Ke Aloha Aina, Volume I, Number 3, 8 June 1895 — Page 3

Page PDF (747.21 KB)

This text was transcribed by:  Kekai Robinson
This work is dedicated to:  Maiau Kalani Kawaiola Pili Robinson

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 8, 1895.

            Mai ka manawa mai i noho mana ai ke Aupuni Kuikawa a komo loa mai i ka hookumu ia ana o ke Aupuni Repubalika o Hawaii nei, mamuli o ka mana kaihi a lawe kaokoa ana, ua manaoia, ua lilo pono mai na kuleana a me na pono a pau @ o ke Aupuni Moi no ka Repubalika o Hawaii.

            Nolaila, ua hiki ke ae ia mai ke kuleana hoohui aina e koiia aku nei e ko Hawaii, me Amerika, no ka mea, ua pono a pololei ko lakou Title (kuleana).  A no keaha hoi keia hoapaapa ma ia ana?  No keaha ka ae ole mai o Amerika e hoohui?  No keaha ua holo pono ole ka Kuhina Kakina mau hana pili i ka hoohui aina?

            No ka mea, ke hoole nei no ka Lahui Hawaii ponoi o ka aina, ka poe nona ponoi o ke kuleana oi loa iloko o keia aina mai kinohi mai.

            Aia a ae pono ae ka Lahui Hawaii, alaila, pono ia hana he hoohui aina.

            Na ka mea ponoi nona ka Hale e hoolilo i kona kuleana a pau loa iloko o ka hale, aohe kuleana o ka poe noho wale mai, a noho hoolimalima paha, e hoolilo i ka hale o kekahi kanaka.

            Pela ke aupuni a me ka aina, aohe kuleana o ka poe aea mai e hoolilo i ka aina ponoi o ke kamaaina nona ka aina, a nona ka Paemoku o Hawaii, aka, o na kupa, na kamaaina ponoi wale no ka poe kuleana e haawi, a e hoolilo ma na ano a pau loa.

            Nolaila, aole no e lilo, a e hoohuiia kekahi aina o kekahi lahui, me ka apono ole o ia lahui.  Oia ka pono a me ka pololei maoli.

 

UA HAMAU OIA.

            Ma ko makou hoolohe ana aku i ka haiolelo a Alapaki Kauka ma kela ahiahi Poakahi aku nei, ua pololei no kekahi mau manao ona.  I kona hoikeike ana mai nae i na hana a na aupuni o Farani a me Beritania e pili ana i ke Aupuni Moi o Hawaii nei iloko o na la i hala aku, e hoike ana o Alapaki, ua hanaia ia mau hana hoopilikia me ka manao kolohe maoli (ke pololei la oe).  Aka, heaha la ko Alapaki mea i hamau ai aohe hoike mai i keia mau hana hookahuli Aupuni Moi iho nei a lakou?  Ina he hana hewa loa ka na aupuni o Farani a me Beritania i hana ai, ma ka hao ana aku a lawe i ke kuokoa o Hawaii me ka limaikaika, alaila, pehea la e hiki ai ia Alapaki ma ke alo ae mai ia hana hewa ano like loa?

            Ina hoi ua holoi o Farani a me Beritania i ka laua mau hana hewa, a ua hoihoi hou mai i na pono a me ke kuokoa o ke Aupuni Moi o Hawaii, i ka wa e noho Moi ana o Kauikeaouli, alaila, heaha ko Alapaki ma mea i hana ole ai pela i keia wa, a e hoihoi hou i ke Aupuni o ka Moiwahine Liliuokalani a lakou i hoohiolo ai a i hana ino ai?

            O kona hamau ana, oiai oia e haiolelo ana ma ka luakini o Kaumakapili i kela po, he hoike no ia e ikeia aku ai e na poe a pau loa e hoolohe aku ana, ua hana no lakou ia hana hewa ano like loa, a ua hamau nae o Alapaki i ka hoike ae no ko lakou hana hewa ana.

            O na hana hookamani imua o ka lahui Hawaii, he mea hoopailua ia ia makou.

 

KA OLELO HOOHOLO.

            Ua ike iho makou ma ka Advertiser o keia kakahiaka, ua hoopuka ae lakou i ka lakou olelo hooholo, ua pololei ke koi a ke Aupuni Repubalika o Venezuel, e pili ana i kela hoopaapaa aina mawaena ona a me Guiana-Beritania.  Ua puka ae keia mau manao hoapono ana, mamuli o ka Curtie J. Lyons mau hoike, e pili ana no kekahi palapala aina i waihoia mai e ke Keena o na Aina E o ke Aupuni Beritania ma ke Keena Aina o ke Aupuni Moi o Hawaii nei, he 20 makahiki mamua aku nei.  Mamuli o na olelo hoakaka a me na hoike o ua aina la o Venezuel, ua hoomaopopo iho la o Mr. Lyons, no Venezuel ia aina, aole no ka poe Beritania.

            Malia ua pololei paha keia manao o ka Advertiser, aole nae makou i lohe mai i ka hoike a ko Beritania aoao.  Eia ka makou mea i hoomanao ae ai; mamua aku nei, ua hoopuka ae na nupepa Amerika, e hoahewa loa ana ia Beritania, no kela hoopaapaa mawaena ona a me kahi Repubalika o Nicaragua, a ua ike no hoi makou o ka Advertiser kekahi iloko o ia hoahewa ana ia Beritania, aka, mahope mai nae, ua loli hou ae la ko Amerika a hooia ae la, ua pololei loa ke koi a Beritania!

            Malia paha pela aku ana no keia; no ka mea, he aupuni akahele loa o Beritania ma kona hooko ana e hana i kekahi mea, aia a ike oia ua maopopo, aole he mau kuia ma kona alahele, alaila, o kona hooko koke aku no ia, me ke kupaa loa, a ko ia mea.

            No makou iho, e kakali ana makou e hoolohe i ka hoike a ka aoao o Guiana-Beritania; malia he wahi pono no hoi ma kona aoao.

            I mea e hoomoakaka aku ai i na poe heluhelu o KE ALOHA AINA, ke hoike aku nei makou i kekahi wahi helehelena o na aina e hoopaapaa nei, oia keia.

            (1) O Guiana-Beritania, oia kekahi o na Panalaau o Beritania ma Amerika Hema, a he mau mamo na Beritania ke noho hoomalu nei ia aina, nona na mile kuea he aneane 76,000, a i keia wa, he aneane paha he 450,000 ka nui o na kanaka, na haole, na Ilikini a me na negero.  Aia keia aina ma ka aoao hikini o Venezuel, kekahi o na aina e kue mai nei.

            (2) O Venezuel hoi, aia no @ ma ka akau o Amerika Hema, e pili pu ana me Guiana Beritania, ma kona aoaoao hikina, nona ka ili palahalaha, he 566,000 mile kuea, a nona hoi na kanaka i keia wa, he aneane 3,500,000, he poe Paniolo, he poe Ilikini a me na hapa Matika (hapahaole) o lakou ka hapanui loa.

            (3) O kahi e hooopaapaa ia nei, he wahi mahele aina palahalaha ia iloko loa aku o na kuahiwi ma ka aoao hema, a i noho ole ia e kekahi kino ola kanaka mamua aku o 20 makahiki a oi aku; mamua o ko na Beritania noho ana aku.

            Aia he papu kaua na na Beritania ke ku ala ma ka aoao komohana loa e kokoke la i ka palena o Venezuela.

 

PEHEA KO NA OPIO HAWAII NOONOO?

            Ma ka hoomaopopo ana i ke ano o ka hanauna hou, a me na opio o ka Lahui Hawaii, ua loaa no he mau mea e manaolana ai, a ua loaa pu no hoi, he mau mea e hemahema ai.

            I ka wa e noho ana na keiki ma na Kula, a e ao ana i na haawina o ka ike a me ka naauao, ua kau aku ka manaolana o na makua a me ka lahui maluna o lakou, no ka puka ana mai na Kula mai, e lawelawe i na hana, a e hooko i ka hopena o ka lakou mea i ao ia ai.

            O kekahi o na opio Hawaii, ua eleu, ua hana, ua hooko koke i ka hana ana kau i ka hopena waiwai, i kau nuiia e ka hoomanawanui o lakou a me ko lama makua.  Ma ia mea, ua loaa ka waiwai a me ka pomaikai, maluna o na makua a me ka lahui Hawaii holookoa.  Oia ke ano a me ke kulana o kekahi poe opio o Hawaii nei.

            Ma kekahi mahele hoi o na opio, ua okoa loa ia, ua hiki ole a ua lilo wale ko lakou hoonaauao ia ana i mea waiwai ole loa.

            He mea waiwai ole no na makua ponoi nana ke keiki, a he mea waiwai ole no ka Lahui Hawaii.

            O ka lakou mau mea e hana ai, he mea hoopilikia maoli, a he hana hoi i na hana hoopoino i kona aina hanau.

            Wahi a ka olelo a ka Profesa Solomona, "O ke keiki naauao, hoohauoli oia i kona makuakane, a o ke keiki lapuwale, hoouluhua oia i kona makuahine."

 

HOIKE PIHA O NA KOKUA.

            He hoike piha keia o na loaa a me na hoolilo e pau ana i ka la 31 o Mei, 1895, mai loko ae o na dala i luluia e ka Hui Kokua Aloha o na Wahine Hawaii, i hoahuia no ke kokua ana i na ohana popilikia o na poe aloha aina paahao:

MA KA WAIHONA.

Koena Dala i Mei 1, mai Apr 30 mai...$852.05

Na loaa i Mei 15...98.85

            Huina...$950.90

NA LILO PULE.

Mei 4...$ 74.65

Mei 11...72.40

Mei 18...76.00

Mei 25...77.25

Mei 31...74.50

            Huina...$374.80

Koena Dala Mei 31...$576.10

Na dala i ukuia ia 53 ohana no 5 pule mai Mei 1 a Mei 31...$334.75

Na lilo e ae, poi, lole no 11 ohana ma ka Pa Limahana...40.05

            Huina nui...$374.80

JAS. K. KAULIA,

            Kakauolelo.

 

            Ke ike nei kakou i ka hoolilo pakiko loa ia o na dala e like me ka mea kupono maole no ka pono o na ohana pilikia.  O ka makou e noi aku nei i na puuwai aloha lahui a pau, he wa kupono keia no na hana aloha.  O na hana i hanaia iloko o ka wa nele loa, he hoike no ia o ka nui o ke aloha e pale ana i na kaumaha a me na luuluu o keia noho ana, e like me ka olelo a ke Akua-"O ke aloha ka mea oi.  O ke aloha, aole loa ia e mokuhia e na wai kahe he nui."

            Ke hoomaikai pu aku nei ke ALOHA AINA i na poe, wahine i kokua manawalea wale mai i na lole aahu a me na lako i'a no na ohana e noho nei ma kahi Hoopae Limahana.

            O ke aloha o ke Akua me kakou a pau loa, a hiki i ka hopena o keia ola ana.  Aloha Nui!

 

Ua Hala o Miss Hanaia Kanahele.

            I ka hora 11 A. M. o ka Poaha nei, ma kahi noho o Joseph Nawahi ma Kapalama, ua haalele mai la oia i keia noho ana mahope iho o ka loaa ana i ka fiva ikaika no ekolu pule ae nei i hala aku la.

            He hoa oia no ka Hui Aloha Aina o na Wahine, a he Lala Komite hoi no ka Hui Kokua Aloha o na ohana pilikia o na poe kalaiaina Aloha Aina.

            Ua hoolewaia aku kona kino mai kahi i olelo ia maluna ae a i ka Pa Hina o Kawaiahao, ma ka hora 4 P. M. o ka Poalima nei, Iune 7.  Aloha wale oia.