Ke Aloha Aina, Volume II, Number 24, 13 June 1896 — Page 2
| This text was transcribed by: | Cathy Megino |
| This work is dedicated to: | Naoneala`a |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 13, 1896
KE ALOHA AINA
Hoopukaia no ka
Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.
J. NAWAHI, Lunahoopono pono a Puuku.
E. L. Like, Hope-puuku.
HONOLULU, IUNE 13, 1896.
HE LOHE LAUAHEA MAI.
Ua pau loa na Lunakanawai o ka Aha Kiekie i ka hapala i na manamanalima nui i ka inika.
He mea no i haohaoia, aka, aole no nae i pihoihoi ka lahui no ka hapalaia ana o ko lakou mau manamanalima nui, ina hoi he oiaio na mea i loheia.
Ua Pani Mai la i ka Puka.
Oia hana ana a ka poe ia lakou na palena hope loa o na ninau pili kanawai, kupono a kupono ole paha i ke Kumukanawai, he pani ana mai ia i ka puka e komo maoli aku ai ka ninau pili i keia kanawai iloko o ko lakou hooko ana mai.
Ina ua pau i ka hapalaia na lima o lakou a pau loa, alaila, aole e hiki ia lakou ke noho mai e hoolohe i ka hoopii hoohalahala no keia Kanawai Kakauinoa no kona ku ole i ke Kumukanawai.
Alaila, Pehea Aku La
E laweia ana ka hoolohe ana ia hana, imua o na poe kuokoa i kohoia mai e hoolohe i keia ninau Hiki no ia mea ke loaa ka poe kuokoa maoli a hoomaopopo i na olelo o ke Kumukanawai ma na ano a pau, a pela hoi ke ano io maoli o ke Kanawai Kakauinoa e hoohanaia nei.
Ua ike no na poe nana kukulu i keia Aupuni, eia lakou ke hele loa aku nei iwaho loa, i kahi e hoonui aku ai ina noho hoopilikia ana, aka, nana ae hoi, aole hoi e hiki ke hoole aku, o mea ia mai hoi, i ka hoao e wawahi i na hana a lakou, nolaila, ua moe na maka o na poe e lawe nei i na hana o ka aina, a ae wale aku me ke apono aku ina mea he waiwai ole ia lakou ke hana aku.
Ua hoole ko lakou naau, a o na manamanalima wale no ia e hana nei, me ka hookamani hilahila launa ole.
Aole e hiki i ka Ohiki o kahakai ke komo iloko o ke one e moe ai, ke ole e elieli kona mau manamana wawae i lua nona e noho ai, aka, ua holo wale aku no nae oia iloko o ke kai e noho ai, i ka wanaao ka kakahiakanui poniponi, no ka mea, aole he palekana o ka noho ana iloko o ka lua nona. Pela keia mau mea e hana ia nei imua o kakou.
HE KUPAIANAHA KE KUMU O KA IKE OLE.
Ua ike iho makou ma ka nupe pa Kuokoa o ka la 5 o Iune nei, e pane ana no na mea a KE ALOHA AINA i olelo ai ma ka la 2@ o Mei i hala, 1896, e pili ana i ke kue Kumukanawai o keia Kana wai Kakauinoa hou e hoohana ia nei. A ua olelo iho ka mea kakau o ke Kuokoa, aole makou i ike iki i kahi o ka manao alakai o KE ALOHA AINA i kuhikuhi ai, no ke kue Kumukanawai ana o ke Kanawai Kakauinoa Lahui.
He mea kupaianaha ka ike ole ana o ka mea kakau o ke Kuokoa i kinohi, a mahope olelo mai. “Ke lokahi @ei ko makou manao me ko KE ALOHA AINA, e puana ae, he Kanawai kue Kumukanawai io no keia.
Lauwili, a lolelua na olelo ana !
Ke olelo hou mai nei kona mea kakau: Aia ma ke Kumukanawai e ku nei, Mahele 3 a Pauku 1, ua hoikeia: “Ua hiki no nae hoi i ka Ahaolelo ke hana i Kanawai, no ka hooponopono ana, kakauinoa ana, hoomalu ana, a hoomaopopo ana i na kanaka a pau a i kekahi papa, a lahui paha, a pela aku.
Ina o keia ka ke Kuokoa kumu hoakaka, alaila, aia oia ma ka aoao e olelo mai ana, he Kanawai kupono no keia i ke Kumukanawai e like me na hoakaka ana a keia pauku maluna ae. Alaila, ua lilo he mea ole kana mau olelo mahope, e olelo ana; ua lokahi kona, mau manao me ko KE ALOHA AINA e puana ae, he Kanawai kue Kumukanawai io no keia.
Minamina makou i ka hoohuikauia o ke kumu @ paa mau ai kela mau pono i ke kanaka; oia hoi, o ke ola, ka lanakila, a keia Kumukanawai i haawi ai, e like me ka ke Akua aloha i haawi lokomaikai wale mai ai. O keia Kanawai Kakauinoa e hoohanaia nei, he Kanawai ia e kaili ana i kela mau pono a ke Kumukanawai o ka A. D. 1894 a ka Repubalika i hana ai, No ka mea, e lilo ana ke kanaka i mea hewa, a mahope aku, e hoopaahaoia ana oia e hookaa no ka uku o kela hana ka@ pono pilipaa i ke kanaka.
He mea oiaio, he hookahi wale no wahi e lilo ai kela mau pono kumu, ke ola a me ka lanakila@ oia no ka hana hewa ponoi maoli ana o ke kanaka@ nana ponoi iho i hana hewa. Aole na hai mai e hoolawehala i mea e hewa ai, aole loa.
E liia ke kanaka a laweia kona ola, ke maopopo nana ponoi i hana ia mea, me kona ike a me kona manao maoli iho.
Aole loa ma ke ao holookoa nei e lawei @ ke ola o kekahi kanaka, mamuli o na hana ahele a hoopilikia wale aku a kekahi poe i kumu e loaa ai ka poino iaia, Aole loa. A pela no hoi, aole loa e hiki ke laweia ka lanakila o ke kanaka mamuli o na hana o ia ano. Aole loa.
Na Olelo Hookamani.
Ua olelo ae ka mea kakau o ke Kuokoa.–“No makou iho, he hauoli loa makou ina e hoea mai ana ka la e kukala mai ai ka Aha Kiekie, he Kanawai kue Kumukanawai io keia ?” Pela paha. Ina pela hoi, alaila no keaha keia onou awiwi ana i na kanaka e hele e kakauinoa.
He mea hiki ole i ke kanaka ke hookauwa na na haku elua. E hookauwa aku oia na kekahi me ka haalele hoi ikela, a i ole e hoopili aku oia i kela, me ka haalele hoi i keia. Aole hoi e hiki i ke kanaka ke hookauwa na ke Akua a me ka Mamona.
KE ONI NEI KA AHAHUI EU ANELIO.
Ma ka nupepa P. C. Advertiser o keia la, (Iune 10) ua ike iho makou ina manao minamina no ke Sabati Karistiano, a ua hooholo like na mea a pau loa ma ke koho ana, e hoouna aku he noi ia Peresidena Dole e malamaia ka maluhia, a e hoopauia ke kiki pu ana i na La Sabati, oiai oia ka mana piha maluna o na mea a pau.
He olelo hooholo minamina kekahi i hooholoia e olelo ana, he mea kupono i ke Kuhina o na aina E ke ike pono me ka hoowahawaha ole i ka manao maoli o na poe kupa kahiko, a poe noho kahiko o ka aina, ma na mea e pili ana ina hana hoolealea akea ma ka La Sabati, ma o kana kauoha ana la i ka Bana e puhi akea i aha mele ma ia la.
Ke Kumu i ala mai ai na hana hewa.
Ua hole maoli ae na poe Luna Hooko o ke Aupuni Repubalika, aole o lakou manao i na mea pili hoomana, aia wale no ka lakou hana ma na mea pili Aupuui.
He mea maopopo o na Kuhina noho ai-a, a manao ole ae he Akua, e hooko ana lakou i na hana kue i ka ke Akua kauoha, a ua like wale no ia mau mea ia lakou, o ke kiki-pu i ka La Sabati, o ka heihei lio, o ka heihei kaa, o ka heihei waapa, a moku paha, a o ke kinipopo paha i ka La Sabati, a me na mea e ae
E nana aku ma Kapiolani Paka, aia na poe haole (aole na poe Hawaii) e heihei lio ana e heihei kaa ana, e heihei kaa hehiwawae ana.
Nolaila la ea, he nana wale ae no a, aole @e loaa ka lua o keia mea hana pono ole mai he haole.
Ina e olelo aku: O! Hele pela ! Heihei no ma Amerika i na La Sabati, nawai i olelo ia oukou he hewa keia hana? Na ka poe Mikanele. O! hele i ka aina o ka mikanele ma Amerika, alaila, ike oukou he heihei lio malaila.
Na Hool@wili K@a.
E like me ka lauwili ma na hana pili Aupuni, pela keia lauwili ma na hana pili i ka maluhia Sabati. Aole maluhia ina aole Sabati, oia ko makou ike. A ina he manao okoa ko kekahi, alaila, e hoao e hoopau i ke Sabati, alaila, ua Ikaboka ia keia Aupuni.
KA MANAO PANE O KA BULETINA I KA AHAHUI EUANELIO HAWAII.
Ina na lala o ka Ahahui Euanelio o Hawaii nei, e lawe mai i na hooko oiaio ana i ka maluhia o ka la Sabati, e like me ko lakou aoao hoomana mau maluna o na kanaka a pau loa, alaila, he mea pono loa ia lakou mamua ae o na mea a pau loa, ke hooko pololei loa i na mea a lakou e koi mai nei.
Hookahi mea pono e hana ai, e hoopau ka holo ana o na kaa mahu a me na kaa lio alanui hao, a me na kaa a pau loa i ka la Sabati. E hoopau ka hana ana o na poe kuke ma na hotele a me na hale ohana maoli. E pani i ka hale leta i ka la Sabati, aole loa e haawiia kekahi leta ia la. Aole pono i na keiki hana, ke hookomo i na kaa i na lio, a lio holo paha i mea hele i ka pule i ka la Sabati.
KA OLELO A KE STAR NO KA HAPALA MANAMANALIMA NUI.
Ua hoopuka ae ke Star o ka la @o aku nei o Iune, no na mea e pili ana i ka hoailona manamanalima nui ana penei:
“Eia na hoa o ka Hale Ahaolelo ke kukakuka nui nei no ka mea pili i ka hapai hoa ana e noonoo i ke Kanawai Kakauinoa no ka man@o e hoopau i ka lalani manao hoailona manamanalima nui.
He nin@u nae ma ia wahi, ma paha he hiki a hiki ole paha. Ua hiki ke hooholoia kekahi Bila Kanawai, a komo aku ia iloko o na hooko ana, alaila, hoololi hou iloko o ia Kau no. E lawelawe aku ana ka Mana Alakai, a e hoomaka aku ana i kekahi hana ana i keia Poalima (Iune 12.)
Ko Makou Manao Iho
Aole he wahi pilikia iki ma ka hoololi a@a, pakui ana paha, a hoopau loa ana paha i kekahi kanawai maoli Aole loa. Ua hoakaka maoli mai ke Kumukanawai e ku nei i ka mea hiki ole ke hanaia i ke K@u hookahi. O ua mea la oia no ka Hoololi Kumukanawai, a pakui Kumukanawai paha.
E hookomoia ka hoololi a pakui paha i kekahi Kau, alaila, ma kekahi Kau ae e noonoo ia ai kona holo a holo ole paha
Kekahi Mea i Hanaia.
Ma ke Kau o 1890 paha, ua laweia mai he Bila Kahawai e pili ana i ke Alanuihao o Oahu nei, a ua hooholia ua Bila Kanawai @a mahope @ hoikeia mai la kekahi hemah@ bila la e ka mea dala ma na @ nolaila, aole loaa mai ke da@ hana aku no ua A@ohao nei @ nei.
Nolaila, ua lawe hou ia @oi @ wa@e pakui a e hoololi hou @ kanawai mua la, a ua hooholo@ kanawai hou la ia Kau Ahole@ kahi no laua i hanaia ai @ nana i ka moolelo o @a Ahaolel@
HE MOKUAHI HOU@
Ma ka halawai ana o k@ Mokuahi o Waila Ma, i @ alua nei, Iune 9, ua hoo@ e kuai hou i mokuahi @ tona kona nui. A nolail@ hala aku la o Peresidena @ Wight a me ka Enegin@ Johnson maluna o ke Cop@ Amerika e kuai mokuahi @
He mea ma@ e li@ ka nui o ke kihapa@ kahi @ ai i na hua, pela e hoon@ ai i na moku lawe ia mau @ A e like me ka pii ana ae @ poe noho ma ka aina p@ nui ai na kaah@l@ @ ma@ o Honolulu a me n@ mok@ o waho aku, a he mea pon@ e loaa io ona moku kupono @ no na ohua ka@ iki a m@ @ ukana.
O ka makou @ kue @ ai no na mok@ ka @ o Waila Ma@ @ ka @ noho pu ia m@ hoo@ o na kanaka @ @eki @ na holoholo@ @ lahu hoi.
Ua kamai@ @ ka Papa Ola @ keia meia. U@ @ kou i kekahi ma@ @ Papa Ola m@ @ paha o lakou @ nui ia mea.
Heaha ka w@ @ ka n@ @ ana o kekahi P@ O@a @ aole ona hook@ @ mea@ @ pono ai ke ola @ @huleh@ He mea mak@ @ Pa@ Ola.
O ka ho@o ana m@ @ moku o na ka@ @ popo ke kupi@ @ e aho iki no ka @ aka, no ka poe @ maoli. Aka, @ no hoi e keia m@ @
Aia hoi, u@ @ ma@ @ na puaa h@ @ honi aku, a @ la me na oh@ @ na manu. A @ mai ka puaa a @ hapala ta mai h@ me na moa. A@ maoli me ka m@ @ iluna o ka moku @ ka aina nei. A @ mea lohe wale, a@ @ mea hakuia iho @ holo maluna o ke K@ ke@ kahi wa a ike p@ @ @oho pu o na kanaka me @ @ho lona; aole e hiki ke @e a ma@ ka oiaio o keia mea@ ka me@, @ ua lehulehu wale na poe i ike @ maoli i keia mea ino wale, e @ hoopoino ia ai ke ola o na oh@ oneki.
MEA IKE PONO.