Ke Aloha Aina, Volume II, Number 5, 1 February 1896 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

2    KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 1, 1896.

 

KE - ALOHA - AINA

Hoopukaia no ka

Po maikai o ka Lehulehu, a he Nupepa

na ka Lahui Hawaii.

J. NAWAHI, Lunahooponopono a Puuku.

E. L. Like, Hopu-puuku.

HONOLULU , FEB. 1, 1896.

 

HEAHA LA KA HOPENA ULIA IA?

  Mahope iho o ke ku ana mai o ka Bosetona i ka hora 1 me 15 minute P.M. o ka la 30 o Ianuari, ua hoomakaukau ae la kekahi waapa, me na kolu malalo o kekahi hookele Pukiki, e holo aku no ka mokukaua Boston, me ka hae Hawaii e welo ana mahope.

  i ka hala iki ana aku mawaho o ka uwapo pili waapa, aia hoi, ua komo aku la ka holo au aa ka waapa, malalo iho o kahi e moe ana o ka laina hoopaa, mai ka hope mai o ka moku Bryant a i kekahi aoao i hoopaaia ai.

  I ka wa i komo aku ai o ka waapa ma kahi ano haahaa o ke kaula, aia hoi, ua puka aku la ka waapa me na kanaka, aka, ua kaili mai la kela kaula i ka hae Hawaii, me kahi apahu hoopaa hae, a lawe a lilo mai la iaia nei.

  Nui ae nei ka huro hoohenehene o na kanaka, i ka poe o luna o ka waapa, no ko lakou holo wale ana aku aohe hae o hope.

  la wa, nana ae nei lakou, aia kela kaula ke paa mai la i ka hae, a ia wa, huli peki hope mai la lakou, e kii mai i ka hae, i lawe palanehe wale ia mai e na aumakua o ka po!

 

  Heaha ka puana a ka moe?  E haule pahu ana ka hoohui aina a lakou nei.  A na kela kaula e kaili hou aku mai a lakou aku i ka mea a lakou i lawe aihue aku ai.

 

KA NINAU O VENEZUELA.

(Mai ka Illustrated London News Mai.)

  Ke lawe mai nei makou i na olelo hoakaka maopopo ma ko Enelani aoao, a waiho aku imua o ko makou poe heluhelu i wahi e loaa aku ai ka malamalama, no na mea e pili ana i kahi e hoopaapaaia nei me Venezuela, a penei na hoakaka ana:

  Ma ka Poalua Dekemaba 17, 1895, ua hoouna aku la o Peresidena Cleveland i kekahi palapala i ka Ahaolelo Lahui o Amerika Huipuia; e koi aku ana i Komisina Ninaninau, nana e hooholo i na palena o Venezuela a me Beritania Guiana, a e kokua ia mai ia mea, mamuli o na ano hana hookikina, ina aole e ae mai ana o Beritania Nui i ka hoike a ua Komisina la, oia kekahi o na hana hoopahaohao o ka manawa.

  Aole wale no ma Enelani, aka, ma na lahui no a pau loa o Europa.

  O ka hoolahaia ana ia manawa no, e ko kakou Keena Oihana o na Aina E, o kekahi mau Palapala Pili Luna Aupuni ana, o kekahi ua kakauia i Iulai, la 20 o 1895, e Richard Olney, ke Kakauolelo Mokuaina, a he elua hoi mau palapala i hoounaia aku e Haku Salisbury ma ka la 26 o Novemaba 1895, ka mea ia nana i hoolako mai i ka nanaina holookoa o na koi pakahi a me na hoakaka o ke Aupuni o Amerika Huipuia a me ke Aupuni hoi o ka Moiwahine.

  He mea hiki ole ke hookahuaia iloko o ka manao, a i iho o ka Panalaau o Beritania Guiana, he apana oia mamua o ka aina Olelo-e (Dutch) ma Amerika Hema, kahi nona ka aina o Surinam e waiho ana iwaena konu, mawaena o na aina o na Beritania a me na Farani, oia no nae ka aina wale no i koe iho i ka poe Olelo-e (Dutch) i keia wa.

  O ka hooliloia ana aku, ua aponoia no ia e ke Kanawai o ka Aha Elele Lahui o Vienna i ka makahiki 1814, me ka ae oluolu maoli ana o na mea a pau, a e komo pu ana no hoi me Sepania, ka mea nana e paa kaokoa ana i ka noho Mana Aupuni ana o Venezuela.

  Aole loa i noho mana mai ke Aupuni Repubalika o Venezuela, aia wale no a hiki mai i ka makahiki 1830, ka wa i ikeia ai e pahola ana na hana hookahuli aupuni ma na aina o Sepania ma Amerika Hema, no kekahi mau makahiki, e kekahi poe kipi, mai ke Aupuni Repubalika Kuokoa mai, i kukuluia e Boliver ma New Granada.

   Eia hoi kekahi, maloko o ke Kumukanawai o keia Repubalika hou o Venezuela i hoopaa ia i ka 1830.  Ua olelo ia, "o na aina a pau loa mamua e pili ana ia Sepania, ma ke kulana akea no Venezuela ia."  Ma ia mea, ua hoea mai kona kuleana oiaio maoli ku i ke kanawai, mai ke Aupuni Imeperiela mai o Sepania; ka mea no hoi e koi like ana i ka aina holookoa o Guiana, a e komo pu ana no iloko o ia wahi ka aina o Surinam, i hoomaopopoia i keia manawa, ua nohoia mai e na poe Olelo-e o Holani (Dutch) no ka manawa i oi aku mamua o 250 makahiki ka loihi, a i ikeia hoi ma ke Kuikahi Maluhia ana o Westphalia iloko o ka 1648.

  Nolaila, he mea maopopo loa, e like me ka Haku Salisbury mau kuhikuhi ana aku, oia hoi, e like me ka ka poe olelo-e hoopaa maoli ana ia wahi, a i hooiaioia ma o ka lakou mau hooko kanawai ana i ka makahiki 1759 a me 1769, o na aina a pau loa e hele puni ae ana ma ka aoao Komohana o Essequibo, aole loa lakou (na Venezuela) i ae aku i na poe Sepania, e hoopilikia wale aku i na poe Olelo-e (Dutch) e noho ana ma ia mau aina.

  A o Beritania Nui hoi i keia wa, oiai na makahiki he kanawalu (ana i noho ai ma ka aina o Guiana) oia maoli no ka mea kuleana ku i ke kanawai, a mea hooilina kupono maoli hoi no ke Aupuni o na poe Olelo-e (Dutch) ma ia mau aina.

  O na Palena Komohana loa o Guiana Beritania, ua aponoia no ia me kekahi kue ole ia mai e Sepania, i kona au e noho paa ana i ke Aupuni o Venezuela, a mahope mai, ua aponoia no hoi e na Aupuni Huiia o Columbia, (a o New Granada no hoi ia) mamua ae o ko Venezuela hookaawaleia ana aku mai ia noho hui ana.

  Aole loa he wahi hana hoopilikia iki a Beritania Nui ia Venezuela, aka, e hoole loa ana oia (Beritania) i keia koi ana, e haawipio wale aku i kekahi wahi waiwai nui loa o Beritania Guiana, i paa i ka noho ia e na poe kupa o na Panalaau Beritania he 40,000 ka nui.

  o ke Aupuni o na Mokuaina Huiia o Amerika Akau, ka mea, aole loa ona wahi lihi kuleana iki ma keia mea, ua hoea mai nei oia, ma ke ano he moho nana e lawe mai i keia koi ana, maluna o ke kahua, "Ke ao ana a Monroe," e koi mai ana, e lawe kaihi limanui ae i ka hooponopono ana o na ano hoopaapaa a pau loa e pili ana i na repubalika a pau loa ma Amerika Hema, he hana keia e hooweliweli ana me ka hoihoi ole ia.

  Aole no he makemake ka lehulehu o na kanaka, e kaua me kekahi lahui e pili kokoke loa ana iaia, a i pili koko hoi iaia.  O ke kaua, ua hooweli aku nei ia i na Oihana Pili Kalaiwaiwai.  Ae, iloko o ka Hale o na Lunamakaainana o Amerika, he mau hoolaha no na noi kai hoopukaia ae no na pakui hewahewa lua ole no na aumoku kaua, a no na lako pualikaua aina.

  He bila hoi kekahi i laweia mai iloko o ke Senate no ke kukulu ana i eono mau moku kaua hou, a he iwakaluakumamalima moku lawe topido.

  Ia wa o na Kiaaina o ka hapanui o na Mokuaina, ma ka Poalua Dekemaba 19, 1895, ua hoouna aku la lakou he palapala, e hoike aku ana i ko lakou manao lokahi loa me ke kumuhana a Peresidena Cleveland.  A ma kekahi aoao hoi, o na manao kaupaona i makaukau e hoopukaia ae e na poe kalaiaina naauao o ka aoao Repubalika, a o na luna hoi o na Oihana Kalepa a me na Kumuwaiwai, a ma o ka poe noonoo hamau a me na poe manao kaokoa, ua huli e aku lakou me ka apono ole i ke alahele ana i koho ai.

  Oia hoi, ua apono iho la o Peresidena Cleveland i ka Bila no ke Komisina Palena Aina, i hooholoia ai e na Hale a Elua, o ke Congress; a ua lilo ae la ia i kanawai, aka, o ka hopena o kona noho Alia Uwao ana, aole loa ia e ikeia aku an e Beritania Nui, ka mea aole loa he wahi kukakuka ana no kona kohoia ana.

 

NA HANA POELEELE MA HONOLULU NEI.

  Ma ka nupepa Advertiser o keia la 30 o Ianuari, i ike iho ai makou i na hoikeike ana e pili ana i na kii o na wahi i nohoia o na poe wahine hookamakama he lehulehu wale, a o ka oi aku no oia no na wahine o ka aina o Iapana.

  Ua kamailio mua aku ka nupepa KE ALOHA AINA, no ka ulu ana o keia hana ma na hale kahi umiumi a ako lauoho, a hale auau o na poe Iapana.

  Ua nui na kanaka e olelo ana, he hiki wale no ke moe ia na wahine Iapana no ka hapalua a no ka hapaha dala, maloko aku o na kauhale i noho ia e na poe mea halekuai, ame na kauhale hana e ae o na poe Iapana, a pela no hoika olelo mai o kekahi poe haole.

  Ualaha keia hana hoopoino ma Honolulu nei, a eia ke ola o keia poe wahine lehulehu wale ke kau nui nei maluna o ka hana hookamakama.

  O ka poino, oia keia, wahi a na lohe mai, aia he lehulehu wale o keia poe wahine, ua loaa ia i na mai ino e hoopoino ai i ke ola o ke kino a me ka lehulehu.

  He mea pono anei e ae ia keia mau hana hoopoino e kuu akea aku, a hapala ia aku na poe ola kino maikai o ka lahui i na mai ino?  Ma ko KE ALOHA AINA manao.  Aole loa!

  He mea hoopoino keia i na keikikane opiopio o ka Lahui Hawaii, a he mea hoopoino aku hoi i na kaikamahine opiopio a kakou.

  Pehea e hoopoino ia ai?  Penei no:  I ka wa e launa hui moe pu ai na keiki opio, a me na kane opio paha i mare wahine me na wahine Iapana i loaa i ka mai ino, a pau ka laua hana ana a hana mau ana paha e hele auanei kela kanaka opio a o kela keiki opio paha, e moe pu me kana wahine ponoi, a i ole ia, e launa hewa aku paha kekahi o laua i na wahine Hawaii opio, alaila, e lilo auanei kela, i mea e ho-a aku ai i ke ahi a ka poino iloko o na wahine opio o Hawaii nei, a o ka hopena, e loaa ia ka hapanui @  me na mai ino, a@  omimi loa auanei @  keia lahui, a i ole, @  mai onawaliwali n@  keia.

  O keia ka poino @  pilikia, no ka mea @  ia ae nei ka hoemi @  ola o ka lahui, iloko @  kakou mau kino @  waho aku.

  Ua like keia ma@  wahine Iapana e @  ka hana ana a ka @ 

  Pehea la ko ko@  pubalika manao? @

  "O ka mea i @  pono, aole nae i @  hewa no ia nona.

  O na Alanui D@  Morton, oia na ka@  hookamakama ma @  a o na Alahui Mai@  anu a me Pauahi. @  anei kaulana no ia @

 

KA IKAIKA HOLO O@

  Eia na lahui na@  ike, ke hoopau nei @  holo kiekie loa ana @  na wai a me na mo@  ao holookoa.

  He haua mau kei@  hooikaika i loaa ia @  kaulana piha no ka @  me ke kukulu ana @  hana kaulana o ke @  ponoi iho.

  O ka huli ana ia @  ano ana moku holo @  oia wale iho la no @  e noonoo ai i na w@  hiki i ka wa e lanak@  maluna o ia manao h@

  Ua ike mau ia o @  na moku o kela ma@  he 10 a 14 , a laki @  hiki aku ana ka hol@  16 mile i ka hora h@ 

  Aka, i keia wa, @  ae nei ke ana holo @  kaua a i ka 20 mile i @  na pii hou aku a ka@  25 mile ka holo i ka @  kahi.

  Eia kakou ke holo @  a 16, a 20 paha mile @  ina kaamahu ma ka @  kahi aole he nui o na @  keakea e ala ai mai.  @  e hoopupu ana ke kai @  mai ana ka makani m@  noi mai, eia nae, ua @  mea ole i ka ikaika o@  mahu i ka moku e @  no na mile he 25 @  hookahi.

  Eia nae ka oi loa a@  kahi moku lawe topido @  mai nei ma Enelani @  puni Beritania, ua h@  he 35 mile a oi kona @  hora hookahi!  Koho@  ka holo e like ai?  Ua@  ka makani puahiohio?

 

  Ma ka heihei i malama@  e Billy c. a me Confederate @  ao ia Billy C.