Ke Aloha Aina, Volume I, Number 9, 20 July 1895 — Page 3

Page PDF (740.05 KB)

This text was transcribed by:  Reya Liilii
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA, POAONO, IULAI 20, 1895.   3

 

HOOLANA I KO KAKOU MANAO.

 

            @ aole i ikeia na hopena i @ mua i ka poe noho hoomanawanui, a ina aole he Akua e @ nei e hooko ana i ka haa@ pomaikai no ka poe hoo@ a ina o ka uku o ka @, he pomaikai ia, @ @akehewa loa ka ma@ @ aku i ka lahui Hawaii @ me ka hoomanawanui.

            @ kakou e hookuu i ka @ a ke Akua e ho@ @ nei iloko o ko kakou @ aloha aina.

            @ ko makou uhane i ka @ o ka pono a me ka hoomanawanui; aole no e hoololiia @ e ko makou kaulona ana ilua oia kiko hoailona. E hiki @ auanei ka pono no Hawaii! @ auanei o Hawaii i @ hoinoi hou ana mai @ o kona noho ana la@

 

@ O KEKAHI POE

 

            Mamuli o ko makou huepau @ i na mea e pili ana i ka Waihona Dala o ke Aupuni Repubalika, ua eha loa ia ka manao o kekahi poe, a olelo a@ no ke Aupuni Moi mai no @ ana, aole no keia aupuni hou.

            @ Mr. Damon olelo ponoi @ "O ka aie ma na @ kela makahiki [1894] @ he $3,526,000 a i keia makahiki [1895] he $3,728,000 @

            Nolaila, aole e hiki ke hoole ae, nole hoi hiki ke kapilipili @ no ka wa o ke Aupuni @ i pehu hou ae a ku @ nui he $262,000.

            I na he mau hana uhiuhi a hoonalowale wale keia alaila, @ makaukau makou e huai @ aku a ahuwale na piko @ o Haleakala, me ka @ aku, na lakou no i kukulu @ i na hana, e komo ai keia @ iloko o na ai@ kuahewahewa. Aole hiki ke olelo, a ke kapilipili mai na na poe kanaka Hawaii a na ka Moi o Hawaii, a na ke Aupuni Moi o Hawaii. Aole loa!

            Aka, @ na poe ake dala, noonoo dala, manao dala, hooma@ dala, a akua puni dala, Owai @a! O ka haole noonoo dala e hoao ana, e pelo ana i na poe Hawaii, e kokua mai oukou @ dala, i keia haawe @ keia mau miliona, i holo @ hana hoopae limahana @ ko a makou, i mea e @ mua ai ia Hawaii! @ poe haole nei e ono @ na Lunamakaainana, @ aku la, kani ka lakou la @ lakou la no ke poma@ oia noho wale iho la @ oukou e na kupa o ka aina. Aloha no kakou! A lakou nei ae e, hoopailani mai

 

NA MANAO HOOHUOI

 

            He nui wale na poe e ui ana ia lakou iho a me na poe makamaka o lakou, i ka ike ana iho, ua hoopukaia ae ma ka nupepa "Ka Makaainana" o ka Poakahi nei Iulai 15, na manao i hoopuka mua ia ai maloko o na pepa liilii i lu hele ia, e pili ana no ko ka Moiwahine Liliuokalani hookou a haalele loa ana i kona kuleana a me ko kona poe hooilina iloko o ka Nohoalii o Hawaii nei, a pela wela aku.

            O ke kumu haohao, a hoohuoi o ia poe, oia no keia: Heaha la ke kumu i laweia mai nei o ia manuo i kiola ia e na kanaka, a i makemake ole ia e lakou e ike a ho komo hou ia mai iloko o ka lakou nupepa ponoi "Ka Makaainana?" He manao paha e hoala ia mai na manao kalaiolelo no ke ano o ia palapala? A i ole ia, he mau olelo pale paha no ka oiaio ole o @a palapala la? A ina aole malaila, alaila, mahea la ke kumu i laweia mai ai? O ka manao o kekahi poe, mamuli o ka hoopuka hapaia (hakina hoi) ana, he mea i k@awale loa ke kumu i hoopukaia ai mai ka manao ana, e hoomaopopo i loaa na kumu pale aku i ke kumu, a me ke ano io maoli o ia palapala, A oiai, aole loa makou i ike i ka hopena o ia hana i hoala ia ai, nolaila, o ke au wale no o ka manawa ka mea nana e hoike mai.

           

Na ka Manao Alunu i Hoonele

 

            O ke kanaka, a o ka poe kanaka, a o ka poai kanaka, i loaa ka manao alunu, e hoao ana lakou, e hanaio ana, a e kaili pau loa ana i na pono a pau loa o ka poe kanaka, a o ka lahui kanaka paha malalo o ka lakou hoomalu ana.

            No ka paa mau o kela manao alunu iloko o lakou, ua hapuku lakou i na mea a pau loa no lakou iho, a no ka pono hoi o ko lakou mau hoaloha, a hoonele aku la i na poe kanaka e noho ana malalo o ko lakou mana.

            Aohe manao Akua, aohe manao Karistiano, ke nohoia ke kanaka e ka uhane alunu, aohe hoi he manao aloha kanaka, no ka mea, ua ake oia e hao i na mea a pau nona iho, a e hoonele aku i na kanaka e ae. A pehea mahope aku? Pehea i kona wa e make ai? E lawe pu anei oia me ia i na pomaikai ana i alunu mai ka poe ilihune mai, a mai ka poe haahaa mai a me ka poe popilikia?

            Ma keia wahi, ua lilo oia he mea nele loa, i oi loa aku i ko ka poe ana i hana lokoino aku ai. Eia kekahi poe ke hoomahui aku nei, a ke hahai nei, a ke hana nei i na hana alunu me ka manao, he mea ia e oi loa aku ai ko lakou  pomaikai. Aka, aole nae he wahi pomaikai @ loaa ana ia lakou.

 

            O ka Mare ana o Bishopa Willis, ua Paa Anei ia Malalo o keia Aupuni Repubalika?

 

            Ke haohao nei ka lehulehu i keia mare mau o Bihopa Willis, me ka loaa ole iaia he palapala ae mare hou malalo o keia aupuni, e like me ka hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina mamua loa aku nei.

            Ina he paa kana mare ana, alaila, ua ku i ke Kanawai na keiki e hanau ia mai ana, e na mea i mare ia. A ina aole he mana, a aole he paa o ia mare ana, alaila, he mea hoomoekolohe paha keia hana a ka Bihopa Willis pela, a mahope aku, e mare hou ia na mea i mare ia e ia, no ka mea, ua ku o'e i ka mana kana mare ana? A pehea na keiki e hanauia mai ana? No keaha la ka Mana Aupuni Repubalika o Hawaii i papa ole aku ai iaia, aole oia e mare hou? Ina aole oia e papaia, alaila, he mau hana hamabaga wale no keia.

            Ke hoao nei ke Aupuni Repubalika e hoike i kona mana maluna o na kahunapule Hawaii nawaliwali, aka, aole nae oia i hookaulike aku ia mana, maluna o na poe Kahunapule Bihopa Enelani, a me ko na Katolika Roma, No keaha mai la? Nui ke pahaohao no keia like ole o na mana.

 

O ka Mea a Lakou i Hoole ai. Oia ka Lakou e Hana nei.

 

            I ka wa o ka nohoana Aupuni Moi o Hawaii nei, e noho ana no kekahi poe, e noho poo nei no keia Aupuni; ia wa nae, ua lawe ia mai kekahi kumuhana e pili ana no ka pono o keia Paeaina, ua nui ke kue ia o ia manao, a ua olelo ia mai, he mea waiwai ole, a he mea pupule ka ae ana aku e hooholoia ua mea la; aka, i keia wa, ua lilo ua mea nei a keia poe i hoole ai, i pulakaumaka na lakou e moe ole nei ka po. No ka mea, ua manao lakou nei, he nui loa ka pomaikai ma ua mea ala a lakou i ike mua ole ai, a ano ae nei i ike ai. Kupanaha no ka hupo ana!

 

Ua hoi hou mai nei.

 

            Ua hiki hou mai nei o Mon. A. Vizzavor ma ka Australia mai nei o ka Poakahi n@i. Ua hookohu hou ia mai nei oia i Kanikela no ke Aupuni o Farani me Hawaii nei. Ma Hawaii no oia i noho ai no kekahi mau makahiki loihi, a e hauoli ana kona poe makamaka a me na hoaloha no keia hui hou ana me ia. Ua hoi aku oia a noho Kanikela no Sikili, aka, no ka hiki ana aku nei o na lono, ua make ia o Mon. Valleye, a no ka maikai ole o kona ola kino iaia e noho ana malaila, ua ae oia i ka hookohu e hoi hou mai no ka aina oluolu o Hawaii nei.

 

Ua Hala o Kapena Makinikaea.

 

            Ma ka hora 6:15 p.m. o ka Poakolu nei Iulai 17, ua haalele mai la oia i keia ola ana , ma kona wahi noho ma Nuuanu, mamuli o ka hoomailo ana a ka ma'i maluna ona no aneane elua makahiki a oi ae.

            Ua hanauia oia ma Greenock ma Sekotia, ma ka la 10 o Mei 1819, nolaila, ua loaa iaia na makahiki he 76 o kona ola ana.

            Ua hiki mua mai oia i Hawaii nei ma ka moku Francis Palmer i ka 1895, a elua makahiki mahope iho o laila, ua lilo iaia ka hookele ana o kahi mokuahi kolo Pele. Ua hookohuia oia he Pailata no Honolulu nei i ke au e noho Moi ana o Kamehameha V, a ma ia oihana oia i noho ai, a hiki i Aperila 1, 1893. Ua haalele iho oia he 4 mau kaikamahine a me hookahi keikikane, aia i Kapalakiko. E malamaia, ana ka halawai hoolewa o kona kino ma ka hora 3 p.m. o keia la, ma kona Home ma Nuuanu.

            Me ka ohana o ka mea i make ko makou komo pu ana ana aku no ka hoomanao ana nona, kekahi kamaaina i noho loihi ma Hawaii nei.

           

            He 11 ka nui o na kahunapule o ka Paeaina nei i ae ole i ka hoohiki malalo o ka Repubalika, a o ke koena, he poe Iuda Isekariota.

 

            Mamuli o ka ae aole o ka hapanni o ka kiure o Hamakua, Hawaii, e kakauinoa a hoohiki malalo o keia aupuni, ua hoopau wale ia kekahi mau hihia, mamuli o ka nele i ke kiure ole. He elima poe wale no i hoohiki aku. Nani ke kupaa!

 

            Ma ka Poalima o ka pule i hala i ku mai ai na pio kalaiaina mai Hilo, me na helehelena ulumahiehie, ua piha o kai o ka uwapo i na ohana a me na hoaloha e ake ana e ike aku i ka lakou mea i aloha ai. He mau minute o ke kaumaha a me ka hauoli kai hiki mai maluna o ka lehulehu i ko lakou wa i hui ai me na pio kalaiaina. He umikumaha o na pio kalaiaina i hiki loa mai i Honolulu nei. He elua o lakou aia no i Hilo, a he elua aia, i Kohala, Ua haawi mai lakou i na mahalo ana i ko Hilo mau kini no ko lakou malama ia ana me ka maikai.

 

KA HALAWAI A KA HUI HOOKUONOONO

Day Light.

 

            E MALAMA HOU IA ANA ka Halawai a ka Hui Hookuonoono "Day Light" ma kahi o H. K. Alapai ma Kapalama, i ka hora 9 A. M. ponoi o keia kakahiaka Poano a, Iulai 29. O na Lala a pau o keia Hui, e akoakoa ae lakou i ka manawa a me kahia oleloia ae la. O na mea a @ hoohaunaele ana a kue @ keia Halawai, e hopu koke a no lakou a hoo@ ma kahi paa o ke Aupuni, ma k@ kau @ ka Peresidena.

            HENRY KAUMAI.

            Komite no ka Hui D. L.

            Honolulu, Iulai 17, 1895         tf