Ke Aloha Aina, Volume II, Number 40, 3 October 1896 — Page 3

Page PDF (879.08 KB)

This text was transcribed by:  Danna Lyman
This work is dedicated to:  Kamehameha Class of 1962

KE ALOHA AINA

 

@mai ka aoao I mai.)

 

@MAU HANERI OLA I POINO

 

Maloko a ka nupepa Kobe Herald o Sept. 11, ua hoike a@ o ka nui o ka poe i piholo @ i ka make, aole e emi ko lakou heluna i ka haneri waho ae o Tempozan, i ka @ la o onehinei, maluna o mokuahi Toku Maru, i noho ia e Kioritsu Kisen Kaisha holo ana no Osaka, me 90 @ mai Kishut mai.

@ oiai lakou malaila, ua puhi @kou e kekahi makani i ka @ ua hookuu koke lakou i heleuma, i ka wa i kokoke @ ai ma ka Helu 1 ma @ Tempozan.

Oiai ka heleuma e hookuu ia @ e hoao ana hoi e imi i ka @ no ka hoopakele ana i ka @ku ao ka hoala ana i ka mo@ @, oia e waiho aoao ana, @ he mea ole ia mau mea a @oiai ke au o ka moana e @ ana ina mea a pau e @ aku ana ma kona alahele, oia no ka wa o ka moku i ka@ aku ai, a iho aku la i ka honu lipolipo o ka moana.

Maluna aku o ke 60 mau @lua i piholo pu me ka moku, @he 7 ohua i pakele maluna o @ waapa mokuahi, no ka makai kiai ana i na wai ma ia wahi.

He 38 o na luina moku, i @omo  pu iloko o ka huina i po@ @ o keia poholo ana o @ @.

Ua pahola ae ka ma’i Kore@ ma kekahi mau mahele o @ anakauhale o Shanghai, @, a o na haole a me na ap@ ua papa loa ia, i ole @ pu me ka poe i loaa ka ma’i.

 

@A AUMOKAUA O GEREMANIA.

 

Berelina, Sept. 19:  Aole loa he manawa i ikeia mai kinohi mai, a hiki iho la i keia kupu@ ka ike ia ana o ka ulu mahuahua mau ana o ko Geremania mau aumokukaua ma ke kai kapu o ka Baletika, e nee ana mai ka Akau a ka Hema, me ka makaukau e hoohana i na anoano liilii o ka make iloko o ka waha o ka lakou mau ilio @ aumoana, i ka wa e hoae ia mai ai lakou e hoohana e ka @ kue mai ana ia lakou i k@holo ana ma ia kai ka @.

 

@ IAPANA AHA KUHINA.

 

Yokohama, Sept. 18.  O ka@ Matsukata, ka mea i hoo@ @ Kuhina Nui ma ko Marquis Ito wahi, i waiho aku @na ma ka la 28 o Augate @ kokua ia hoi e K@ @hoa Kuhina ina ko @ @na aku i ko lakou mau h@ i kekahi la ae.

O ka Aha Kuhina hou a ke Kauai i wae ai, oiai eia e paa ana ma ke poo o ka Aha Kuhina oiai oia e noho ana i Kuhina Waiwai no ka Aha Kuhina i pau o Marquis Ito.

Ua hookohu ia o Viscount Takashima i Kuhina Kaua, a o Kauna Okuma i Kuhina no ko na Aina E.

 

KA HAIOLELO A. E. S. KIMOTEO.

 

Ke nana aku nei kakou maluna o keia holowaa a ke kino lepo o ke kanaka a ka Lahui i kau aku ai na maka, oia ke Kia, ka Pou-hana, ke Kuhikuhi Puuone a o ke Alakai hookahi nana i hookupaa i ka manao o ka Lahui mai o a o.

“E hoomau i ke kupaa no ke aloha i ka Aina, ke aloha i ka Moi a me ke aloha i ka lahuikanaka.”

Ke kau aku nei ko kakou hoomanao ana me ka ehaeha, a ke akoakoa mai nei hoi kakou me na aahu eleele o ke kanikau kumakena nona i keia la.

O ka kakou e na makaainana i li’a ai, o na la i hala ae nei.  E hele ana oia e imi i kona ola, a hoi mai no i Pukaua no ka Lahui, ma na mea e pili ana i ke Aupuni.  Auwe!  Ua poho ia manaolana o kakou, eia ka

“Ua hala e no ka Puu ena aia i Hilo,

Ua imi aku ia ia Papalauahi,

Loaa koke no i Makanoni,

E noho ana me ka la i Kukii—a.”

 

Mamuli o ka hala ana o Joseph Kahooluhi Nawahiokalaniopua, ua ili mai maluna o ka Lahui holookoa ke poho nui, a o ka aie kaa ole hoi.  No ka mea, oia hookahi ka ke Akua a wae ai, mailoko mai o na tausani o ka Lahui Hawaii, a kukulu ae i Kiahoomanao a i Pohaku Kumu no ke kihi o ka manao kupaa naua ole.  Aka nae la, ua hala.

Ma ka hora 2:35 o ka auina la Poakahi, Sept. 14, a maloko hoi o ke kulanakauhale o Kapalakiko, i hanu ae ai oia i kona hanu hope loa, a waiho iho i koonei mau Lahui, a hoopau ae hoi i kana hakoko ana no ka pono o ka Aina, a moe aku la me ka manaolana, aole i hoopau ke Akua i kana hana no ka pono o ka Lahui kanaka Hawaii.

E ke Alii ka Moi.  Aole e hiki ana ia’u ke hoomalielie aku i ka welina i komo aku iloko o Kou puuwai Alii, aka nae hoi.  E hoomanao iho.  Ua hooikaika ke kanaka no ka pono o ka Aina, a moe aku la iloko o ka maluhia.

E ka hoapili o ke kane, he wahine.

“Kulu no hoi ka waimaka,

Uwe ka Opua.”

 

Ke hoomanao ae i ka elua hua kai imi ola i ka aina malihini, a he keu no hoi ka mokumoku ahua o ka naau ke hoomanao ae i kana mau hoaolelo hope loa imua o kou alo, i ka pane ana aku i keia:

“E kii aku oe i peni me ona pepa, a nee mai oe a kokoke ma ka moe nei.  Ninau ae la i ka hora a me ka la, hai aku la no hoi au, mea mai la, kakau iho oe ia a paa, mea hou mai la.  E mama, mai pihoihoi oe no’u, e kamailio wale aku ana no au ia oe, penei oe e kakau iho ai i ole oe e poina.

Ina paha au e make ana ianei, e hoihoi ia no au i Hawaii.  Ma na mea a pau o kaua a me na keiki, a oe no ka mana ma ia mea, a me oe no e hooponopono ia ai na mea a pau, mai koho oe i Kahu, a i Lunahooponopono e like me ke ano mau o na mea a pau.  E honi aku i kahi pokii o kaua, a me na Lei a kaua; Aloha aku i ka ohana, na makamaka a me na hoaloha a pau.  Aloha aku i kuu Moiwahine a me ka Lahui a’u i aloha ai, a hai hope aku oe no’u.  E hoomau i ke kupaa no ke aloha i ka Aina.

E Mama e—, e hoolana i kou manao, he wahine kane make ana paha oe ke hoi aku i Hawaii.  Aka, na ke Akua no e malama ina wahine kane make a me na keiki makua ole.

E Mama, ke nana aku nei au ia oe me ka ehaeha, e kala mai oe ia’u, no ko’u lawe ana mai ia oe a ka aina malihini nei, e luhi hookahi ai oe no’u me ka hoomanawanui.  Oiai, mamuli o ko’u hoohemahema i ko’u ola ponoi iho, ke kumu o keia poino i hiki mai ai.  E like me na olelo ike a ke Kauka.  Ua hookina au i ka hana i ka wa nawaliwali o ko’u kino, a he mea paakiki ka hiki ana e hoola ia’u.  Pela io no.

I ke Alii, e nana i na wahi keiki makua ole a kona kanaka.”

E ae mai ia’u, e hoomanao wale aku no i keia.  Aole paha e poina ana ia oe ka hoomanao ae i na kaola mua loa nana i hoopaa ae i ko olua Home Ohana i kona puana ana aku i keia mau huaolelo

“Nawai e ole ke aloha,

Ua pili kaua ilaila,

Ua loku eha i ka puuwai,

Me ka ua kilihune o uka.”

 

E na keiki makua ole, e hoomanao i ko olua makua i hala aku la, ua imi oia i ka naauao a nui, a huli hoi i ka hilinaiia a makia iloko o ka puuwai o ka lahui.

Pela no hoi olua, e imi i ka naaoao a nui, a e hookomo iloko o ko olua naau i ka makau aku ia Iehova ke Akua, a e imi pu no hoi i ka hilinai ia e ka lahui.  E imi i ka naauao i makua no olua e na keiki makua ole.

E hoomanao aku au no’u iho i ko’u pili i ka mea i hala.  Ma ka malama o Okatoba o ka makahiki 1864, a hiki i ka makahiki 1867, he keiki au na ka mea nona ke kino lepo iloko o keia pahu, ma ka hoonaauao ia ana.

He makua haahaa, akahai a aloha.  He kumu naauao a pookela ma na mea a pau, a’u a me na haumana a pau ana i hoonauao ai.

Oia ka hokuhele o na Kumu i noho iloko o ke Kula Hanai o Hilo, a o ke pookela ma na mea a pau iloko o ia au.

He naauao no ko kekahi poe Kumu e ae, ma kekahi mau mea, a koe aku no nae kekahi mau mea.

He Kumu aloha ina haumana, a ua hilinai na haumana iaia, e like me ko kakou hilinai iaia i keia manawa.

E ke anaina e akoakoa mai nei.  Aia no he haawina a ke Akua e ao mai nei ia kakou i keia la, o Iosepa Kahooluhi Nawahiokalaniopuu i hala aku la, he aloha aina oiaio oia, mawaho a i ka ikoi o kona puuwai.

O ka’u hoi ia kakou e na makamaka, a i manao kakou e kapaia mai he poe aloha aina oiaio, alaila, e aloha kakou i ko Akua me ko kakou naau a pau.  He mea ole ke aloha aina, ke ole ke aloha i ke Akua me ka naau a pau.

Nolaila, o ka’u paipai hope e hooikaika kakou e lilo i poe aloha aina oiaio.

A no, i ka hoopau ana ae i keia mau olelo pokole, na ke Akua me Kona mana Kupanaha e hoomama mai i kou kaumaha e ka wahine kanemake, na keiki makua ole, a me ka lahui mai o a o.

HOI LUULUU I KE ONE O HANAKAHI

 

O ka Poakolu nei, Sepatemaba 30, 1896, ka la hope loa a ka mokupuni o Oahu i ike hope loa ai i ke kino wailua o ka Nelesona o ka Moana Pakipika, ka mea nana i lawe ae me kona mau lima ponoi me kana wahi panana holomoku, a hookele mai he elua mau waapa mau waapa me kona mau keiki hoehoe waapa mai Hilo mai, a hiki i Hana, no ke kau hope loa o kona koho balota ana i ka 1892, oiai, ka ino o ka ua e loku ana, ka makani e pa ana me ka ikaika a me na ale ahiu o ka moana e kipehi ana me he mau kuahiwi nunui la e ku ana iwaenakonu o ka moana.

Aka, o ke kanaka e like me kona ano, aole ka makau wale, aole kuemi hope, a aole no hoi i hoopunana iho na keiki a ka nohewale maluna o kona oiwi kino, hele oia imua no ka make a me ke ola, e like me Adimarala Nelesona e hoonohonoho ana i kona mau mokukaua ma kapa kahakai o Denemaka, pela no keia kanaka Hawaii puuwai kupaa i alo mai ai i ke ehuehu o na ale kawahawaha o Alenuihaha, no ka pono o ka Apana o Hilo me Puna, iloko o na la hope loa o ko Liliuonamoku noho moi ana.

Aloha no oe e Kalani a ka Lahui, ka mea i hoonele ia iho la me ke kanaka kupono ole nana e kiai ka ma@ o @ noho aupuni ana, ua pau @  maalo ana aku me ka ma@ o Wakinekona Hale, aole @ i ke ehukai o Waikiki, @@ aekai.  Ou e Kalani e h@ pu ai, me ua makaainana @.  Ou i kuni ia a paa i e aloha, me ka palapala sila o ke aloha Alii oiaio.

Ua pau, ua nalo, a ua hele loa aku la oia ma kela ao, aole oe e ike hou ana iaia, oiai, ua huna mai la oia i kona mau maka, a nalo aku la iloko o na ao hauliuli o ke aouli, no ke kaana pu ana i na hauoli ma kela ao lani mao.

Ia oe e na ale kuehu o Mamala, aole e pa hou ana kou mau huna kai me kona kino wailua; E ka ehukai o Waikiki, a me na opuu nalu o Kalehuawehe, aole e kipehi hou ana kou mau hakuikui nalu maluna o kona kino aka; E na makalae o Kawaihae a me Makapuu, ua ike mai la olua i ka milimili a olua i hii ai i na la i hala, ua hala aku la me ke aka kino wailua.

Ia oe e Kalaeokalaau, e hui pu mai ana me ka lae o Kaena ua komo pu mai a laua iloko o na manewanewa ana o ke aloha nona.  Aole hoi oia wale no, pau ae la, ua kaohi pu mai la ke kukuna o ka mokupuni o Hina, no ka hooma-u iki ana aku i na kuluwaimaka o ka ehaeha, ae, ua eha a niniu ka pua o ke koaie.

Ke kaukau mai la Lanai i ke ehu a ke kai; e ani peahi mai ana, e kipa hale aku ka malihini kaahele honua, aka, ua hoopalaimaka ia aku ia  leo kono e ka Pualena, ike ahai ala ke aloha no ka aina hanau; ia oe e ka ipukukui pio ole i ka makani Kauaula, ka Hoku@ hoi o ka Moana Pakipika, ka home hoonui ike o Lahainaluna, ua hala aku la kekahi hua maemae o kau hooikaika ana no Hilo Hanakahi, aole ma kona ano i kamaaina ia oe, aka, ma ke aka Polikua a Kane, pela hoi ia oe e ka Malu Ulu o Lele, oia home kuehu lepo ana e holoholo ai, ua pau ka hoopa ana iho o na huna kai o Uo iaia.  Aloha no!

Aloha Maalaea i ka makani kololio o Waikapu, aole oia e ike hou ana ia oe, o oe hoi e Makena i ka Ulupaina o Ulupalakua, ua hale aku o Nawahi no Hilo Hanakahi ma ke aka kino wailua; o oe hoi e na ale huhu o Alenuihaha, e @ malie kou ooloku ana, no ka mea, ua hoopau mai la oia i kona kipa ana mai i ou la, a aole oe e ike hou ana iaia ma keia hope aku.

E ka Makani Apaapaa @ Kohala, e pau ana kou i@ maeele ana i kona ili, no @ mea, ua kaalo ae la kona @

 

(E nana ma he @ 6.)