Ke Aloha Aina, Volume II, Number 28, 11 July 1896 — Page 4

Page PDF (886.71 KB)

This text was transcribed by:  Rose Mae Reeves
This work is dedicated to:  Kelcey, Arthur, Jodi, my children

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a ke Nupepa na ka Lahiu@ Hawaii.

 

J. NAWAHI, Lunahoopono pono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

 

HONOLULU, IULAI 11, 1896.

 

UA IKE MAOPOPO LOA LAKOU.

 

O na poe a pau loa i hoaomua loa a ii kinohi e loaa ka hoohuiaina, o lakou no ia e elelo nei, aole loa e ae ia mai ana ka hoohuiaina iloko o keia kau 4 makahiki ae o ka Repubalika o Amerika. Ua ike pono loa keia poe ia mea, aole e a eia mai ana. Alaila, no keaha keia hoopunipui mau ana in a kanaka a mea, mea ae ka mea? a mea iho ka mea? Ke aha la? Ka nele a me ke kiola loa ia mai o ka lakou nei maunu ekaeka!

Ekaeka a inoino, no ka me’i iluna o ka haowale a me ka powa kona kahua i kukuluia ai.

Ike pono no keia poe, aka, like no lakou me na moo peperao hookuli a hoolono, moemoe malu no lakou ma na wahi a pau loa, a haka pono in a mea a lakou e ake ai e kinai make loa.

Aole o lakou noonoo aloha no ke kanaka, ka ohana, a me ka lahui, aka, imi aku lakou i ko lakou mau pono iho ma na ano a pau loa.

Iloko ao o ko lakou alunu ana in a hana pomaikai o ka lahui aia hoi, aole no lakou i lilo ae i poe waiwai nui ma ia hana ana. E nana in a Lunaaupuni e noho nei, a e pau nei, a e haalele nei. No keaha kekahi kumu oia mau haalele ana in a hana? Olelo mai kekahi Luna Aupuni, akolu ona mahina i hana ai, aole loaa mai kona uku! No keaha? Oleloia mai la, aohe dala e hiki ai ke ukuia kou mau mahina hana ekolu! Auwe hoi oia me ka nele, aka, o na poe koa aia ia lakou na dala auhau o kona Apana kahi i haawiia ai.

E hiki anei i kekahi mea ke @oole ma ii ka oiaio o keia hoi ke a KE ALOHA AINA? Aole loa. I ka wa e paneia mai ai makou, alaila, e wawahi aku ana makou i ka lani a me ka honua a e hooia aku i ka oiaio o keia olelo.

 

MILAHILA I NA KAIKAMAHINE

HAWAII.

 

Ua ili maluna o na Kahu o ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao a me na makua nana kela poe kaikamahine in oho ma ia kula, na hana hoomainoino a hoohenehene me ka hoohilahila maoli, e kai hele ia ana maluna o kekahi papa al@a i u@iia me na kahalahaa lole, a e olohelohe ana na poo o na kaikamahine a ka poe mea kaikamahine e kau ana me he poe wahine pake la, koe wale no hoi he mau peaki ka Jakou, a he mau hae Hawaii Liilii ka lakou nei.

 

I ko makou ike ana aku @ ninau, nohea kela poe kaikamahine opiopio e kai lewa ia nei iloho o keia huakai hoohenehene a hoomakeaka i Ua pane kokeia mai, ao ke Kula o Kawaiahao!

Auwe no hoi e l@ N@ na misionari ka keia mau hana e lawe in a kaikamahine e hoikeike e like me na poe keaka i Kupaianaha ke Kula o Kawaiahao @ Kupanaha na Kahu@ Kupanaha na makua puni wale in a hana hoohilahila i ke kulana lede o ka lakou mau kaikamahine?

Ua lohe wale ia ae na na Kahu keia mau hana, a ua hole loa kekahi mau kaikamahine, aole ae e laweia lakou e hoohilahila ia ma ke alanui me he poe wahine laikini la.

Nui ko makou mahalo aku in a kaikamahine i hole, no ka mea, ne make ana ia i ke kulana o ka lede Hawaii, a he hoohilahila ana hoi in a kumuikula a me na kahi nana i o@oonou aku e hele iloko o kela huakai hoohilahila o ka la 4 o Iulai.

Aole makou e pale ana, no ka mea, @o ka Lahui Hawaii ia poe kaikamahine, aka, e olelo aku ana makou, na na mikanele no e hoohiolo la i ka mea a lakou e ake nei.

 

MAUOLI NUI MAKOU.

 

I ko makou wa i lo@a mai ai ka lono, aia no kahu, na kumu o ke kula o Kawaiahao ke hapuku la in a kaikamahine Hawaii, no ka huakai hele alanui o ka la 4 o Iulai.  Aia hoi, ua paakiki kekahi aole oia e ae e hele. Ua hookoia kona manao, a ua noho oia me na manao lanakila aole i hooliloia kona kino lede i mea na hooheneheneia e na poe ino.

Nona makou i hauoi nui ai, a i papahi iho a ii ka hanohano o na opio lede o ka Lahui Hawaii. He makana makamae ka manao kuokoa e ulu ana iloko o ka Lahui Hawaii opiopio, e hoao ia ana e hana i kekahi mea kupono ole maoli in a Hawaii ke hana.

Heaha la ka mea lawe ole mai o ua poe haole ne ii ka lakou mau kaikamahine ponoi iho he 30 paha ka nui, alaila, hele poai ma na alanui o ke kulanakauhale? No ka apea, he hilahila loa lakou ke lawe i ka lakou ponoi aia o ka kanaka oia ke kiiia a hoohana i mea paani lealea na lakou.

Owai kanaka? He poe ili ulaula kohu Hikini lakou! Owai ka lakou mau kaikamahine? O @ he poe iliulaula no lakou. Alaila, o kii aku ia lakou a kau iluna o ke kaa papa a kauo hele aku ma na alanui o ke kulanakauhal@.

Pela iho la kakou e apa ia ai, aka, hauoli nui makou no ka mea a a a wiwo ole.

 

UA HALA AKU KA LA 40 IULAI.

 

A heaha na mea i waiho ia mai he mau pomaikai ma ka aoao o ke Aupuni Repubalika o Hawaii?

Nana aku makou, aole he wahi ikeia aku o na hiohiona o kekahi mau mea e pomaikai ai ka Lahui. Aole no.

Ina ua ike kekahi poe ia mau pono i waiho ia iho, ua hiki no ke hoike ia ae, he mea, a he mea na pomaikai i loaa mai, aka, aia mahea ia mau pomaikai? Aole loa a hiki i keia la. O ka nee mau o na popilikia imua, oia ka mea ike maopopo ia.

Ke nalo aku nein a papa hoike loaa, a lilo mahina a ke Kuhina Waiwai, aka, malia nae paha e hoea mai ana i heia la?

 

Ilaila kakou e ike pono ihoai i ka pii o na aie iluna, aole e emi ana ilalo.

E nana aku ana makou me ke akahele loa in a mea e pili ana i ke kakou aupuni;-Owai ka mea pololei, aole mea olelo mai he mea kekahi e paleia ai keia mau poino. Aole no. Aka ke hoomau aku nei makou i ko makou mau manao e pili ana in a mea i ikeia, ale he waiwai i loaa mai no ka Lahui.

 

KA HAIOLELO O KA LA 4 O IULAI.

 

 

I, ko makou hoomaopopo ana iho i ka hoomaka ana mai o ka hoiolelo, ua hele nihi mai l oia, a i ka waenakonu mai o ka haiolelo, ua kiihelei palua mai la na kapuai hele o ka mea haiolelo.

I ko makou nana ana iho, e olelo ana oia, aole o ke kulana Lanakila a Kuokoa o Amerika i keia wa, oia na pono i haawiia i na Amerika i ka 1776, a ma ka wa mai hoi in oho Peresidena mua loa ai o Wasinetona ma, a pela aku, he mea keia e alakai ana e hoohalike i ke kahua i kukuluia ai o Amerika me keia wahi Repubalika o Hawaii nei.

Ea, pela anei ka oiaio a me ka pololei maoli e like me ia a ka haiolelo o ka ia 4 o Iulai i olelo ai.

I na pela, alaila, aole he free a me ka liberty iloko o ia Kuahaua Kuokoa ana o Amerika Huipula iloko o 1776. He mea hope loa mai no la @a aole no i hooko mua ia i kenohi loa !

He like ole @ manao me ko @ meai, no ka mea @ ua wela maoli @ hana hoonoho @ ko ia mau huaolelo @ mea e papahi mau ia @

 

Ua hele nui aku na olelo no na mea pili hoonohonoho aupuni; a pomaikai, waiwai a pela aku, aku, aohe io aku,o ia mau huaolelo.

E alakai ana ka na@ in a nalo @ lele iloko o @ na, pela ke akamai olelo @ kahi poe @ alakai a ii @ wahi e ioaa ai ka poino, aku e makaala na mea a p@ loa’i na poino.

 

HE MEA KUPAIANAHA NO IA.

 

O ka hauoli ana o kekahi lahui iloko o na popilikia, he mea kupaianaha no ia.

O ka hauoli ana o kekahi kanaka iloko o na popilikio, he mea kupaianaha no ia, no ka mea, o ka hauoli, aia kona hoa e pili ai o na loaa, o na waiwai, o na pomaikai dala nui aole e pili ka hauoli me ka nele, aole hoi ka hoihoi me na poino Aole no.

Nolaila, ua ano e keia pili ana, a no ia ano e ana, ua olelo makou he mea kupaianaha maoli no ia.

E @aa ma ,ea a [ai a ole o lp la :ajio Jawaoo li;ama ,ao la 1898 inai!

Pehea ia? He nele, he hune a ua hoopilikia mau ia in a wa a pau, ma na hana, a ma na manao kanawai imi hoopilikia wale. Aka, pehea nae ka Lahui Hawaii ia wa? Oia mau no ko lakou hauoli a me ka hoomanawanui, a pela no a i keia la.

He mea keia i kupanaha loa maoli, oia ho@ o ka hauoli ana o ka lahui iloko o na popilikia he nui wale. Aole anei peia?

Ina ike kakou i kekahi keiki ua hoopuniia e na poino, e ka hune, e ka nele; aka pae, e lohe ana kakou i kana mau leo pule hoomaikai i ke Akua no Kona malama ana iaia iloko o na poino, a hauoli kona helehelena. A ina e ninau aku, alaila, pane mai oia me ka oluolu, a me ka hoomanawanui.

Aole anei nui ko kakou manao kahaha, a pahaohao no ka loaa iaia he haawina hauoli iloko o na popilikia.  Oia ko kakou manao.

Pela ke kupaianaha o ko ka Lahui Hawaii hauoli ana iloko o na popilikia.

 

AOHE HANA MA WASINETONA

 

O Wasinetona oia kahi a poho ai na K@ O@ o @ Aupuni he lehulehu wale @ he main a ka @ kiai ana i ko lakou @ p@ Aupuni iho.

O Wasinetona kahi e @ @ lawelawe no na hana na@ Aupuni a pau loa main a@ a mai, a pela hoi ko Ha@ nei.

Eia makou ke ike nei @ ke Kuhina Hatch ke hele @ la no, i kela a me keia @ aina, e ike makamaka ai a @ no hoi me kana Kakau@ Hasting, aia hoi oia ke @ la e ike i kona poe ohana @ maka ma Amerika?

Aoe he wahi hana o@ waena he oki loa, nolaila, @ @na lakou ma o a @ nei, aia a pau ka mahina @ @ ka $599, a pela no @ @o Kakauolelo, kikou iho @

Pela wale iho la no ke @ o ka lehulehu e luaiele ia a@ kaolaia no ka ole, a no ka @ na ole.

Ina i ka wa o ke A@ Moi: O! Nui loa ka ho@ unauna, pono e kahea aku @ ma ii Hawaii nei, oiai aole l@ aole mea.

Aka, i ke kaa pono @ la no nae ia lakou, aole @ olelo ae, he hooma@ dala! Pela no hoi neia @ hele a Kamika ma no Ki@ hoi mai ana ma keia @ aku me ka neoneo ma @ he mea i loaa mai. Aole @

E like me ka nele o @ huakai i Nu Kilani pela ka nele o Keia huakai @ lalau aku nei.

Pela kakou e ike nei, 2 he hana a ke Aupuni Ha@ mawaho, e hiki a ii @ Luna Aupuni ken oho paa @ ma ka hana. A he oi aku @ pono o ka haalele aku ia @ @netona ina aole hana e ha@

 

PEHEA IHO NEI KA UWEA @

ANA O HAWAII NEI?

 

O keia kekahi o na ku@ na pupuahulu awiwi launa @ mai a ka Ahaolelo o ka @ hana ai.

Ua hanaia ke Kanawai ha@ mana kukulu uwea moa@ Spaulding iloko o ka pup@ lu nui launa ole ma, iloko o@ la ua paa ke kanawai i @ kakauinoaia e Dole, e @ ana in a pono ia Spaulding @ na makahiki he 25.

Mahope koke iho no ua @ ia aku la ua Spaulding nei @ Amerika e hoomalimali a ii @ poe o ke Komite Aina e. @ hala ae nei, he aneane 8 @ na, aole i lohe hou ia mai pe@ ihu la ua uwea ne, oiai, ua h@ kouia ka Ahaolelo o Ameri@ ma Iune 11 nei.

He 5 wale no mahina i @ alaila, hoomaka mua ka we@ ana o ka laina uwea mua @ Hawai aku nei.

A oiai he hana nui loa @ aka, aole nae he mau li@ @a mai e ikeia aku uei e @ no ka liuliu hoomaka@ l@ uwea ana!