Ke Aloha Aina, Volume II, Number 12, 21 March 1896 — Page 2

Page PDF (895.24 KB)

This text was transcribed by:  Nyla Fujii-babb
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 2@ 189@

 

NA OLELO HOAKAKA.

            Ma keia ke hoomaopopo e ia aku nei ka lohe i na poe lawe nupepa a pau loa i hookaole mai a me ka poe e pau ana na mahina ekolu i hookaa mua a hiki i ka la hope o Maraki 1896, e hoopau loa ana makou i ka hoouna ana aku i na nupepa ma ka la hope o Maraki 1896

JOSEPH NAWAH,

LUNAHOOPUKA o KE ALOHA AINA.

Honolulu, Maraki 19, 1896

 

KE - ALOHA - AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

J. NAWAHI, Lunahooponopono a Puuku.

E.J. Like, Hopu-puuku.

HONOLULU, MARAKI 21, 1896

 

Kauohaia e Pane Imua o ka Aha Hookolokolo.

            Ua ike iho nei makou ma ka nupepa Advertiser o ka la 19 o Maraki, ua hookauwaia ae he palapala kii ia Mr. J.D. Hayne ka mea hoopuka o ka Hawaiian e hele ae imua o ka Aha e pane ai ma ka hoopii kue iaia, no na mei ino wale .

            Ua olelo ia iho, o ka Mr. Hayne kumu pale ka hoi, aole maluna ona na auamo ana ina kaumaha no ka hoolaha ia ana o ia mau buke ma Hawaiinei, oiai, ma Amerika i paiia ai, ua bula, a ua lilo i ka Hui Pai o San Francisco, a na lako@ i hoouna mai i Hawaii nei, a oiai hoi, he kanaka Amerika oia, ua maopopo na rula i hooholo ia e Amerika, no na poe kakau a hoolaha nupepa o Amerika e noho ana ma aine e.

            He mea maopopo, he nui na kii hoohenehene i hoopukaia ma na aina e (ma Amerika paha ka oi aku, ma ka aina no o lakou nei). Ua laweia mai na kii hoohenehene i ka Moiwahine Victoria, a ia Emepera Uilama, a i ka Moi o Sepania, a ia Peresidena Cleveland no hoi a pela wale aku no. Aka, ua manaoia paha, ma na olelo ana o ka Hawaiian e pili ana i kekahi mea no na Misionari, oia paha ke kumu o keia hoopuka ana i ka palapala kii.

            E nana kakou i ka hana a na Aupuni Repubalika elua, ko Hawaii nei a me ko Amerika hoi.

            He mau kanawai ko Amerika e pili ana i na poe hoolaha nupepa a buke paha, a pela no hoi ko Hawaii nei, aka, ua hooliloia nae keia he ofeni, a ma ka hookauwaia ana me ka Palapala Kii, ua iho aku la iluna o ka hihia ano Civila.

            Ina he hana hewa ka Mr. Hayne i hana ai, no ke aha ke Aupuni i @a@a hoo              ai

a hooka molamola     ano o      hopu ana i ka mua   ana  @ewa, ina hoi @a h@@ hewa     ?

            Ina hoi, ua hoopoiaoia       hi mea e Mr. Hayne, ma o kana hana ana, a hoolaha ana paha, alaila, ua maopopo no       alanui e hele mai ai ka p@lap@la no ka hewa i hana ia.

            O ka makou e olelo nei, mai hoao hou ke Aupuni e hana i kekahi mea e hoohauhili hou mai a    ia, mahope o ka lanakila ana o ke kupa no Amerika mai, iloko o ka mea i manao ia, ua hiki ia Hawaii ke hooko aku me ke keake@  ole ia mai.

 

KELA HOOPII ANA IA NORDHOFF.

            Ma ka makahiki 1892, ia Kuhina J. H. Blount e noho Kuhina Noho ana no Amerika Huipuia ma Hawaii nei, a oiai ua hiki mau o Mr. Nordhoff he mea kakau no ka nupepa Herald o Nuioka, a no kekahi mau mea a Mr. Nordhoff i ka kau ai, e pili ana i ke Aupuni ia wa, ua hoopukaia ke kauoha e ka Aha Kuka e hiki kino ae oia imua o lakou. Ua hookoia ke kauoha a na Luna Aupuni a ua hookauwaia ka palapala kauoha.

            Aka, heaha la na mea i ike ia mahope oia hana ana? Aole i hiki aku o Nordhoff imua o lakou. Na ke Kuhina Blount i hoakaka aku i na mea i h@na ia i kekahi mea kakau nupepa i hopu ia ma ia ano like no me ka Nordhoff i hana ai. O ka hopena, ua hele lanakila ua Nordhoff nei, a hiki wale no i kona wa i hoi ai i Amerika.

            O ka makou mea i ike, ua hoopii, @a haole nei i kona Kuhina, e malamaia kona o@a i ole e poino i na poe e manao ino ana e hana aku i kekahi mea poino maluna ona. A ia wa ua hoike aku la ke Kuhina Amerika, e pono ke Aupuni Kuikawa e malama pono i kona ola, a ia mau la ikemaka aku la makou i na poe makai e ku kiai ana ma kona hale i noho ai malalo o Peleula i ke ao a me ka po.

 

KE HELE AWIWI NEI NA HANA

            Ke ike nei makou i na hana awiwi pupuahulu a kekahi o na poe o keia kau Ahaolelo o keia kau.

            Ke maopopo nei no ia lakou keia nele o ka aina i ke dala ole, a ke hooholo nei na kanawai hoaie dala, a ke hooholo nei i na haawina nui no na mea a pau loa.

            O kahi nae o ke dala e loaa mai ai, ua kaukai uku ia ina banako ponoi o kekahi mau Hui, e ku nei maloko o Honolulu nei. Ua ikeia na kumu o ia hana kanawai ana, i laweia mai ai e ke Kuhina, oiai, he pomaikai maluna o ka mea e kiiia mai a@a e aie e ke Aupuni. U@ @@@ pono makou ma ka haiolelo wehe Ahaolelo a Peresidena Dole, e olelo ana, aia he mau koi ana mai a na kupa o na aupuni e ike ia apupuni.

            Aka nae, aole i hoike ia mai pehea la ka nui o ia mau koi puho ana. A oia nae keia Ahaolelo ua ike i kela olelo a ka Peresidena, eia nae, aole la@ou i ui, a i noonoo iho, pehea la ka nui o na dala i koi ia mai. A oiai hoi e noho ana ka Ahaolelo i keia wa, alaila, he wa kupono loa keia e kuka ai, a e noonoo no ia olelo i hoopukaia e ka Peresidena.  A ina he koi maopopo loa ia e hiki mai ana, alaila, mahea ke dala e uku aku ai no ia mau koi? A ina hoi, e lanakila ana ke Aupuni Hawaii mai ia mau koi ana mai, alaila, e pono na Lunamakaainana a me na Sen@te e hoomaapopo ia mea.

 

KA HAIOLELO A  L.A. KAKINA NO KA OPIUMA.

He Mea Maopopo Ole Hoi Kona Ku@a.

He Uhimaka Paha, a i Ole he Enemaka@i ke Ano o ka Olelo Ana.

            Ma ka nupepa Advertiser o keia la i hoopuka ia ae ai na olelo a Mr. Kakina imua o ka halawai a ka Hui Amerika, i ka po ka o ka la 17 o Maraki nei, e pili ana i ka opiuma a me ka waiona.

            Ina he oiaio na mea i hoopuka ia ae, alaila, ke lawe mai nei makou i kekahi mau mamala ana i hoopuka ai, ina hoi ua oiaio ia oleloia ana, a penei:

            "No ka mea e pili ana i ka bila opium, ua olelo mai ko'u mau hoaloha he heretiko au, no ka mea, aole au i koho i aoao no'o me na alakai ma kekahi hana e pepehi ai i ka bila opiuma.

            "Ua hoolaha ia ae a puni ke @o hoolookoa, o ka opiuma, oia ke kumu i hookahuliia ai ke Aupuni Moi. Aole loa pela. Oia nae kekahi o na kumu a'u i manaoio ai, aka, i ka hookuku ana e like me ka'u mea i manao nui ai, he wahi mea uuku loa ia.

            "Aole au i koho kue i ka bila (opiuma) iloko o ka 1892, a pela no an i keia la, aole no ia o ka mea maikai loa no ka aina.  O na hoohalahala i ka 1893 , aole no ia i nui loa no kue ana i ka hooholo ana i ka bila opium. Aka, ma ka ano o kona hooholoia ana. O ka poe kanaka i hoopaa ia lakou iho e ku pu me makou, a ma ko makou aoao, ua ikeia aku lakou e puka mai ana mai ka pa alii mai, me na lei e ohu ana ma ko lakou mau a-i a koho aku la no ka hooholo ana i ka bila.

            Komo mai la ka noonoo iloko o kekahi poe, a pela no a i keia @@, a ka

ke kanawai ma

maoli ia.

            "Aole au i

kalaiwaiwai o

Opiuma e hoo

ka Opiuma, he

ia ke h@eraiia ma

loa, a ina e hoo

ka waiona, oia kekahi e

wa i hookaawale ole la.

            O ka waiona ka mea i lawelawe mua ia e ko kakou        aka, aole nae he hooh      o ka Opiuma, e poino @@@ ai ke @@@@ ia. He hana diaholo make @@ e pono ole ai ke malama aku."

            O ka papa'ana, he k@kea ana aku ia a hiki i kekahi p@lena,  ke hoike mai nei ka Moolelo Makai ia mea, a he m@@ kakaikahi loa ka loaa ana ia oe he kanaka ua hopuia no ke puhi Opiuma ana, a i ole ia, no ka loaa ana aku ma kona malama ana. O ka poe wale no i maa ia hana kai lawe ia ka poino.

            E hanaia i kanawai oolea loa ae hoopaaia i hoopai kiekie loa no ka hewa. O ka hoopai no ka mea e loaa ai ka opiuma ma kona malu, e hoopaiia i $200 me ka loaa o ka ae ia, e haalele oia i keia aina, aole e hoi hou mai.

            Ma ia ano, e loaa ana mai ka 500 a i ke 1000 poe hoopai ia, e haalele ana i keia aina iloko o ka makahiki hookahi. Ma keia hana ana, o ka makemakeia o ka opiuma e emi iho ana ia, a o ka hoolako ana ma e onou ana i na hana hoopae malu, aole loa ia e ikeia.

 

KAUOHA NO KA BAPETIZO ANA.

Ka Rev. Romig Pane no ka Babetizo ana, maloko o ka Luakini Karistiano

            Ma ka Advertiser o ka la 14 o Maraki, ua hoopukaia ae ko Rev. Romig manao @@ ka ninau no ka bapetizo ana. Ma kana haiolelo maloko o ka Luakini Karistiano ma Honolulu nei. Ua hoopuka ae oia i ka ninau, a mahope, ua hoike akea ae la i ka haina.

            O ka ni@au mua ana mai, oia keia: Oia anei, " Iloko o Ioredane," o kona ano kupono loa, he hooluu ana, ma ke mea e pili ana i ka bapetizo ia ana o ko kakou Hoola?

            I ka pane ana aku, wahi a Mr. Romig: "Pii mai la o Iesu mailoko mai o ka wai."

            He hoike ana mai kela, iloko oia o ka wai. Ina o Iesu i nininiia a i kapipiia i ka wai maluna ona, he kumu kupono no anei ia nona e hele ai iloko o ka muliwai o Ioredane? Ke olelo nei au, aole!

            "O ko Karisto bapetizo anei ka babetizo ana o ka wai?"

            O ka bapetizo i kapohaia e Iesu ma ke Komisina, oia no ka bapetizo wai ana, oia wale

(typist note: portions of last column missing beginning and at spine end)

 

                        bapetizo e

                        ia e ke kana

                        etizo ana o ka

                        lele, he mea loke

                        ia, aole he kaua

                        hooko ia ia

                        wale no.

                        hoike hooiaio

kekahi no kekahi

@@hi o ka hoolau an

ka Baibala?

            Ina manawa a pa

@ana ia ai ka huaolel

iloko o ka Baibala,

o ke kauoha, o kona

he hooluu ana iloko

            O Dr. Thayer, o

o Harvard, iloko o

olelo Helene, Enel

Kauoha Hou, ua ho

o ka bapetizo ana,

pinepine ana la a

pinepine ana hoi.

            Maloko o ke K

ua hoohana pili ma

no ka po@o o ka

laahia ana, a i hook

loa ia hoi e Ioane

mahope mai o ka K

oha ana ina Karistia

pili aku la i ke a

olu o ko lakou noo

kakaia, he hooluu ana

            Ua hoike ae o M

na poe hoike oi po@

ola ana, a i make

hooholo lakou o ka

a me ka hoopoho

ka unuhi pololei ana

olelo Helena bapetiz

oia e lawe mai i ka

hoakaka ana i k

a'o ana a ka Bai

mea pololei loa.

 

WEHE ANA M

            E wehe ia ana           Aha

ka luakini i Laie, I H

Haku, e na Keiki Aloha

Hui Hiiwaioka ana, ke

po o ka la 4 o Aperila i

            A ke kona ia aku nei

hana, i ka wai hoooiai

mai, a e hui pu mai hoi

l@u i ke kai ka@k@a a ka

mai e na keiki k@p@a i ke

ka uluniu o Makao, a

ka Uamaakua. I @wale

ki, na lede o Laie i ka el

Me oukou e na keiki ha

bao o ka Mahi@ o K@@

keiki kupa o ka @@@ lewa

a po i ke ala o ka

@e, ka puuwai

kou hoakanaka,

aloha i ka h@@

Uku komo,  N

na noho o la

Uku komo,  N         m@@@

Na keiki m

E ha nam

@ me ka hana

bana ma ka

S. HUA

Laie, Oahu, Maraki

 

            Ma ka hein@i moana

H. Dimond a me W.G.

mea o laua e hiki

mai anei aku nei, ua ka

Kapalakiko i ka ia hoo

pa'i a pa'i keia heihei a

o laua i hlo aku nei a

kiko.