Ke Aloha Aina, Volume I, Number 14, 24 August 1895 — Page 3

Page PDF (710.50 KB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, AUG. 24, 1895     3

 

KO KE AKUA LIMA MANA

  Ma aka hana a pau, aia no ke Akua lima malaila.  Ina he @  a makemake.  Oia ka mea hoola a @  no ka mea hiki ke pepe@  ole he mea hiki ke @  ona lima Mana.

  @  hana i na aina, na @  ka la ka ai i @  na lahuikanaka @  pomaikai a me na @  mea paha e ao ai ia @  e hoonaauao ae i ko la@  holio ana.

  @  e mea maikai o Iehova i @  poe paulele aku Iaia iloko o na manawa a pau loa, aka, i ka poe hoomoloka nau@  Aole @  lakou noonoo iki i na hana a @  Akua e hana nei, he mea ia @  ae mai ai la lakou.

  @  o ko ke Akua lima pu @  kakou heaha ka mea e ma@  e weliweli ai?  Aole @  Aole no.

 

Ke Uwe Nei no ka Poino Loa

  Ua ike iho makou ina ka nupepa Advertiser o ka la 22 o Augate nei i ka uwe ana no ka pilikia i loaa mai mamuli o ke @ ano holoholona Iapana i ka pae he Beetle, i lawe ia mai i Hawaii nei.

  Ke laha loa nei keia mea hoopoino ma na Koolau, a ke noke la i ka ai i ke kalo o na @  lo a ke noke la i ka ai i @  ko o na mala ko ma Koolau.

  Ke uwe mai nei na poe o na Koolau no keia ano holoholona hoopoino loa.  A wahi a lakou, @  aole e loaa he mea e hoo@  ai i keia ano holoholona ano alaila, e neoneo ana ke kaki a me ke ko ma Hawaii nei @  Pela mua aku, e like me ka poino i loaa i ko Ceylon poe ma @

  O KE ALOHA AINA hookahi @  nupepa e hoike mau ana i kona minam na i ka laweia mai o na holoholona hoopoino makina o Hawaii, i noho ole ia e lima o mea ino.  Ua hoike aku no @  ole i kona kue i ka lawe ana mai a me ka hookomo ana mai i na ano holoholona e ae, i @  a he mea hoopoino mai i ka aina a me ka lahui, e like me @  goose, ka rana ke toad a me kela beetle Iapana.  Pela hoi kela manu ai laiki, a pela no hoi me ka laau rantana.

  Ua kamailio ikaika KE ALOHA AINA no ka pono ole o ka hookomo ana mai i keia mau mea hoopoino a hoopiha wale i keia aina nani oluolu a maikai @  aole nae he hooloheia mai @  makou leo uwale aku.  Ua @ aku makou i ka hana @  no kei a ke Aupuni ma o @  Komisina Ma@  la, a @ o makou he mea pono o @  kokeia keia me hana, @ aole makou i ike na hooino

@  ko makou olelo uwho.

  Ano, i keia la, ua hoea mai ka leo uwe no ka popilikia i loaa aku i ko Koolau poe, mamuli o ka poino a na beetle e noke la i ka ai i na kalo a me na ko o ka mala ko o na Koolau.

  Ina pau ke kalo, ke ko, ka raiki, ka malia, ka uala, i ka ai ia e kela ano holoholona, alaila, maluna owai la ka hewa?  Aole anei maluna o ka poe nana i lawe mai a hookomo ma Hawaii nei?  Owai ia poe?  O lakou ae nei no hoi.

  Ina pau na kanaka i ka make no ka ai ole, nowai ka hewa?  No ia poe no.  aka, aole o lakou hoolohe mai.  aia a hiki mai ka pilikia ia lakou, alaila, ua nui ke kamailio ana no ka mea e pale ia aku keia pilikia.

  No makou iho, ua kamailio aku makou, a ua uwao aku, a hoike aku i ka mea kupono e hana ia, aka na ka pilikia nae e ao mai i ka poe hookuli.

 

 

 

 

NAWAI E HOOKOMO MALU NEI I KA OPIUMA?

A Owai hoi ka Poe Pomaikai Nui ma ia mau mea?

 

  Aohe mea pohihihi ka ohana lahui napa e lawe mau mai nei a hookomo malu i ka opiuma.  O na poe a pau loa a me na pake, ke olelo mau nei lakou o ka poe haole no ka poe nana e lawe mai nei, a e hookomo malu mai nei i ka opiuma.  Aole na ka poe pake, aole loa aku na ke kanaka Hawaii.

  O ka poe no e pomaikai nei ma ia mea he opiuma, o ka haole no.  He nui ka pomaikai o ka haole, ma ka mahele puka o ka opiuma i lilo aku i ke kuai ia i na pake.

  A he nui no hoi ka pomaikai o na haole kiai no ke pale aku i ka hoopaeia mai o ka opiuma a ka haole i alo ae mai ko lakou mau maka mai, mamuli o ko ke aupuni uku ana ia lakou no ke kiai ana, a nui no hoi ka loaa i na haole e holoholo wale ana maluna o ka moku alualu opiuma, me ka loaa ole o kekahi wahi tini opiuma.

  Nolaila, ua nui no kahi e loaa ai ke dala a ka haole no ka hana pili i ka opiuma.

  O ke dala, oia ke akua o ka haole, o ka opiuma, oia ke kiana moa, nana e hoohua iho i ka hua keokeo pokeokeo!  Nolaila, lawe mai ka haole i ke kinana moa mai Hongkong mai a mai Vitoria mai, a mai Kapalakiko mai, a hiki ma Honolulu nei, alaila, haawi aku la na ka pake e hanai, a hanau mai na hui, hoihoi ka pake i ka haole, a mahele laua i ka hua keokeo!

  O ka haole wale no ka poe e hana nei i keia mea he opiuma!  liia nae, he ai aku o ka poe leo mai e huiala a ma na nupepa, e olelo ai, he in ka opiuma!

  He mea hohono ka opiuma!!  Nui ka pule o na wahine haole ma ka halepule, e kipaku loa i keia mea ino loa ka opiuma, aka, aia kela poe haole o lakou ke noke mai nei i ka hookomo malu i keia hana imi loaa, e loaa ai ka mea pokeokeo a ka palahu.

  Pehea keia poe pake limahana i laweia mai nei mai Kina mai?  O ka opiuma ka lakou ai hoonuu ia, ka mea hoonanea hoolailai o ka hiamoe, malia paha, nolaila kekahi kumu o keia ohohia pake?

  No ka mea, ma na pahana mahiko ma na kuaaina, ua nui ka ike ia o ka ai ana o ka pake i ka opiuma, a malaila e hoopae malu ia aku ai ka opiuma iloko o na pahu ukana.

  Ua ike nuiia ka hiki mau ae o na pake imua o na aha hookolokolo, no ka hana i keia mea dala nui he opiuma, ka mea a na poe haole e hookomo malu mai nei, a e kuai malu nei no hoi.

 

E Laikini ia ka Opiuma

  He nui ke kamailio o na nupepa olelo Enelani o Honolulu nei, no ke kupono e laikiniia ka opiuma, mamuli o ke kau ana aku i ke dute kiekie maluna o kela a me keia paona opiuma, e hookomoia mai ana iloko nei o ka aina.

  Ua hoike akea ae no hoi kekahi poe Luna Aupuni, i ke kupono loa e auhauia ka opiuma, mamua o ka hoonui wale ana i na lilo, no ka hoolimalima ana i ka moku a me ka poe makai kiu, e hopu aku ai i ka poe hoopae opiuma.

  O kekahi poe kuonoono a waiwai, ke komo pu nei ma keia hana loaa koke o ke dala, a ke hana mau nei no i na wa a pau loa me ka loaa ole i ka hopuia e na poe makai.

  O ka mea keia i oleloia ai, o ka hooholoia ana o ka Bila Loteri a me ka Opiuma i ka 1893, oia ke kumu i hookauliia ai ke Aupuni Moi!  A pehea hoi keia a ua poe hemolele nai, e koi nei e laikiniia ka opiuma i loaa kekahi dala no ka Waihona Aupuni?  He kupaianaha loa keia!  Ke hoi hou nei e hana i ka a ea o lakou i hoole ai, aole e hana.

 

 

 

NA MEA HOU O PAHALA KAU

  He nui na ka waikahe o na kahawai, oiai e mau ana ka malie; me he mea la, aia ka ua ma uka o na ululaau o ke kuahiwi o Maunaloa.

  He kepaia, ua make loa, i haule mamua o kekahi o na kaa lawe ko o Pahala i ka manawa e iho ana i kai o Punahiu.  Maluna o ke alahao, ma ka la 7 o Augate nei, no ka haki ana o kekahi brake ke kumu o kela kepani i hele ai mamua e hooponopono ai, aha mai na haule e aku la oia a paa malalo o na huila o ke kaa a make loa.

  Eia ka Luna Nui C. M. Watton o Pahala, ke ulaa nei i na iniha a me na kapuai o na aina kupono no ka mahiko ma Pahala nei a ke moe lapuu nei na hawai lawe wai e hoopulu ai i na auwai e ulu ai ke ko.  O keia ka mikiala hana mamua o na luna mua i pau aku, he mea keia e hoopomaikai nui ai i na poe ona nona keia mahiko.

D. H. WAIMUKIKIAKAMANU.

  Kau, Hawaii,  Aug. 17, 1895.

 

Walohia Wale.

MR. LUNAHOOPONOPONO;

  E oluolu kou hanohano, e hookomo iho i keia mau hua maluna ae Walohia Wale, i ike mai ai na kini makamaka e noho mai la ma ka aina hikina, i ka La puka i Haehae.  Ua hala aku la o S. J. Kaeha ma kela aoao o ka muliwai make.  Ma ka la 11 o Augate, 1895, iloko o ke 59 o kona mau makahiki o keia ola ana.

  Oiai ua hanauia oia ma Keahialaka, Puna paia ala i ka hala, ma ka mahina o Maraki, 1836, na Kekoa (k) a me Kauka (w).

  Ua hoonaauaoia oia ma ke kula apana e na kumukula Kane, ka mua, a me Kanono ka hope; a ua komo hoi oia i ke Kula Hanai a David B. Lyman o Hilo, a ua loaa no hoi ka hoo maikai ia e na kumu.  A ma ka A.D. 1858, ua holo aku oia i Honolulu, a noho pu makou laila, no elua makahiki, oiai, au e noho makai ana ia wa.  Mahope mai, ua hoi mai makou i Molokai Nui a Hina nei; a ua noho loihi maanei nei, a ua lilo he kupa no keia aina malihini, a ua nui na hoaloha ma keia aina.

  Ua komo ia i ka ekalesia o Kamaaha nei, a he kakau olelo no ka Ahahui Opiopio Imipono Karistiano o Kaluaaha.  He elua makahiki o kona ma'i ana a hala wale aku la.  Aia no he nui o kona mau kini makamaka, na keiki, na moopuna a me na hoaloha, ma Kahuai a ma Halepuaa, ma Puna, Hawaii.

  Eia wau kona kaikuaana, me ka ohana me ke aloha nui nona:  "Pomaikai ka poe make, ke ma ke lakou iloko o ka Haku."  Pela ka manaolana no ka mea aloha i hala aku.  Ma Keawanui nei no ma Molokai oia i make ai.

  E ike mai ana no kona mau kini o ka aina hanau, ua hala oia, a e loaa ana ia lakou na haawina luuluu a ke aloha.  Owau iho no me ke aloha nui.

J. W. HUMUKU,

  Molokai,  Augate 15, 1895.

 

  O Kamehameha a me Ikeoleia na hui e paani ana ma ke kahua kinipopo o Makiki i keia Poaono.