Ke Aloha Aina, Volume I, Number 29, 7 December 1895 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

KE - ALOHA - AINA.

 

Hoopukaia no ka

 

@ o ka Lehulehu, a ho Nupepa

@ ka Lakui Hawaii.

 

I. NAWAHI. Lunahooponopono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku

 

HONOLULU DEKEMABA 7, '95

 

Ihea e Kokoia nei ka Lahui Hawaii?

 

            O ke ano oiaio o ka huaolelo kkakoia: he mea e huki aku ana, e hoonee aku ana mai kona wahi mui e lana ana a i kekahi wahi okoa loa.

            O ka wai o ka muliwai, he au hiki kona i ka wai ilalo i kahi haahaa o ka muliwai, pela hoi ke kai o ka moana, he au kona e huki ana iluna paha. a i lalo paha e like me na kau o na mahina i na la a pau.

            O na laau, na papa, na waa a me na moku hoi, he mau mea lakou e lana ana maluna o na muliwai, na lokokai a me na moana.

            Ina aole mea e hiki ai ke hoopaa ai ia lakou ma ka aina, a ma na kaula paha i hoopaaia me na heleuma, alaila, e hoonee malie ia aku ana lakou, a e huki malie ia aku ana, a kokoia ia a lilo aku la ihea?

            E like me na pauku laau. a me ne waa, a me na moku e lana ana maluna o na kae a me na wai, pela no na aina, na lahui, a me na aupuni o ka honua nei, e lana ana maluna o ka noho hoaloha ana o na Lahui Mana Nui.

            Ina aole he mea e hiki ai ke hoopaa ia kekahi lahui a aupuni paha me ke kaula o na manao hoaloha oluolu, alaila, e kokoia ana kela aina, kela lahui a me kela aupuni, a lilo la ihea?

            Ke lawe ae nai makou i ka ninau a hoopili maluna o ka noho ana lahui Hawaii i keia wa.

            Ihea e kokoia nei ka Lahui Hawaii?

            Aia ke lana pu nei ka Lahu Hawaii me na lahui e ae maluna o ka muliwai o ka noho ana lahui ma keia aina i maa i na Hawaii mai mua loa mai.

            Ua hoopili ae makou i ka ninau i ko kakou lahui nei, ka Lahui Hawaii, A ma ka ike, ka lohe a me ka hana ihea e kokoia nei ka Lahui Hawaii?

            O ke au a me ka huki ana o na wai ikaika, oia na meanana e lawe, e hoonee, a e hoolilo, a e huki aku, a kokoia aku i na mea a pau e lana ana ma ka wai a me na kai, i lawa ole i na heleuna e hoopaa ia ai.

            Penea la, He hoailona anei kekahi e kau mai nei na kahoaka, eia ko kakou Lahui Hawaii ke kokoia aku nei ma ke kulana? A ina pela, heaha ia mau kahoaka? A pehea e lilo ai ia mau mea i mea e kokoia aku ai iloko o na poino loa?

            I ka wa e hooneenee ia ai ka waa a me ka moku mai kona kulana mua a kau aku oia ma kahi kokoe loa i na pali paihi o ka wai e lele ana, a hoomau ia kkona nee ana, kona huki ia ana, a kokoia a lele aku oia maluna o kela paihi, he mea maopopo loa kona kulana, ua loaa ia ia i ka poino a me ka pilikia.

            Ke kokoia nei ka Lahui Hawaii iloko o na ake nui ana i na oluolu kino ka hapa nui loa, a ma ia mea, ua lilo ka manao lahui iloko o na makua a me na keiki, i mea ole loa. Ina no make hiki no, o keia mau la ka paha! Auhea no noho ana oluolu o na ohana? Pehea i hanau hapa loa ai kakou? A pehea i make nui loa ai kakou?

            No keaha keia mau au e huki nei iwaena o na ohana? A no ke aha i laha aku ai i na keiki?

            Ke olelo maopopo nei makou, eia ka Lahui Hawaii ke kokoia nei i kekahi wahi pilikia loa.

            Aia he nui o na hiona ke nana aku no kahi o ka Lahui Hawaii e kokoia aku nei.

            Ma na hoike o na makahiki helu kanaka o ka Lahui Hawaii i malamaia mai na makahiki 1830 a mahope mai, ua ikeia ke emi mau ana o ka huina helu kanaka o keia lahui a i keia wa, he 40,000 wale no e ola ana; na poe Hawaii ponoi a me na poe koko hapa.

            O ke kokoia ana o ka lahui ma ka launa mare ana, a noho ana huikau pana, he hoailona no ia e kokoia aku ana iloko o ka helu huikau loa.

            He mea paha e ola ai na koko l@iia ma ka noho mare ana, a ma ka noho huikau ana paha, aka, aole paha ia he mea e hoemi ai i ka heluna koko ano hou, aka, i ka wa e hoea ae ai ka ninau ana no ka lahui Hawaii, alaila, ua loaa ole he mea e hiki ai ke pane aku, no ka mea, aole he mea i ike ia he lahui Hawaii kekahi e koe ana.

            O ka mea maopopo maoli ke kokoia nei ka Lahui Hawaii i kahi e hiki ole ai iaia ke alo ae i na poino he nui e hele mai ana ma kona alo ponoi iho. Pela i ka wa i hala, a ua oi loa aku hoi i keia wa e ikeia aku nei.

            O na lahui o ke ao nei, na Lahui i noho loihi a no na haneri keneturia, ua ikeia, ke mau nei no ko lakou ano mua, a helehelena mua, a noho ana mua, aka, ua ano hoololi iki ia no nae.

            O na Lahui o Enelani a o Farani, a o Italia a me na aina he lehulehu wale o ka hikina e noho nei i keia wa. ua ike ia, ua loli ano e ae ko lakou kulana a me na noho ana, a me na mea lawelawe hana ana. i ka wa i hala nope aku, a pela i laweia ak ai, a i huki ia aku ai. a i kokoia aku ai ko lakou kulana he wahi okoa loa la i keia la, ke hoohalike ia me ka wa i hala aku.

            Me Hawaii nei, iloko ae nei o 50 mau makahiki a oi iki o kona noho ana Lahui Aupuni ana, ua hikiwawe ka loli ana o na helehelena, mai kekahi kau Aupuni a i kekahi kau Aupuni.

            Aka, ua oi ko makou hana ana no ke kulana ola o ka Lahui Hawaii. e ola ana na mamo i koe i keia wa ma Hawaii nei.

            Pehea la ko lakou kulana? Ua kokoia na mea a pau loa mai kela kulana mua a lakou ku ai; a eia iloko o kekahi kulana hou aku. Ua pau na hana a me na mea maa mau e hiki ai ke hoomauia ke ola a me ka maluhia o ka ohana, a aia lakou iloko o na haawina o ke kaumaha a me ka poino loa. Aole e hiki i kekahi ke kokua i kekahi, no ka mea, ua loaa like ia laua ia mau haawina o ke kaumaha.

            Ke nana aku nei na mea a pau i ko ke Akua aloha a me kona lima kokua e hoapakele mai ia Hawaii mai na kokoia a ke au o ka manawa e hele nei.

 

Ke Kuaaina me kona Kuhihewa

 

            Ua ike makou ma ka nupepa "Ka Leo" o Dekemaba 4, 1895, i kekahi mea kuaaina ma ka inoa Pakelakulani.

            Ua hoike mai kona manao a me kana kakaulana i kona ano io maoli, a o ua ano la ona. he kuaaina haalele loa o ke ano i hoonaauao ole ia.

            Ua loaa mai ia makou ka Buka Lapaau Hawaii, i hoopukaia e T. P. Spencer, a ua nana makou. a ua hoomaopopo me ke akahele loa; i na kuhikuhi ana e pili ana i ka Laau Kahea; aka, aole loa i loaa mai ia makou he wahi lihi o ka mana ola o ua laau kahea la.

            Oiai e olelo ana ua buka nei (aoao 47). "Aka, he mau laau kahea kekahi i hoomana ia a aitolo. alaila, mahea la kahi o ka pomaikai o ke ola e loaa mai ai, oiai, o ke ano o hoomanaia a me ailolo, he mau hana ia aole ia hoikeia maloko nei o ka buka lapaau, e pili ana i ka laau kahea.

            O ka mea kupanaha loa, o ko Pakelakulani hoike ana ae, akahi no oia a ike i na wehewehe ana o ia mea, a ia wa no, manao koke iho la oia. ua loaa iaia ka ike lapaau o keia ano hana he laau kahea, alaila, ke koi mai nei i kekahi poe, e haawi mai i mau kokua dala no ka mea nana keia Buke i hoopuka, no ka mea, ua loaa ae nei kahi o keia ola ano e, kupaianaha lua ole, mamuli o ko Pakelakulani ike kuaaina.

            No makou iho, aole o makou manao e loaa ana ke ola o kekahi kanaka ia Pakelakulani ke hoao oia e wehe ae i ke akea i kona ike lapaau o keia mau la iho la, i loaa iaia mai keia buke lapaau Hawaii mai, e pili ana i ka Laau Kahea?

            O kekahi ano huhewa a kuaaina o ua o Pakelakulani, o o kona olelo ana iho penei:

            Auhea na Lede o ke "Aloha Aina" i lu@ iho nei i ko lakou loko maikai i ka lahui, a ke lu nei hoi kekahi o ia poe i ka nupepa KE ALOHA AINA. * * * *

            Ke hoike nei KE ALOHA AINA, ua maemae kona mau lima mai na lawe ana i kekahi haawina o la ano mai na Lede mai o ke Aloha Aina! Aole loa makou i lawe mai i hookahi keneta no ka makou mau kokua ana i na hoolaha, pili i na pono o ko makou lahui i poino a i pilikia; aole hoi i lawe mai mai na Hui Kokua Aloha mai o na Wahine. iloko o ka wa ma'i kolera iho nei. Aole loa.

            Ina e nana pono na maka o Pakelakulani i na hoike piha a ka Puuku o ka Hui Kokua Aloha me ka koike a ke Kakauolelo o ka Hui o na Wahine Aloha Aina. no na ohana o na poe pio kalaiaina. Aole loa oia e ike he bila kekahi a makou i waiho aku ai, e uku ia mai no ka makou mau kokua ana. Alaila, pehea la oia e olelo mai nei i ka mea oiaio ole? Me he la, no ka inaina a no ka manaoino wale no ke kumu i olelo ai o Pakelakulani. A ke lu nei na Lede o ke Aloha Aina no ka nupepa KE ALOHA AINA.

            He lalau, a he kuhihewa loa na hoopuka manao ana pela.

 

Hewa Ka Mongoose !!

 

            Eia ko Hilo holookoa ka uwe mai nei no ka nui oi pakela loa aku o na poino a keia holoholona e hana ino la i ko Hilo poe.

            Ua ili iho keia poino nui maluna o keia haole Joe Marsden e noho nei e malama i ke Kihapai o na mea hooulu o ke Aupuni Hawaii mawaho ae nei o Kulaokahua.

            Ua a'o aku KE ALOHA AINA, e akahele loa ka lawe ana mai i na ano holoholona hoopoino iloko nei o kei aina (hemolele) i noho ole ia e na holoholona hoopoino.

             O keia poino, aole he mea hoea wale mai; aka, i kii okoa ia aku no ia, a lawe ia mai iloko nei o ka aina, ma ke ano hupo loa.

            Ua oleloia, o na iole kana mea e ai ai; nolaila, ua manao no poe mahiai ko, oia ka holoholona kupono e lawe mei ai a hookuu iloko ona malako e ai i ka iole.

            Aka, pehea ka olelo a ko Hilo poe no keia ano holoholona? Ke hoike mai nei ka HiloTribune, ua oi loa aku ka pilikia o ko Hilo i keia ano holoholona! Heaha me ka poino?

            1. Ua pa@ hua a na manu, ma@ lahu, a pela, aku@ kono, a koe @ ka poe hanai @

            2. Ua pao pa@ kaka a me na pa@ keiki am e na @ ia e keia holoholona

            3. Ua pau loa @ laau kanu i ka au@ holoholona a ua @ kanu laau i ka ho@

            4. Ua ai @ ho@ na ko o ka malako@  ko i keia wa@ Al@ o ke ko ma k@

            5. Alaila no@ Na ua poe mali@ hewa.

            No ke aha? N@ lakou no i hooholo@ nei, e hele o Jos@ kii i na Mongoose @ i Hawaii nei i mea @ iole!

            Aka, i keia wa@ na mea a pau i k@ iole Mongoose a @ i lawe mai ai.

            Nui o ka poino @ la kakou@ Aka, @ kanaka i pau kona @ me kona hoole Al@

            Pehea la ia m@ ALOHA AINA e ol@ E hoomaopopo@

            Penei no i lohe @ Ma na makahiki @ nei. ua lilo ka la S@ hi ko no na mali@ ku ma. Puhi k@ ahi, a ao ae o ka @ po ia la. Nui na @ a lawe ia ma @ hookolokolo no k@ pela o na p@

            Aka, na hooka@ ua lilo he mea @ hi-ko ana una ia ni@ na la Sabati @

            Ua pau ia. Ua@ o na la Sabati us @ mokaahi o na la @ loa na dala.

            A pehea i keia @ lo nei mako me @ hewa ole, eia ke @ uele mai nei i na @ ko o Hilo no ko ia @ le i ko ke Akua L@ i keia wa pau loa @ na huaai a me ke @ ko i ka ai ia e ka @

 

            He elua wale no @ ke Karisimaka @

            He ekolu hui @ i keia kau k@ o Maile, Harts a me @Puaono e hoomaka @ waena o Maile a me H@

            Ua pakele kekahi @ o Kapuukolo ma @ o ka hoohema hema o @ kela rumi i pau a @ kaepele, ua lohe mea @ ia ka oia, ua pau kahi@ ahi me ke kane @ hele i ka hana @ eia o mama ke hana @ hale. Ma ke kakahia@ ahi.