Ke Aloha Aina, Volume I, Number 2, 1 June 1895 — Page 6

Page PDF (850.09 KB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

KE ALOHA AINA

 

 

6       KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 1, 1895.

 

KA MOO CHAMELONA!!!

Nui ke Pahaohao Iaia.

  I ko makou heluhelu ana i na olelo a ke Kuhina Kakina imua o ka Hui Amerika i ka po nei (Mei 29), ua nui ko makou pahaohao no kana mau manao i hoopuka ai, a i ko makou hoohalike ana ae me kana mau olelo o na la i hala aku la ua ike makou i ka like ole a me ke ano e loa o na manao mailoko mai o ke kanaka hookahi.

  Mamuli o keia ano e o na olelo, ua hiki ia makou ke hoike aku imua o ko makou lahui Hawaii i kona ano e like ai.

  Ua like keia me kela wahi moo kupalanaha ma na aina e, i ikeia ma ka inoa Chameleon, (Kameleona).  Ekolu ano like ole o keia wahi moo i na la a pau loa, i ke kakahiaka he ano okoa kona, nani a olino melemele me he gula la; a i ke awakea, loli ae la oia a lilo me he poohina la i uhiia e ka hinuhinu ke nana aku, a i ke ahiahi, kahuli loa ae la kona ano a lilo me he omole bolu la.

  O na poe malihini i maa ole i ke ano o keia wahi moo e kuhihewa ana lakou, he mau ano moo like ole keia ekolu ana i ike ai, aka, o ka poe kamaaina nae, aole lakou e kuhihewa, he hookahi no ia moo, aka, ua loli mau nae kona waihooluu he ekolu manawa i ka la hookahi.

  O keia ka makou e hoomaopopo nei i ke ano o ke Kuhina Kakina ma kana olelo ana, he like loa ka loli ana me ke Kameleona.

  I kona manawa e noho ana he Kuhina iloko o ke aupuni Moi he okoa ko ia wa olelo, a pela no i kona wa e noho ana he hoa no ka ahaolelo Moi o 1892.

  Ua hoike ae oia, he Hawaii oia, ua hanauia oia ma Hawaii nei, ua aloha oia i keia aina, a me ka lahui Hawaii, a ua hauoli loa oia ke ike i ka mau o ka welo ana o ka hae nani o Hawaii nei.

  Aka, i ke ahiahi nei, ua hoike ae la kekahi ano o Kakina, ua paa kona manao no ka hoohui aina me Amerika, a ua makemake oia e hoomaluhia o Hawaii nei malalo o ka hae Amerika, a pela aku.

  O ka mea a ka Lahui Hawaii i ike ai, oia keia.  O keia Kakina no kekahi i holo no Amerika ma ke ano he Komisina no ke Aupuni Kuikawa iloko o Ianuari 20, 1893.

  Heaha la ka lakou mea i hana ai?  Eia, ua hoike ia mai ma na moolelo o na hana, ua olelo aku lakou, ua ae aku ka Lahui Hawaii i ka hoohui aina."  aka nae, i ka huliia ana o ka oiaio o ia olelo, ua hoole loa ia.

  He aneane elua ae nei makahiki i hala ko Kakina hooikaika ana e loaa ka ae ia mai o ka hoohui aina, a pehea i keia wa?  Aole no!  Ua holo mai o Kakina me ka haalele ana i kona Keena Oihana Kuhina ma Wasinetona!  No ka mea, wahi a ka hoike a Gresham, ua hana oia i kekahi  mea kue i ke ano o ka pono o ko Amerika Luna Aupuni ma Hawaii nei.  Ua ae o Kakina i kona hewa imua o Kuhina Gresham, a ua koiia o Kakina e kakau i kona mihi ana ma ka palapala, aka, ua hoole iho la oia, a holo loa mai nei i Hawaii nei.

  E makaala ia oukou i na poe kaula hoopunipuni ke hele mai lakou imua o oukou.  Ka poe i aahu ia me ka huluhipa, aka, maloko nae, he ilio hihiu hae lakou.

 

Ka Palapala a Gresham ia Kuhina Willis.

  Ua Hoomaopopo mai Oia i ka Manao o ka Aha Kuhipa no ke Kipakuia ana o Kekahi mau Pio.    

APONO IA CRANSTON HE KUPA AMERIKA/

(Mai ke CHORNICLE mai o ka ia 17 o Mei.)

  Ke hooia aku nei au i ka loaa ana mai o kau palapala hoike Helu 96, o ka la 8, no na mea e pili ana i na hana ma Hawaii, a o ka mea ano nui hoi e pili ana no ke kipakuia ma ka la 21 o kekahi poe ekolu, a o kekahi hoi o lakou oia o Cranston i koi mai he kupa Amerika oia.

  Ke hoouna pu aku nei au nae keia, he mau kope o na palapala hoike i hoohiki ia e Mr. Clanston ma ka la 11 me 17 i hala imua o Mr. Preston, ke Komisina Agena ma Vanekoua.

  Ma keia ano hoohiki, ua lawa ole ka hooia ana mai no ko Mr. Clanston ano lahui.  A no ia mea, ua noi hou ia aku o Mr. Preston e noii hou aku a loaa kekahi mau hoike mai iaia mai.

  Malalo o keia mau kumu, aole e ao hou aku ana keia Ke ena Oihana ia oe, e hoike aku i ke aupuni o Hawaii e pili ana ia Cranston, aka, he mea pono nae ke hoike aku ia oe, i mea alakai ia oe no na hihia ano like ina e hoea mai ana.

  O ka manao nui e pili ana i ke kumu o ke koi ma ia hihia, oia keia:

  Ua ka ikeia mahope o kona hoopaa ia ana maloko o ka halepaahao a kokoke e piha hookahi mahina, me ka loaa ole hoi o kekahi kumu hoopii e kue ana iaia, ua lawe ia oia malalo o kekahi pualikoa i ka mokuahi.  A oiai, e noi ana oia e ike ia oe (Willis), ia wa ua kipakuia oia me la loaa ole he wahi manawa e kukai olelo ai me oe, aka, mamuli o ka ulia, ua loaa iki he wa e kamailio ai me ke Komisina Beritania.

  Ua olelo mai oe, i ka wa au i nonoi aku ai i ka Loio Kuhina i mau hoakaka ana mai e pili ana no na mea i hana ia, ua pane mai oia, "ua hooholo ka Aha Kuhina e kipaku ia mau kanaka ekolu i mea e hooko ia ai ka mana hookolokolo mamuli o ke, Kanawai Koa."  A oiai, oia wale iho la no kahi olelo hoike ana i hai mai ai oe, ua hiki ke manaoia, aole no he mea hou aku i koe ana e hoike mai ai.  A ua olelo mai kela me ka hoomaopopo ole i ke kuluna ano lahui o Ma. Cranston.

  Ina ua oiaio na mea i hoike ia, alaila, o ke kukalaia ana o ke Kanawai Koa ma Hawaii, ua pahola aku ia maluna o na kanaka o na lahui e a pau loa, e komo pu ana hoi me na Amerika, a ua hiki e hopuia a kipakuia i ka aina e, me ke kumu ole a me ke kuleana ole, koe wale iho no ka manao o ka Mana Hooko.

  "He mea oiaio.  Ma ka nana ana,"  wahi a kekahi mea naauao ma ka hoopuka (manao kanawai), "o ke Kanawai Koa, oia ka mea e kapae ai i ka hooko ana i na kanawai, e haawi ana ia lakou (na luna hooko) i ka mana piha hooko hikiwawe loa, a e kau ana hoi i na hoopai me ka mana, aole nae hoi e hoopau ana i ka pono o ka lehulehu mai mua mai.  E kapaeia ka noho ana o na ahahookolokolo Kivila a pau loa, aka nae, e kulike no ia me na kauoha o na ahahookolokolo hou, e alakai ana ia lakou ma ka lakou hana e like me na mea i hoikeia mamuli o na kahua o ka hooponopono ana, oiai, oia no na mea i apono nui ia e na aha, (E nana i ke Kanawai Kivila a Bihopa, mokuna 46.)

  Ma ka nana pono ana i na mea i hoikeia mai, o kau hana i kue aku ai i ka Loio Kuhina o Hawaii, ua apono loa ia ia mea.

Kau Kauwa hoolohe,

W. O. GRESHAM.

 

KA PUALI PUHIOHE LAHUI HAWAII.

NUI KE OHOHIA IA A ME KONA KAULANA MA KALEPONI.

(Mai ke CALL mai o Mei 17 21.)

  Ua hiki mai ka Bana Lahui Hawaii kaulana iloko o keia kulanakauhale nei o Kapalakiko.  He kanakolu kumamaiwa ka nui o na poe puhiohe malalo o ko lakou alakai oia o Senor J. Libonio, he mea i noho eono makahiki he kumu puhiohe no ka Pualikoa Mahele Ehiku o Sepania ma Manila, a i keia wa hoi, he Kumu Puhiohe no ka Puali Puhiohe Lahui Hawaii no elua a oi ae nei makahiki.

  O. R. W. Aylett ka mea nana e puhi i ke Cornet, ua haalele oia i ka puali puhiohe aupuni me kekahi heluna nui o na poe keiki pu me ia, iloko o Feberuari, 1893, a hoomaka iho la e kukulu i puali puhiohe ponoi no lakou iho.  Oia a me kekahi mau poe hoa ona, he 19 ka nui o na makahiki i noho ai iloko o ka Puali Puhiohe Aupuni Moi.

  O ka elua keia o ko lakou kipa ana mai ianei nei no ka hoohiwahiwa ana i ka Hui Knight Templar, iloko o kekahi mau makahiki i hala hope aku nei.

  Ua haawi mua ae lakou he anaina puhiohe manawalea ma ko Mr. Spreckel Home i ke ahiahi nei.

  O ka inoa o na lala a pau loa o keia Bana Hawaii, oia iho no keia.

  Porofesa J. Libonio, R. W. Aylett, S. Kamakaia, James Brown, A. K. Kaiwi, Thomas Silver, J. Kanoho, P. Anakoho, Josia Kahele, H. Beni, W. C. Kaikana, Kaaua, J. Ani, K. S. Kauai, Solomon Hiram, Joseph Aea, Joseph Pawaa, O Keoki, J. Ioela, Paakai, J. Kuamoo, D. Kau, J. Inea, M. A. Kealakai, R. Spencer, C. Palikapu, Dan Kaleikoa, Z. Kapale, A. H. Erona, J. Poohina, P. Kalani, R. Faustino, M. Kalei, R. Pedro, Sam Kaili, J. Akana, D. Wiliokai a me J. Aylett.

 

KE OHOHIA NUI IA O KA BANA LAHUI HAWAII.

  Ua hiki ke akena ia no ka holomua o na hana a ka Bana Lahui Hawaii, ma Kapalakiko.

  He mau mele lea loa kai hawiia ae ma ka Metropolitan Tample i ka po nei (Mei 20) he mau leo mele i lohe ole ia ma Kapalakiko.  O ka hale ua piha loa, a ua hoopihaia ke anaina me ka hauoli nui ma na haawina i hanaia mai, me he mea la, ua kauia iho mai una o na akemama o ka poe makai kai aku.

  Hoi no nae ka ulumahiehie ia iluna o na mele Hawaii maoli.  He mea hiki ke akena ae e like me ka hele ana a ka ole lo, pela ke mele, ua maopopo no ka hoolohe ana aku.  O ka hoomaka ana o ke mele he leo pakahi no ia, i hui pu ia me ke kani ana o ka ohe flute, ka picclo a me ka vaiolina, alaila, hoomaka na leo hui o ka puali holookoa, a pii ikaika ae la ke mele ana me ka maikai loa a hiki i ka pau ana.

  Ua makahehi nuiia kela me keia mele ana, a ua ku kela a me keia me ka makaukau maoli.

  O ka mahele mua o ka Papa Hana i kela po aku nei, oia ka leo Codina's March.  Lacatecas i ukaliia e kekahi mau mele i kahuia e Rossini, a me ka Bellini, "The Pirate."

  Na Senoa Libornio i puhi i ka ohe Saxophone no ka keo "Liliuokalani," a no ka maikai loa o ka hookani ana, ua kahea ia elua a ekolu manawa o kona ku ana.

  Iwaena iho o ka po, ua hoolealea hou ae o Libornio me ua ohe nei, me ka leo mele.  "Keoni Ko," a nui no ka piha hauoli o ke anaina.

  Mawaena o na mele Hawaii ia ahiahi, o ka oi i ike ia, oia no o "Lei Lehua,"  (The Blossom of Hilo) ua uluahewa ke anaina, nolaila, ua paipai nuiia, a hiki i ke mele hou ia ana mai e ka Puali Mele Lahui.  Ua hoopiha ka Papa Kuhikuhi me na mele puhi mawaena o laila kekahi o na leo maikai loa a Mr. Brooks i kapaia, "Boston Bake."

  I ko Libornio ike ana, ua ohohia ia na mele Hawaii e ko anaina, ua hooholo iho oia, e pakui hou iho i hookahi leo hou iho.

  Nolaila, i keia po ana, he eha mau mele pakui hou iho, a ina i ohohia loa ia, pakui hou iho ewalu leo mele Hawaii hou, mamua o ka hookuuia ana o ke anaina.  Ua olelo ae o, Porofesa Libonio penei.  He ane like no a like na mele Hawaii ma na mele Paniolo, e hoomaka mai ana mai ke aheahe malie, a he mau mele kaua no hoi ka makou i ku i ka walohia a hooniua puuwai.

  O ka makou mau mele a pau na makou no i haku.  O ke ano o na mele he mea ohohia loa ia e makou, aohe kahua a rula paa no ia mea, aka, oia iho la no ke ano o ka lahui Hawaii, he poe puni mele me ka paulehia pale na ole.

 

SAMUEL M. KAAUKAI.

LOIO ME ANA AINA

  He Lono, a he Ana Aina, a he Agena Hoomaio Palapala no ka Apana o Kona, Mokupuni o Oahu.

  He oluolu ka uku ma ke kuka ana, a he hooko kauoha me ka eleu.

  Keena Hana.  Aia ma ke Keena maluna o ka Hale Pohaku ma ke kihi o na alanui Nuuanu a me Moiwahine.

my19-6m dly, wkly.