Ke Aloha Aina, Volume II, Number 31, 1 August 1896 — Page 1

Page PDF (779.66 KB)

This text was transcribed by:  Patty Mancini
This work is dedicated to:  For Auntie Maiki

KE ALOHA AINA

 

Ke Aloha Aina.

Picture of Hilo Bay, HAWAII

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

Picture

JOSEPH NAWAHI

LUNAHOOPUKA A PUUKU.

Picture

EDWARD L. LIKE

@ PUUKU.

HOOKUMUIS I MEI 20. 1895

BUKE II.                    HONOLULU, POAONO, AUGATE 1, 1896.                     HELU 32

 

KE ALOHA AINA

 

@hoopuka mau ia aku ana mai ke @akahi a ka Poalima o na pule a @pau o kela me keia   mahina.

 

@like Pepa, he 20 keneta @ ka @. No ke kope hookahi, he 5 @keneta.

 

@ no ka pepa mai ke k@ ano o KE ALOHA AINA, a mai @ma aku o na i Luna Lawe @

 

@ ia no na Olelo Hoolaha, no Kanikau me ne Mele Inoa, me ke @aia kuike. Aole nupepa ma ka   @ pakahi e hoounaia ke ole e nookaa mua ia ka uku pepa.

 

E hoouna pololei mei i na Nuhou na Kumumanao, na Oelo Hoola na. na Kanikau a me na Mele    Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.

 

Aole loa e hoopukaia a hoolahaia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa   kapakapa ke ole e hoike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.

 

                        Ka Nupepa Puka Pule

 

KE ALOHA AINA

 

            Hookahi Makahiki.................$2.00

            Eono Mahina......................... 1.00

            Ekolu mahina........................   50

            Hookahi Mahina...................   20

 

JOSEPH NAWAHI

 

Lunahooponopono a Puuku o

 

KE ALOHA AINA

EDWARD L. LIKE

 

Hope Puuku.

 

O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoouna pololei mei i ka Lunahooponopono ma Honolulu

 

@ KEENA HANA: Aia ma ke Keena Loio o Joseph Nawahi, maluna o ka Hale Uinihapa o Mr. Damon, ma ke kihi o na Alanui Moi me Betela. ma Honolulu.

 

 

            AIA i ke awalau o Puuloa ka Lunahooponopono o ka kakou hiwahiwa KE ALOHA AINA, kahi i hoohala manawa ai i keia mau la no ka hooluolu ana i kona ola kino nawaliwali, a mamuli o na lono i loaa mai ia makou, ke pii ae la kona wahi oluolu iki ma ia wahi. I ka @anu aku la paha ina ea maikai mai ke kai mai. Na na Lani e kiai iaia, a hoihoi hou mai me kona ola kino ikaika.

 

NA PAA MARE OPIO.

 

            Ua lawe ia ae imua o Lunakanawai Apana Wilikoki, o Pohua, he keiki nona na makehiki he 16, no ka hoomahuka ana ia Malamalama, he maika mahine nona na makahiki he 12 a i kupono ole hoi ke mare i ke kane iloko oia manawa malalo o na kapawai o ko kakou aina.

            He mau pule ae nei ko laua mahuka ana mai ke alo aku o ko laua mau makua, a mare amlu iho la me ka ike ole o ko laua mau ohana pakahi, mamuli o ko laua hooia ana aku. ua piha ia laua na makahiki he 18 pakahi, ma o ke komo ana o ka wahine i ka aahu o kona makuahine, a me kekahi hoike hoi nana i hooia aku, ua kupono laua ke mareia.

            I ka noho ana o ka Aha e noonoo i na oleloike a na aoao elua, ua waiho loa ia aku ka hihia imua o ka Aha Kaapuni. a ia wa e ikeia ai ka uku hoopai no keia mau opio i mare malu iho la.

 

E NUI ANA KA! KE DALA.

 

            Ua heluhelu iho makou maloko o ka nupepa Hoku o ka auwina la Poaono nei, i na olelo a ke Kuhina S. M. Damon e loaa ana iaia he huina dala mahuahua, ma ka aie ana aku i na hona aupuni ma ka elima pa-keneta, iloko o ka manwa o unikumamalua, a i ole, o 15 mahina paha mai keia manawa aku.

            Ua hoike pu ia ae hoi, he hapa o keia mau dala no na hana hoohoihoi kuloko o ka aina, no ka oihana hoonaauao a me ka hoopae limahana iloko o umikumamalua mahina hou aku, e holopono ai kana mau mea a pau, a e hoohanaia noi i kekahi manawa.

            O ka lakou keia e hoike nei i ke akea me ke keha ana, "e loaa ana ia'u ke dala, ina @ ae ia mai na'u e hele e huli me ka nana ole ae i na keakea makona alahele o ka imi dala."

            Aole i nalowale na meheu wawae o Kuhina Waiwai, aole hoi i mamae aku na la mai ko makou hoomanao ana, kau iho la oia maluna o kekahi mokuahi a holo aku la no Kapalakiko no ke kahi hana ano nui i manaoia, he mea e hooholomua ai i na hana o ke aupuni a i kona huli hoi ana mai, aole loa pu-a ae kekahi mau olelo hoolana e pili ana no kela huakai paoa ana i Kapalakiko, a hiki iho la i ka Poaono nei.

            @ la no hoi makou e hoomanao nei no P. C. Jones, @ kekahi i au pu aku ma @ alahele hookahi, me ke keha ana ina owau ana ke holo ana i Agena huli dala no ke aupuni ma o ka hoaie ana aku malalo o na hona Hawaii. emoole @ ka Waihona Aupuni i ke dala, lawe pono na hana a pau i ke dala e hiki ai ke hoohana, a e lehulehu ana na pomaikai e komo mai ana iloko o ka aina, a pela aku.

            He mau olelo oiaio anei keia e hiki ai ia kakou ke manaoio aku, e nui hewahewa mai ana ke dala e loaa mai ana i ke Kuaina Waiwai, a i ole, i kekahi agena paha a lakou e hoomana aku ai no ka hele ana e huli dala.

            No makou iho, he kanalua loa makou i ka oiaio o keia mau oello, no ka mea, ua like no ia me ka puahiohio, ma o ka lakou mau huakai waiwai ole la i na la i hala, ka hoike nui nana makou i hookomo mai i ka manao kanalua, aohe oiaio o keia mau olelo paikano e keha ia nei i keia mau la.

            O ka oiaio maoli no, aohe e nui ana ke dala e loaa ia lakou, oiai, aohe ka hilinaiia o ka lakou mau lawelawe oihana aupuni ana, e na poe kuonoono o na aina e, a o ka lakou hana pono wale no ia, o ka hoonuinui olelo, i wahi e makahehiia mai ai, pau ae ana ka ma hina, huli ka makahiki, o ka lakou ne @ Keena Oihana hahao na lima elua i ka uku mahina hookomo na eke loloa i ka uku makahiki. Oia ka lakou hana ike, aohe mawaho ae.

 

KA WAHINE HOOKALAKUPUA

O KA AAHU ELEELE.

 

            Ua lilo i mea wawa nuiia na olelo a ka nupepa Advertiser o ka Poakahi nei e pili ana no ka uhaiaholo ana mai o ka mea kakau o ua nupepa la, mahope o na meheu o ua wahine la, mahope o na meheu o ua wahine hookalakupua la o ka po.

            Ua hoike ia ae he wahine haole maoli no keia, a mai Kaleponi mai i holo mai ai, no ka huli ana i kekahi haole kane ana i manao nui, aka, ua ano kanalua no makou i ka oiaio o keia moolelo, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke lawe mai nei makou i ka moolelo o keia wahine maalo o ke aumoe a panee aku la imua o oukou:

            Ua hoopihoihoi ia ke kulanakauhale i ke aumoe ma o ka ike ia ana o kekahi wahine me ka aahu eleele i uhiia ka helehelena me kekahi uhimaka eleele manoanoa, e naue ae ana ma na alanui mehameha a ma na ilina kupapau o ke kulanakauhale nei

            I kekahi po o ka pule @hala aku nei ua ike ia aku la ua wahine kupahaha la e ku ana ma ka puka pa e komo aku ai noho o ka ilina o Maemae.

            Ua loaa hou aku oia i ka mea kakau o ka nupepa Advertiser i ka hora 2 o ka wanaao e ku ana ma ka uwapo o Waikahalulu. A ma ka wanano o ka Poalima nei, mawaena o ka hora 2 2 me 3, ua loaa hou iho la no i ua mea kakau la ua wahine nei e ku ana ma ke alanui Moikokoke i ke alanui Kikeke. Ua kahikoia oia me ha @hu eleele, a o kona mau helehelna maka @ uhi ia me kekahi unimaka eleele. Ua haawi ia aku ka hauole o aloha iaia, aole nae he huaolelo i puka mai, mai kona mau lehelehe mai, aka mahope iho oia manawa, ua kaalo ae la oia mamua, a ku iho la me ka nana ana mai ihope

            Ma ka la Sabati nei, ua halawai hou iho la ma Alanui Papu a me Beritania, a he elua hora mahope oia manawa, ua kamoe mai la oia no ke Kaona nei e iho ana no ke Alanui Moi.

            Mai ke Alanui Moi aku a ka Punahou a me Beritania, a mai Punahou aku no Nuuanu, me ke komo hele ana ma Kamaki a me ka Emma Kuea me kona ike ole ia.

            Ua lehulehu no wahi a ka mea hookolo meheu i uhaiaholo ai a hiki i ko laua kamakamailio pu ana me ua wahine hookalakupua la o ke aumoe. Ua lilo no hoi keia wahine o ka Aahu Eleele i mea kamailio nui ia i keia mau la, elike ai no hoi me ka wahine o ka Aahu Keokeo i na la i ani aku la. Aka no makou iho, aohe o makou hilinai i ka oiaio o keia mau olelo e laulaha nei.

 

HE LONO NO KA MAKE ANA O

KOOLAU.

 

            Ma keia huli hoi ana mai nei a ka mokuahi Ke Au Hou mai Kauai mai i ke kakahiaka Lapule nei, i lohe ia mai ai kekahi lono hookaumaha, ua hala, ua nalo ma ke ala hoi ole mai o Koolau, ke aiwaiwa o na pali nihoniho o Kalalau. O ke kanaka no keia a ke Aupuni i kii iho nei me kona mau puali koa i kela mau makahiki aku nei i hala, no na palapu i ka ma'i lepera ma luna ona, a hu wale ae la no hoi na hoomanao aloha ana iloko o ko makou puuwai, no kana mau hana hookalakupua a wiwo ole hoi ia mau la. O Koolau ka mea i olelo ia, ala iaia pu kuikele Geremania kala. i h@ a hiki i kona hala wale @ aku @

            Ua make oia ma ka la @ a ua kanu ia no e kana wahine @ laua home noho ma na awawa @ pali o Kalalau. Aloha wale @

 

AOLE I LAWA.

 

            Eia o Manuel Abreu ke Pukiki i @ pehiia e Henry Espinda a me C. @man, a i koi iho nei hoi i kona poho@ malalo o kela haunaele i ulu ae mawaena o ekahi Pake halekuai a me na Pokiki me ke alanui Emma, he mai pule ae nei i hala, haawi mai la ka Ah@ i ka pono no ka mea hoopii he $25, @ lawa oleia i ka manao o ka mea hoopii, a ke ake nei oia e haawi hoi ia mai maluna ae oia huina, nolaila, ua hoohalahala loa ia aku la ka olelo hoo@ a me he mea la e waiho loa ia aku @ imua o ke kiure.

 

HE PAINA LA HANAU.

 

            Ma ke awakea o ka Poalima nei, Iulai 24, ua malama ae o Joe Fern he paina luau nui ma ko laua home noho ma Kapalama, no ka hoomanao ana i ka la hanau o kana keikikane me kane Eva, oia hoi o Keliiahonui Fern no ka piha ana iaia he hookahi makahiki o kona hanu ana i na ea oluolu o keia ola ana. A ua nui no hoi na poe i hiki aku no ka hoomanao pu ana i ka la hanau o ke kama, a ua ai hoi na poe i hiki aku a lawa a @ mea e hoohalahala ai no na mea i hoomakaukauia a hiki wale i ka uhi i na mai o na eheu o ka po.

            Ua malamaia hoi na lealea me ka maluhia a hiki wale i ka hookuuia ana o na hana me ka maluhia. A o ka makou wale no e hoomanao aenei i ka Makua ma ka Lani e hooloihi mai i ke ola o ke kama a palalauhala.

 

            Ma ke kakahiaka la Sabati nei, oiai, ka mokuahi Lehua e hookomo mai ana iloko nei o ke awa, ua lele aku la kekahi poka mai kahi a na haole e kikipu ana ma kai o Kakaako ia kakahiaka, a haule iho la iloko o ke kai ma ka aoao o ka moku, ua laki nae, aole he oia i hoopoino ia e keia poka, aka, ke hopohopo nei nae kekahi poe, e loaa aku ana he ulia poino ma keia mua aku ina e hoomau aku ana na poe e kikipu nei ma Kakaako i ka lakou kikipu ana i ka wa a na moku hookomo mai ana iloko nei o ke awa.