Ke Aloha Aina, Volume II, Number 18, 2 May 1896 — Page 6

Page PDF (869.50 KB)

This text was transcribed by:  Pohai Souza
This work is dedicated to:  Halau Hula Kamamolikolehua

KE ALOHA AINA

Na Palapala

            Aole e ili malama o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluana o a poe na lakou i kakau mai.

      Mai ka Bana Lahui Hawaii Mai.

Dayton, Ohio, Apr. 7, 1896.

 

E ka Nupepa Ke Aloha Aina,

      Aloha oe:

      Eia hou au imua ou he alo a he alo a ma ke aiai hoi o ke kalana a me ka wai hooluu o ka inika, e ike iho ai oe i na mea e pili ana i ka makou hana ma ke kulanakauhale o Dayton, Ohio, a me na mea i hanaia iloko oia kulanakauhale.

      Iloko o ka Hale Opera o Queensville, Ohio, makou i paani ai, a pau i ka hapalua o ka hora 10 o ka po o ka la 31 o Maraki.  Ianei mua no makou i ka pule mua o Feberuari i hala, a hoea hou iho la makou ianei no ka lua o ka manawa, i ka la i ha@a maluna.

      I ka pau ana o ka makou hana i kela po, ua hau aku la makou maluna o ke kaahi no ke kulanakauhale o Dayton kahi hoi au e kakau aku nei i keia leta ia oe; a na kou ahonui hoi ia e auamo hele aku ma na ipuka hale o ko kaua Lahui Aloha.  Oiai hoi na haupuupuu manao ana iloko o ko lakou mau puuwai no ka po@o o ka makou hana ma keia aina malihini.

      Pela au i manaolana mau ai e hooko aku ana no kou puuwai ahonui i ka hoike aku i na mea e pili ana i ka makou hana a me na mea a ko makou maka i ike ai, a i hanaia iloko o keia kulanakauhale.

      Ua hiki mai makou i ka hora 12 o ka po o ka la 31 o Maraki, ma keia kulanakauhale.  Oiai ko makou kaaahi e holo mai ana, a he aneane paha he umi mile mai ke kulanakauhale mai, ua ike mai la makou i ka ulawena o ke ahi i ka lewaluna.  A me he mea la ua puhia ke kulanakauhale holookoa i ke ahi.

      He mea oiaio, o ua ulawena ala a makou i ike mai ai, he ahi io no, i ho-a ia ma kela a me keia wahi like ole o ke kulanakauhale.  E lele ana na ahi kao ma kela a me keia wahi, e kaihuakai ana na kanaka me na kukui lamalama ma ko lakou mau lima ma na huina alanui i hoomakaukauia, a o na ano ahi like ole o kela a me keia ano e puokooko ana iluna o ka lewa.

      O kekahi hoi he mau bataliona okoa o na koa helewawae me ka lakou mau pu i piha i ka pauda, e kaihuakai ana me ke ki-papa like ana i ka lewa, a he kaoo okoa no hoi ko na wahine haole me ka lakou mau pu panapana i piha i ka pauda, e kiki aa i ka lewa, a he mau bele nui a liilii i hoomakaukauia ma kekahi mau huina alanui e kani-ke ana, a aia hoi iloko o ka huakai he mau kaahi liilii, e kani mau ana ko lakou mau oeoe, a pela no hoi me na mea kani like ole o kela a me keia ano e kani hanakuli ana ma na alanui, mai na poe nunui a hiki aku i na kamalii, a o kekahi poe hoi e paa ana i na kii o ka hookumuia ana o keia kulanakauhale, a he ku no i ka nani ke nana aku i keia mau mea.

      Aia iloko o ka huakai o na pualikoa Na opua Rose a ka Lahui Hawaii kahi e kaihuakai pu nei, a oiai makou e puhi nei i ka makou mau leo march i ke alanui hele, aole e hiki ia makou ke lohe pono aku i ke kani a kela a me keia ohe a ko makou mau hea, oiai hoi keia mau ano hanakuli e ono ole ai i ka pepeiao ke lohe aku, aka, oia nae ka mea i makemake loa ia, a ua lilo hoi ua hanakuli i mea ole iloko o ia wa.  No ka hoomanao ana hoi i ka piha ana o ka hookahi haneri makakahi mai ka hookumuia ana o keia kulanakauhale o Dayton, a he mea mau ka keia ano hanakuli me kela a me keia kulanakauhale i piha na makahiki i ka hookahi haneri ma Amerika nei a puni.

      Hewa i ka wai i ka ua mea he nui o na kanaka, pili ke kua me ke alo ke hele, hiki apuepue @ kekahi aoao o ke alanui me ka nui o ka h@.  Ua ahona iki paha, ina he poe kane wale no, aka, o na wahine pu no kekahi iloko o nei huina nui he mau tausani o na makaikai, e hele aku ana a e hele mai ana, a e puuluulu ana no hoi ma kahi hookahi.

      Ua hookapuia na kaa ame ka poe hololio, koe wale no na kaa hapaumi, a me na lio o ka poe i komo iloko o ka huakai lealea.

      Me ka hananui na makai e hookaawale ai na kanaka i loaa ai he kowa no ke kaa hapaumi e holo aku ai a e holo mai ai, a pela no hoi me ka laina o ka poe kaihuakai, me ka hananui na makai e hookaawale aku ai i ka lehulehu mai ka huikau pu ana iloko o ka huakai i hoomakaukauia no ia hana, he alo wale iho no ka pakele o na kanaka i na kaa hapaumi, a i haka@a no i ke kaa hapaumi a hala ma kekahi aoao, ua piha koke ae la no i na kanaka a me na wahine ma ia wahi, me he naonao la.

      Ia makou i lele mai ai mai ke kaahi mai, ua makaukau kekahi pualikoa helewawae e kali ana ia makou, malalo o ka hooponopono ana a na poe komite no ia hana.

      Ua alakai mai la makou i keia huakai nui ma kekahi mau alanui ano nui hoomakaukauia, a hiki i kekahi wahi i hanaia he Aleo o ewalu kapuai ke kiekie mai ka leo ae; a iluna o keia Aleo i pii aku ai makou a puhi i kekahi mau leo mele, imua hoi o na makaikai, mawaena hoi o ke kanaono a kanahiki paha tausani.

      Eia pu iluna o keia Aleo me makou he poe kakau nupepa kekahi, a mai luna aku o keia Aleo, e ike aku ai makou i kahi poe e hiliia ana i ka newa e na makai.  A mamua pono mai o ko makou alo ma kekahi aoao mai o ke alanui, he lalani o na hele i hanaia maluna o kekahi kaola, a ma ka aoao hoi o ka Hale Aupuni o ia kulanakauhale e hoohiwahiwa nei.

      Oiai makou e puhi ana iloko o ka huakai, aole loa au  i ike i kahi hana kuli e like me keia.  A oiai hoi ka makou kumu i haawi mai ai iaʻu i ke alakai ana i kela po.  E holo mau ana au imua a i hope o ko makou mau laina, e hai aku ana hoi i ka makou mau mele e puhi ai.

      E like me kekahi elele lawe kauoha iwaena o ke kahu kaua, pela okoa iho la no kou mea kakau i malama ai i ka hanohano o ka oihana a me ka inoa maikai o ka Lahui Hawaii i kela po.  Pela iho la makou i makaala a i ka makou hana, a hiki i ko makou pinana ana iluna o kela Aleo, iwaena o na mana alanui eha o ke kikowaena o ke kulanakauhale.

      O Ea helu ekahi keia o na kulanakauhale maikai iwaena o na kulanakauhale e ae o kona ano like.  E laa na alanui hele o na kaa a me na lio, na alanui hele-aoao, he wahi ano like iki keia wahi me kahi hapa o ke kulanakauhale o Inianapolisi, a o ka huina nui o na kanaka o keia kulanakauhale, he kanawalu tausani, ua ano like me na wahi kanaka o Hawaii holookoa.  A he holookoa na hana o kela a me keia ano ma keia kulanakauhale, a ke panee aku nei no hoi ke kukuluia ana o na kauhale i ka loa a me ka laula o ka aina, a e lilo aku ana no i kulanakauhale nui ma keia hope aku.

      He aelike ka makou i keia kulanakauhale ao elima la, e hoomaka ana i ka la 2, 3, 4, 5, 6 a me 7 o Aperila nei.  A mai a nei aku makou no na kulanakauhale o Richmond, Marion, Yallion, Mt. Yilead o ka Mokuaina o Ohio, a e hoohiki loa aku ana ka makou huakai i Kikako i ka la 11 o Aperila.  Ua loaa ka makou hana ilaila no ekolu pule me na Hoahanau o ka Puali Keaka Lio Nui hookahi o ke ao nei, oia hoi o Ringling Brothers.

      A mahope iho o ka pau ana o na pule ekolu me lakou, e maopopo loa ai ko makou wahi e noho paa ai i Kikako a oiai, he ekolu wahi e ae mawaho o keia puali keaka e makemake nei ia makou e lilo i kahi o lakou.  Owai ana la o lakou ke ahai i ka hae o ka lanakila, ke ole nae e lawe hou keia poe Keaka Lio ia makou, mahope iho o ka pau ana o kela aelike mua o ekolu pule me lakou.  O keia na mea i maopopo loa ke hiki makou i Kikako, a e lohe ana no ka Lahui i na mea e pili ana no makou ma ke kulanakauhale o Kikako.

      E kala mai iaʻu i koʻu kualehelehe loa no Kikako, a oiai hoi na mea i koe o ke kulanakauhale o Dayton ke waiho mai nei no, aole i pau pono aku nei iaʻu i ka haiia aku i kuu Lahui Aloha, a ke hoomaha hou nei au.

      Mahope iho o ka pau ana o na hana paiakuli o kela po, ua haawi aku ia makou he mau leo mele i kekahi mau halepai nupepa elua o keia kulanakauhale, a mai ka hale hope a makou i puhi ai, ua hoi aku la i ko makou hotele no ka hooluolu ana ia koena po.

      O keia ka helu ekahi o na hotele o keia wahi, a he elua dala me hapalua no ka la o ka mea hookahi o ka noho ana i keia hotele, mai ka ai ana, a ka moe ana keia uku i hoike ia ae la mauna.

      Ua ala ae la i ke kakahiaka o ka la 1 o Aperila, holoi iho la i na wahi maka no loko o ka rumi-aina, a imua hoi o na keonimana a me na lede e ai pu nei me makou, me ko makou malama loa ana i na rula o ka papaaina, imua hoi o na maka hanohano e noho ana a puni makou.

      He mea oiaio, mai ko makou loaa ana i kela haawina hoopilikia wale ma Kilivilana, a hiki iho la i keia po, akahi no a loaa ia makou he hiamoe maikai ana iloko o kekahi hotele.  Oiai ka hapanui o ko makou manawa hooluolu iluna o ko makou kaa, a iloko no hoi o na rumi o na hale keaka.  A oiai hoi ka lokomaikai o ka mea nana i hoopaa aelike me makou nana i uku i kahi hapa o na lilo o ko makou noho ana i keia hotele.

      Ua hoopaa pu ia no hoi ma keia he aelike no ka mahele hapalua like ana o na loaa oia mau la hana o @ muli no @ o kona @ makou ala, e loaa ana he @ dala iloko o keia mau la i @ la maluna.

      Mahope iho o ko makou paina ana ia kakahiaka, ua kau aku la @ ke kaa ahi no ke kulanakauhale a @ Ohio, he 20 mile mai keia kulaanakauhale aku, he aelike ka makou i ka po o ka la ekahi o Aperila ilaila, he wahi kauhale uuku no keia, a nona ka nui a na kanaka i ka ehiku tausani  a oi.

      Ua hana iho la ia po, a ho@ iho ia no iloko o na rumi o na @ la, kakahiaka ae, o ka la elua ia, kau maluna o ke kaa ahi no ka hoi hou ana mai i Dayton nei.

      Ua hoea mai la makou i ka manawa kupono o kai aina kakahiaka, pau ka paina ana, hoi kela me keia me kona lumi iho i hookaawale ia, he elua keiki a ka lumi laula o ka Bela, a he hookahi no hoi o kekahi rumi i kupono no ke kino hookahi.

      He eono Hale ke kiekie o kei Hotele; a eia makou i ka elima o na hale e noho nei iloko o na rumi like ole o kela me keia helu, me ka ai pu ana iloko o ke keena hookahi me na lede a me na keonimana waiwai o na wahi a puni o Amerika nei.  He hoike kue hoi imua o kahi poe i manaoio ina hoolaha, he lahui naaupo a pegana kakou aka, ke hoike aku nei makou maluna o ka papaaina imua o lakou, he lahui malamalama i hoomaauao maikai ia ina rula o ka ai ana, a me ka noho ana iluna o ka papaaina o ke kulana keonimana oiaio.  E pakake ana na huaolelo namu ma ko makou mau waha e namu aka aku ana hoi i ka lakou mea i makemake ai no ka paina ana.

      A ma keia wahi i aka malu iho ai kou wahi mea kakau, i koʻu lohe aku i kahi poe o makou aʻu i lohe ole ai i ka aina hanau, i ko lakou namu haole ana, a i anei iho a a me kau wahi no a makou e hana ai, e lohe aku ana au i ko lakou namu ana me kekahi poe haole a ua ano a haole maoli no ke hoolohe aku i ka lakou namu ana aku.

      Ina paha e hala ana ia makou ka makahiki hookahi i Amerika nei, a ke huli hoi aku paha i ka aina hanau, e ano pahemahema ana paha olelo Makuahine, a he namu wale no paha ka olelo ke halawai aku me na makamaka ma na huina alanui, a e noke mai ana paha ko makou ohana a me ka mokou mau wahine i ka akaaka ia makou no keia ike kupanaha o makou i ka namu haole, (ke kamailio nei au i keia no ka poe aʻu i lohe ole ai e namu i na i ka aina hanau.)

      A ia nei iho la, hikapalale n@lueki, walawalaki wai ki poha; a e ike aku ana no hoi au i ke ano o kekahi poe haole a me koʻu lohe aku no i ka la - kou namu pu mai "yes, no, is that so?"

      I ka po o ka la elua o Aperila, ua hana iho la makou iloko o ka Hale Keaka, Park Theatre.  Aole no i nui loa na poe i hele mai ia po, mamuli hoi o ke ano puanuanu oia po, aka, ua loaa no nae he huina nui o na makaikai i ka elima a eono haneri kanaka ia po hookahi.

      I keia wa aʻu e kakau aku nei ia oe, ua pau ka haule nui ana o ka hau i ka aina nei, a ua hoi mai ka malie maikai o ka aina, ua hala ka wa anu ino e Amerika nei, a ke omamaka mai no @ ulu o ka aina, ke @ ka palau ana i ka aina @ kela wahi keia wahi like ole o @ nei.

      He eha o makou po i hana ai o ka Park Theatre, a he elua po@ @ Opera.  A na na nup@ keia kulanakauhale e hoike aku ia ke ano o ka makou hana ana ia n@

      Ma ka lokomaikai o kekahi @ kamaaina kahiko o kei kulanak@ alakaiia kou me kakau e h@ i ka hale kahiko i koe e ku nei hookahi haneri makahiki, a o ka @ hoi i ku ma ia kulanakauhale iho la i ka piha ana o hookahi makahiki, i ka la 31 o Maraki a i hala.

      A me he mea la no paha e @ ana no he haneri makahiki hou a mau haneri paha, oiaia, ke k@ ana o keia hale, o ke kumu@ no, o na poo no o ke kumulaau @ maikai ike ae, a pela no hoi m@.  O ke kino holookoa no ke @ maluna o kekahi, ina paha he @ paha kapuai ka loa, oia kua @ e like no hoi me ke aki ano@ kakou ano hale o ka wa kahiko.

      O keia hoi, o na poo o kahi @ me kahi kihi o ka laau, ua p@ koluia, pela a puni a puni na @ o ka Hale, e kau ana kahi @

kekahi, he mau kui no hoi kek@ kia ia mau kua laau.

      Eia ke ku nei kekahi hale @ eono hale ke kiekie, a o keia @ e hai aku nei ia oe, ua uwai i@ ka aoao o ka muliwai, "Miami @ kahi aoao o ke alanui hele, @ kahi aoao mai hoi ke kulanui @ nei, High School.

      I ka la 6 o Aperila, i ka la @ hele aku la makou iloko o @ Katolika i ka pule, a ua puhi @ kekahi mau leo mele iloko o @ kini, oiai hoi, he Easter Sunday @.

      He lapule ano nui keia i @ a puni o Amerika nei, e na@ like ole o kela me keia hoom@ wale iho no paha ka hoom@ wina a kaua.

      I ka Poakahi ae, ua k@ makou e na kuniu o ka H@ Kiekie Katolika e noho k@ na wahi like ole o ke ao nei.

      Ua hele aku la makou ih@ ana kamilio pu me na kum@ haumana o ke ke Kula, m@ na paani mele ana, ua naue @ kou no ka papaaina i ho@ ia me ko lakou lokomaikai p@ ia makou.

      Ke hoomanao nei no p@ poe ia Brother Louis i noho @ kumakolu makahiki i ke K@ Lui, iloko no oia o keia kula @ ai he 25 makahiki o kona @ mana ana iloko o keia @ hiki i ka loaa ana iaia o k@ apeno e lilo i kumu, a oia @ makou kamaaina nana i @ makou me na kumu e ae o @ Kula.

      Ua hoi aku ia makou ia @ hana ma ka hale Hale O@  kekahi la ae, @ kaahi no ke Kulanakauhale @ wood, Ohio, a maila aku no @ hoea aku i Kikako @ Aperila.

      A e kuu ʻAloha Aina @

      (E nana ma ka aoao @