Ke Aloha Aina, Volume II, Number 44, 31 October 1896 — Page 2

Page PDF (869.88 KB)

This text was transcribed by:  John Reppun
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA POAONO, OKATOBA 31, 1896

 

KE – ALOHA – AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lelhulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

-

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono

E. A. NAWAHI.

 

Puuku o KE ALOHA AINA.

-

HONOLULU, OCT 31, 1896

-

Ka Palapala Huikala.

-

            E like me ka makou i hoike mua aku ai, eai ka Aha Kuhina a me ka aha Kukamalu o ke Aupuni Repubalika, ke noonoo nei no ka hui kala piha ana aku i ka Moiwahine, me ka hoi hoi pu aku i kona pono kivila a pau malalo o ke kanawa, a ma ka Poalima o ka pule aku la i hala, i apono ai ia mau Aha a elua i ka pono ke huikala pihaia ka Moiwahine mai kona hoopai uku dala  o $5000 a me na hoopai ae e keakea ana iaia.

            Ma ka Poalua nei, Oct. 27, ua hele aku ke Kakauolelo Nui o ko na Aina E, ma kahi noho o ka Moiwahine Liliuokalani ma Waikiki, a makana aku la i ka palapala huikala a ke Aupuni iaia, e like me ka mea i aponoia eia mau Aha mana elua o ke Aupuni.

            -

KE KOHO PERESIDENA NO KA AHAHUI

            -

            Ma ke kuahaua a ke Kakauolelo Nui o ka Ahanui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, ua kauoha ia na Ahahui Lala a pau o na mokupuni, a me ko Oahu nei, e koho iho i elua mau Elele o kela a me keia Ahahui, i kakauinoa ia e ko lakou Peresidena pakahi, no ka holo ana mai i Honolulu nei, e wae a e kaana pu ai no ke kanaka a ka lahui i manao ai, oia ke pani ma kahi o ka Peresidena Nui o ka Paeaina i hoohakahak ia mai ka la 14 mai o Sepatemaba a hiki i ka la 28 ae nei Novmaba, ka la a ke Kakauolelo i kuahaua akea ae nei, mamuli o ka mana i loaa i ke Kakauolelo e hoolaha akea aku i mua o na Ahahui a pau o ko Hawaii Paeaina.

            He hana nui keia a na Ahahui a pau e noonoo ai, a wae i poe kupono no lakou a hoouna mai i Honoluu nei, no ka wae ana i ka inoa moho a ka lahui e nana aku ai ma keia mua aku, oia ke kanaka kupono e hiki ai ke hoopiha pono i ka hakahaka o ka mea i pauoho mai i keia ola ana, me ka paulele ia e like me ka kona mua i hana ia, a nona hoi ka lahui e hoomanao nei a hiki i keia la.

            O ke koho ana i na Elele mai kela a me keia mokupuni mai, oia kekahi hana a na Aha Lala e wae ai, me ka loaa ia lakou o na apono ana, ua kupono lakou e holo mai a wae i ka mea a ka lehulehu e anoi nui ai, a oia hoi ka makou e olelo nei, o ka lokahi oia ko kakou ikaika, a oia no ka kakou e hooikaika mau ai i na wa a pau.

            No na inoa moho e holo ana ma ia kulana, na ka lahui no ia kuleana hana, a ma o ka lakou koho ana e akaka ai ka mea nana e paa ia kuleana ma keia mua aku, e like me ka makou e upu nei, he kanaka e noho ana maluna o kona kuonoonoo ponoi iho, me ka nana ole aku i ko hai mau lokomaikai, a he kanaka eleu a makaukau ma na mea a pau, a oia ka moho, ola ka lehulehu.

            -

NAWAI E UKU ANA KELA KAKAUOLELO?

-

            Ua lilo i mea kahaha na ko makou lunaikehala na hana hoonui lilo a ke aupuni i hana ai, ma o kona Aha Kuhina la, ka mea hoi a makou e makemake nei e ninau aku i ke aupuni, nawai e uku kela Kakauolelo malu a ke Kuhina o ko na Aina E i lawe pu aku la ma keia huakai holo lealea no Canada, a kipa loa ae ma na mokuaina o Amerika Huipuia, kahi a kela kanaka huli dala a lakou i  hoouna mua ai, he mau mahina ae nei i hala.

            E hoomaopopo aku makou, imua o ko makou mau makamaka heluhelu, mamuli o ko makou ike ana iho maloko o ka nupepa Avalataisa o ka Poakolu nei, ua hoike ae oia ma ka halawai ana o ka Aha Kuhina i ke kakahiaka Poalua nei, ua apono lakou e hoouna aku ia B. L. Marx, i Kakauolelo malu na ke Kuhina Kupa, o ko na Aina E, a i hala pu aku la me ua Kuhina ala i  keia la maluna o ka Miowera no ka hele ana e ike i na pilikana a me na hoaloha o ua Kuhina la e kali mai la o kona hiki aku.

            Heaha ka hana a keia Kakauolele a ka Aha Kuhina i hoouna pu aku la me ia hoa ahuai o lakou, no ka houluulu ana anei i na huina dala a laua e lu hele ai ma kela a me keia wahi a laua e kipa aku ai no na awa pae, na alanui kaa ahi, na hotele a laua e moe ai, a pela aku, oia anei ka makemake o keia Aha Kuhina i hoouna pu ia ai kekahi kanaka malihini loa maluna o ka lepo o Hawaii?

            Mai hea mai ka uku o keia Kakauolelo malu a ke Kuhina o ko  na Aina E i lawe pu aku la, aole anei ia mailoko mai o na dala hookaa auhau o ka lehulehu, i manaoia no na hana e pono ai ka aina, a e pomaikai ai hoi ka waihona dala o ka lehulehu?

            He mau hana uhauha wale no keia, e hoomanao ia, he mau mahina wale ae ei no i hala, ua haalele i ho ka Loio Kuhina i ke kulanakauhale o Honolulu nei no Nu Kilani, i ka hoi ana mai, he huahuakai kana mea i makana mai ai i ka lahui Hawaii, a no ka pau ole no o kona manao uilani, ua hooholo hou iho la no oia e haalele ia Hawaii nei, a e holo no Iapana a me Kina, me ka lawe pu ana ia Kauka Wahie, i Kauka lapaau no ua Kuhina la, a i ka hoi ana mai o laua a i elua, he hua n oni kamea a laua i hoihoi pu  mai ai, a o ke dala a ka lehulehu ka panina o ka laua huakai i makana aku ai no na Ona mokuahi a me na hotele a laua i noho ai.

            Lapuwale keia mau hana uhauha, ka mea a lakou i noke ai i ka h oino i na alii Aimoku mamua, i ka uhauha a me ka aie nui hewahewa i ka waihona o ka lehulehu, a pehia iho la hoi keia mau hoolilo e lu ia ala iluna o ka hua limukala o ka Moana Pakipika? Pehea hoi!

 

-

KIEKIE NO IA MAU OLELO

-

(Kakauia no “KE ALOHA AINA”)

 

            Na olelo hea? O keia iho no hoi la: “He kamalii i lihi launa ole aku ka naauao, a i kupono ole hoi e wehe i kona mau kamaa.” A nawai ia mau olelo ku i ka haakei, me ka hookano ino maoli? Na ka makamaka no hoi paha o ka makakila hookahi oia Ka Makaainana.

            Ae! Kuu aku iaia e olelo pela, no ka mea aole no e koiuiu loa aku ka manawa, a hoi nou mai no ia mau olelo o kona unhane e nalinali ai me he ma’i akepau la.

            He hoowahwah paha i kou opiopio ana e ka Lunahooponopono o KE ALOHA AINA, ke kumu i hapai mai ai ia mau huaolelo o ka waiakua. Ano like iho la keia me kela koa Pilisetia nunui, i hoowahawaha mai ai i kahi keiki uuku ia Davida, a hoopuka henehene ae la i kana mau olelo penei.

            “He ilio anei au i hele mai ai oe i o’u nei me ke kookoo? E haawai aku au i kou i’o ina manu o ka lewa, a me na holoholona o ke kula.” 1Samuel 17:43-44.

            O ia opio i hoowahawaha ia e ke kanaka nunui o Pilisetia nona na kapuai he umi ke kiekie, meka paa o ke poo i ka mahiole keleawe, a ua uhiia ka umauma i ka pale unahi keleawe me na wawae a me poohiwi, he uhi keleawe wale no. Nui no ka paa, e komo ole aku ai ka poka.

            Ae! paa pono ke kino mai luna a lalo, koe hoi ka Lae, malaila i komo aku ai kahi poka pohaku a kahi opio i noowahwah ia, a hina iho la ilalo a make a na kahi opio i apahu ae i  ke poo o ua kanaka nunui la, a kaawale mai ke kino ae.

            Auwe! Aloha manamana wale!! Ma na hoakaka i ike ia a i hoia ia mai e ke hoa o ka makakila, no kela makamaka naauao i lilo i Lunakamawai, ua kakoo ia me ka oiaio na hoohuoi ana a KE ALOHA AINA, malalo o kela poo.  “Wawa ia no he hale kanaka.” Aole no hai ae i hooia mai, na Ka Makaainanana no. Aiula auhea ke kohu a me ka pili o ia mau olelo hehe oolea a ke hoa, ia Lunahooponopono opio o KE ALOHA AINA?

                                                                        ALOHA AINA

 

-

HE PAHU X RAY

-

            Ma ka po o ka Poakolu nei, ua lawe ia ae la ka pahu kupanaha X Ray a Clarence Macfalani i hoea mai nei ma kela ku ana mai a ka Australia, maloko o kekahi keena kauka no ka hoao ana.

            Ua hoea ae malaila na Kauka Wayson, Wood a me kekahi mau hoaloha kakaikahi no ka makaikai ana i keia pahu kupanaha.

            I ka wa i makaukau ai o ua pahu la, ua hele aku kela a me keia pakahi e nana i na iwi o loko o kona lima, a ua ike pono hoi me ke powehiwehi ole, oiai ka  malamalama o ka X Rays e hoahuwale ana i na mea a pau.

            Ua kuka ae kekahi poe kauka no ka hoouna i pahu X Ray no ka lehulehu, a e waihoia ma ka lima o Eckart, ka Luna Nui o ka Halemai Moiwahine.

 

-

KA HEIHEI MOKU LIILII.

-

            Ma ka la 16 o Novemaba e hiki mai ana e malama hou ia ai ka  heihei molu liilii, no ka aumeume ana i ke kiaha dala a ka Moiwahine Kapiolani.

            He elua heihei e malamaia ana ma ia la, o ka heihei mua no na poe wale  no i komo ia hui, a o ke kiaha hoi a ka Moiwahine ke makana ia aku ana i ka moku i loaa ka lanakila. O ka heihei elua ua noa ia i na moku a pau, a o ka makana mua he $20, a o ka elua he $5 He $2.50 ka uku hookomo.

-

            Ua huli hoi aku ko Wailuku mau keiki kinipopo ma ma Malulani o ke kakahiaka Poalua nei.

            Eia ka Hui Kinipopo Hoku, ke makemake nei e hookuku me na Hui Kinipopo o ka Mokupuni o Hawaii, no ekolu wale no manawa e paani ai no ka inoa moho no ia hana, no ka Paeaina holookoa, a me Honolulu nei e paani ai. Pehea la ka Hui Kinipopo Holomua o Kauakanilehua o Hilo, e noho hamau anei lakou me ka pane leo ae i keia ae hookuku.

 

(THIS IS THE LAST COLUMN OF THE PAGE EDGES/SECTIONS HARD TO READ)

 

KUAHAUA KOHO PERESIDENA @@@

            Ke kaheaia aku nei na Ahahui Aloha Aina lala a puni i ka Hawaii Paeaina, e koho iho e hoouna mai i elua mau Elele me na hookohu i kakauinoaia @@ ka Peresidena oia Ahahui, @@ ke komo ana mai iloko o @@@ Aha Elele Koho Peresidena @@ Nui, no na Aha hui Aloha Aina @ a puni ko Hawaii Paeaina. @@ malamaia ana ma ke kulanaka @@ hale alii o Honolulu, mokupuni @ o Oahu, ma ka hora 10 o ke @@ kahiaka o ka la 28 o Novemaba, M. H. 1896.

                                                Ma ke kauoha

                                                            Jas. K. Kaulia,

 

Kakauolelo Nui o ka Aha@@

Aloha Aina o ko Hawaii

Paeaina.

 

-

OILI PULELO KE AHI O @ KAMAILE

-

            O ke ahi ele o Kamile haaleo @ ka mokupuni o Kauai @@ kekahi o @

hana pookela o ka laila mau keiki @@ maaina, a e like me @@ ake nui o @@ mea a pau e ikea @@@ Kama@@ mailuna mai o na puu @@ @@ @@ me kokolo ae iwaena @@@@@@ moe, a i ka wa @@@@@ iho a kaumalie, oia ka @@@@ ia e ka poe e nana @@@

            o kela puali @@@@ ana i ka lakou aha @@@ Poaono, iho he oi @@@@ nana @@@ hui ana @@@@ @@@ kulanakauhale @@@@@ i ko ke Akua hele@@@@ makua i @@@.

            E noonoo na @@@@ ono o keia kula@@@@ @@@ maikai a na keiki a @@@@@ a na opio ma ke kona @@@@ ha ana i ka hale aha@@@ o kona mau pale@@.

            Mau au’a i kahi nei @@@ i ka poli, no ka mea @@ ka mea @@@@ ohi nui no oia a @@@ @@@ mea ku i ka pono, he @@@@ no ka mea hoi, o ke @@@@ hou ia ae ai ko kakou Moiwahine @@@ ke Karaunu, @@ko kakou @@@ nui ko ke akua makemake @@@ no hooko mai i ka ka@@@ @@@@ aku iaia.

            Mawaho ae hoi o keia @@@ kakou i ko ka Aha@@@ @@@ Kamo@@@@ papa kahua hoohana @@ oia keia.

            Aloha Oe, (iloko o keia he elua m@@@ i huiia, a ka papa himeni e me @ana).

            Hawaii Kilohana @@@ no Mrs. Lahela Hoeaea a me Mrs Kaniala Oi@

            Ma ka Hale Koa @@@

            Daimana Hila o ae @@@

            Na kapapa himeni a @@ peahi @@@@ ana.

            Kupinai wawalo hanehane i ka @@@ w Waioaloha. Na Mrs. Lahela Hosea, Mrs. Apikaila, Mrs. Kamalu ame @@@ Kahale e kikoni palanahe ana.

            Ka Malulani. Eha leo @@ huihuia @@@ ka wa hookahi. Na ka papa himeni.

            Ka wai Mapunapuna. Na Mrs. Lahela Hosea a me Miss Kahale.

            Nolaila e na hoaloha o ka @@@ kipa ae i ike no oukou iho.