Ke Aloha Aina, Volume II, Number 11, 14 March 1896 — Page 6

Page PDF (868.19 KB)

This text was transcribed by:  Paula Plapp
This work is dedicated to:  Halau Hula Napuaokalei'ilima

KE ALOHA AINA

4                       KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 14, 1896

 

KE – ALOHA – AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu-

pepa na ka Lahui Hawaii.

I. NAWAHI, Lunahoopono

pono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

HONOLULU, MARAKI 14, 1896

KE KUIKAHI PANAILIKE O HA

WAII NEI.

____

 

            He mea paakiki loa, a he loihi ka manawa, a he nui na lilo, no ka imi ana aku e loaa ia mea.  Aka, ua loaa nae i ke Au o ko Kalakaua Noho Moi ana.—A mai ia wa mai ua ane-anne e piha na makahiki he iwa-kalua o ka mau ana o keia Kuikahi.  Hoko o ia mau ma-kahiki, ua hoowaiwaiia na poe mahiai ko.  A ua maa loa ia noho ana me ka lako, he mau makahiki loihi i hala aku.  Aka, i ka wa i hoopaia mai ai o ko lakou mau pakeke, e na ulia o ka manawa poino, alaila, ua lele koke mai la lakou iluna o ke kahua o kahi nana i pahola aku ka lokomaikai palena ole.

_____

 

            O keia Kuikahi Panailike, oia kekahi mea nana i kuku-lu maoli ae i ke kahua o ka hookahuli Aupuni Moi.  Ua maopopo no ia, no ka mea, ua nui na poe hoike manao no ia kumu hookahi.

            I keia wa nae, ua hoike ia mai, ke makaukau la e laweia mai he pakui e pili ana no na bila auhau loaa aupuni, a o ka pakui hoi, e koi ana ia. e hoo-pau loa ia ke Kuikahi Panailike mawaena o Amerika me Ha-waii nei, e pili ana i ke komo dute ole ana aku o na kopaa o Hawaii nei ma Amerika Hui-puia.

            Ua ulu mai paha keia ma@ muli o ko Kaleponi ike ana mai nei ia Hawaii nei, e haawi wale ana ina poe kalepa Iapa-na i na pono aelikeia ai maloko o ke Kuikahi e haawi aku ia Amerika, no na pono o ke ko-paa o Hawaii nei i hookuu wale ia ai me ke dute ole.

            Ua maopopo ka nakiikii ia ana o na lima a me na wawae o Hawaii nei a paa loa maloko o kela kuikahi, aka, me ia ike no nae o lakou nei ia mea, aia hoi, ua haawi aku ia  no lakou nei i na laikiei kuai waiona i na Ia-pana a me na Pake, i mea e pa-onioni mai ai i na waiona o Amerika mai Kaleponi mai.

            Ina e huli ae ma na aoao a elua, aia hoi, he pali kaha-ko ke alai mai ana !

            Ina e hooholo mai ana ka Ahaolelo o Amerika e hoopau i ke kuikahi pauailike me Ha-waii nei, alaila, ua lilo @@u aku he mau keneta no ka auhau ana i ke dute o ke ko.  A ua lilo ia i mea make loa no keia poe e hao nei i na waiwai a pau loa no lakou wale no.

 

NA HAAWINA UKU OIHANA KOA

HE $136,000

____

            Ua hooholo iho la ke Senate ma ka Poaha nei, Maraki 5, he $136,000 uku no ka hoomau ana i ka oihana koa.  O Cecil Brown ka mea kue hookahi, a i koho ole, a o na poe e ae a pau loa, ua ae e hooholo ia haawi-na.

            Ua olelo ae o Mr. Damon o ka Aha Kuhina i aponoia, ua heea mai no kona hua mai loke mai o ke ano hana i aponoia o ke aupuni, oia no ka pohaku kihi o ka hilinai ia.

_____

 

            E hoakaka ana keia i na manao apono loa i ka hoomau ana aku i ka pualikoa o ke Au-puni.

            Ua heluhelu mai o Mr. Mc-Candless i na aitamu o na lilo Oihana Koa, a oia keia malalo iho nei penei:

NA UKU MAHINA.

Kolonela………………………..$250

Lutanela Kolonela……………....  50

Mekia……………………………  50

Kauka……………………………  50

Hope Quarter Master………….… 100

Puuku Koa………………….……  75

Lunakoa Pukuniahi………….…...  75

Kakiana Mekia…………...………  60

Hookani Pahu…………………….  30

Hookahi Iapana…….……………..  15

                                   _____

Huina no na Luna…………………$750

                                ________

 

Elua Kapena…………………...$   300

  “  Lutanela Ekahi…………...    250

  “      “     Elua……………    232

  “  Kakiana Ekahi……………    120

Ewalu Kakiana Kumau………..    400

Umikumamalua Kopala……….    540

Ekolu Hookani Pila……………    120

He Kanahakumaha Koa

            Kumau………………....   1320

He Kanakolukumakahi

            Koa Kumau…………….   1085

Na Lilo Lole……………………    275

Na Kuke, Kuene, ect…….……..    370

                                                    _______

            Huina…………………..$  5012

                                                  _________

 

         Huina a pau loa…………$  5762

                                                ___________

 

_____

 

            Ina elua makahiki, ua like ia me ka $138,288 ! !  He lilo uku koa keia, koe aku na lilo mea ai, mea inu, a me na io ho-loholona, he mau lilo okoa aku no ia.

            Ma ia mea, ua pololei no ka Hon. Cecil Brown olelo, aia na lilo no ka hoomau ana i na pualikoa maluna aku o ka $200 000.  Ua papaha keia mau lilo i ko ke au Aupuni Moi o Ha-waii nei, ka mea a ua poe keiki mikanele nei e kue loa ai, oiai lakou e noho Lunamakaainana ana iloko o na Kau Ahaolelo Moi.

            I keia wa hoi, he okoa loa ae la na olelo a me na hana ana, he hoopunipuni maopopo ia la-kou iho no.

____________

 

Na Hoolilo Oihana Koa i ka wa o

ke Aupuni Moi.

___

            Ke waiho aku nei makou imua o ka lahui ina huahelu hoolilo dala i waiho ia mai imua o ke Komite o ka 1892, e pili ana ina haawina uku i hoo-nohonohoia, no na Luna a me na poe Koa kiai o ke Aupuni Moi, a oia iho keia:

LILO UKU MAHINA.

 

1  Kapena………………….$       150

1  Lutanela 1………………        100

1     “      2………………        90

1  Kakiana  Kahoha………         30

1    “    Puuku……..……..         30

4    “    Kuwaki………….   (20)—80

4  Kopala…………………..   (17)—68

70 Koa…………….………  (15)—1050

                                                __________

           

            Huina Lilo……………..$   1,598.

 

_____

 

            Ina he $1,598 ka lilo o ka mahina, alaila, he $19,176 ka lilo no na makahiki, a he $38, 352 ka huina dala lilo no elua makahiki.

            E nana kakou i ka like ole o na huahelu dala no na pualikoa elua o na ano aupuni elua !

            O ke Aupuni Moi he $38,352 hoolilo iloko o elua ma-kahiki.

            O ke Aupuni Repubalika hoi he $138,000 hoolilo iloko o elua makahiki.

            Aneane $100,000 ka oi aku o na hoolilo uku pualikoa o keia wa, mamua o ko ka wa i hala aku.

            Aole hiki i kekahi mea he ike, a he noonoo kuokoa maoli kona, ke hoole i ka oiaio o keia mau hoakaka ana, no ka mea, ua waihoia mai na mea i hana ia, ihoike no ka pololei o na mea a makou e olelo nei.

_____

NA LILO HOONAAUAO HE $372,000:

_____

 

            Ua hooholo ia ma ka Bila Haawina he $360,000 no ke kokua hoonaauao ana i na kula Hawaii me Enelani, no ka elua makahiki, a ua hooholo pu ia no hoi he $12,000 kokua i na kula oia ano no, alaila, ua piha aku la he $372,000 no ka hoo-naauao uan i na lahui o ka aina.

_____

 

Aole he mea hoole ia mau haawina dala o keia ano, no ka hoonaaoao ana i na keiki o ka aina nei.  Aka, oiai nae keia wa o ka nele dala, alaila, he mea kupono loa e ao ia, a e hoonaauao ia ma ke kula pa-kiko maoli.

            O ka hoonui aa i na hoolilo dala iloko o ka wa nele maoli o ke Aupuni aohe ana dala he mea ia e hooiaio mai ai i ka Senatoa Cecil Brown olelo ilo-ke o ke Senate ma ka Poaha nei, e olelo ana :

            “Eia ka Papa Hoonaauao ke kukulu nei he Aupuni Repuba-lika maloko o ke Aupuni Re-pubalika.”

            Heaha la kona manao ma ia olelo ana ?  Eia, ke kukulu nei ka Papa Hoonaauao ina hana, me he mea la, he mana no ko lakou e hana, a e hoolilo i ke-kahi puuu dala nui hewahewa launa ole mai he aneane $400,-000.  He aupuni kuloko okoa keia me kona lahui, e hoohana ana maloko o ke Aupuni Pae Aina holookoa.

_____

 

            Ua lilo pono paha na dala ina kumu a’o pono, aka, ina kumu i hookomoia mai me na palapala aelike, he mea lalau loa kela a makou e ike nei.

            He hoopau dala wale no na ka Papa Hoonaauao ka hoo-mau ana  i na kumukula o ia ano, oiai, aole loa he mau lala ike kiekie loa ae i a’o ia ma na Kula Anpuni ma na apana; aka nae, o ka uku o na kumu ua oi loa aku ia maluna o ka mea kupono, e hiki ai i keia Aupuni ilihune ke hoolawa aku.   Aka ua maopopo loa, mai waho mai ka poe nana e omo nei i ka Waihona Dala o ke Aupuni Hawaii, aole ia no na pono a me na pomaikai o ka Lahui o ka aina nei.

_____

 

KE KANAWAI SABATI.

_____

 

            O ke Kanawai o Hawaii nei, i hanaia ai e pili ana i ka ma-lama maluhia ana o ka La Sa-bati, he hua palapala make ia.  He mea kau wale iho no iloko o na Buke Kanawai e papa ana a e hopuhopu ana i ka makika, aka, e hookuu wale ana ina poe kulana luna aupuni, a me na poe e ae no hoi o ko lakou auna like iho no

            Aole he wa e ae e hana ma-oli nei na poe paahana ma na mahiko i mea e pau koke ai na ko a lakou e like me keia ma-nawa, a iloko o laila, ua poholo pu aku la ua La Sabati nei ilo ko o na hoohana ana, i pau koke ke ko a lakou, a lawe koke ia mai ma na moku, no ka hoouna ana i Amerika.

            Ke hoike mai nei no ka nupepa P. C. Advertiser o keia la (Maraki 2) ina poe o lakou iho no, i kau aku maluna o ke Kaaahi no Waianae, a hele i ke ki kao ma na mauna o Waianae penei.

            O na Kapena Calhoun, Soule a me Sanders, ua hoohala aku lakou ia nehinehi (la Sabati) ma na mauna i Waianae i ke ki ana ina kao.  Ua loaa ia Kapena Souie he elua kao nui a me hookahi keiki kao, a ia Kape-na Sanders hoi, he elua kao keiki, a o Kapena Calhoun ka mea hoi nele.

            Ua hookumu mai hoi ua ma-kua o na ohana misionari i ke kukulu ana i ke kahua Sabati maluhia ma Hawaii nei.  a ua loaa ka maluhia a hala ae nei he aneane e piha he 40 makahiki. a i ka wa no i mahuahua nui mai ai na haole, oia no ka ma-nawa i hehi maoli ia ai ka ma-luhia o ke Sabati, a lilo maoli, he mea ole loa maoli ia lakou nei.

_____

 

            I ka wa e ku ana ke kulana Aupuni Moi, e lohe mau ia ana na hauwalaau@ana, no ka @...

o na paahana ma na uapo@...la Sabati, a me ka hooko @...hoi o na kanawai e ke S@...

            A pehea la@@ keia wa@...ua hala ia au, he au hou k@...ke hana mau nei na p@...ma na wahi a pau i na la@...bati.

            O ke Kanawai La Saba@...kanawai makeia –Aole @...hookoia.

            Ia wa, nui na poe w@...haole me na palapala ho@...ka Ahaolelo e olelo ana @...mau i ka maluhia o ke S@...Aka, i keia wa pehea la @... O na kane a lakou ke @... we nui nei i na hana@... Sabati.  Nui ka hook@... Hilahila ole no hoi ?

            Aole na ka lahui H@... hoala nei i na hana hai@... maluhia o ke Sabati, ak@... na haole no o lakou.

_____

 

KA HUI KILOHANA @...

_____

 

            He Hui keia o na @... noeau ma na hana kah@... pena kii, a kalaikii, a h@... hee kii paha, o na mea @... kau hale, a me na wa@... ike paha o na nani a p@... ao nei.

            He hana keia i hoo@... nuiia ke kukulu ana @... aina kahiko o ka @auao@... loaa hoi ka holomua ma @... hana.  He mau kula @... kuluia no keia nana, a @... hoi e kokua nui a@ @ @...l mai ina moolelo o keka@... aina, a aupuni pa@a.

            He hana keia no loa@... noonoo ike @... hoonuiia hoi @... maa mau a@... hana.  O na @...mai no ia haawina @a @... loa lakou ma ia ohana@...

            Ua like ia Mr. D. H. @... cock o Hilo ke @... ma ke kukula ana @... ma Honolulu @... nei no makou ina @... iaia, no ka holomua o @...

            Ua kipa aku @... hoikeike o ia @... ike ina haawina ike @... hooikaika ma@... huli naau @o,@... na mahalo no n@meaa@... i ike aku a@.

            He mea huki no @... Hawaii ke kukulu aku @... ka lakou ma@o hana @... hana ai e paa ana n@... manao na ko kakou @... mau ma Europa a @... naaao e ae o ke @...

            Ua nui na ike e loha@... opio i Hawaii, alaila@... hui ae i hui, a kukah@... hoikeike @..ka @... hana akamai he mea@... ia.  Aole i mamao @... oukou mau makamaka @... keo mai ia oukou ake @... hana ike.