Ke Aloha Aina, Volume I, Number 4, 15 June 1895 — HEAHA LA KA OULI? [ARTICLE]

HEAHA LA KA OULI?

Ke nana ae nei makou i ke ano o ke kauoha a ke Aupuni Amerika, a ke hoohalike ae hoi me ka mea a ka Ahaolelo Lahui i hooholo ai no Hawaii nei, ua hoea mai he manao ano hou aku i ike ole ia mamua. Ke koho nei kekahi poe, mamuli o keia kauoha ia Adimarala Beardslee, e nana, ina ua kupono i elua mokukaua no Honolulu nei; a me ka olelo hooholo hoi a ka Ahaolelo Lahui; e i ana, na ka poe kanaka o ka Paemoku o Hawaii, e kukulu i ke Aupuni a lakou i makemake ai, me ke komo hoohana ole aku o na aupuni e ae o waho, ua manaoia, aia he mea ano hou a hoea mai. Ina, aohe kuleana o Amerika e komo wale mai ai, a hoonuihana ia Hawaii, alaila, mea aha ko ke Aupuni ninau i ka Adimarala, ina ua lawa kona manao no na mokukaua elua e ku nei maanei? Eia ka mea hiki ke hoomaopopo aku, he hana ka ke Aupuni o Amerika i manao ai e hana maanei nei. No laila, ninau e ka lawa paha o ka Adimarala i ka makaukau i na moku elua. Ina e pane aku ka Adimarala, aole i lawa, alaila, e hoouna hou ia mai ana no he moku, a he mau moku paha, e lawa ai kona makemake no ka hana. Aole makou i manao, he mea pono e hoouna ia na mea paahana, ma kahi hana ole. Aole hoi he waiwai o na ninau no ka makaukau hana, ina aole he hana e hana ia ana. O na olelo a kekahi poe e olelo mai nei, i holo mai nei keia moku no ke kokua i keia Aupuni, oiai oia e hoonaukiuki ana ia Amerika, aole loa e hiki ke hoomaopopo aku. Eia ka mea i ike ia i keia wa, ke hoomakaukau nui nei ke Aupuni i na kulana pale aku no ke kaua ia mai, a malia paha, oia ke kumu nui o keia ninau i ka Adimarala no kona makaukau.