Ke Aloha Aina, Volume II, Number 5, 1 February 1896 — Page 7

Page PDF (890.93 KB)

This text was transcribed by:  Cyndi Defenbaugh
This work is dedicated to:  Kaelene Ahu Rey

                                         KE ALOHA AINA           KE ALOHA AINA,       POAONO,   FEBERUARI  1,  1896 

                                                            @ MOOLELO KAAO                                                                  --NO--                                                         @ ADAREA,                                                                     -- A ME--                                                    @ DORA.                                                              @ NO--                                                            @LARIA                                                   A UI NOHEA                                                  @ AI KE ALO                                                         A HOOKAHI. 

                                                               MOKUNA XIII                      @TIDORA, A @ O KA HAKAKA 

     @ lele aku la oia @ hakaka a ku ae @ wahi kiekie, a kuhi @ ana pahi no kahi a @.     @ ae la o loko @ puhee aku la na @.     @ a Nikefarona i @ kanaka e kali @ hoailona no ke @.     @ ai aa kana@ no ke kaua @ ma, e oili @ ke ainaina kana @.     @ Tidora i keia wa @ waho o ka hale@ me ka leo nui @     @ hoopakele i @ ka nohoalii o @     @ Tidora e le@ a alaila, ua hooma@ koa e kiai ana ia @ aka, ua hookau @ mau koa mawaho @.     @ ike ai, ua kokoke @ mau kanaka  @ mau moi, ua kue @ ka lakou mau mea.     @ hoomaka ino la ka haka@ mea e hookuemi @ aia oia ke hili la @ a maanei me ka @ a ke hiolo la na koa @aoao i ka wa e loaa po@ a me hauna pahi.     @ Tidora, a nana aku la i @ o @ a oia no kona @ ai ia Anadarea e nana @ na maka hiena, a kulu @ waimaka me ka mene @ ino paha o kana mea i @aole nae e hiki iaia ke @.     @ ae la na koa o Ame@ no a me Tidora, a kau @ na, e hoi no ka halealii @ ua mau ola.  a na na @ kiai ia laua.     @ iho la oia e noho no e @ ana a kana mea i aloha, eia nae, aole i ae ia keia manao ona e na koa, nolaila, me ka naau kaumaha huli hou aea la oia a nana aku la ia Anadarea, hoopili ae la oia i kona lima akau i kona mau muki aloha hope loa ia Anadarea, a kulu hou iho la kona mau waimaka i ka ike ana aku e kiheahea ana na ku o koko maluna o kona aahu.     Alakai ia aku laua e na koa, a hookau ia aku la iluna o ko laua kaa, a oia no ka wa i holo aku ai ke kaa me ka puahi nui no ka halealii ka pahu hopu.     Iloko o keia wa a Anadarea e hakaka nei me na koa o Amerona, aia oia ke nana mau la ia Tidora i na wa a pau e loaa ai iaia he mau sekona kaawale.     aka, i kekahi alawa ana mai ana, ua hoopuiwa ia ae la oia i ka ike ana mai aole o Tidora ma, ma kahi a lua i ku ai, a ua maopopo koke iho la no iaia ua puehu ka hulu o ka manu, nau iho la oia i kona mau kui, a lele hou aku la iloko o ka lina hakaka.  Oniu ae la oia i kana pahikaua a pane ae la me ka le moakaka.     E o’u mau hoahanau e hahai mai ia’u ano.     I ke kuu ana iho o ka leo kahea o Anadarea ua ike ia aku la he tausani o na kanaka i lako me na mea kaua, e hlo mai ana no kana wahi e ku ana.     A ua ike pu ia aku la no hoi he mau tausani o na kanaka i lako ole me na mea kaua, e paa ana i na laau a me na pohaku, no ka hakaka ana aku me na koa o na mo@.     Pii hou ae la oia ma kekahi wahi kiekie e ike ia mai ai oia e na mea a pau, a haawi aku la i kekahi mauolelo hoohauoli i kona mau koa penei:     Ina kupa o Konatinopela nei, ano ua hiki mai ka manawa a kakou e hoopau aku i ka nohoalii ana o na moi puuwai eleele, a e hoonoho hou aku ia alii i koho ia e ka lehulehu me ka lokahi.  E hahai mai oukou mahope o’u me ka wiwo ole, a e loaa no auanei ia kakou ka lanakila, ua lawa ko lakou hoomanawanui ana i na hana puuwai eleele a na moi, a nolaila, e haalele ka makau wale, a o ka hopo ole me ka wiwo ole oia ka oukou e malama ai maloko o ko oukou mau puuwai, no ka mea oia wale ke alahele e loaa ai ia kakou ka lanakila.  Ano e hahai mai!     Lele aku la oia ilalo, a alakai aku la i kona puali no ka halealii, oia no ka wa i palakuli ae ai ka lewa ina leo huro o na kanaka.     I ka hiki ana aku o Anadarea a me kona puali koa, mawaho o na puka pa o ka pa alii, ua ike iho la oia ua paa na puka i ka laka ia.     Haawi e la oia i ke kauoha i na kanaka no ka wawahi ana i na pani puka, me na laau a me na pohaku na kanaka i paki aku ai i na pani puka, a he emo ole ua pau aae la na pani puka i ka nahaha a ahuwale mai la na koa o na moi.     Ua hoomaka koke iho la no ke kaua ana o na aoao a elua, iloko o keia manawa e hakaka nei, aia no ke lohe ia la kona leo e haawi ana i na olelo hoolana i kona mau koa.     I kona ike ana, ua loaa iaia he manawa kupono no ka holo ana aku e wawahi i ka pani puka e hoea aku ai i ka halealii, lalau iho la oia i kekahi pohaku nui, a hoomaka aku la e wwawhi.     A oia no ka wa i lohe ia aku ai kekahi leo i ka pane mai, aia he puali kaua o na moi ke hookokoke mai la ma hope o lakou, na keia leo i hoopioo ae i kona mau koa, a hoomaka aku la lakou e auhee.     Ia wa pane aku la o Anadarea me ka leo nui.     O loko o ka halealii wale no ko kakou puuhonua, nolaila, e paio me ka wiwo ole a hiki i ko lakou hoea ana ilaila.     Haawi mai la kona mau koa i na leo huro, a hakaka hou iho la me na koa o na moi me ka hahana lua ole, a o keia no hoi ka wa e ike ia aku ana ke koko e kahe ana me he auwai la, mailoko mai o na koa e waiho ana he moepuu na ka maka o ka pahi.     Ua ano kupilikii no na koa o Anadarea i keia manawa, aka, ua hoohauoli ia lakou i ka ike ana mai ia Nikeiarona a me Agatona a me ko laua mau koa no ka hoea ana e kokua ia lakou.     Aole i liuliu ka lakou hakaka ana mahope o ka hoea ana mai o Nikefarona ma, ua auhee aku la na koa o na moi. 

                                                                He Moolelo                                                                           --NO--                                                                  MASELANA.                                                        Ka Ui Opio Noho Waoakua o                                                              Inia Komohana.                                                                    --A ME--                                                                 LEDE MEDI.                                                                       ---KE---                                                                  Kaikamahine Puuwai Eleele o ka                                                               Lokoino nui wale.                                  KA MOEUHANE PAHAOHAO,---A ME KA                              HAKAKA WELIWELI MALUNA O NA                                  ALE AHIU O KA MOANA,---PAA                                                 PIO O MASELANA MA KA                                                LIMA O NA POWA.     I ka wa o ke kaikamahine i puoho ae ai mai kona hiamoe ae, me ka manao oia no oia iluna o ka aina kahi i loaa ai iaia o kela moeuhane mamua o kona puoho ana ae, aia hoi, ua haule pu ia mau manao ona, ma o kona ike ana aku i na ale huhu o ka moana e popoi mai ana ma na aoao a pau o ka waapa a laua e aku ana.     No kekahi mau sekona pokole wale no mahope iho, pau mai la ka pa ikaika ana o na kikiao makani, a ano akakuu iki mai la hoi ke kipikipiki—o ana o na ale o ka moana, a kalae mai la hei na ao o ka lani, a lai ku iho la hoi ko laua wahi waapa iwaena o ka opu o ka moana nui kai lipolipo.     Iloko o ia manawa, hoala aku la ke kaikamahine i ke keiki Maselana, a iniki pu aku aku la oia ma kona pukaihu me ka pane ana aku:  E ke keiki opio, e ala ae oe, ua pau ka ino, a eia no kaua iwaena o ka moana i keia wa ea e ala ae oe.     Puoho ino ae la o Maselana me ke kunahihi o kona mau helehelena, a alaalawa ae la hoi kona mau maka ma o a maanei, a ike aku la oia i ke akikahamine e akaaka mai ana iaia.     Lele aku la oia ma kahi a ke kaikamahine e noho ana, a puliki aku la kona mau lima ma ka a-i o ke kaikamahine me ka manao e honi aku, aka, papale e mai la ke kaikamahine me ka pane pu ana mai.     Alia, alia hoi oe e li’a mai, e ae mua mai oe e hoike aku au ia oe i kau moe uhane, ia’u i haule iho nei e moe.     Ae, e kamailio mai me ka awiawi a me ka eleu hoi, no ka mea, ke lohe hou nei au i kekahi mea halulu ano e no ka lua o ka manawa, ma kahi aole i mamao loa mai a kaua aku i keia wa.     Ae, aole no he nui, i ko’u wa no i hihio iho ai e moe, aia hoi, ike aku la au ma ka moeuhane i kekahi wahi waapa uuku e alualu ia ana e kekahi wahi moku kiakahi, a iloko o ka manawa pokole, loaa aku la kahi waapa i ka moku kiakahi, a-----     O ! a ke kaikamahie, ua oi oki, ua lawa kau hoike ana mai, e nana aku aia kekahi mea pouliuli ke nee hele ae la ma ka aoao hikina o ko kaua waapa ma kahi mamao loa mai a kaua aku, wahi a Maselana.     Manao au, ina e hiki ia’u ke olelo ae aole no kela he mea okoa, aka, o kahi moku kiahi powa, no kela, kahi moku o’u i manao ia ai, nana au e lawe a kiola aku iwaena o keia moana nui kai hohounu e lana mai nei.     He moku powa io anei kela? wahi a ka opio Maselana i ke kaikamahine i pane aku ai; he oiaio no paha, no ka mea, aohe kukui o kela moku, wahi hou ana i namunamu iho ai.     Ea ! eia ua mea pouliuli la ke hoekokoke loa mai nei ma ka aoao o ka waapa o kauaa ?     Ano, e ke kaikamahine, mai makau oe, e paa oe a paa i ka waapa, a mai ku iki oe iluna, malia he moku powa io keia, ku pe i ka poka.     ae mai la ke kaikamahine, a paa aku la oia a uaa i ka palekai o ka waapa.  Lalau iho la hoi ka opio Maselana i kana pu raifela e waiho ana iluna o ka waapa, a hapai ae la oia mamua o kona umauma, a ku ae la oia iluna a nana pelolei aku la no kahi o ka moku a laua i ike ai e nee maiu ana no kahi a laua e lana ana.     A iloko no hoi o ka manawa pokole loa, kokoke loa mai la ua mea ala ma kahi he mau anana wale no ke kaawale mai a laua aku aku, a ike pono aku la no hoi o Maselana, he moku kiakahi io no keia, a he heluna nui o na kanaka maluna ona me ka paa pono i na mea kaua.     Ia manawa koke no, poha mai la ka lkeo o na pu raifela kaupoohi mai kahi moku kiakahi mai, a e hihio hele ana ka poka ma na aoao o kahi a ke koa opio Maselana e ku aku ana, a oia no hoi ka wa a ka kakou koa opio i ki aku ai i kana pu me ka hooponopono oloe no kahi a ka moku e holo mai ana, a hoomaka koke iho la ke kaua ana o na aoao a elua, iwaena o na ale hanupanupa o ka moana wai akea, iloko o ka pouli e halii paa ana i ka ilikai.                                                                                                         Aole i pau. 

     Ua lawe ia ae no ka Halewai ina ka Poaha nei o Keoki Fern, he kalaiwa kaa bus no ka Hui Kaahapaumi e holo nei, no ka hewa hoomainoino holoholona.  Ua hoopaa ia aku na hoki, a ua hookuu ia mai o Keoki ma o ka belaia ana. 

                                               Ka Laauhola a Kamalena.     O SIMOM S. HARTMAN O Funnelton, Vereginia Komohana, ua loaa ia ola i ke nahu ma ka opu, he hookahi wa i ka makahiki, alaila, kiiia ke Kauka, a ua hoomanawananui i ka eha no na hora he umikuma malua, e like me he mea la ua make.  Ua loaa hou no oia e like no me ia mahope koke iho, a manao iho la e hoao i ka Chamberlain Laaunahu, Kolera a Laauhi.  Olelo mai oia, “ua hoao au he hookahi kulu o ia mea, a ua hoola mai ia ia’u iloko oelima minute.  Ua oi loa aku keia mamua o na mea e ae i hanaia mai ai no’u.”  Ke kuai ia nei e na poe Paipai Laau, a kuai aku ma kahi.                     Benson Smith & Co.,                         Agena Nui,                                                             Honolulu, H. I. 

     O MR. D. WILEY LUNALETA pau o Black Greek, New York, ua loaa ia i ka rumatika ikaika loa, a o ke kaukoo wale no maluna o na kookoo ka mea e hiki ai, a e loaa ana no nae iaia ka eha.  A mahope iho o ka hoao ana i ka Chamberlain Laau Hamo Eha, ua loaa koke iaia ka oluolu, a haalele koke oia i kona mau kookoo.  Ua olelo oia o ke ia Laau Hamo, ua lilo he mea pono loa nona, i oi loa aku mamua o na laau a me na lapaau ana ke huipuia.  E kuai ia no he 50 keneta o ka omole e na poe Paipai Laau, a poe kuai aku,                 Benson Smith &. Co.,                       

                                    Agena Nui, Honolulu H. I. 

     O KE KAIKAMAHINE LIILII a Mr. Fred. Webb o Holland, Mass., ua loaa ia i ke anu ino loa, a me ka kunu ka mea hiki ole ke hoola ia me kekahi mea.  Ua haawi aku au iaia, he omole o ka Chamberlain Laauhoola Kunu.  Wahi a W. P. Holden, he kanaka kalepa a Lunaleta ma Brimfield Komohana, a i kekahi wa mai, ua lilo i mea hoolealea.  O puu a me na mai ma ke ake, e like me ke anu, eha ma ka a i a kunu kalea, a he mea hoola kaulana keia.  Aohe poino o ia mea i ka haawi ana aku i na kamalii, no ka mea, aole mea hopoino maloko o laila.  E kuai ia no e na poe Paipai Laau, a poe kuai.                Benson Smith & Co.,                                   Agena Nui, ma Honolulu, H.I. 

     Ua ulu nui ae ko kakou laui ma ka nana ana i ke ano iloko o --------no na mea hoa loa a maikai loa o na mea a pau ma ke kulana laau lapaau.  Ke aku nei lakou i na Laau Kunu a Chemberlain, i kaulana no koona hoola ana, no na anu, eha o ka puu a-i, a me ke kunu kalea.   A i ka wa e makemake ia ai o keia ano laau, e haawi aku e hoao ia ke ola, a e hauoli nui loa ana oe me ka pono o ia mea.  E loaa no ma kahi o na poe Paipai Laau a kuai aku,                         Benson Smith & Co.,                                 Agena Nui, Honolulu, H. I. 

                                                        HOOLAHA KUE AKU !!!     Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, no Iwilei, Honolulu, Oahu; ke kai kuahine ponoi o Kailianu (k) i make aku nei, ma ka hora 10 p.m. o ka la 2 o Ianuari M. H. 1896, a no ka mea, ua hanaia kekahi palapala hoolilo i ke awakea no o ia la, e hoolilo aku ana i kekahi waiwai o Kailianu ia Malia Kaaukuu.     Ma keia ke kue a ke hoole loa aku nei au, a o makou no a pau loa o ka ohana ponoi o Kailianu i make,  ka pono a me ka paa oia palapala i hanaia ai, mamuli o ko Kailianu maopopo ole i kona mea i onou ia ai e hana.                                                                   Owau no o                                                                                     KALALIKE (w).     Honolulu, Ianuari 6, 1896.

                                                            an6—2 mos dly wkly 

                                                                  Olelo Hoolaha     E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia.  Owau o k amea nona ka inoa malalo iho nei, ua haalele mai o Mr. Mikalemi ia’u kuu kanae mare, me ke kumu ole aia la oia ihea kahi i hele ai, no ka mea, o ka elua pule keia o ko maua kaawale ana.  Nolaila, me e malama yono ole ia kuu ola e kuukane maie, mai keia la aku e puka ai o kuu hoolaha aliala, e hoopii no au i kuu kane i ke kanawai, no ka mea, ua hoi aku au me ko’u mau makua e noho ai, a na laua e malama nei i ko’u ola a hiki i keia la.                                                                                               MRS. KALANI.     Laie, Kooaluloa, Oahu, Dec. 19, 1895.                                                                jan 4—1m wkly 

                                                                    OLELO HOOLAHA !!!     E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai.  Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hoike aku nei au me ka oiaio a ke kakala aku nei au ma ke akea, imua o ka lehulehu, ua haalele ino,  a kumakaia mai ka’u wahine mare o Mrs. Lahela Kalua Kaleohano, aia oia ma ka poli o ke kane manuahi.  Ua haalele i ko maua home oluolu a me ka noho ana kuonoono, aole o’u kuleana i koe maluna ona a pela oia ia’u, a ua nele loa oia i na lako a me na pono a pau i loaa pu ia maua i ka wa e noho pu ana.  Nolaila, ke papa loa aku nei au i na kanaka a pau, aole hoaie iaia ma kuu inoa, o ka mea h@ale wale aku iaia, aia maluna ona ke poho.                                                                                          K. H. KALEOHANO.     Kapuna, Laie, Koolauloa, Ian. 27, 1896. 

                                                                      AINA KUAI.     KELA PA HALE A ME KA HALE E waiho nei ma ka aoao mauka o ke Alanui Kula mawaaena o ka uwapo o Waikahalulu a me ke Alanui Liliha, nona ka ili he 36 hapa haneri o ke eka.  No na mea i koe e ninau ia.                                                                                             ENOCH JOHNSON.                                                                                    dec 19—2 wk dly