Ke Aloha Aina, Volume II, Number 21, 23 May 1896 — Page 3

Page PDF (810.03 KB)

This text was transcribed by:  Lianne Hee
This work is dedicated to:  Maxine Leinaala Porter Hee

KE ALOHA AINA

POAONO, MEI 23, 1896

@ Makahiki o KE ALOHA AINA.

     Ma keia la 20 o Mei, 1895 @ na hookumuia ana, a i ka hiki @ mai i keia la 20 o Mei A. @ 1896, ua puni he hookahi @ makahiki o ko KE ALOHA AINA @ oia ana iluna o na paemo@ ko lakou mau pono i hoopea @

     Ana @ aku i na mea e po@ ole ai ke hana aku.  Ua nui @ manao paio kue i hooilaila @ maluna ona, aka, ua pale @ me ka hopo ole no ia @ kumu kue i oleloia.

     Ua @ ke akea aku oia i na ha@ oleia na Luna Aupuni @ me ka Aupuni no hoi, a ua @ ia mai ka pololei oia @ ma o ko lakou noho @ ana.

     @ e kuhikui ai i kekahi @ ana hewa a hana pono ole pa@ mea hoole mai i ka oi@ o ka KE ALOHA AINA mea @.

     @ e hakoko ana me na nu@ haole (ma o kona unuhi @ na mea i hoolahaia), aole lakou @ pane mai no ia mau hoakaka @ ana o KE ALOHA AINA, @  kahi makahiki okoa @ keia la.

     Aole i @ iho KE ALOHA AINA, ma o ka mahuahua o ka @ mea hou o na aina e @ mai ai e unuhi no ka po@ kona poe lawe nupepa @ na mea a pau.

     Ua pakui mai oia mawaho @ aku o keia hana i kekahi @ manao hoonaauao o kekahi @ mau poe ike hohonu, i mea @ ike ai kona lahui i ka manao @ kekahi aina a lahui, i mamao @ ko lakou noho ana, hana @ a hoomalamalama ana.

     Aole oia wale no, aka, ke pa@ ola aku nei KE ALOHA AINA i @ manao mahalo a hoomaikai, @ na poe a pau loa i lawe i kona @ ino ahailono, a i uku mai i ka @akou mau kokua nona.

     He hana nui keia no ka po@ a me ka hoonaauao ana i ka @ ahui, aka, ua auamo hookahi @ kino, ae KE ALOHA AINA ia @ mea a pau loa, me ka hoomanawanui ponoi ana, no ka @ manaoio i ka pono o kona La@ Oiwi.

     E hoomaikai nui ana makou @ ke Akua no Kona haawi ana @ ia makou i ka ikaika, ke @ a me ka hoomanawanui mau.  O Kona kokua ana mai ke kumu no ia o ka laha hikiwawe ana o ka euanelio hoolaha nupepa a puni keia paeaina holookoa.

     A e like me ka olelo kahiko:  “E aloha oe i kou aina hanau a me kou Akua.”  Pela makou no ke aloha pilipaa no ko makou aina a me ko kakou Akua, a e olelo aku hoi.  Amene.

NA POE KAKAUINOA

     O ka nui o na poe o na Lahui like ole i hapala manamana lima nui ia, he 240 haole aina e he 192 poe o Hawaii nei, na kanaka a me na poe haole i hanauia ma Hawaii nei he 117 na poe pake, he 168 Iapana he 5 no wahi Pukiki, a me 5 poe e ae.  Huina he 727 ka huina nui.

NOONOO MALIE ME KE AKAHELE

     E like mau me ka makou mau olelo hoonaauao, pela e noonoo iho ai no ko kakou pono hope loa.  Ua kokoke lakou nei e lele i ka pali, a oia ia e hou hewa nei e hana ina mea e hoole loa ai i ko lakou makemake.

KE AO ANA MALUNA O KE KUMUMANAO O KE KANAKA

1.       O kela me keia uhane pakahi, he hoike ana no ia o ka Uhane hookahi, a pela e lilo ai he mahele no na mea a pau loa.  Ua maalo aku no ia mawaenakonu aku o na ike maa mau iloko o ke kino o ke kanaka a me kona wahi i puka aku ai ma ka hopena e huipu ai me ke Akua.

2.       O keia hoano hou ana o ke kino o ke kanaka, aole ia he hookahi wale no, aka e hana hou ia aku no, e lilo ana kela a me keia mea kino pakahi i kino i hana hou ia, oiai na hoomau ia ana e holo mua ana ina lahui a pau, a me na hoku hele a e hoakoakoa ana ina ike maa o kela a me keia kanaka i hiki aku ai i kona hemolele loa ana. 

3.       Oia hoi, mawaena o keia mau hana hou ia ana, mahope iho o ka hoomaemae ia ana o na hana ano nui e hoea mai ana he kau hoomaha hoohalike, a he hoohoihoi ana iloko o laila, e hoomakaukau ana oia no keia komo hou ana aku iloko o ke ola materia.

4.       O ke ano maoli o kela a me keia kino kanaka, e kaukai ana oia maluna o ke ano maoli, a me ke ano ole, o na mea i hanaia, o kela mao ola hoi, mamuli o na mea i hana ia i ka wa o ke kanaka e ola ana, a e manao ana, a o keia kanawai, he mea paa loa oia, a ua hemolele maoli no hoi.

5.       O Karma, he olelo ia e hoike mai ana ina mea elua, oia hoi, (1) ke kanawai o ka hoopono maoli, (2) a me ka mea ana hookaulike, a ana oi aku paha o ka ike a ike ole paha iloko o na mea kino a pau e kuhikuhi pono ana hoi i ke ano o ka ike akea ana o ka hauoli a me na kaumaha iloko o na mea kino a pau loa i hana ia.

6.       O ka hopena o ke kumau ana a hiki mai i ka we e hoohui pu la ai me ke Akua, he noonoo ana ia e holomua ma na anuu mai kekahi kulana a i kekahi kulana, o ka mana a me ka hoohana maoli ana, i ka mea i hooiaio maoli ia e mau loa ana iloko o ka io, a i ikeia hoi Sage, Rishees, Brothers, Masters, o ka lakou kumu i hana ia ai, oia no ka loli mau ana ina wa a pau loa, a i ka manawa e ae ia mai ai na kanawai kaapuni, alaila, o ka hoomau ana aku i ka uhane noonoo a me kona mana mawaena o na mea kino kanaka.

7.       A i ka manawa e hoohui pu ia ai me ke Akua, alaila, ua hookoia na mea e hiki mai ana, a me na ike hoomaopopo ana o na mea kino a pau loa i ikeia.

UA MAKEIA O MISS KATE FIELD

     Ua hookuu-pauia mai ka holo o ka mokuahi Malulani, a hiki mai la i Honolulu nei i ka hora 1:15 P.M. o ka auwina la o ka Poalua nei, Mei 19, me ke kamau iki no kahi hanu o Kate Field.  Ua lawe kokeia kona kino ma ka manele e na poe sela o ka mokukaua Adamu malalo o na kauoha a ke Kuhina Kuikawa Amerika Mills.  A mamua ae o ka hora 3 P.M., ua lele loa ae la kona aho, a make loa aku la oia.  Ua hoikeia ae , ua hoomaka mua keia ma’i ona ma Kailua maloko o ka Hale Hookipa o Miss Parisa, oia ka Poakolu aku nei, Mei 13.  Ua hoomaka ka eha ma kona umaunia aka, aole i manaoia e hele loa aku ana i ka nui loa.  No kona ake loa i kana hana, nolaila, ua koi oia ia Miss Paris e hele oia i Kaawaloa, a mai laila aku i Kilauea, e like me kana hoolala ana. 

     Ua hele pu aku la o Miss Paris me ia a i Kaawaloa.  Mahope o laila, pii oia i kahi o Greenwell, ilaila i nui loa aku ai keia ma’i, a malaila, kuka no ka hoopau o ka manao hele loa no Kilauea, a hooholo e hoi mai no Honolulu nei.

     Oiai oia ma Kaawaloa, e kali ana no ka hoea mai o ka mokuahi Malulani, ua pii mahuahua loa mai la ka poino.  Ua hoea mai ka Malulani i ka Poakahi me ke Dr. Adriance o ka moku holo kaapuni Coronet maluna ona.  I kona ike ana iho, ua hoopuka ae oia, he wahine ma’i loa oia.  Oiai oia maluna o ka moku, ua lilo na Dr. Adriance ka malama ana a ku wale i Honolulu nei.  Ma ka hora 9 A.M. o ka Poalua nei, ua haawi ae la ke Kapena Simerson, no ka hookuu piha ana i ka holo o ka moku i hiki i Honolulu nei mamua o kona make ana.  Ua hiki mai ka moku me Kate Field e ola ana no, a mamua ae o ka hora 3 P.M.  Ua make loa iho la oia ma kahi o Dr. McGrew.

     Ua hanauia o a i ka A.D. 1840 ma ka la 1 o Okatoba, ma St. Louis, Missouri, Amerika Huipuia, iloko o aneane 56 mau makahiki.

     He lala hoahanau ikaika loa oia i na hana hoomaemae o ka Ekalesia Moremona ma Utah.  Ua noho oia a kamaaina maloko P@akai, a ua hooikaika ma na ike o ke Aupuni Moremona.

     Ua noho lawelawe oia ma ka oihana hoolaha nupepa mamua, a mahope, ua waiho aku.  A mahope iho nei, ua komo hou oia ia hana, a ua holo mai i Hawaii nei e kakau ai i na moolelo i hoohuikauia ka oiaio a me ka oiaio ole.  Ua hoao mau oia e hana, a e hooko i ka makemake o ka poe nana i hanaino i ka Lahui Hawaii, a ua hoi hou mai i Hawaii nei kekahi o kana mau moolelo oiaio ole i kakau maoli ai.  Me na olelo hoinoino maoli i ka Lahui ponoi nona ka noho mua ana ma keia aina.  Aole makou i hui kino me ia, aole hoi i ike lihi wale aku i kopa mau helehelena, aka, o kana mea i hana mai ai no ko makou Lahui ponoi, e hoi hou aku no ia maluna ona iho.

     Ua make aku oia, e like me na poe ilihune, a na ke Akua aku e kaupaona i kana mea i hana mai ai i ko makou Lahui, ana i hoao mau ai e hookomo iloko o na manao pono ole.

UA AEA WALE AKU O IOSIA HAOLE.

     Ua ike iho makou i ko Iosia Haole mau manao wehewehe hele e a pili ole i ka Aie Miliona a laua me Kuhina Damon.

     He okoa ko Mr. Damon manao i lawe mai ai oia i ke Kanawai Hoopau Aie, a he okoa loa hoi ka Iosia Haole e kamailio nei ma kana Aie Miliona.

     Ke helu wale nei o Haole i o a i anei, me ka ike ole i ko Mr. Damon Manao.

     I ko makou hoomaopopo ana iho i ke ano o na olelo o ke kanawai, he mea ia i manao ia e hoopau aku ai i kekahi aie dala ana mamua aku nei.  Aole keia he aie i miliona dala kukulu wiliko, hale hotele, laina mokumahu, a alanui kaa mahu paha.  Aole hoi i dala kukulu halekuai no Iosia Haole.

     He mea hoopau manawa ka heluhelu ana i na olelo kua@ kuanui ano ole, a he mea hoopiha kolamu nupepa wale no.

     Ua hoopuka mua KE ALOHA AINA i kekahi ninau mamua aku nei, e koi ana ia Iosia Haole ma e hoike mai i ka haina.  Aole nae he pane ia aku.

     Ma keia ke nonoi aku nei au i KE ALOHA AINA e pale aku i na hana hoopiha nupepa manao ole a waiwai ole.

                        Owau no me ka haahaa,

                        ALBERT KEKAULIKE.

                        Honolulu, Mei 20, 1896.

NA ANOAI O KE KAHUA MAE LEPERA.

     E ka Nupepa KE ALOHA AINA,

                                              Aloha oe:

     Ma ka Poakahi, Mei 4, i haawi ia mai ai na Bila Alualu (Ration Bills) o na ma’i.

     Ma ka po hoi o ka Poaha, Mei 7, i komo aihue ia ai ka Hale o James W.K. Napapa, keikikane @iaop a Mr. Napapa e Wailau i make, e kekahi piko-pau-iole, a laweia kona pahu lole a puhi ia i ke ahi kona mau pono aahu a pau, a koe kona loke i ka ili, a lilo pume Elima Dala, aka, ua loaa no kahi mea i hoohuoiia, a i hakalia wale no i ka hiki mai o ka Lunakanawai A. Kukamana. 

     Ma ka la Sabati nei hoi, Mei 10, i ku mai ai ka mokuahi Keauhou, a maluna mai o na ka Loio Kuhina, a Peresidena o ka Papa Ola, W.O. Smith, C.A. Brown a me kekahi mau malihini e ae, aole hoi i maopopo i kou mea kakau ka lakou hana.

     Ma ka nui o na poe lawe nupepa o ke kahua ma’i lepera nei, he hiki ia’u ke olelo ae, no ka Nupepa, KE ALOHA AINA no ka oi, imua no ka pono o kou aina.  O ka’u pule, na ke Akua e malama mai ia oe.  Ua lawe au maanei no kahi wa aku.

                                                                                                W. KALIKOKALANI.

                                                                        Kalaupapa, Mei 15, 1896.

     Ma ka la 4 o keia mahina ma kekahi Mokuaina o Amerika Hupuia, ua hanau mai la kekahi wahine haole he elima keikikane, a aia lakou a pau ke ola mai nei me na ola kino maikai.

     E hoohui ia ana ma ka kerita maemae o ka mare ma ka la apopo o Miss Sarah Kaululehua me Mr. Laika, he limahapa no ka Hui o Waila Ma@.  He mea maikai ka mare no na mea a pau.

     Ma ka holo ana aku o ka mokupea haokila Dirito no Nu Ioka, ua lawe aku oia he 81,986 eke kopaa, kaumaha he 10,038,336 paona, a o ka waiwa io he $359,793, a ua lawe pu aku no hoi ka mokupea Roan@ ke no ia awa he 88,455 eke kopaa, kaumaha he 10,737,733 a o ka waiwai io he 385,577.

     Ma ka hora 9 a.m. o Mei 15, 1896, ua hanauia mai he kaikamahine puipui momona na Mr. a me Mrs. John K. Prendergast, mauka o Kapalama.  O ka elua keia o ka laua mau pua o Hawaii.  O ka makou, e ola loihi na pua a kau, i a puaneane, a e haawi hou ia mai hoi i mau keiki hou no ka Lahui Hawaii. 

     Ma ka Aha Hoomalu o Honolulu ua hoopaiia o Mr. Hayne, he $100 no na mea ino wale maloko o kana buke KA HAWAIIAN.  Ua hoohalahala loa oia i ka Aha Kiure iloko hoi o keia Kau, oia iho no kona Loio, a @ hookuuia mai la oia e na kiure 9, he 3 poe @.

     Mauka o Kapalama, ma ka auina la o ka Poaono nei, ua kii mai la na lima menemene ole o ka make a lawe aku la i ka hanu hope loa o Mrs. Amoe Uuku, iloko o ka @ 8 makahiki a oi o kona hanu ana i na ea o keia ao mauleule.  He mau mahina ae nei kona kaa ma’i ana, a hala wale aku la.  Ua haalele iho la oia mahope nei, he kane, makuahine, he mau kaikuaana a me ke kaikaina a me ka ohana e paiauma aku ana nona.  Ua kanuia aku kona kino kupapau ma ka ilina o Kawaiahao ma ka auina la Sabati nie.  Aloha wale oia.