Ke Aloha Aina, Volume II, Number 18, 2 May 1896 — Page 5

Page PDF (851.59 KB)

This text was transcribed by:  Patricia Ravarra
This work is dedicated to:  Lily Kharrazi

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA    POAONO, MEI 2, 1896.

 

[ the left edge column was only partially visible; the lines have been typed individually, to help determine where words are missing ]

 

            @la Kanawai Aie Lahui a

@hina Waiwai oia kekahi

@anawai kupono e apono

@ lehulehu o na poe noo-

@aikai a pau.

            @u no me ka haahaa,

William C. Achi.

[Hon]olulu, Aperila 28, 1896.

[ letters in brackets are obscured; that’s the space that is unseen in the rows above and below ]

            @e mau hoakaka akea keia

@ Ninau Aie Lahui e ka-

@ nui ia nei mai kekahi

@ na Hawaii, e maaloalo

@ei i na ipuka o na Kee-

@iwai, o na ano lahui he

@le ma Honolulu nei.

            @ hoopiliia keia wehewehe

@e na hoohana ana i maa

@oonoo o na poe ake imi

@i.

            @pili no keia mau wehe-

@ana ma ke ano hana Aha-

@ e hoohui pu ia me na

@ lawelawe kalep waiwai.

 

@ ake nei makou e ike ina

@ehe no ka ninau Aie

@  Ua hamama na ko-

@ Ke Aloha Aina no na

@ naauao.  L. H.]

 

@OMOEIA MA KA PAPA KA KANAWAI HOOPAU AIE.

            @eai kumuhana na ka Aha

@a ia o ke Aupuni i lawe

@a o ke Kuhina Waiwai

@aue!  M. Damon, iloko o

@ua o ka hoomaka ia ana

@kau Ahaolelo.

            @nui na poe kuonoono o

@ i hoike ae i ko lakou

@manao kue i keia bila,

@ kona lawe kokeia an

@ ka pokole o ka noonoo

@ ma na ukupanee, na

@omisina a me na uku

            A ua manao kekahi

@ mea pono e hoopanee

@ kekahi manawa o elua

@ki hou aku.

            @hoomau mai no nae ke

@ Waiwai i kona manao

@oia ka hooholo loa ana i

@a kanawai.  A heaha

@opena ?

            Ua noomoeia ua bila

@e Aupuni i lawe mai ai

@ papa i ka Poakahi nei,

@a 27), ma ke koho ana

@ ae e hoomoeia, a he 6

@e.

            @rula maa mau ma na

@lo o Enelani, a pela no

@ Hawaii nei iloko o ke

@e Aupuni Moi o Hawaii.

@e hoole a hoomoeia ke-

@muhana a ke Aupuni i

@ai ai ma o na Kuhina

@, ua haalele koke mai

@hina i ko lakou noho

@ no ke Aupuni, a na

@he poe hou ma ko lakou

@ka.

@ keia kumu:  Ua manao

@ haule ana o kekahi ku-

@ a ke Aupuni i lawe mai

@ o kekahi o na Hale

@ o ka Lahui, he hoike no

@ ka Aha Kuhina hilinai

@ kekahi kumuhana ano nui a lakou i lawe mai ai.  Aka, ua pili paha ia i ka poe e noho ana he ano ao kanaka, i na ike maa kalai aupuni o na aina naauao, aole paha keia mea e loaa ana ia lakou nei ?  Pehea la ?

            Ma ke Kau Ahaolelo e noho Kuhina ana o J. M. Kapena ma, ua lawe mai ko lakou Aha Kuhina he Bila Kanawai ma ka aoao o ke Aupuni, a i ka wa i koho ai ka Hale Ahaolelo na ua bila la, ua haule iho la ia me ke pahaohao nui, a ia wa no, ua haalele koke mai la ka Aha Kuhina i ko lakou mau noho me ke kali ole i hookahi minute.

            Pela anei neia poe aole no p@ha ?  Ina he ano kanaka o ke kulana naauao, ua haalele mai lakou.

 

KE KANAWAI HOOLUHI.

            Ua hoopuka ia ae nei ma ke Kuokoa o ka la 24 o Aperila, ke kanawai hooluhi i ka lahui, oia hoi ke kanawai no ke kakakauinoa ana.

            Aia a hoomaopopo iho ka lehulehu i na hana hooluhi hou i pakui wale hou ia iho maluna o na kane a me na uku hoi no na lilo o na hooko ana o keia kanawai, a pupuahulu me ka

hele uluulu ana no ka loaa o na palapala mamua, o ke nee ana mai kekahi wahi a i kekahi wahi, a i hoopaa ia iho, a hauhili, a hoopaiia, alaila, ike pone ia iho na hana hooluhi a ke kanawai.

            Ua oleloia ae, aohe pilikia o keia kanawai ke hooko pono ia, aka, pela no ke kanawai auhau mamua.  Ua lilo na poe nana i hana ke kanawai i lawehale na ke kanawai a lakou i hana ai.  Ua okoa nae ka manao i hanaia ai ke kanawai, a ua okoa loa na olelo o ke kanawai.

            Pela no auanei keia, e okoa ana ka hana a ke kanaka, a e okoa ana no na hana a ke kanawai.  He okoa ka manao akamai kanawai, a he okoa ka manao hooko pono i ka mea a ke kanawai i papa ai.

            O na poe hoopii, aia ko lakou la ake o ka hoopaiia o ke kanaka, a uku aoia i na dala he 10 paha, no ka hookaumaha wale iho no.

            O ka Lahui Hawii no ke auamo ana i na koikoi o na hana hooluhi wale.

 

He Akualapu ka Hoohui-aina, wahi a Senatoa Balauina.

            Ma ka manawa e hoopaapaa ia ana ka bila kanawai hoopau aie, ua hoopuka ae o Mr. Balauina penei:

            No ka hoohuiaina, aohe maopopo loa o ia mea ia’u.  He akualapu maoli no ia, ua alualu aku kakou iaia ina makahiki ekolu i hala aku la, a e alualu hou aku ana no kakou iaia no ekolu a eone mau makahiki hou aku, me ka hope ole aku ia mea.  He kue loa au i ke kali loihi hou ana aku no ka hoohuiaina.

 

            Nani no ka hoi ka mamao loa o keia m@ he hoohuiaina, a lakou nei hoi e olelo nei e holo ana, a he holo mai koe.  Ke hoole nei keia Senatoa.

 

HE MAKE MA’U WALE IHO NO.

            O ka noho ana akea o ka wa kahiko, ua hoohaiki loa ia mai ia e na hana kanawai wale ana iho, o ke au imi hoohana hooku@nui wale iho no.

            Ua pololei loa ka ka Lunaolelo kaulana olelo, e i ana:

            “I ka wa kanawai ole, oia no au, aka, hiki mai la ke kanawai, make iho la au.”

            Pela no kela wa i hala aku, ua hiki ina mea a pau loa ke hele me ka lanakila loa, me ka hoohaiki ole ia, aka, iloko o Augate 1 ae nei 1896, ua ku ae la he kanawai, a kaili aku la i kela kuleana lanakila i pili mau i ke kanaka mai kona hanauia ana mai.  Alaila, aole anei he mau hana imi hoapa hoolauwili a hoopilikia keia @  I kekahi poe nae ka olelo mai, aole he pilikia maluna o ka poe hooko pono.  Pela anei?

            Nawai ka hoi e hookaa aku ana na lilo no keia Oihana nui a puni ka Paeaina ?  Aole anei e kohoia ana he poe Luna lawelawe ma na wahi a pau loa !  A no hea ka lakou dala e ai ai ?  Aole anei na ka lahui no ?  Alaila, e hiki anei e pakele ka poe makemake i ka hoopono mai na uku auhau ana, no na Luna o keia Oihana Kakauinoa?  Ina o lakou ke pakele ana, alaila, aole wahi ikeia ai ia mea, koe wale no, aia he hana mana maoli.

 

KE KULANA O CUBA.

            Mamuli o na hoike o na nupepa, a ma na olelo hooholo a na Hale Ahaolelo elua o Amerika Huipuia, a ma na moolelo o na kaua ana o keia aina, ua hiki ke ikeia na manao e ku kaokao nei, kekahi me kekahi.

            Eia na hoomaopopo ana.  O Cuba he mokupuni kahiko loa keia i loaa i ka lahui (Paniolo) Sepania, he aneane 404 mau makahiki i hala.

            O na kamaaina o keia poe mokupuni i ka wa i loaa mua loa ai ia Columbus ma, he poe Inikini ahiu eleele lakou, aka, mamuli o ke kaua mau ana o na poe Paniolo i holo mau mai ua lanakila lakou, a lilo keia mokupuni i Panalaau no Sepania.

            No ka loihi o ka noho ana, ua noho huikau aku na Paniolo me na poe wahine Inikini, a na lakou mai na poe hapa, oia no na poe Mekika.  I keia wa, he poe Paniolo maoli no kekahi a he poe hapa @oi kekahi.  O ke koena aku he poe negero eleele kuapaa.

            O na poe Paniolo keokeo a hapa kekahi, o lakou na poe alii ai–aina, a noho mahele aina.  A o na poe paele, a o na poe Ilikini hoi, he poe limahana mahiai ko, mahi @ke; maia, halakahiki, alani, a me na mea waiwai e ae o ka aina.

            O na poe noho kuonoono, o lakou no ke huli nei mahope o ke Aupuni o Sepania.  O na poe aea, a poe pae wale mai i Cuba, o lakou keia e ake nei e kuokoa ae o Cuba mai ia Sepania mai.

            O keia kaua ana, mawaena no ia o Sepania a me na poe hoohaunaele o Cuba.

            O na olelo hooholo o na Hale Elua o Amerika.  E Kuokoa o Cuba.

            O ka hana hoi a Peresidena Cleveland.  E koi ana ia Sepania, oia ka mea Uwao, mawaena o Sepania a me na poe hoohaunaele o Cuba.

 

            Eia keia:––Ua kauohaia aku ke aumokukana e liuliu a e hoomakaukau no ka holo, a ua kohoia, e holo ana i Cuba ka lakou huakai.

            Ina e ae o Sepania, ua ko ia manao ana, a ina e hoole mai ana o Sepania, alaila, he kaua no ka hopena.

            Eia ka Ahaolelo Lahui ke hopohopo nei i keia mau hana pupuahulu a Peresidena Cleveland me ka ui ole mai i ka Ahaolelo Nui.

 

Kupaianaha L@a.

            Na ke Senate a me ke Congress i onou pupuahulu aku ia Cleveland e ike koke aku ia Cuba, eia nae, ke hopohopo loa nei lakou i keia mau hana a lakou no i onou aku ai na Cleveland e hana.

            Ua ike o Cleveland i kana mea e paani nei maluna o na kaula o ke pila hookani.

            No ka mea, ina ulu mai ke kaua me Sepania a me Europa paha no keia mea, alaila, ua hemo loa a kaawale aku ka Peresidena mai na lumilumi ana no keia mau poino, a ua ili no maluna o na Senate a me na Lunamakaainana na ahewa ana.

            Pela maoli no na helehelena ke ike aku i keia mau mea e hanaia mai nei.

 

NO TRANSVAAL.

            Eia o Enelani ke kakali mai nei ia Kruger o kona hiki aku i Enelani.  Ua kauoha hou ia mai nei oia e hooko aku ia mea a ina aole, alaila, e koi mai ana o Enelani e hooholo koke ia na pilikia o na poe Uitiland, oia na poe Beritania i hanau ia malaila.  A ina pela, alaila, he

kumu @ [ the right edge column was only partially visible; the lines have been typed individually, to help determine where words are missing ]

va@, ua hoolo @

aia noho hoo@

o ia aina, alaila, @

paha ia e hook@

Jameson ma.  He @

aku no nae keia, o ke @

aku, mahope uku no ia.

 

HE PAINA HOOMANAO KA LAKOU.

            Ma @a la 3 @ nei o Mei, @ ka Poalima, o ka piha ana @ ka 1 makahiki o ko na keiki @ ka Bana Lahui Hawaii, @ wale ana aku mai na @ aloha aku ou e Hawaii, a @ aku la no na ale kueha @ o ka moana, no ka aina palahalaha o Amerika Huipuia, kahi a lakou e hana hoomanawanui mai la, i loaa kahi pono e huli hoi mai ai i ka aina makuahine a hui me na kini aloha e noho nei maanei.

            Ua manao na wahine, na kini, a me na hoaloha o ka poe e noho mai la i ka i@e@ a ka hoomanawanui, e ma@ ae i wahi papaaina hoomanao @ lakou mauka o Hana@lama, (ke pololei hoi nei lohe) ma ka hora 2 p.m. o @ la.

            Maikai no na hana a pau loa ke hela akahele mai maloko o na po@i o na hauoli maikai ana.  Nolaila, hauoli no oukou iloko o ka maluhia, me ka hoohanawanui a hoea mai ko oukou mau hoa e noho hoomanawanui mai la.  Aole anei pela @  Pela no ka pono.

 

O MRS. MARY KAMAKAUILA UA HALA.

            Mr. Lunahooponopono,

            Aloha oe:––

            E eluelu mai kou ahonui a hook@ iho ma kaili ka@wale o ka kaua Hiwahiwa, Ke Aloha Aina i kahi @lele iki o kuo mea aloha he wahine i @la aku la.

            Ma ka hora 3:45 p.m. o ka La Sabati ak@ nei Aperila 19, A. D. 1896, ma kahi noho ma Makanaina, Kalawao Molokai, ua kii mai la ka Anela o ka make a lawe aku la i ka @anu ola o Mrs. Mary Kahakauila, iloko o elua pule a me elima la o kona waiho ana i ka ma’i mawaliwali.

            Ua haalele iho oia mahope nei, he mau makua he pokii a he hoapili he kane ma keia aina malihini, he makuahine a me ekolu mau keiki mai kona puhaka ma ka aina hanau.

            O Niaulii, Kohala Akau, Hawaii kona one hanau.  He ekolu makahiki, eha malama a me umikumamaha la kona noho ana ma ka aina malihini.  Aloha wale oia!

            “Nana no i haawi mai, a Nana no lawe aku, e hoomaikai ia Oia,”

                        Me ka haahaa,

C. A. Hoomana .

Makanalua Kalawao, Aperila 24, 1896

 

            Ma ka Poakahi nei, ua @aha p@ ae kekahi puka aniani o ka hale ipu @ Cosmopolitan, mamuli o ka hook@i ia ana e ke kuoko@ @ o kekahi kanaka @na.