Ke Aloha Aina, Volume I, Number 29, 7 December 1895 — Page 5

Page PDF (864.36 KB)

This text was transcribed by:  Marsha Bolson
This work is dedicated to:  Caroline Akana Heu

KE ALOHA AINA, POAONA, DEKEMABA 7, 1895.

HULI AUPUNI

@na Mawaena o Mr. @@@Mr. Damon

@an@@@ olelo aku m@k@ Halewai i @@ia lakou e ma@aia @ukou ka ma@ kokua ana e hihi @@@ ke hoo@ae@@ @@@ i keia wa @ no @ae au e hana  @e@@ @@i oe ia mea @@@@ @ @@

@@@ i hoomanao.

@ @@ aae au e 'ole manao mua anei ke@ e ka poe o ka ao@ no ka hoololi ana o ke Aupuni @ like @ea i manao ia? @anao au pela no. @@@@@ ia manao @waena wale no ia o @?

@@ hiki ia @ ke olelo @no ae ua loaa ia ia @kahi po@. Ua hoao @e hoike ae ia make @no hea la?

@@ @@@ no he nu ekahi ano i maopo@@ @@@@ mea i hana @@ Aupuni, i ka la @@ @@ kuahaua, @@ @@ mea i oleloia, @ olelo ia mea?

@@@ mai o Charles @@@@@@ iho o ka @@@@@ Aupuni ia @@ kokoa mai ai na @@@@@ ia oukou. @@@@@ kaha olelo @

@@@ kekahi iloko o @@@@@ maluhia?  @@@ manao. @@@@ kekahi me ka @@@ heluhelu i ke

@@@ oia i ka wa e he @@ e ke kuahaua. O @@@ me makou, a @@ aole au i hooma  

@@@ kela manawa puka mai ai i kela

@@nei kekahi mea @@@@ hooholomua @@@@huli aupuni?

@manao au, oia no.

@ pili anei oia ma ka aupuni i keia wa?

@e, koe wale iho no, i kohoia i Komisina @na.

@noho no oe iloko o @okahuli aupuni ma @ei maanei nei?

@oh@ana au i ka hoo@@@ Wilikoki, owau no @@@ ma ka hoo@@@ kekahi o na Ku@manawa, @@ kamakamailio kau @@@@ i ka manawa e ana ke kuahaua?

@ a loaa ia ia oe ka hoohuoi, i na pahaoia, a aole paha e kokua ia mai ana oukou e na pualikoa o Amerika Huipuia?

P. Ae.

N. Ua hoike aku anei oe i kou makau imua o Mr. Carter?

P. O, aole kanaka i makemake e hoike wale aku i kona makau ana.

N. Aole o kou manao ma ke ano hohe wale?

P. Ae, me na poe e ae, ua manao au aia makou ma ke kulana o ka pilikia.

N.  Heaha ka Mr. Carter olelo?

P. Ua hoomaopopo mai oia ia u, e kokua hoomaluia ana makou.

N. Na na pualikoa o Amerika Huiia?

P. Ae. Aina aole makou e kokua hoomalu ia mai e lakou ua makemake au e ike heaha a ke kumu.

N. Ua manaoio anei oe ma ia mea he manao koho kou e maki mai ana lakou?

P. Ua manao au, mamuli no o mea i ha@a mai e hana no lakou pela.

N. Heaha kau mea i manao iho ma kela hiki mua ana aku ou i ka Halewai -- he mau mea anei i hooholo like ia?

P. Ua hooholo makou i keia, -- oia mea, he haalele holookoa ana mai.

N. Heaha ka mea i oleloia? A heaha ka na Kuhina olelo?

P. O keia ko'u hoomaopopo ana no ia mea i keia la, ina he manao hakaka ko lakou me ke Aupuni Kuikawa, a me na pualikaua o ke Aupuni Kuikawa, aiaila, aole loa lakou e haawi pio ana. O Keia ke ano o na manao i loaa ia'u mai ia lakou mai ua loaa ia ia lakou ka haawina like e like me ia i hele ia aku la e ke Aupuni Kuikawa.

N. Alaila, i ka loaa ana o ia ano manao, heaha ka lakou mea i manao ai e hana?

P. Ua hooholo koke lakou e haawipio aku, alaila, ua pii aku la he eha o lakou e kukakuka pu me Mr. Dole a me ke Aupuni Kuikawa. Ua ae like lakou e kukakuka pu, aka e pono lakou e hele aku i ka Moiwahine, a e kuka pu me lakou.

N. A e like ae nei me na mea i hoikeia, ua ae anei lakou e waiho mai i ke Aupuni i na hoi e ae ana ka Moiwahine?

P. Ae, alaila, ua pii pu aku la au me lakou i ka Halealii. Ua hui makou a o makou a pau loa ma ka Rumi Bolu, malaila ka Moiwahine, na Keiki Alii opio elua, na Kuhina eha, o Lunakanawai Wideman, Paul Neomann, J.O. Carter, E. C. Macfarlane a me a'u iho no hoi. Ua hiki aku makou mawaena o ka hora 4 a me 5 p.m. a noho mau no malaila, a hiki i ka hora 6 p.m. e kukakuka ana no ke kulana o ke Aupuni.

N. Ma ia kamakamailio ana, ua koi aku anei oe no k haawi pio ana mai i na mana kaua, a ua a'o aku na Kuhina ia mea pela, (i ka Moiwahine)?

P. Ua kamailio mua ia ka mea like ole, alaila, ua waiho like lakou no ke kuka ana. Ua kamailio pkahi lakou. O Widemann ka mea mua loa i kamailio e kue ana ia mea, aka, mahope iho, ua hoololi hou oia i kona manao, mamuli o ke a'o ana aku a Mr. Neuman. O ka Mr. Neumann ao ana, oia ka haawi pio ana, a ua a'o pakahi na mea a pau loa pela.

N. Ua hookahua ia anei keia ao ana a Mr. Neumann a me ka Aha Kuhina; maluna o ka Manao ana; oia hoi, a loaa ana i ka Moiwahine ka hakaka ana aku me na mana kaua o Amerika Huipuia, a like me ko na mana kaua o ke Aupuni Kuikawa?

P.  O ko ka Moiwahine manao ponoi, o ka waiho aku i ke Aupuni no ka hooponopono ana mai a pau ma Wasinetona, a mamuli o ia mau hooholo manao ana, oia Kona mea i haawi pio aku ai. I na au e hoomanao kuhihewa ole, owau no kekahi mea i kamailio aku laia pela. Ke olelo nei au, ua haawi pio aku oia a haalele hoi malalo o ka protest.

N. A o ua protest la ka mea hope loa i noonoo ia ma Wasinetona?

P. Ae, ma ka wa hope loa ia i noonoo ia ai.

N. Ua kauoha aku anei ka Aha Kuhina Iaia e haawi pio aku i ke Aupuni Kuikawa, e hoomaopopo aku ana Iaia, na manao lakou, ua like pu na manao o ke Kuhina Amerika a me na pualikoa Amerika me ko ke Aupuni Kuikawa, a i ole ia, me ko ke Komite o ka Maluhia?

P. Ua hoomaopopo au o ko ka Moiwahine manao, ua lokahi ko Mr. Stevens manao me ko ka poe hookahuli aupuni.

N. Aka, e ninau aku ana au, ma na kumu hea la na Kuhina i hooholo like ai e a'o aku Iaia e ae oia?

P. O ko lakou manao no ia he mea makehewa ka hoomau ana aku, oia hoi, he mea ia e hoouluku mai ai i na hana hookahe koko a me na poino, ina Oia e hoomau loihi iki aku ana i ka paa ana (i ke aupuni). He mea naauao nona ka haalele ana mai i ka Nohoalii malalo o ka Protest, a e hooloheia ia mea mahope aku. Oiai o ka mana kaua e kue ana Iaia, ua ikaika loa ae ia.

N. Ua hoikeike aku anei lakou i kekahi wa i na mana kaua o Amerika Huipuia ma kekahi ano?

P. Aole au i hoomanao ua hana lakou pela.

N. Ua hoomaopopo anei oe, ina paha oia, a aole paha, ia wa ala lakou malalo o kela manao, oia hoi, ua kulike ka manao o na aumoku kaua o Amerika me ko ka poe hookahuli aupuni?

P. Mawaho aku o na manao ana ae, aole a'u mea i ike pono ai.

N. Heaha na hua i loaa mai no ia kuka ana me ka Moiwahine? A heaha na mea i aelike ia?

P. Ua. kakauinoa oia ma kekahi palapala e waiho aku i kona mau pono i ke Aupuni Kuikwawa malalo o kekahi protest.

N. O keia anei ka Protest? ma ka aoao 22 Helu 76 o ka Ahaolelo Lahui 52, Kau elua?

P.  Ae. Na Mr. Neuman a me J.O. Carter i kakau, i ka makou wa e akoakoa ana malaila, ua ano hoole oia i ka ae mai i keia, aka, mamuli o ke a/o ia ana aku, e waiho ia aku na mea a pau loa ma Wasinetona, malaila e haawiia mai ai na hooholo hope loa ana.

N. O oe anei kekahi ma ia wa, i manao e waiho aku i keia mau hoakaka ana, aole paha?

P.  Malaila au, he hoa no ke Aupuni Kuikawa, aka, aole au i ao aku i ke ano o na olelo ana o ia mea. Ua olelo aku no nae au Iaia, he kuleana kupono loa kona e hooholo ia ma kekahi manawa e hiki mai ana.

N.  E ke Aupuni o Amerika Huipuia?

P.  Ae.

N.  O oe, o oe ponoi iho, a ma ia manawa, mamu o kou kamailio ana me kou poe hoa, ua ae pono ia anei ia manao, me ia hana ana aku a pau pono.

P.  Well, oia wale iho la no ke ano hooponopono ana i laweia mai imua o makou no ia mea?

N.  A ua hoihoi hou aku oe ia mea i ke Aupuni Kuikawa?

P.  Ae.

N.  A ua hoole mai anei la kou?

P.  Ua loaa aku no, a ua kakau apono ia ma ke kua e Mr. Dole.

N.  Nolaila, he elele hou ae anei kekahi i hooua ia aku i ka Moiwahine mahope iho o kela?

P.  Aole.

N.  Aole anei he elele kekahi i kuakala ia ae, aole lakou i apono ia mea?

P.  Aole.

N.  Alaila, o ka haawi pio ana, ua hookoia mamuli o kela mau kuka manao?

P.  Ae. Alaila, ua hoouna aku Oia i ka olelo ma o Mr. Peterson la ia Mr. Wilson e haawi pio mai i ka Halewai. Oia ka hoopau loa ana o na mea a pau loa, alaila, ua komo koke aku la makou, a lawe ae la ia wahi. Aole i haawi ia mai ia wahi, aia wale no a mahope iho o keia mau kuka ana.

N.  A pehea ka loihi, mamua ae nei ia o ka ikeia ana mai o ke Aupuni Kuikawa?

P.  Ua hoouna mai o Mr. Stevens i kona ukali Pringle, a na Kapena Wiltze i hoouna mai i kekahi o kona mau Aliikoa, e nana pono ika hale, a e hoike aku, ina paha ua lilo maopopo ka paa ana o na Hale Aupuni, oia ka mea i hana ia i kela auina la.

N.  I ka manawa hea?

P.  Mawaena o ka hora 4 a me 5.

N.  I ka manawa hea ke kamailio ana me ka Moiwahine?

N.  Mahope iho o ka hora 4 a pau i ka hora 6.

N.  Nau i lawe ka pane?

N.  Na Mr. Neumann i lawe i ka pane ia Mr. Dole.

N.  Nolaila, i ka wa o keia mau kamakamailio ana e hana ia ana mawaena ou, a me na Kuhina a me ka Moiwaine ua hoomaopopoia no anei ua ike e ia ke Aupuni?

P.  Ua ike anei ka Moiwahine ia mea? Aole au i manao ua hai ia aku Oia, aole ou hoomanao ia mea e olelo ia ana.

N.  Ua ike anei kela poe Kuhina ia mea?

P.  Malaila no lakou ia wa Aole nae e hiki ia/u ke olelo pela. Ua akoakoa mai ke Aupuni Kuikawa a pau loa i ka wa a Mr. Stevens i ike ai ma ke ano aupuni de-facto.

N.  O kau mea i manao ai oia keia: Mamua o kou hoihoi ana mai i ka palapala a ka Moiwahine, -- keia protest. Ua ike mua ia aku anei ke Aupuni Kuikawa?

P.  Ae, oia ko'u hoomaopopo ana.

N.  Ua hana ia anei kela mea i ka manawa o kou haalele ana i ka Hale Aupuni, a hele pu ai oe me na Kuhina e kamailio me ka Moiwahine?

P.!  Ina e hookauwa pono ana kou hoomanao ana, alaila, oia no.

N.  Aole anei i ike no na Kuhina ia mea ia wa?

P.  Aole e hiki ia'u ke olelo pela.

N.  Heaha kau i hoomaopopo ai no na mea o loko o ke Kumukanawai ana i manao ai, e kuahaua aku?

P.  He loihi loa ke noho iho a kakau. He hiki ia'u ke hai aku ia oe i kau mea i ike ai no ia mea.

N.  Ua ike maka anei oe ia mea?

P.  Aole.

            (E nana ma ka aoao 6).