Ke Aloha Aina, Volume II, Number 7, 15 February 1896 — Page 5

Page PDF (853.95 KB)

This text was transcribed by:  Mike Mccurdy
This work is dedicated to:  Thomas L. McCurdy

KE ALOHA AINA

 

KA ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 15, 1896.

 

... @@@ WAIHO ...

... na manao i hoo ...@@@ @@hoopuka a ... @ dwell o ka ... @@@hune, ma ... o i @@@@uari 1, 1896 ... manao, ... a me ... kumu ku- ...@@@ ua nu- ...

... Lunakana- ... @@@ aole o ma- ... @@@ no aku, a ... hana, a na ... aole loa!

... wahi e ... ke kama- ... mea, a oia ...

...@@@ lahila i ke ... Lahui Ha- ... ke Ko- ... aku i ke- ... @@@ waii i kahiko ... iho, no ka ... @@@dena Dole ...  hookipa i  ... a Hilo.

... ia ano iwa- ... kiekie ... ko Hilo i ... naaauao, a ... hoi.  (Ke ... @ha Aina no ... mea pono i ... e noonoo ... poe kupo- ... ia aku, e ... ike o kekahi ... @@@ano hoi, a e ... a palapala kono ... maikai mamua ... wahe ai ke ana- ... makaukau pono ... ia no ka hele ...

... kau maluna o ... kipa na koikoi ... na hemahema ... mai ana i ua ... ika he mau poe i ... le ia, a i ole, he ... mai ana me ke ... kaulana paha ... ai ole he pu- ... na ano e ae a ... he mea e kuia ... ike holookoa.

... a ana o kela wa- ... haawi ole ia he ... makaukau ai oia, ... ana aku e hoo- ... Peresidena Dole, ... haole kane a wa- ... @@lapa naauao Anglo ... noho ana, he hana ... @haahaa ino loa ia a ... Hookipa o Hilo i ... Hawaii ponei maoli!  ... ike ana a Mr. Cald- ... @a maloko o ka nu ... Tribune o Feberu- ... he hoikeia o kona @@@ koa aloha lahui, ... ana i ke kulana hoo- ... kekahi lahui i kekahi ...

... ahola aku ne Ke Aloha Aina i kona mahalo, i ke kanaka wiwo ole, i hoopuka i kekahi manao minamina, no kekahi lahui okea i pili ole iaia, e like me ka lahui of Hawaii nei.

            He mea mau, e olelo hoo kamani mau ana no na haole.  O ! he aloha nui makou i na poe a ka Lahui Hawaii, a ua makemake makou e holomua lakou ma na rula o ka noho ana lahui malamalama, a me ke kuonoono, a pela aku.  Aka nae, aia no ka manao hookae iloko o lakou la kahi i noho ai, a i ka hiki ana mai la i kahi e hoea ae ai, alaila, ua hoea ae la pia, a oia keia i hoea ae la ma Hilo.

            Hilahila makou i keia hana i ikeia ma Hilo ponoi iho, ke Kulanakauhale Poo o ka Mokupuni o Hawaii.  Aka, aole nae e hiki i ka makou makapeni ke alo ae, i ko makou hoike ana aku i ko makou mau manao kaumaha no keia mea, ma ke ano, oia ko makou aina home a me ko makou aina hanao, oiai, ua oi kauy ke aloha i ke kulana pili lahui mamua o na hana hooh@n@ hene kumu ole, i mae e olelo ino ia ai ka Lahui Hawaii.

 

KE KULANAO KA NUPEPA A ME KA PAPAPAI.

            Mamuli o ka hapai ana o ka Mana Hooko a me ka Ahakuka no ka mea e pili ana i kekahi nupea, oia hoi ka Independent (Kuokoa namu,) no ke oolea loa paha o kana mau olelo ana, a pela aku.

            Aka, ma ke koho ana, ua haole ka manao ake hoopaa a hoopaa ia nupepa.

            Ma ke Kumukanawai kahi i kukuluia ai na pono o ka papapai a me ka nupepa; a malaila no hoi ua hoakakaia na kaumaha e ili ana maluna o ka poe mea nupepa a papa-pai paha.

            He mea oiaio, o ke kuokoa a me ka lanakila o na hana hoolaha palapala, o ke kahuaia o ka naauao. Pela i kue nui ai na poe e noho Aupuni ne i keia wa, i na hana hoohaiki a ke Aupuni Moi o na au i hala.  Ua pono ia, aka, i keia wa, ua hoi ae nei lakou ma ka aoao o ke kulana hoohaiki mai paha, e like me ka Rusia ano hana ma Europa.

            He oleleo mau na moopuna a na mamo a na misionari; i ka makemake nui i ke kuokoa a me ka noho lanakila ana o ke kanaka, e like me ko Amerika; aka, auhea la ia noho lanakila ana ? auhea hoi ia noho kuokoa ana ?   Aole ia e loaa ana, ina e hoohaikiia ke pai-palapala a me ka hoolaha manao akea ana aku.

            Nolaila, me keia wale no makou e olelo nei, he hooailona ka hoohaiki ana, o ke kulana alunu a naaupo hoi o ka lahui kanaka a o na Aupuni hoi.  Alaila, e hoi hou anei kakou e ike me ke au kahiko, aole he nupepa, aole papapai palapala, a pela aku ? Aole loa pela ko makou manao ana.

 

KA MOKUPUNI O HAWAII.

            Ua maopopo kona nui mamua ae o na mokupuni of Maui, Molokai, Lanai, Kahoolawe, Molokini, Oahu, Kauai, Niihau, Kaula a me Nihoa, ke hoohuiia lakou a pau loa, ua poholo pu lakou iloko o Hawaii a koe okoa aku no o Hawaii, e loaa ai he mau mokupuni hou e kukuluia ai.

            Ma ka nui o kona ili aina i kupono i ke kanu ana i na mea ulu, na laau hua ai, na laau hana lako hale, na laau wahie, na mea no a pau e kupono ai no ke kanaka, a no ka lahui kanaka he mau hanaeri tausani a hiki i na miliona ke noho, ua lawa ia wahi no lakou

            E ulu no ke kalo maloo a me ke kalo wai, ka uala maoli ono, a me ka uala kahiki hoi, e ulu ana ke ko, a pela ka alani, ka lemi, ke kuawa, ka maia a me ka he-i, e ulu ana ka uhi, a pela no ka pia, ka hoi, ka ape a me ke pi-a o ka nahele; e ulu ana, ka ulu a me ka niu; e ulu ana ke aweu, ka pala, ka hapuu a me na mea uli e ae a ke Akua i haawi mai ai, i mea e ola oluolu ai ke kanaka a me ka lahui kanaka o Hawaii nei.

            Aia nae ka mahuahua nui aku o keia mau lako hooulu lahui, mamuli o ka lawelawe mahiai nui ia e na kanaka o ka aina.  Aia no hoi ka pii ana ae o ka hanau e ka lahui, iloko o la noho lawelawe ana, me ka hooikaika, no ka mea, no loko o laila, e loaa mai ai ka ai a ka ohana e ai ai, a ko lakou mau lima ponoi i hana ai.  A mamuli o kela koko wela holo mau o na makua hana mau, e loaa ai i ke kino o na keiki a lakou, ka ikaika ano hou a me ke ola hou, e hanu ana i na ea oluolu maikai o Hawaii nei.

            E hoopapa ana makou i keia manao malalo o ka Mokupuni Nui o Hawaii, kahi i akea ai kona noho ana, e kupono ai no ka hoakea ana aku i na manao pili hooikaika waiwai, a me ka hoolaupai ana hoi i ka lahui, noa ke kulana noho kahiko mai maluna o Hawaii nei.

            He hookahi wahi e hiki ai ke hoomahuahuaia ka lahui, a ma ia mea, ua hiki no ke hoomahuahuaia aku ke kulana waiwai o ka aina.

            O ka loaa o na wahi e noho oluolu ai na ohana i hoonaauao maikaiia o kekahi ohana, a ke loaa kahi no lakou e noho akea ai me ka oluolu maoli, alaila, ua loaa maoli ka hooulu ana i ka lahui.

            Pehea?  Penei; Mailoko mai o ka naauao e hki ai ke hooponopono i ke ano o ka noho ana o ka ohana, ma ia mea mai, e loaa ai ka ike ana i na pono o ka noho hooikaika ana me ka pakiko, a e hiki ai ke a'o aku i na opio iloko o ka ohana, no ka makaukau ana e lilo i mau kanaka makua noonoo naauao iwaena o ka Lahui Hawaii.  Aole anei pela.  Pela no.  Na ka naauao e huli aku a lewa, na mea pohihihi e kupono ai i ka hoomau ana i ka pono o ka ohana, iloko o k Lahui o Hawaii.  Oia maoli ka oiaio.

            A na ka loaa hoi o kahi e noho akea ai ka ohana me ka oluolu maoli, e umii iho i na mea a pau o ka ohana e noho paa maluna o ia apana aina ilo ko o ka Mokupuni.  He mea ia e oluolu maoli ai ka ohana, ke loaa he wahi noho ake a me ka oluolu loa.

            O keia ka home o Hawaii; maluna o kahi o keia home e ku ana, aia hoi !  Ua hoopuni ia oia e na luhiehu o ka nanaina oluolu loa.  No keaha ?  No ka mea, aia keia home iwaena o na ulu-ulu ulu maia a me na uluniu, aia he maia o na mea ai e ku poai ana; aia ka alani, ke ko, ka maia, papaia, ke ulu po'epo'e mai la, imea aha ?  I ai hooulu i ke kino o na kanalei opio iloko o ka ohana.

            A e, ua lilo na hora loloa o ka la, i mea hoohauoli i na keiki e pinana ana iluna o na laau kiekie, ma ke ano hooikaika kino e loaa mai na hua niu, hua alani, hua ulu, ect.  Aia ma ke kihapai e Moopuni ana i keia Home Hawaii, he mala e ulu ana ke kalo, ka uala, na lau ai e ae, ka uhi, kela a me keia mea e ola ai ka ohana.  A e kii lakou a lawe i na ai a hoomoa i mea ai na lakou o na mea i koe lawe e kuai i mea e loaa ai ka i'a na lakou, a pela aku ka noho ana a hala na makahiki, pehea la lakou ?

            Ae, ma kahi he ekolu, aia hoi he 7 poe o kela ohana ! Ma kahi he 7 poe, aia hoi he 15 poe o ia ohana, a pela wale aku no.  Nolaila, ina e hala na makahiki he 30 alaila, ua piha koke he 210 poe iloko o kela ohana uuku mamua, a ina pela na ohana he tausani iloko o Hawaii nei, alaila, aole anei e loaa ana he 210,000 ka nui o na ola uhane iloko o na Home o Hawaii nei ? Oia no.

            He hookahi hemahema nui o ke aupuni, oia ka hoolilo nui i ka noonoo, ma ka hoopae lima hana e hoouluia ai ko Hawaii nei ano lahui, aka, na ia ano hoolu lahui e ao mai ka mua aku o Hawaii.

 

            Ua huli hele ae kekahi mau kanaka elua i kekahi kaikamahine opiopio no na makahiki he 14 o M@mai kona inoa a ua holo nalu mai ko lakou home aku, ma ka la Sabati nei

 

HE HIKI OLE ANEI KE HOOPAUIA?

            O ke kulana o ke Aupuni e ku nei, aia pu ia me ka mana o ka pualikoa.  He ekolu ae nei mau makahiki o keia noho ana me na pualikoa e hanaiia nei me ke dala a ka lehulehu; aka, aole nae he mea e pale aku ai i keia hoomaunauna dala ana.

            O ka hoomau ana i kekahi pualikaua, nana e ai ana i na loaa apuni ma kahi o na haneri tausani dala i kela a me keia makahiki, he hoike no ia, o ka hana hoomahuahua lilo, e hoomahuahua ia ai na aie o ka lahui.

            Ua like no me ka mea e ae maoli ana pela iho la keia aupuni e mau ai kona ku ana aole e loaa iaia koa ku ana ma kekahi ano e ae, no ka mea, ua kukuluia oia maluna o ke kahua okoa loa, mai ka mea maa mau i ko na aupuni malamalama kulana kukulu aupuni ana.

            Ke ike nei makou i ke kulana e ku nei o keia Aupuni i keia wa, me ka moakaka loa.

            He okoa ke kulana o keia wa e noho nei, a he okoa loa ke kulana o ka olelo kumu i kukuluia ai keia Aupuni a me kona mua i pau mua.

            O na hana e hoohanaia nei aole ia mamuli o ka manao kokua i ka Amreika kahua i hoike mai ai, aka, ua okoa loa ia mai na lawelawe ana i keiea pela e hookoia ai.

            O ka hoopau aku i na pualikoa, a e loaa kahi e hoemiia ai no lilo o ke Aupuni, he moa hiki ole paha ai ma ka hoopau ana aku i keia wa.

            O ke pale ana aku i keia manao hoopupu a hoimi hana loaa a na poe koa, he mea mau no ia e hana ia nei, a he mea olelo wale ia no nae, ma ke ano nui o k hoomaopopo ana aku, no ka mea, aole he wahi hoopauiki ia o na pualikoa, aole no hoi he imi ia o kahi e hoemi mai ai i na hoolilo ana.

            O keia ka mea e paa mau nei na koa e ike ia nei, he hana hoimi loaa dala i mea no na pomaikai o lakou, a pela e paa nei.

            He mea olelo wale ia a puni ke kulanakauhale ma keia mau po, ua uluia ae na heluna nui o na koa, i mea aha ia ?  Wahi e kakahi, he hoomakaukau ka no na poino ulia wale e hoea iho ai.  Pela io paha ? Aka, aole nae mea o ia ano i ikea, a maopopo, koe wale no ke koho wale aku.

 

            Ma ka Poaono nei, Feb. la 8, ua kii mai la ka Anela o ka make, a lawe aku l i ka h@mi ola hope loa o Uilama Harbottle mauka o Kapalama.  Aloha wale oia !

            E haawi ana na kaikamahine o ke Kula Kamehameha, he aha mele nui i keia Poaono po, mawaho o ka Independence Park, no ka pomaikai o ke kula kaukamahine o Kohala.