Ke Aloha Aina, Volume II, Number 3, 18 January 1896 — Page 5

Page PDF (822.14 KB)

This text was transcribed by:  Laura Kamalani-paikai
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO IANUARI 18, 1896.

 

ENELANI KULANA

@ ku hoo@ kela ma ka @ ma ke @ alualu nei @ ona, @ Farani, @ Austria a @ lakou mau @ pono la @ wahi @ hana ai, @ i kona @ ponoi iho, @ ike a me @ lahui ponoi @ aku i na poe o @ aku, e hana i @ oihana kaua @ loa.

@ ana o kona mau @ no ia ma@ o ka lepo o @.  Ma@ mokukaua @ hoomaopopo @.  Aole o @ wale aku @ i manao @ aku.

Enelani a lawa @ lawa i ka @ i ka la@ ai a me @ a pau @

@ na topido @ paakiki loa, @ wale ia e @.  O kahi @ hoohana @ malama loa @ ka hapa@ ana ma @.

@ lakou @ o ka poe @ ia lakou @ pololei, aia @ no ka makau@ ke kulana @ o na moku @ Enelani.

@ o na pualikaua @ ia lakou ma na @ ka@ maluna @.

@ ana moana, a @ a me na @ a me na mu@ a me na kua @ ia lakou ma na @ o Enelani no ia @.

@ kukulu papu, a @ aina a me na mea @ ia lakou me ka ike @ maoli i na mea a @ ana i ke kulana @ na enemi.

@ hookahi Aupuni i @ a puni ka honua ho@ na Panalaau i noho @ Lahui Enelani.  Aia @ a pau loa o ka @ mau kanaka kupa, @ lakou mau mamo e @.  Ua nohoia o @ a me Asia naaupo, @ o Inia Hikina me @ na Amerika Akau a me Hema, Australia, me Newzeland a me na mokupuni he lehulehu wale o ka moana Pakipika Hema.

            Ua nui keia hooulu lahui ana o Enelani, a @a mahuahua hoi kana poe mamo iwaena o na aina a pau o ke ao nei.

            Ma ia mea ua loaa ia Enelani kona mau kokua i kona wa e aluia ai e kona poe enemi.  Ma ia mea, ua lilo kekahi hana ano nui, a kaua paha e hoea mai ana, he mea na kana poe mamo e lili ai, a e lokahi ai e malama i ka hanohano o ko lakou aina makuahine.  Ilaila e ikeia ai ke aloha aina, e lawe ana a hooko aku i na kauoha a kona aina makuahine e haawi mai ai.

            Maluna o na aumoku kaua o Beritania a pau loa, aole loa e loaa he hookahi kanaka no kekahi lahui okoa.  Ua manao ia he kumu pono ole ka hapuku ana i na kanaka o na aina e iloko o na pualikaua, no ka mea, aole e @ ke komo mai o na manao aloha no kona aina hanau ponoi, a ma ia mea, ua hiki, ua hiki pono ole loa iaia ke hapai oluolu i ka hana, a ua hiki paha iaia ke hana hookananuha, a ke hoike aku i na mea huna i na enemi o Enelani.

            He nui wale na kaao e hoikeike ana i ko Enelani kulana koa a holomua ma ka oihana kaua a hiki i keia la.  Aka, ke hooki nei makou no keia manawa.

 

NA AUPUNI O AMERIKA HEMA.

            He umi a oi aku ka nui o na Aupuni Repubalika ma Amerika Hema, a iloko o ia huina, ua koe iho ka aina o Guiana hookahi, i maheleia mawaena o Beritania, Holani a me Farani, aia malalo o ko Europa hoomalu ana.

            O keia ala like ana mai nei o ia mau Aupuni me ka manao hui malu e alu a kaua ia Enelani ke kaua oia me Venezuela, he hoike no ia o ko lakou mau manao ohumu mua loa e kue ana ia Beritania.  Aole keia he mea hou, aka, ua hoala mua ia no keia mau manao lili o keia mau lahui ia Enelani ma na wa mamua aku nei.  He poe mamo keia na na Sepania o Europa i hele a noho mua ma Amerika Hema a he poe mamo no hoi kekahi na na poe Potugala.

            O ka hapanui o ka lahui he poe koko hapa, ua loaa keia mamuli o ka noho ana aku o na poe Paniolo a Pukiki, hoi, me na makuahine Ilikini o ka aina.  O keia no na poe i kapaia na Makika.

            Ua laha nui aku keia ano lahui koko hapa ma na aupuni repubalika liilii loa o Amerika Waena, a me he la, he aneane he 20 miliona a oi aku o keia lahui koko hapa e noho nei maloko o keia mau Aupuni lehulehu wale o Amerika Hema a me Amerika Waena.

            Ua heluhelu makou i na hana ino hoomainoino lua ole a na poe Paniolo mua loa i pae mua ma keia mau aina i hana aku ai maluna o na poe kamaaina o ka aina.

            He mea weliweli na hana lokoino aloha ole a ko lakou nei poe kupuna i hana ai, a malia, oia kekahi e hoohele ia ae nei, a ke ala mai la ko lakou la koko e kahea ia Enelani, e pulumi aku i na mamo a kela poe lokoino i hala mua aku i ka make iloko o eha haneri makahiki i hala aku.

 

O KEIA NO

            Mamuli o na olelo a na nupepa o Australia maluna mai nei o ka mokuahi Mariposa, ua laweia mai iloko o ka Hale Ahaolelo o Queensland kekahi Olelo Hooholo Hilinai Ole i ka Aha Kuhina, iloko aku nei o ke Kau o Dekemaba 1895, e Mr. Powers ke Alakai o ka aoao kue i ke Aupuni.  O ke kumu nui i laweia mai ai ka olelo hooholo, oia no ka hiki ole i ke Aupuni ke holomua aku me ka hilinai ole maluna o ka aie aku.

            Ua hahana loa ka hoopaapaa ana, a ua pokole no hoi a mahope o ke koho ana, ua haule ka olelo hooholo ma o 35 poe kue no ka aoao Aupuni ia 22 ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo.

            Nolaila, ua paa ka Aha Kuhina i ka hapanui, a ua nui na hooho hauoli ana, no ka paa o ka Aha Kuhina.

            O ka loaa aupuni makahiki o ke aupuni he $6,500,000!  O keia Hon. H. M. Nelson no ke poo o ua Aha Kuhina la, ua pau nui aku la no ka makaikai Luaopele ma Hawaii.

 

NA MANAO KOHO WALE.

            He nui na poe e koho wale nei i ke kumu o ka holo ana mai nei o keia poe koikoi o Queensland ma Australia i Honolulu nei, a ma ka hoolohe ana aku i na hoike manao ana a kekahi, me he mea la he oiaio paha?  Aka, aole ia he mea e kalele nui ia ai aia no hoi a ike mopopo ia na mea e hoea ae ana.

            Ua hookumu ia keia mau aanao koho, mamuli o ka ka Loio Kuhina W. O. Smith huakai aku nei i Nukilani.  Aole oia i hoohiki loa aku i keia wahi a keia poe i holo mai nei aka, heaha hoi ka mea e hiki ole ai ke hoolauna ia ma na hoouna palapala ana aku i na wahi a pau loa i ake nui ia ai e hooko i na makemake.

            Ua olelo ia, no ka hooluolu ola kino ko Kuhina Smith holo ana i Nukilani, ae pela io.  A pela no hoi ko Kuhina Nui Nelson holo ana mai nei me kona poe hoa hele, no ka hooluolu ola kino no.

            Ua like a like na koloka aahu mawaho iho o laua, aka, aole mea i ike ia aku mahope o keia mau hiohiona e ikeia nei mawaho.

            Ke manao koho wale ia aku aku nei, aia paha he mea i kuka malu ia mamua, a o keia paha na hooko ana i na olelo mua.

            O ka manao koho o kekahi poe, ua hoopapa aku lakou nei, ia lakou la, no ke kulana o keia Aupuni o Hawaii nei, a me ka ui aku ina paha he mea hiki ia lakou la ke kokua mai ia lakou nei ma ke dala, a i ole ia, ma ka hoohui pu ana aku me lakou i hookahi Aupuni.

            He manao koho wale no keia a makou i lohe ai; aka, malia nae paha he oiaio ole, a i ole, he oiaio no paha.  O ka manawa wale no ka mea hoike pono mai i ka pololei o keia mau manao koho wale.

 

KE AUHEE ANA O NA ITALIA MA ABYSSINIA.

            Ua hiki ae ka nuhou ma Roma, Italia, ua lukuia na poe Italia e na poe Abyssinia i kapaia na Shoans.  He puali kaua o 1200 kanaka Italia, malalo o ke alakai ana a Mekia Toselli, ua hoopuiwa loa ia e na poe enemi he 20,000 kanaka ka nui, ma kahi i kapaia o Amalagi.  He 300 poe kanaka a me kekahi mau aliikoa o lakou i pau aku i ka mahuka; aka, aole loa he wahi mea i lono ia mai no Mekia Toselli a me ke koena aku o na poe koa i koe.  A ua manao ia ua pau loa lakou i ka pepehiia koe wale no na poe aliikoa i nalowale ai, he poe Europa lakou a pau loa.

 

KA BELE NUI.

            Ua hooheeia ma ka la 30 aku nei o Okatoba 1895, ma ka Mokuaina o Cincinnati ma Amerika Huipuia, no ka Halepule o St. Francis de Sales, kekahi bele nui nona na hoike ana penei:—O ke anawaena nui o ka bele, he 9 kapuai ia; o ke anawaena o luna ae o ka puoa, o ke karannu o ka bele he 5 kapuai no ia.  O ke kiekie maoli o ka bele he 7 kapuai no ia.  O ka lilo no keia bele he 10000 dols.  He elua hora okoa ka hooheheia ana o ke keleawe, mamua o ka lilo ana ae i bele holookoa.

 

KE KUKULU IANEI MA FARANI.

            Eia ke kukuluia nei ma Farani kekahi mokukaua o ke ano hou loa.  Ma kona ano maoli ke hoomaopopo aku; he moku holo loa oia.  Aka, ma kahi o ka lawe ana i na pu nunui, ua hoolawaia iho la oia me umi kumamaono mau moku lawe topido e kau ana maluna o kona oneki, a ua hoopaa ia me kekahi mea e hiu hikiwawe loa ai kona hookuu ana aku, a me ka hapai ana mai, i na waapa topido iluna o ka moku me ka hikiwawe loa.

            O ka hana a keia moku ano hou loa, oia no ka hoohikilele ana aku i na moku kaua iloko o ka wa pouli loa.  Ua kau ia keia mau moku liilii he 16 maluna ona; a hookuu ia aku lakou e alualu aku na aumoku kaua, a pau ka lakou mau hana hoopoino i na enemi, alaila, huli hoi mai lakou iluna o ko lakou moku makuahine, a hoike mai la i na mea i hana ia aku i na enemi.

            Ua nui ka huli ana o na poe ike, a noeau no na wahi e loaa ai ia lakou ka lanakila ana maluna o na enemi, a ua nui no hoi ke akamai o na enemi i ka huli i kahi e pale ia mai ai keia mau poino i imi ia aku i mea e pau ai lakou i ka luku ia.

            Pela iho la ka noonoo o ke kanaka a ke Akua i hana ai malalo iki iho o na Anela, e au nei i kahi e loaa ai ka ike i oi aku i ko ka manawa i hala aku.  He nui keia mau hana hooikaika a ka poe ike e hana nei.

 

NA POE MAKAIKAI KOIKOI

            Ma ke ku ana mai nei a ka Mokuahi Mariposa i ke kakahiaka nui o ka Poaha o kela pule aku nei, Ianuari 9 mai na Panalaau mai o ka Hema, ua kau mai maluna ona kekahi poe kanaka kuonoono a koikoi o Queensland ma Australia Akau, a eia lakou ke noho nei ma Honolulu nei i keia mau la, aia a ku mai ka Mokuahi Alameda mai Kapalakiko mai, alaila, kau lakou a huli hoi aku no ko lakou aina.  O na inoa o ua poe makaikai la i holo mai nei, oia no keia:

            Hon. H. M. Nelson, Kuhina Nui, Hon. T. J. Byrnes, Loio Kuhina, a me Hon. R. Philp Kuhina o na Lua Mine o Queensland.

            Ua holo mai nei ke Kuhina Nui, no ka hooluolu kino ana, a oia no ke poo o keia huakai i hele mai nei me kona mau hoa.

            E ike ia mai ana lakou e ke Kuhina Beritania Hawes e noho nei maanei.

            Ua hoopuka ae ke Kuhina Nui i kona manao mahalo no ke ia aina:  Oluolu ka ea.  Nani na hiohiona o ka nanaina.  Nani ko’u hoohihi e noho i keia wahi.  O ko’u manao o ka hala aku o ka Alameda, a ma ka mokuahi a@ o Vanekoua e huli hoi aku ai.

 

            Ma ke kakahiaka Poakahi nei i haalele mai ai ka mokukaua Italia Christoforo Columbo i keia awa, no Vanekoua.