Ke Aloha Aina, Volume I, Number 2, 1 June 1895 — Page 5

Page PDF (825.60 KB)

This text was transcribed by:  Reya Liilii
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE @, 1895

 

Na Mea Pono i Aupuni Moi.

 

Ai ka Repubalika iloko o ka Pilikia.

 

@ELA KE KAMAILIO O KA MEA KAKAU O KA "EVENING POST" O N@ YOKA NO HAWAII.

            O Julia A Palmer, ka mea i holo aku nei i ka Paeaina Hawaii e imi po@ na mea e pili ana malaila, a he @ kakau hoi no ka nupepa "Evening Post" he ekolu mahina i hala aku nei, ka hoea mai nei oia ianei nei ma ka mokuahi Auseteralia mai nei Ua holo mua no oia ilaila i ka wa mahope iho o ka hookahuli aupuni ana, a he mea ka @ ka nupepa "Boston Transcript," @ kamaaina loa oia i na mea pili ia @ mokupuni

            Na manaoio oia, aia e hiki koke mai @ he poino malaila, a o ka hopena, @ no ka hoea ana aku ma kahi o ka @hoi hou ana ae i ke ano Aupuni Moi.

            I nehinei, ma ka Hotele Kaleponi, i ka wa e kamailio ia ana na mea pili no @, ua pane ae oia "Aole loa e loaa ka noho lokahi ana, aia wale no a hoi@ ia ae ke aupuni Moi malalo o Ka@, alaila, loaa ka maluhia i ka wa hookahi.

            I ka nana ana i kona manao no keia mau mea ua olelo ae oia, aia he ekolu mau poino e hoea oiai ana maluna o ke aupuni.

            O ka mua. Oia ka olelo hooholo a Gresham (Kuhina Amerika) ehoole ana, aole o Mr. @ Amerika; a o ka olelo hooholo hoi a Beritania e olelo ana, Rickark a me Walker he mau kupa Beritania @a.

            Ina o ka pane ma keia mau olelo, @ ma ka hoole aku, alaila, na ku iho a la i na manao o na mana hoomalu. Ua loaa ia lakou na pono a pau ma na kanawai he kupa Amerika mamuli o ko lakou koi kupa ana.

            O ka olelo hooholo hoi no Rickark a me Walker, he wahi mua hoouluku la ia lakou me Beritania Nui, no ka mea, @a hoahewa ia la@a e ka Ahahookolokolo Koa, ka mea i ae ole ia e na kanawai, a i kue loa hoi i na olelo o ko lakou kumukanawai, a he mea hoi a ke aupuni i hoike ae ai o ke koi a Beritania Nui, e kue ia ana.

            O na manao hoolaulea a me ka manaoio maoli, e houlolohi ia ana. Ke @ nei lakou me ka manao e hoea mai ma kekahi loli ana mamuli o ke au o ka manawa. Aohe i waiho ia aku kekahi koi no ka hookuu ana i na kanaka.

            O ka pilikia o ke aupuni, oia no ka hookahi wale no hookolokolo ana i na kanaka, aole aeia e hookolokolo hou ia, alaila, mamuli wale no o ke ku ole o ke Komisina hookoloholo i ke kanawai, e hookuu ia lakou e pono ai mai ka Moiwahine a ia lakou a pau loa malalo iho.

            Ina lakou e ae i ke koi a Beritania no Rickark a me Walker he mau kupa Beritania, e nana pono ia na kumu e ikeia ai ka mana ole o ke Komisina hookolokolo.

            O ka makau nui loa o ke Aupuni Hawaii, oia no o Iapana. Aole no lakou hunahuna ke olelo pela. Ua manao e hana aelike no ka imi ana i 5000 poe limahana Pake, e kipaku i na Iapana e like me ia ka nui,

            I ka manawa i lawela mai ai na Iapana limahana, ua ae ke aupuni, ina e hoolako ia mai ana me na paahana Iapana, alaila, e haawi ia no na hana ia lakou. Nolaila, keake nei o Iapana, eia ke hooko ole ia nei keia mau aelike ana.

            O ka ekolu o na kumu poino o ka aoao aupuni, aia no ia iwaena iho o lakou ponoi no. O ka aoao Demokarata o ka Hui Amerika, he kue nui lakou i ka hookomo nui ana mai i na poe Pake.

            O na olelo no ka makemake o na poe Hawaii i ka hoohui aina, a i ole no ka hoohiki aku malalo o ke aupuni e ku nei, he mea hoopunipuni wale no ia. He elima a eono paha e hoohiki ana i ka pule, aka aia he elima a eono paha tausani e koe ana ma ka mokupuni wale no o Hawaii.

            O ke ano o ka waihona waiwai, oia kekahi o na hookuia mai. Iloko o Mei@, ua hoolaha ae ke aupuni, aole loa e ukuia kekahi bila aie, koe wale no ka ekolu a eono mahina hoaie.

            Aohe lua o ka wa oi aku o ke aloha o ka poe Hawaii i ke Aupuni Moi, e like me ia i keia wa; a oia no ke kahua huiia o na aoao kalaiaina a pau iloko o na wa i hala, a aole no e lokahi ana, aia wale no a hoihoi hou ia mai ke Aupuni Moi malalo o Kaiulani, alaila, loaa ka maluhia i ka wa hookahi.

            O ka noonoo o na poe kulana haahaa a me na Hawaii, no ka paikau ana o na koa marina Amerika (ma ka aina) he mea e kokua ai i ke aupuni orikakia, oiai e ku ana ke aumoku Amerika.

            He mea koho wale ia, e ulu mai ana paha he mau hoohaunaele ana mauka o ka aina. Aohe o'u manao oia ka manao o ke aupuni, aka, oia ka manao o na Pake a me na Iapana, a me ko na poe kamaaina hupo.

            Ua manaoia, ke hooikaika nei o Kuhina Kakina e hoopukaia he huikala piha ana, (no na poe paahao kalaiaina) i mea e hoopau ia ai na hoouluku ana, e hooweli ai i ka noho launa ana me na aina e.

            Aohe mea oi ae o ka naaupo, no keia Aupuni ke hoomau i ka manao pili kalaiaina iloko o keia Paemoku aka, o ka holomua o ka oihana kalepa mawaena o kela mau moku a me Amerika, oia no ka wehe loa ana i na auhau dute.

            He mea paakiki ke koho aku, heaha la ka hopena e hoea mai ana ma keia mua aku aka mana mea i ikeia i keia wa, aole loa e hiki ke hoomau ia aku.

            Ua manao au, o ke Aupuni Moi i kaupalena ia, malalo o Kaiulani, oia wale no ka mea @ ai.

           

Na ka Lahui Hawaii e Kuai nei

 

            Ma ko makou hoomaopopo ana a mamuli no hoi o ka hoike ana mai o na poe malama halekuai, ua ikeia o ka lahui Hawaii ka poe nana e hoopomaikai nui nei i na poe mea halekuai liilii o ke kulanakauhale nei.

            Mailoko ae o ka heluna o na kanaka a pau o keia kulanakuhale, aia he aneane he 80 hapahaneri o na poe e kuai mau ana, he poe Hawaii lakou, a na lakou e hoolako aku nei i na halekuai me ke dala dala i loaa ma ko lakou lima.

            He lahui kanaka kuai palena ole ka lahui Hawaii i na lakou he lako a he loaa nui o ke dala, e like me kona la hala aku la.

            Ua hoike pololei na poe mea halekuai, me ka olelo mai, o ka poe Haiwaii wale no ka oi ma ke kuai ma ko lakou mau hale kuai liilii.

            E nana kakou a hoomaopopo iho, aia he nui wale o na hale humuhumu lole o na poe Pake a me na Iapana iloko o keia kulanakauhale, aka, nawai e kuai nei ia poe lole? Aole na ka poe Pake a me na Iapana, aka, na ka Lahui Hawaii no.

            I na e hookukuia, mawaena o na wahine, ehia o na poe wahine Pake, Iapana, a haole e kuai mau ana ma na hale kuai lole a me na hale tela humuhumu lole? Ehia o na wahine Hawaii e kuai ana?

            He mea maopopo loa, he uku ka loaa he elua kakini wahine Pake a me wahine Iapana e kuai lole ana i ka la, a he uku paha ka loaa he 50 poe o na wahine haole e kuai ana, aka, aole e emi iho malalo o 200 poe wahine Hawaii e komo mau ana i kela a me keia hale kuai i kela a me keia la.

 

Aole Hiki ke Hoohui-Aina.

 

UA HOIKE AE O V. V. ASHFORD I KA MEA OIAIO

 

"E haule aku ana ke Aupuni e Ku Nei, a e Hoi hou ana ke Aupuni Moi.

 

(Mai ke CALL mai o Mei 16.)

            Ua hiki mai o Konela V. V. Ashford mai Hawaii mai i nehinei. Ua noho mua oia he Luna Nui no ka pualikoa Alii ma ka Paemoku o Hawaii, a mahope mai huli a lilo he kokua ikaika loa no ka aoao hoohui aina. Ma ia hope mai, hoopauia oia mai ke Aupuni mai, a ma keia wa hope mai nei, hopuia no ke komo pu ana iloko o kela hooulu haunaele mai nei, hookolokoloia, a hoopaiia e ke Komisina Koa, no hookahi makahiki hoopaahao, a me $1000 hoopai pu.

            Ua emi mai kona ola kino maikai i kona paa ana iloko o ka hale paahao, a ua hookuu ia mai oia, mamuli o kekahi aelike ana, e haalele oia ia aina. Ua pau loa kona manao no ka hoohui aina, a ke manaoio nei i ke kukulu hou ia ana o ke ano Aupuni Moi, ma ka Paeaina o Hawaii.

            A ua manao hoi oia, ua hoopai hewa ia oia ma ka mea pili i ka hoohauna ele aku nei.

            Ua olelo hou ae oia "Aia he poino maopopo loa e hookau mai ana maluua o na pae moku. Aia na poe hoohalua ma na wahi a pau loa. Aole e hiki i na kanaka ke kamailio akea ae ma ko lakou mau hale ponoi iho. Aia ma na wahi a pau loa, he manao hopohopo no ka poino e hooneoneo ai e hoea mai ana.

            O ka poe i makemake i ka hoohui aina, ua hooholo lakou, he mea hiki ole ia ke hookoia. O na Misionari, e like me ke kapaia pela, o lakou ka nui iloko o ka aoao kalaiaina o ka mana aupuni, i hoike ae i ka makemake i ka hoohui aina, aka, aole nae ia o ko lakou manaoio maoli. Ua poho ko lakou manao hoohui aina i keia wa.

            A no ka wa hoi e hoea mai ana, alaila, o ka hoohui aina ana, he mea hiki ole loa ia, a ua like ka manao o na mea a pau ma ia mea. Ua hoi aku o Kakina i Hawaii, a ua olelo akea ia ae, aia oia ke manao nei i ka hoihoi hou ia o ke ano Aupuni Moi me Kaiulani maluna o ka Nohoalii.

            He mea kupono ole ka Repubalika, oiai, o ka hapa nui o ka lahui, aole loa i hiki ke hooponopono no lakou iho.

            Oiai e hiki ana i keia ano aupuni i kapaia, he Repubalika ke uku i na pualikaua i mea e hoopio i na poe hoohaunaele, aka, ua kokoke mai ka hopena, aole loa oia e mau aku ana.

            O ka lakou mea e kamailio nui nei i keiwa wa, oia no ka noho hoomaluia mai e Amerika Huipuia.

            Ke makau loa nei lakou ia Iapana, a ke makemake nei i kekahi mana hoomalu e pale aku ai i na hooweli ana mai na aina e mai. Alaila, o ka mea io maoli aku no i makemake ia, oia ke Aupuni Moi.

            O na poe Hawaii, aole loa lakou i hoopau i ko lakou manao mamuli o ka haule ana o kela hooulu kaua ana aku nei. Ua hauoli loa lakou ke hoea hou mai he lele kaua hou ana.

            Aole au he Aloha Alii ma ko'u kahua manao, aka, mamuli o na ano a pau e hana ia nei malaila, ua manao au, oia wale no ka mea kupono.

            O ke ano Aupuni Moi, oia wale no ka mea e lokahi ai na Hawaii ponoi a pau loa, a e ikeia mai ai hoi e na Mana Aupuni a pau o na aina e.

 

            Ua hopu ia o A. Myers ma ka Poakahi nei no ka hoeha i kekahi haole ma ka inoa o Claessens me ka pahi pelu, a ua hoopaa ia ma Kalakaua Hale.

 

HAUOLI I NA MELE HAWAII.

 

He Anaina Nui kai Akoakoa a e Hoolohe i ka Poe Mele Mai ka Aina E Mai.

 

            O na mele ka mea hauoli loa ia iloko o na haawina hana o ke ahiahi.

            Ua haawi ae ka Puali Puhiohe Lahui Hawaii i ka eha o kana aha hoike ma ka Metropolitan Hall i ka ponei.

            He nui wale na haneri o na poe ike puni himeni o Kapalakiko i hiki kino ae, a ua hikiwawe nohoi ko lakou hoike ana ae i ka ulumahiehie no na mele.

            O ka haawina mua loa na ka papa kuhikuhi hana, oia no Boetiger's "Volunter" i pakaliia mai e ka mele Suppe's "Poet and Peasant" O keia mea hope ka mea i ikaika loa o ka paipai ia, a elua mau mele e ae nana i hoouluku ae i ke anaina me ka hauoli palena ole.

            O ka mehele hana maikai loa oia no na mele Hawaii.

            O keia ka mea nana i hoohauoli palena ole ae i ke anaina, a lohe ole ia aku ka puali mele, no ka uluku haalele loa o ke anaina i ka hauoli.

            O kekahi o na mele Hawaii, oia no o "Lauonaona," a me "Na Pua o Hawaii." He ku i ka iini a me ka makemake; nolaila o na mele a pau loa a ka poe mele o kahi aupuni uuku o ka Pakipika, ua apo ia mai ia me ka hauoli nui.

            O ke kani hone hoi a ke Kalionete a D. Kaleikoa, oia oi aku no hoi ia, no ka mea he ekolu ona kahea ia ana e ke anaina e puhi mai.

            O Senior Libornio ua hana oia ma na a pau e paulehia ia mai e na poe puni mele o Kapalakiko, a o ka pii mau ana o ke anaina i kela a me keia ahiahi, he hoike ia ua piha hauoli ia kana hana.

 

Kaumaha Luuluu

 

            Ua hala, ua nalo, ua haalele mai i keia ola ana a hoi aku la ma ka home mau o na mea a pau o Mr. J. W. Okuu, ma ka hora 7 ponoi o ke ahiahi Poakahi nei, Mei 27, 1895. He hookahi makahiki ka loihi o kona kaa ana i ka nawaliwali ma ke kino, a he "akepau" kona ano mai nana i hoomailo loihi a hala wale aku la no ma keia aoao. Mahope aku o ka Luakini "Hoole Pope" o Kawaiahao kona home, a malaila no ia a niau aku la i ke ala hoi ole mai.

            Ua hanau oia ma Waialua Oahu nei i ka makahiki 1828, a hiki mai i keia la, ua piha iaia na makahiki he 67 me na la keu o ka hanu ana i na ea o Hawaii, a hala wale aku la no.

            He kanaka kulana haahaa kona mau helehelena ke nana aku, he oluolu, heahea lokomaikai, ike oihana a hookipa malihini oia, oiai kona mau la e ola ana. He Kahu oia no ka Moi Kalakaua i make, mai ka wa i pii ae ai o ke Alii ka Moi Kalakaua maluna o ke kulana Kalaunu no ke Aupuni Alii o Hawaii a hala aku Oia, pela iho la ka loihi o kona noho Kahu ana malalo o ke Alii Kalakaua.

            He hooko pono oia i na kauoha a me na lawelawe hana ana a pau a ke Alii, oiai kona mau la e noho ana ma ke Kalaunu hooponopono Aupuni.

            Ua haalele iho oia i kona mau ohana, a me ka nui o kona mau hoaloha ma keia aoao e paiauma aku i ke aloha paumako me ke kaumaha luuluu o ka nauu i ka wa a ka anela i lalau mai ai i kona kino a lawe ia aku la i ke ala hoi ole mai.

            Aloha no! Na ke Akua no i hana mai a nana no i lawe aku.

 

            He 3 3-8 keneta ke kumukuai o ka paona kopaa ma Kapalakiko Nui no kela.

            E holo ana o Calaudine i ka Poakolu; Iune 12, no kona mau awa mau e holo nei, ma ka hora 5 p.m. a e ku hou mai ana oia ma Honolulu nei, ma ke kakahiaka Sabati, Iune 16.