Ke Aloha Aina, Volume II, Number 29, 18 July 1896 — Page 2

Page PDF (896.27 KB)

This text was transcribed by:  Suzanne Kariya-ramos
This work is dedicated to:  Dwayne Nakila Steele

2          KE ALOHA AINA, POAONO        IULAI 1@, 1896.

 

KE – ALOHA – AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lekuleku, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

J. NAWAHI, Lunahoopono pono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

 

HONOLULU, IULAI 18, 1896.

 

KO KE ALOHA AINA KULANA.

UA HAMAMA KONA MAU KOLAMU NO NA MANAO HOONAAUAO AKU.

            Ma ke kakau manao ana ua akea kona mau kolamu no na palapala naauao a me na manao ku i ka oiaio.

            Aole i hoopunahele i kekahi aoao hoomana, aka, ua kaulike ma ka lawe ana mai i na manao a me na hoike no kela a me keia hoomana a e hookomo ia iloko o ka nupepa KE ALOHA AINA.

            O na manao hoopaapaa pili hoomana, aole o makou ae ia mau mea e hookomoia, no ka mea, he mea ia mawaena o ke kanaka a me ke Akua. Aole he kumu e hoinoino wale aku ai kekahi kanaka i kekahi.

            O na manao wehewehe o na poe naauao ma kekahi mau mea pili i ka honua nei a i ka Lani paha, ua makemakeia no lakou e hookomoia mai iloko o ko kakou mupepa i mea e hoonaauao aku ai i na hanauna hou.

            He kulana mohala mau ko ka nupepa KE ALOHA AINA. E ae ana oia i na manao alakai e a’o ai a e hoonaauao ai i ka Lahui, ma ka noho ana, a ma ka hana ana. E kue ana oia i na hana alakai hewa, a i na hana pono ole a pau loa. E hoike ana oia i na hana pono a ke Aupuni, a e hoike pu aku ana hoi i na hana pono ole e hana ia ana e ke Aupuni a e ka Lahui paha.

            E ao ana oia i kona lahui e makaala i na hana pono, a e haalele hoi i na hana hewa a pau loa e hoopoino ai i ko lakou noho ana.

            Ua wehe hamamaia keia nupepa no na manao hoalohaloha, a no na hoike manao kaumaha a me na manao haipule.

            Aole e hiki i kekahi ke alunu i kona mau kolamu nona wale iho no, aka, e lawe ana kela a me keia i kona kuleana kupono iloko o na kolamu o keia nupepa.

            O na palapala kanikau, a me na hoike manao kaumaha ana no na makamaka a me na hoaloha i hala aku, e hookaawaleia no lakou ma kahi o na kanikau.

            Pela wale no keia Nupepa i wehe akea ia ai na hana a me na pono o na mea a pau loa, aole no ka pono o ka mea hookahi.

 

KA HOAO ANA E PEPEHI.

I KA WAHAOLELO O KA LAHUI HAWAII

            O ka nupepa KE ALOHA AINA ua kukuluia oia no ka Pono, ka pomaikai a me ka holomua o ka Lahui Hawaii.

            Ua laweia mai kona inoa mailoko mai o kekahi inoa o ka Hui i kukuluia no ke aloha i ka aina, i ka manawa i pakaha ia ai ke Aupuni o ko lakou Moiwahine Liliuokalani ma ka la 17 o Ianuari 1893.

            Mahope mai o ka lanakila i lona mai i ka mea i imihala wale ia ma ka la – o Mei, 1895, ua hoomaka oia e kukulu i keia nupepa no ka hookupaa ana i na manao aloha aina o ka Lahui Hawaii. Ua hapai hookahi oia me ka hoomanawanui e hoomauia kona holomua iwaena o na home o na tausani o na Hawaii i aloha i ko lakou aina.

            Ae, ua ku ka hana, a ua laha ka nupepa, me ka hoomanawanui ana i na kaumaha a me na inea e kau mai ana.

            Alaila, heaha la ka pilikia? a heaha hoi na mea e keakea ana i ka holomua ana o keia nupepa Ahailono o ka Lahui Hawaii?

            Eia ka pilikia a me ka poino ka mea maoli hoi e pepehi maoli ana i kona ola ana.

            O na Lunanupepa kolohe i powa maoli i ka mea e loaa ai ke ola ana o ka nupepa, oia ka mea e ake maoli ana e hoopauia ka hoolaha ana a me ka hoopuka ana i ka nupepa.

            I mea e ike ai na mea a pau i ka hana kolohe e hoao ana e pepehiia ka nupepa KE ALOHA AINA, ke lawe mai nei makou i ka hana a J. B. M. Kapule o Kalawao, Molokai.

            Ma ka 1895, ua hoounaia na nupepa iaia, me ka manaoia, he mea hoopono, e kokua ana no ka pomaikai o na mea a pau loa mai Kalawao a Kalaupapa, Molokai. Ua hoonohoia oia he Luna Lawe Nupepa na makou, me ka uku i hoakakaia he hapaha no kela a me keia dala i hookaaia mai.

            Ma ka 1895 a hiki i Decemaba, he 50 ka nui o na nupepa i hoounaia, he 28 wale no o lakou i hookaa mai i na uku pepa, a he 22 poe aole i hookaa mai. Aole hoike hou mai ka Luna no na poe i koe, a pehea la?

            Ma ka hoomaka ana o ka 1896, a i Ianuari, ua kauoha mai o J. B. M. Kapule i 100 nupepa e hoouna aku, a ua hoounaia pela ka nui a ua pau loa i ka laweia, a mahope ua kauoha hou mai i 10 hou, a ua hookoia ia mea.

            I ka pau ana ae nei o na mahina 6, he 19 wale no mau wahi dala i hookaa mua ia mai no 19 poe, a mahope iho nei hoouna hou mai he $5.00 hou dala hui $24 dala. Mailoko ae o 110 poe lawe nupepa. Ua hoike mai oia ua lawe oia i kekahi mau dala he $20 ma kona uku komisina.

            Haohao loa makou i kona hoao ana e powa i ke kumu e ola ai ka nupepa: Oiai, he $24 i loaa mai, alaila, he $6 ka pololei o kona uku.

            Aole o Kapule i hoouna mai ia makou he $60.00 a he $20 kona uku komisina, ua like ia me $80.00 i ohiia, aole loa.

            He $24 wahi mea i loaa mai, eia nae, ua lawe oia he $22.50 kona uku.

            I kona kakau palapala hope ana mai nei, ua hai mai oia, aia he $7.50 ma kona lima kahi i paa ai. Ua hoopau aku makou i kona noho Lunanupepa ana, a ua kauoha aku ia ia, e hoihoi aku i na dala ia John Like, a o ka pane a John Like i loaa mai, aole he ae o Kapule e hoihoi mai ia mau dala $7.00 iaia.

            Pela makou e hoakaka aku nei imua o ke akea he kumu pepehi make kela mau hana a Kapule i ka nupepa KE ALOHA AINA. Ua lawe oia i kela mau dala nona ma ke ano kolohe loa, ua like ia me $29.50 i loaa i ka mea powa, a he $24 wale no i loaa mai ia makou mailoko ae o 110 poe lawe nupepa.

            Aole makou e koi a hoopii iaia ma ke kanawai, aka, e waiho aku ana makou na ke Akua e hoopai mai i ka mea hana kolohe, a enemi hoi no ka Lahui.

            Ua hoopaa makou i na nupepa he 110, aole hoouna hou aku ilaila, koe wale no na nupepa e ae he 40 e hoouna ia nei ia John Like.

            E like me keia hana ana, pela no ka hana a kekahi poe Luna e ae. Lawe maoli i ke dala o hai, a pau iaia, a mahope paa ia ka nupepa.

 

HOOPAU IA AKU.

            E ike auanei na poe lawe nupepa a pau loa malalo o J. B. M. Kapule o Kalawao, Molokai, ma keia, ua hoopau loa aku makou i kona noho Luna ana no ka Nupepa KE ALOHA AINA ma na ano a pau loa malalo o makou.

            O John Like, oia wale no ka Luna nupepa no Kalaupapa a me Kalawao. O na poe i aie i ka nupepa no 6 mahina i hala, e oluolu e uku ae ia John Like. O na poe makemake nupepa, e lawe ae i ka uku pepa ia John Like i oleloia maluna ae. O na poe e aie ana i ka nupepa, mai hookaa ia J. B. M. Kapule.

            Ina he makemake io ko na poe a pau loa e aloha ana i kona aina, mai hoao e pepehi i ka Nupepa KE ALOHA AINA, mamuli o na hana powa i ke ola o ka pepa a ka Lahui.

            E hoolohe i keia me ke aloha.

JOSEPH NAWAHI.

Luna hoopuka o KE ALOHA AINA.

Honolulu, Iulai 18, 1896.

 

NA MANAO MAHALO.

            Aia ko makou mau manao mahalo maluna o na poe e hoomanawanui nei i ka uku ana mai i ke ola o ka nupepa puka La a puka Pule hoi.

            He mea oiaio maoli no aia kakou a pau loa iloko o keia noho ana ilihune loa o ka aina. A no ia mea, ua hooneleia mai kakou me na hana e hooholomua ia ai ko kakou wahaolelo.

            O ke ola ana o na nupepa e ae, aia kekahi ma ke kokua mau ia e na poe o ka aoao ka makeloa, no makou iho, aole loa pela, aka, ke loaa nei na kokua ana mamuli o ko oukou kokua like ana mai.

            He paakiki kahi e loaa mai ai ke dala, a he ikaika ka hana ana i keia wa e loaa ai ia mea he dala.

            Oiai no nae ua paa ka manao aloha no ka aina, alaila, ua lilo ae la na mea a pau loa i mea ole, a loaa no kahi kenikeni e uku aku ai no ka nupepa.

            Aole wa nele e like me keia, aka, loaa no nae ka uku no ka nupepa e hoonaauao ana i na kanaka.

            Paulele na kanaka i ka nupepa, a lilo i mea nui ia lakou, e like me ka ai no ka opu o ke kanaka, pela ka manao nupepa no ka manao noonoo iloko o ke poo o ke kanaka.

            Mamuli oia mau hiohiona, ua mahalo makou i na poe e hoomau ana i kela manao aloha no ka aina a me ka lahui.

            He manao ia no luna mai no ke Akua, aole no keia ao nei. He manaoia i kukuluia maluna o ke kahua oiaio o ke aloha aina, mai keia wa aku a i ka manawa pau ole.

 

UA NUI KA PILIKIA.

            Mamuli o na houlolohi ana o kekahi poe, aole i hoouna mai i dala no ka lakou nupepa, a i ka hala ana aku he elua pule okoa, alaila, ua loaa mai na kauoha pupuahulu me ke dala pu.

            He mea kupono maoli no e loaa kela mea he wa kaokoa loa mamua o ka loaa ana mai o ke kauoha.

            I ka hoao ana e hooko aku i na kauoha, aole hiki ke loaa piha, me ka pupuahulu ole.

            E hoomaopopo ana makou e hooko ia ka rula ana o ka nupepa e pono ai. A oia ka mea nana i onou aku e hanaia na mea a pau loa me ka awiwi nui, a ina ua haule, alaila, ua loaa no ke kumu i ikeia ai ka haule ana.

            Ua makemake makou e hoonaauao aku i na mea lawe nupepa, aole e hoouna hou mai i na pooleta i uku nupepa.           

            Ua nui ka pipili o na leta me na pooleta, a he hana nui ka hoohemo hou ana. Eia nae, i ka wa e hemo ae ai, alaila, aole he mea pipili i koe ma ke kua o na pooleta, a luhi hou i ka hapala ana me ka muileye.

 

KA PELE OI LOA AKU.

            Heaha ia Pele oi loa aku@ O ke Aupuni Repubalika o @ poe pakaha. No ke aha l@ like ai me ka Pele? No @ mea, e oni mau ana ka H@ nua i ke olai o ke Ahi Pe@ iloko o ka Honua nei.

            O ka mahu e hou ana @ kela a me keia wahi o ka @ kaka o ka honua, a ina e p@ loa, alaila, ua nui ka oni@ ana, a ina e poha ae ana, alai@ ua pau ae la ka haalulu a @ ka onioni ana o ka honua.

            Pela ke Aupuni: I ka @ e oni ai na poe e paa ana@ ke aupuni, alaila, ua onioni @ aupuni, e like me ia e ulu @ nei na Aha hookolokolo k@ no kekahi poe luna i hoohuo@

            Ina i paa like ka manao @ kekahi Lahui no ka hooma@ ana i kekahi ano aupuni, ao@ loa he mea ole kona hoea a@ mai.

            O na poe i manaoioia ai @ lilo he poe kokua, e ikeia al@ no lakou ma ka aoao kue m@ Alaila, ina e ooloku ka no@ ana o na Lunakoa o ke Aupu@ ni, alaila, aole anei e oi loa a@ kona hopena poino i ka pele @

            E pahu mai ana ka pele, @ kahe mai na pohaku ahi wel@ pela no na poe Luna Aupu@ like ole o na manao, mamu@ no e hoea mai ana kona hop@ na poino loa.

 

UA HOA HOU KA WAHINE @ KA KUA.

            Ma na lono i loaa mai nei. @ ma na palapala hoi i loaa ma@ ua like pu ka hooiaio ana m@ no ka a hou o ke ahipele @ Kilauea.

            Ua pomaikai na poe haole @ hele kino aku nei e ike ia Pe@ no ka mea, ua ike hoi, a u@ loaa kahi haawina hoohoihoi @ hiki ai ke ekemu kahi waha @ hoi aku i ko lakou aina i hel@ mai ai.

            He nui na poe i @ele aku ih@ ila iloko o na la i hala ak@, aka@ aole he wahi pomaikai i loaa @ mai ia poe a pau @ mai ana @ ka hoi nele aole i ike ia Pele.

            He mea maa mau, ina ua h@ mai la oia i kahua noho ha@e @ alaila, e loihi loa ana kona no@ ana no kekahi m@ makahiki @ aka nae, i kekahi wa @ pokole no kona noho ana.

            He mau makahiki @ni k@ makou maa, mai @ w@ keiki @ mai i ke kipa ana @k@ ilaila, @ mai ka wa Hale h@le@ a hiki wale i ka wa @ kuk@ ia ai he wahi H@ hemahema loa, a @ mai @ ua, nui ka hoolo@ ma@ ana ae o na poe huakai k@ahele makaikai, a hiki @ kukului@ ana he Hale H@ makaukau loa, e like me ia e ku ne@ i keia wa. He aneane 10 @ makou huakai no Kaluaopel@ iloko o ke kau makahiki i hal@ aku. Aole poina ia makou @ Kilauea me kana mau ha@ hookalakupua.