Ke Aloha Aina, Volume II, Number 14, 4 April 1896 — Page 8

Page PDF (893.29 KB)

This text was transcribed by:  Danna Lyman
This work is dedicated to:  Kamehemeha Class of 1962

KE ALOHA AINA

 

HE MOOLELO KAAO

—:NO NA:—

 

HOAHANAU ELUA.

—A I OLE KE—

 

Alahele Pohihihi

—A O NA—

 

Opuu Pua Elua.

Helu 24.

 

       No keia mau leo kupanaha a Harinosa e lohe nei i ka hauwalaa, n@ ia mea i hoopii mai ka makau a me ka hopohopo iloko ona, haalulu ae la kona kino holookoa no ka piha makau, a aole hoi e hiki iaia ke onioni ae ma o a maanei.

No laila, huli ae la oia me ka malie a nana aka la ia hope, aole ana wahi mea i ike aku ai, kai aku la oia i kona mau kapuai me ka haalulu a nee iki ake la, mamuli no o kona manao ana e lohe hou aku ana oia i kekahi mau leo, aka, aole ona wahi mea a lohe hou aku i na leo o na kanaka ana i lohe mua ai i na minute i hala mua aku.

No keia lohe  hou ole aku o na Harinosa nei i ua mau leo hauwalaau nei, ua hoi awiwi aku la oia, oia kona wa i lohe hou mai ai i ua mau leo hauwalaau i hoohio ana mai mahope o ianei.

       Aia ka hoi ke hoi la e hoi ai kela kanaka hohe wale me na leo pahenehene e noke mai apa i ka akaaka a poe na leo ahiu o ua poe kanaka nei, ole hoi kana i huli ae ai ihope e nana ai, aka, aole ana wahi mea a ike aku i kekahi wahi kanaka e ku mai ana, oia kana i puana ae ai me na manao haohao o kupanaha.

       Kahaina i Kupanaha maoli keia ma a mea au e lohe nei, o ka leo ka’u e lohe nei i ka waiaau, aka, aohe o’u ike aku i ke kino kanaka, e hiki ai la hoi ke hui kuka kamailio aku, oia kana panai aku ai no na leo ikuwa ana e lohe nei.

       E keia mau leo hanehane ikuwa au e lohe nei, owai la oukou e walaau mai nei, au hoi e ike ole aku nei i ko aukou mau helehelena.  Palua a pakolu keia ninau ana ana, akahi no oia a lohe hou aku i kekahi leo i ka pane ana mai.

       O ka leo au e lohe mai la, o ka leo no ia o na wahi i’a gula au i ike iho nei i na minute i hala aku nei, a nolaila, mai makau oe i kela mau mea au e lohe nei, a nolaila, e hoi no kou home a mai no a hele hou mai i ka la apopo e Harinosa, a pau aku la ko ia nei lohe ana i ua leo hanehane la.

       Huli hoi loa aku la keia no ko lakou home me na manao pono ole no keia mau mea ana i lohe ai ma ia kakahiaka ana i hele hoohala manawa ai, oia kana i noho iho ai e noonoo nui no ka hiki i kela mau wahi i’a gula ke kamailio, ina he oiaio kana mea i lohe ai mai kela leo mai.

       @laila i hiki aku ai no ko lakou home @ [paragraph unreadable]

 

       Aole i @ ka @@@, aia hoi, ae home [paragraph unreadable]

 

       Iloko o keia @ [1 st half of paragraph unreadable; continue end of 4 th line] a hoopulu iho la i kona mau papalina, no ia kumu, ua hoeki ae la oia i kana mai ana ku ae la oia a hoi aku la no ka rumi hookina a malaila oiai noho iho ai e hoo@ no ka hoomana ana i ke alo @@ ko laua mau kaikuahine hookama mai..

       Noho iho la oia maluna o kekahi noho a no alaila oia i hoohala iho ai i kekahi manawa me ma hoomanao ana iloko ona no ko laua mau kaikuahine hooka@, o ka mea @ i @ loa mau i kona mau noonoo oia no ko lakou noho @@ o na @ o ka @ o@ o kela kaikamahine @@@.

       O kaua mea e kuko nui loa ana i kela wa, oia no kahi e hiki ai ke hui hou he alo a he alo me kona kaikuahine hookama, a pehea ana la ia e loaa hou ai.

       Oiai no oia e noonoo ana no kana mau mea a hana ai, aia hoi, no p@ loa ia aku la oia e ka hiamoe, a @ aku la ola no ka aina pahaohao o ka moouhana?.  Aole i liuliu kana hooipo ana aku, ua halawai aku la oia me kekahi moeuhane kupanaha.

       Iaia e hooipo ana me Niolopua, ua hele auwana aku la kona uhane ma o a maanei, a hiki wale i ka lele ana ae o kona wahi uhane i ka lewa, a e ukali pu mai ana hoi mahope ona ko laua wahi ho’loha Pueo Warita.

       No keia ike ana iho o Harinora ia Warita, ua kau hoolai iho la kona wahuhane me he iwa la; pili ana o Warita ma ko ia nei aoao a lele like aku la no ke kukulu hikina me ka mama lua ole, me he makaai puahiohio la e puhi ana i kela a me keia e loaa aku ana mamua o laua.

       Ia laua no e lele ana, aia hoi, ua ike aku la ko Harinosa uhane i kekahi kumulaau ohia e ku mai ana mamua o ko laua nei wahi e lele aku nei, a aole nae he ikeia aku o kona weleu e laua nei, oia ka Harinosa i ninau aku ai ia Warita me na manao kupanaha no keia kumulaau ohia a laua e ike nei i ke ku hookahi iwaena o kekahi aina nani ana i ike mua o’e ai.

       E ko maua hoa’loha Warita, heaha ala hoi ke ano o keia mea loihi e ku mai nei, aohe ona lau, aohe hoi he lau o keia kumulaau kupanaha nui wale o ke kanu ia ana ma keia aina @ lua ole a ko’u mau maka e nana aku nei i ka waiho @ a ke gula a me ke daimana e waiho @ nei, aohe hoi he @[remainder of paragraph unreadable].

 

@[following paragraph unreadable.]

 

I ka wa a @@ [remainder of paragraph unreadable.]

 

       @ keia mau ninau a Ha@ @ kahi Pueo Warita i @ aku @@@ no ka Harinosa @ ma @.  Ae, he mea oiaio kau e @ mai nei e kue hake @aikai, eia hoi ka @ e nana like ae la.

       Nolaila, e kuu haku Harinosa, @ kala mai oe ia’u, oiai, aole like no ka@ i @ i keia wa, a akahi no au a ike i kela wahi, aka, ua lohe mai nae au a ole ka’u e hoike aku nei ia oe e like me ka’u mau @ i lohe ai ia @ Ulaula.

       O keia aina a kaua e ike nei, o ka aina keia o Diabolo, o keia kumalaau e ku mai nei, na pii aku kona mau lala a komo iloko o na aouli o ka laai, a maluna aku o keia kumulaau he aina i oi aku ka nani mamua o keia a kaua e ike nei, no lakou ka nui he @ aupuni ka nui.

       A aia hoi ma ka hapalua like o keia kumulaau ka hale daimana o Diabolo a i kona wa e hiamoe ai, oia ka wa e kani ai kona mau pukaihu, ua like ia me kekahi mau haneri pukuoiahi e kani olewalu ana i ka wa hookahi.

       Aia hoi ma ka 12 o na aupuni “Na Opuu Pua Elua,” aole keia he mau pua, aka, aia laua iloko o laila e noho ai, o ko laua ui ua like me na hua ohia ka memele o ko laua mau papalina, a hooki ae la ua wahi Pueo Warita nei i kana hahai ana aku i kona haku Harinosa e like me kana mau mea i lohe ai.

       I ka wa i hooki iho ai kahi Warita i kana mau hoike ana i@ o Harinosa ua hoomau hou aku la laua i ka laua lele ana no mua.  Aole i liuliu ka laua lele ana aku, ike aku la o Harinosa i kekahi mau haneri miliona kanaka a lele mai ana mamua o laua @ ka lako i na mea kaua like ole, o kela a me keia.

       I ka wa o Harinosa i ike aku ai i keia mau @ kanaka i ka oili ana mai malalo o ka hoopa mai na awawa mai, na huli ae la ko Harinosa uhane a lele hou mai la no hope me ka mama nui no ka hoopakele ana iaia, aka, iaia i lele mai ai, aole e hike iaia ke puka hou aku iwaho, oiai, ua nalowale ae la ko laua alahele mua i hele mai ai, a pokaka wale iho la no iloko o ua aupuni la.

       Iloko o kela wa, ke hookokoke loa mai la ua poe kanaka la @ kana wahi e lele aku nei, aole hoi ana ike hou aku i kona wahi hoa’loha Warita i ka lele ae, a komo iho la iloko ona na hoomanao ana ua make kahi Pua-o Warita i keia mau heluna kanaka e hookokoke mau mai nei mahope o kona meheu, a ua akaka hoi iaia he make ke loaa aku iaia.

       Mamuli o ka maka’u loa o koaa wahi uhane no keia mau mea ana e ike nei ma ka moeuhane, na ia mea i hoala aku me ka hikilele o ka maka’u nui o ka puiwa me ka hele o kona kino a haalulu, me he mea la i uhaiia mai e ka bipi.

       I ka wa a ua Harinosa nei i puoho ae ai mai kona hiamoe ae, ua lohe ae la oia me ke koliuliu loa i kekahi leo akaaka me he hanehane la.  I ka owa ka loa ana ae o kona mau maka, ike ae la oia i kona kaikuaana Hanora i ka akaaka.

       A oia ka Hanora i ninau mai ai ia @ [unable to read remainder of paragraph].

 

       @[unable to read paragraph].

      

       I ka wa a @@ @ i @ moeuhane a kona @, ua @oke hou ae la oia i ka aka@ me @@ ana aku i kona @ Harinosa @ kana moe.

       He kupanaha maoli oe e kuu pokii, pehea la oe i maka’u ai i kela mau mea oiaio ole o ka moe, a me he mea la no a ke hoike mai nei no hoi kou mau hiohiona i ke kulana o ke kanaka hohe wale e like me kou ano, iaa paha e loaa ana ia kaua ma keia mua aku @ mau haawina poino, alaila, aole paha e hiki ana ia oe ke ku aku a pale iho nou me ke kokua mai ia’u, a hooki ae la o Hanora i kana kamailio ana aku kona pokii.

       Aole pela e Hanora, mamuli o ko’u ike ana ua hemahema au me na mea kaua ole a hiki @ i kekahi kanaka ke pale nona iho, pela i maka’u ai ko’u uhane a puka loa i ke kino.

       No keia mau olelo ano hoohuhu a Harinosa, ua noho malie iho la o Hanora, oiai, ua ike aku la oia i ke ano huhu o kona pokii nona, ku ae la oia a puka aku la no waho o ka lanai o ko @ @.

       Iaia no e hoonanea ana mawaho o ka lanai, e huli ana hoi kona mau maka no na ponaha lani, ike aku la oia i kekahi mea keokeo i ka oili ana ae mai waena ae o na po@ lani a nalo aku la ma kekahi aoao, ike hou aku la hoi oia i kekahi wahi mea uuku e lele pololei mai ana.

 

UA HALA MA KE ALA HOI OLE MAI.

 

       Ma ka la 28 o Maraki, ua haalele mai i keia ola ana o Mawae Waipa ma kona home aloha, ma Pauwela, i ke @ paha o aona @ makahiki.  A na waiho iho ke kane, a he mau keiki, a he moopuna, a me na ohana e paiauma aku ma keia ao popilikia.

       He wahine oluolu a lokomaikai, he wahine kupaa, a aloha aina oiaio, no kona aina makuahine, a moe aku.  He wahine umauma akea i na malihini ke kipa aku i kona home, a he pulama i na mea a pau e hiki aku ana i@ @.

       Ua waiho iho la i ke kane a me na keiki a me ka ohana a pau e kamekona aku ma keia ao popilikia.

                                                                         L. H. WAIPA.

Pauwela, Maraki, 28 1896.

 

       Piha a hookoke oloko e ka @ i ka po o ka Poaono nei, a @@@ ana ka puali keaka, he keaka i @@ Poakolu ae.

 

[5 th column cut off]