Ke Aloha Aina, Volume II, Number 5, 1 February 1896 — Page 6

Page PDF (857.45 KB)

This text was transcribed by:  Kumu ?Aina Badua
This work is dedicated to:  He mʻopuna kuakoʻelua, E Hoʻomau

KE ALOHA AINA

 

                                    (Mai ka aoao 5 mai)

 

                                                            KE AUMOKUKAUA O ENELANI.

           

            O kela aumokukaua holomama loa o Enelani.  nana i hoikeike ae i kona kulana weli ia e ko ke ao holookoa iloko o keia mau la mai nei ma na wai o Enelani, he 21 ko lakou huina pau, a aia maluna o kela a me keia mokukana pakahi, aole i emi iho malalo o 700 na aliimoku a me na kanaka ka nui pakahi.

            O keia ka mua loa i ikeia ma ke ao holookoa mai kinohi mai, o ka huakai aumokukane makaukau loa, i houluulu ia ae ma kahi hookahi, malalo o ka hae hookahi, no ka lahui hookahi, no ka aina hookahi, malalo o ka Moiwahine Victoria o Beritauia Nui.

 

                                                            NA MOKUKAUA NUNUI.

 

            O na mokukaua nunui launa ole mai iloko o ke aunokukaua Beritauia Nui, oia no ka poe moku nona na inoa malalo iho nei.

 

            (1) H.M.S. Revenge; oia he moku lawehae o ke aumoku kaua holomama,  he elua ona kia.  (2)  o ka Royal Sovereign he elua ona kia.

(3).  o ka moku hakaka Victoria, hookahi no ona kia, me kona upena kaupale e hoopuni ana mawaho loa aku o ke kino o ka moku, i ole e komo ia mai o na topido hoopau.  (4).  II. M.S. Resolution, he moku kialua keia me kona lako piha kaaa.  (5).  ka mokukaua hakaka Majestic, he elua ona mau kia, a ua uhipau ia oia me ke kila paakiki loa, a he ku i ka weli keia moku ke nana aku.  (6).  a me ka H.M.S. Belenheim, he moku kialua keia i lako me na papu pale kaua ikaika loa e hiki ole ai i na enmi ke hookui mai.

 

                                    NA MOKUKAUA O ENELANI MA NA KAHAKAI O AMERIKA.

 

            O keia malalo iho na inoa o na mokukaua a me ko lakou heluna nui oia kela a me keia mahele moana, e pili ana ia Amerika Huipuia, a penei na mahele a me na inoa:

            (1)  Crescent, ka moku lawe hae, he 7,700 ona mau tona a me ka Royal Arthur he 7,700 ona mau tona, he mau moku holo mama laua o ka papa ekahi.

            O ka Retributin nona na tona he 3,600, he moku holomama ia o ka Papa Elua, a pela no o Canada, he 2,380 ona mau tona o Tourmaline nona  a tona he 2,120, o Magicenne he 2,950 ona mau tona, o Tartar he 1,770 ona mau tona, o Mohawk he 1,770 ona mau tona, o Salellite, he 1420 ona mau tona, o Comut he 2,380 ona tona a me Barracouta he 1,580 na tona, o lakou a pau loa he poe moku holomama lakou no ka Papa Ekolu.

            O Acorn he 970 na tona, Beagle he 1,170 na tona, o Wild Swan he 1,130 na tona, Icarus he 970 na tona, Buzzard he 1,140 na tona, a me Pelican he 1,130 na tona, he poe moku kaua liilii lakou;  a o na moku liilii Partridge a me Pheasant he mau helu papa akahi, laua o na moku pa 55 tona pakahi.

 

            He 9 mau moku e lana hele nei ma na wai o Amerika a me Inia Komohana.  He 6  moku e lana hele nei ma ka moana Pakipika, a he 4 moku e lana hele la ma na aekai o Venezuela.

            O keia poe moku, aole lakou i helu ia iloko o na moku i hookahakaha mai nei ma Enelani, he poe moku keia e noho mau nei malalo o ka hoomalu ana a na Adimarala maloko o ko lakou mau wahi i mahelehele ia ai. He mau kiai makalae keia, e hakilo mau ana i na ulia o na awa kumoku o aa aina e, e pili ana i ko Enelani mau pono oihana kalepa a imi waiwai iloko o na aina i hoomaluia malalo o ko Enelani malu.                         

                                   

                                    KE HOAO NEI O VENEZUELA E HOOPOINO I KO ENELANI OIHANA KALFPA

 

            Nu Ioka, Ianuari 20.  Ua hoike mai ka nupepa  Herald Caracas.  Eia ka Aha Kuhina o Venezuela ke kuka nei, no ka noonoo ana, e kue aku i ka hookomoia mai a kuaiia o na mea i hanaia ma Enelani iloko o ka Repubalika o Venezuela.  Ma ka hoomaopopo maoli ana aku i na manao o keia mau hana, he hoike kaua kue maoli aku no keia ia ka Oihana Kalepa Waiwa o Enelani a me na aioa a pu loa o Europa.

            O kekahi o na kanaka i kaamaaina kona lawelawe ana ma ka eli ana i na gula ma Venezela, a i ae ia no hoi e ke Aupuni e hana mamua a i keia wa, ua hoole loa mai na Luna Aupuni i ka ae ana iaia e hookomo mai i na lako mekini oli mai Enelani mai.  Aole oia wale no, aka, ua haoia ae la ia man lako hana e ke Aupuni no ka manao ia, he hoohoihoi ia hana ma ko Enelani aoao.

            O na lua minerala e kokoke ana i Imataga, aia oia ma ka aina i hoolilo ia ma ko Manoa Palapala kuleana i ona ia e kekahi Hui Amerika.  ae komo ana iloko o ia aina, he 15,000,000 eka na ka Peresidena Crespo ponoi o Venezuela i ae e haawi ia wahi, no ka hooholomua ana i ka aina, e koiia nei e ka poe Beritania i keia manawa.

            O ka makana i haawiia no ke okipu ana ae i ke kalepa waiwai ana, e kue ana i ka poe Europa, ua haawi ia aku ia i ke kanaka e hoike mai ana.  e ike mau ia ana maloko o na nupepa e ku mau ana, e ao aku ana  i na kupa oa Venezuela e kuai ana i na waiwai o Beritania, he mea ia e hoomahuahua aku ai i ko Beretania mana.

            He hoike ma ka nupepa World mai Caracas mai, e ole lo ana, o na papa pai a me na kanaka o Venezuela ua kukala ae lakou, he kaua kue kalepa ia Enelani, ua paiia keia ma na nupepa i kela a me keia la, ma na hua hoikeike mai penei:

            " I ka Lahui,--O ka mea e kuai ana i ko Enelani mau waiwai hoouluia, ka mea e hoomahuahua aku ai i ko Beritania Nui mana."

            No elua mahina keia hana ana mai Ianuari 15 mai, e hoike ana na inoa o na poe Venezuela a me poe kalepa o na aina e e kukai kalepa ana me Enelani a me kona mau Panalaau hoi.

            He hoike maoli ana keia i ko Venezuela manao ino ia Enelani, a malia paha, nolaila na aumoku i hala aku la.

 

                                                            KEKAHI KUMU KOHO WALE.

 

            Mamuli o ka hoike ana a ke kahi maa i lihi launa aku i ka Poai Kalaiaupuni o Beritania, ua manaoio ia, a he kumu maoli no o ia manao ana ae.

Ua hala aku nei kela mau aumoku kaua holomama o Beritania i Venezuela.  Eia kekahi kumu hooia mai.  Ua koiia ke Aupuni o Venezuela e uku mai, no na poho i hanaia maluna o ka puali makai kiai o Guiana Beritania, mamua aku nei.  me ka hala loa ana ae he eono mau pule hou mawaho ae o ka manawa i koiia aku ai e hooko ia koi ana ; aka, aole loa he wahi pane iki a ke Aupuni o Venezuela ia Beritania no ia mea, a ua manaoia, o keia aumoku i holo aku la, e lawe ana oia a hooko piha aku i ke koi ana, e like me ka hookikinaia ana  o kela wahi Aupuni o Nicaragua e uku i na poho he $75,000, a uku io ai mamuli o ka hooleleia ana iluna o ka aina i na puali kaua o na mokukaua malalo o Adimarala Stephenson.

            O keia ka mea oi loa ae o ka moakaka ke kohoia aku, mamua o ka holo ana o kela aumoku no Aferiaka Hema; aka, malia paha no Aferika Hema io ia aumokukaua i nalowale honua aku la.  Owai la ka mea hoike mai?  Aole loa hookahi Aole Aupuni , aole hoi mana e ae mawaho o Eneleni i hoomaopopo ike no ia mea. Hookahi mea i hoomaopopoia ae, ua nalowale honua aku la lakou.

 

                                   

                                    HE LEO MAI FARANI MAI--NA MANAO O KO EUROPA POE E KUE ANA IA AMERIKA.

 

            Parisa, Ianuari 20:  Ua hoomaka ae ka nupepe Elacre i keia la.  maluna o na manao hoakaka pakuiia i ke kumuhana a Monroe, a kuhikuhi mai la:

            Ua manao anei ke Aupuni o*Amerika, ua lawa kona ikaika e mahelehele no kona mau pono iho ma kekahi o na mahele hapa poepoe honua, a e hoole aku ia Europa e loaa iaia ka hoomahuahua ia aku, ma ka mahele hapalua wale no o ka honua nei?

            Ina e onou aku ana oia imua i kana mau hana hoomaunauna waiwai i manao ai, alaila, he hookahi wale no mea e halawai mai ana me ia, oia kela , o na lahui a pau loa o Europa, e kulike mai ana lakou iluna o ka malaelae a papani paa i ko lakou awa kumoku i na moku o Amerika, he ana hoohalike a Amerika e ualo koke mai ai iloko o hookahi pule, a olelo mai, "e aloha mai hoi la makou."

            No keaha la o Amerika i manao ai e hana i kekahi mea hoouluulu, ana e hiki ole ai ke hoomau aku?

 

                                                            Na Aina noho Home Liilii.

 

            Oia no na aina o ke Aupuni i mahelehele liilii ia, i mea e lawa kupono ai no ka loaa ana i kela a me keia kanaka e makemake ana.  Ua hooholo mua ia ke kanawai no ia mea i ka A.D. 1884, a iloko mai nei o ke au i noho Moi ae ai o Liliuokalani.  ua hoopuka ia he kauoha i ka Agena a Komisina o na Aina Leialii, e mahelahele ia ma na apana, a ua hoomaka ia keia hana ana pela ma ka A.D. 1891 a 1892 paha.

            Ua ike iho makou i na mahelehele ia ana o ka aina o Olaa ma Puna Hawaii i na mahele pa 8, 9, 10, 20, 30 eka, a pela aku.  Ua manao ia, he mea maikai, a kupono loa ia no na poe Hawaii ilihune e noho ana maluna o na aina, ua pono no ia, aka, i ko makou wa i ike iho ai i na  olelo hoopunipuni a epa lua ola no hoi, e hoole  maoli ana i ka manao hana o na Moi o ke Aupuni Moi, mai ia Kamehameha III mai a hiki i ka wa i pau ai ke Aupuni Moi, i ka wa o Liliuokalani, alaila, ike loa iho la makou i ka hoopunipuni a me ka epa maoli o ka poe e noho hoomalu nei maluna o Hawaii.

            Akahi no a hapai ae nei ke Aupuni Repubalika, i na koena hana i hoopau ole ia mamua e ke Aupuni Moi o Hawaii Nei.

            Aia ke kanawai o 1884, a me na mea i hanaia e ke au o na Moi e noho ana ia wa, he mau mea e hoike akea mai ana i ko na Moi o I ʻ awaii manao aloha no ko lakou makainana aloha.

            Pela i pili paa ai ke aloha o a kanaka i na Alii i ka wa kahiko, a pela no hoi na Alii i ko lakou mau makaainana.

            Ua oi ka hanau nui o ka Lahui Hawaii iloko o na makahiki mamua.  No ke aha?  No ka mea, ua haawi ia ka aina i na

 

 

            (This page is incomplete and very difficult to copy.  Will record what can be read.) 

 

            kanaka no lakou e @@@ ai.

            Aia lakou e noho@@@ kou iho malalo o na@@@ laua ulu, ke ko ka@@@ na lako ai he nui wale@@@.

            Aole lakou i kipa@@@poe holoholona la,@@@hoonele loa ia i na@@@ulu ai i na ohana@@@o ka aina e noho ia@@@ua nui ka hanau                        ana.@@@ ka aina i na keiki.@@@

            O ia ka hua o ka@@@ ana o na kanaka i na @@@ ka mea hoi a keia @@@ ai i na pono o ka la@@@aina e olelo ia nei.

 

                                                UA HOI MAI

 

            Ma ka nupepa Hilo@@@ makou i ike iho ai,@@@ o Willie Aylett, ka@@@ mea hookani Cornet@@@Puhiohe Lahui,@@@kiko mai, maluna @@@mokupea Annie John@@@.

            Ua hoole ae oia@@@pau e kue ana iaia@@@ puhiohe a me na la@@@ puali, oia @@ pili i ke dala, e hiki@@@hooponopono maikai@@@ keiki e hoolehe@@@ kumu, aka o@@@ia, e hoomau@@@ ponopono maikai@@@ hoopono. O Libratt@@ kaulana ma ke ao@@@ hookani Cornet, ua@@@ la oia me ka Bana@@@ kaapuni la n e la@@@

 

            Ua kuekaa ia ae@@@p u loa i hanaia ai e@@@letta a me J. Wilson,@@@ na letta i hoopukaia e@@@ olelo Hawaii a@@@

hoounaia mai mai@@@ a pela i hoea like ae@@@huna a pan loa iluna@@@

 

            Ua like a lke loa na@@@ ke mai na mea@@@ komo kino aku ilo@@@ kai no Amerika@@@

            Ke kuhi aku nei@@@ ulu mai ai no Eva,@@@hou aku la na ka@@@aole mea i nele i@@@nahesa, uana e hoo@@@ Eva a me na mea@@@

 

            E hoea mai@@@ kaupaona, a ia wa@@@koke ai i ke ano o@@@uhane aloha kanaka@@@nahesa ailepo nana@@@i ka noho pono ana@@@

ka a ke Akua i hana@@@

 

                                                KA AWA ONA@@@

 

            Kala mai, the last part of this pepa cannot be copied.