalea loa no ia, na kekahi o na poe kiu e noho nei, i mea paha e loaa ai ka hana e hoomauia ai ka ohi dala mau ana, i kela a me keia mahina o ka makahiki.

            Aohe nana o keia poe nawai @ na dala e ohiia nei, @aia wale no ko lakou, o ka huli ae o ka mahina, ohi iho la k@ kaki, nana hou aku ana ua mahina e hoea mau ana. Pela ka oiaio o na mea i hana ia e kekahi poe a pela no lakou e olelo mau nei.

            Ia wai ka nana aku i ko oukou aupuni? (wahi a ua poe nei ke pa wai o ke gini iho) eia nae, welania iho la hoi kahi manao, a i iho la. Ka! Pela iho la ka e hana ia ai makou e keia poe?

            Ae, pela io no. O ke dala, oia ko lakou nei Akua, aohe o lakou nei manao he Akua ma ka Lani.

            O ka hoike no na hana o keia ano, he mea no ia e hooia mai ana, aohe oiaio o na olelo a lakou nei i olelo ai; he aloha lakou i na poe Hawaii. No ka mea, ke pane mai nei no, aohe o lakou manao iki no ko kakou aupuni a no ko kakou hopena aku.

            Ke hoopuka akea nei no lakou ma na nupepa me ka olelo mai, ua haawi mai ke Akua i keia Paeaina no kakou, a ua lilo ia kakou, mamuli o ke komo mua ana @ o na Misionari e ao, a e hoonaauao i keia lahui kanaka.

            Ua hoolahaia keia i keia mau la koke iho nei no, he manao no kekahi kahunapule (kailiaina) i hoea mai i anei nei iloko o na la i hala aku nei.

            Ua olelo mai anei ke Akua pela? A i ole, na kela manao puni ake waiwai paha i kono ae i kela kahunapule e olelo pela?

            O keia komo nui ana o na poe kahunapule iloko o na hana kalai aupuni, he mea ia e alakai ai ia lakou iloko o na hana kuko hanohano a imi pomaikai, a o ka hopena, he hoole i ko ke Akua ao ana.

 

O KE AU O KA MANAWA KA HOIKE.

 

            O na manao, na hana a me na kulana o na lahui a pau he hookahi wale no mea nana e hoike mai ke kupono, oia ke Au o ka Manawa.

            Ina e oleloia mai aia he mea e hoea mai ana, a i ole ke au o ka wa pomaikai nui loa, alaila, aole loa he mea e ae nana e hoike mai i ka oiaio o ia mea, o ke au wale no o ka manawa.

            Ano, ke hoike nei makou i ka makou mea i lohe mua ai, oia keia: Ina e ku ae ana keia Aupuni Kuikawa, (ia wa ka olelo ana) a hoomaka aku, i kona ku ana, alaila, e nui mai ana na pomaikai dala, e holo nui mai na poe mea dala, a lu iho i ke dala ma Hawaii nei. E loaa ana na hana i ke kanaka Hawaii, me ka hoopii ia ae o ko lakou mau uku hana iluna.

            I keia wa, ua hiki mai makou i ke Au o elua a oi makahiki, eia nae, o ka oi loa aku keia o ka wa nele a hune loa o ka aina. Nele ma na hana loaa, nele ma ka hana, nele ma ke dala, nele ma na ano he nui wale. Olelo okoa mai no na haole kalepa, aole loa he wa i ikeia ka nele a me ka hune e like me keia wa! Ua emi loa mai kahi dala loaa ia makou. Aohe nui o na poe kipa mai e kuai me makou! No keaha hoi? O! No keaha la? E aho no ka wa o ke Aupuni Moi e ku ana, he nui ko makou laki ia wa, loaa no he mau haneri dala i da la; o ke oki loa keia, ei aku eia mai, loaa ae la kahi hapalua o ka la. Nui ka hune a me ka nele! Ae o ke Au o ka Manawa, oia ka mea hoike oiaio.

 

HOIKE AE NEI NA KUHINA.

 

            Ua hoike ae nei he ekolu poe Kuhina o ke Aupuni Repubalika i ko lakou manao no ka manaoio i ka hoohni aina, oia o Kakina, Haki a me Kamika.

            Ua koe aku he elua Kuhina aole i hele ae e hoike i ko laua manao oia o Damon a me King. Malia paha, ua hiki no na manao, aole nae hoi i hoike ae na Kuhina mua pela.

            I ko makou manao, i na ua makemake na alakai o ke Aupuni e loaa ko manao like mai ka Lahui Hawaii aku, mamuli o na hana kuokoa me ka lanakila, me ka hoohaiki ole ia, no ka manao hoohui aina, no ke aha, ua ae ole ia ia manao, no ka mea, oia ka manao o ke kanaka mai ka aina malamalama mai e akena nei ma Hawaii nei?

            No keaha na hanauna a me na pua a na Misionari i ae ole ai e hana ia mea maikai loa, a lakou no i mahalo ai?

            A kahi a hiki mai e au e hooleia ai ka pono a me ka oiaio, o ka loaa ana o ka manao lanakila i ke kanaka e koho nona iho, aole loa mai mua mai o na makahiki he kanalima i hala aku.

            Ua makemake anei lakou e hoihoi hou i ka Lahui Hawaii iloko o na kulana o ka wa kahiko? E hoole i ko lakou ake ike, ake oiaio, ake malamalama, ake Kuokoa me ka lanakila?

            No makou iho, he hilahila ke ike aku pela ka mea e hana ia mai, e ka poe i manaoia," he mau alakai no ka pono Karistiano ma Hawaii nei, a he alakai pu hoi no ka noho aupuni ana no ka Lahui ma ka Paemoku o Hawaii nei.

           

NO KEAHA LA I KIPAKU IA MAI AI?

 

            He nui na olelo a me na kamailio ana no ke kumu o ko Kuhina Kakina kipakuia ana mai ka noho ana aku ma ke alo Aupuni ma Wasinetona.

            Olelo kekahi poe, nana ia i hoi mai, mamuli o kona ano maamaalea, a he mea e hoopuhili ai paha i ka Aha Kuhina o Cleveland, a mahope hoi hou aku no oia i Wasinetona ma kekahi kulana e ae.

            Ma ko makou heluhelu maoli ana iho i ka olelo hoike a ke Kuhina Aina E Gresham, ua maopopo loa me ka hoohewahewa ole ia, ke kumu o kona hoopau ia mai, oia keia:

            O ko Kakina kupono ole ma ka oihana, mamuli o ka hoolako ana aku no ka hoolaha ana i na mea e pili ana i ka laua mea (me Gresham) i kamailio mua ai.

            Eia ka pane mihi a Kakina imua o Kuhina Gresham:

            "Eia wale no ka'u makemake e kamailio aku ai ia oe, e Mr. Kakauolelo; oiai, ua ike maoli iho au, ua hewa au ma ke kupono ole i ka oihana, mamuli o ka haawi ana aku no ka hoolahaia, i na mea olelo ia ma ka ka@a kamailio mua ana. Aole au i manao nui ia wa, aka, ano ua ike au. Ke minamina loa nei i kau mea i hana ai, a ke mihi aku nei no ia mea.

            O keia mau olelo ka Gresham i koi mai ai ia Kakina e kakau iho ma ka palapala, aka, hoole iho la o Kakina, a mahope mai, hoi loa mai no Hawaii nei.

 

"Ke Kaua wahine ma Bolabola"

 

(Lawe ia noloko mai o ka Nupepa "Ka Nona@ Iulai 23, 1844, o Limaikaika ka mea hoopuka.)

            Ua lohe iho nei makou i kekahi hana a na wahine ma Bolabola Eia ua hana ala.

            "I kekahi kaua o na kanaka @ a me ko Farani poe koa malaila, hele pu aku la he mau wahine eha, e kokua i na kane a lakou ma ke ka@a, a hele me ka pu, a me ka pauda, a me ka poke, a ua hana ikaika lakou, a na nui na haole i make ia lakou. Maka ole no hoi, ea?

            "I ka ninau ana o kekahi mea ia lakou, no ko lakou hele ana i ke kaua, i mai la lakou pe@. 'No ko makou aloha i ke @lii a me ka aina hanau,' nolaila, hele ai makou i ke kaua."

            "Aloha lakou! Aloha ko laila poe pilikia i ko lakou poino nui, ua hana pono ole loa ka Adimarala Farani, nui ka make malaila, a me ka pilikia pu.

            "Aka, ua lohe iho nei makou, ua hoole ke alii nui o Farani i ka hana ana a ua Adimarala la.

            Olioli loa paha lakou, ke lohe ia mea, ua ola lakou mai ka make mai, e olioli pu kakou i ka lokomaikai o ke Akua ia lakou a me makou nei hoi, a e pule mau Iaia e malama i keia mau Aupuni liilii.

           

Ke Ala Onaona o Uluhaimalama.

 

            Mailaila mai ka nui o na pua e wehi ana, i ike ia aku i ke kahua o kahi, o ke anaina ike o ka la hanau o Victoria. Nani no hoi ka ike ana aku. Hoomanao ae la makou i ka luhi a ka Lani, e noho hoomanawanui mai nei, a helelei iho na waimaka. Oia hoi, na kanu. Oia ia mau pua no ka hoonani ana i ka la hanau o kona hoaloha maikai loa.

 

Elia Kaululaau.

 

KAUKA HANA NIHO.

 

            Ke hoike hou aku nei au imua o ko'u hoa makaainana a puni ko kakou nei Paeaina, eia no au ke hoomau nei ma ka'u oihana hana niho, ma ko'u Keena ma ke kihi o alanui Mei me Betela, ma ke alanui Moi ka puka e komo mai ai.

            Ke kono aku nei au i ka poe a pau i loaa ko lakou mau niho i ke eha, a na'u no e hoopau aku i na haawina ehaeha iloko o ka manawa pokole loa, me ka'u mau laau i kaulana iwaena o ka poe a pau hele i mai io'u nei.         

            He wai auau no'u ka huki ana i ka niho, a iloko o ka imo ana a ka maka me ka pale@ehe launa ole na hemo ia niho eha, a ua hiki hoi ke hoopiha i na niho me ke @, Kala @ Iwi paha, me na uku haahaa a oi loa aku o ka maikai o ka hana ia ana me ka maiau nui.

            E kipa mai e o'u mau makamaka, a e loaa no au ma ko'u keena hana, me ka makaukau mau e haawi aku i na ao ana i ka mea kupono e hana ai i ko oukou mau niho, me ka auhau ole aku ia oukou no ia ao ana.

            Elia Kaululaau,

            Kauka Hana Niho.

            @ Keena Hana, kihi o Alanui Moi, me Bereta.

my29-6ms.

 

HOOLAHA KUAI AINA.

 

            Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo iho nei e kuai aku he 9 mau apana aina ku pono no ka Pa hale, ma kela wahi kokoke makai o Kaluaopalena, ma Kalihi, mahope iho o ka luakini e pili la me ko K@ wahi

            O ke ano o na pa, he 85 ka @ pili ma ke alanui, a he 131 kapuai ka hohonu aku iloko. E ikeia no ke kii o na @ ma ko'u keena L@ ma ke kihi o na alanui Moi me Betela.

            J. L. KAULUKOU.

my22-3ms.