Ke Aloha Aina, Volume II, Number 44, 31 October 1896 — Page 6

Page PDF (880.86 KB)

This text was transcribed by:  Cathy Kaonohi
This work is dedicated to:  Godfrey Kaonohi

KE ALOHA AINA

POAONO, OCATOBA 31, 189@

 

            Ua lako no olaila me na kaa hapaumi (alahao), na uwea telepona, na kukui uwila, oiai hoi na halekula e hoopuni ana a me na mea no a pau e oluolu ai o na kamahele ka hiki ma ia wahi.

            O ka Halealii o na Moi kekahi ona hela nani, o ka loli ana o ke Aupuni e ku ala, malia ke mau nei no paha ka makamaka hou oia mea iloko o na hoomanao ana o na poe heluhelu a pau i ka wa o ka Moiwahine Liliuokalani i hoopau ia ai a kukala ia ae ai ke Aupuni Repubalika e ku ala.

            O ke Kama’liiwahine Kaiulani o Hawaii, he mea i hanau hookahi waleia mai no e ka Mea Kiekie ke Kama’liiwahine Likelike, a he kaikamahine hanauoa hoi, na ka Moi Kalakaua a me ka Moiwahine Liliuokalani, a ua piha hoi iaia na makahiki he iwakalua i keia wa.

            Ua haalele aku oia i knoa home i ka makahiki 1889 ma ia manawa @ hiki i keia wa, ua hoohalaia e ia ka hapanui o kona manawa ma na Paemoku o Beritania.  Ua loaa iaia na hoonaauao kiekie loa ana i kupono i kona kulana, malalo o na alakai, a ao ana a kana kumu Miss Sharp, ma Harrowden Hall, Northamptonshire.

            He lede opio akamai, he aapo a he noeau ma na ike a pau i ao ia iaia, he mikioi ma ke pena kii, he palanehe a he milolii ma ka hookani piano, a he hiaai nui oia i na mea kani.  He hauoli loa ola i na lealea mawaho aku e laa ka hololio.  a he ano hookau@oa oia iaia iho mai na mea pili kalaiaina.

            I ke kupulau o ka 1893, ua kipa kaahele aku ua Kama’liiwahine opio la i Amerika Huipuia, ua p@ili ia mai oia me ke ohohia nui o na poe a pau i launa pu me ia mai ia huakai ana.

            Ua hoohalaia eia kekahi mau maaawa ma Wasinetona Bosetona a me Nu loka, a ua apo a hookipaia mai oia me ka ulumahiehie o na poe Amerika a pau.

            Ua noho oia ma Farani i kela kau hooilo aku nei me kona makuakane, Mr. Cleghorn, a ua hoohala ia e laua he mahina o ka nohoana ilaila, a mai laila aku i Jersey, a aia oia ke hela ike la i na hoaloha ma Secotia, a he malihini kiekie oia na Bailie Darsie a me kana wahine, Ari@ Titaua Marama o Tahiti.

 

            O ke koho balota Peresidena o Amerika e malama ia ana i keia Poalua ae, oia ka piha ana o ke 66, o na manawa koho, mai ka hoomaka mua loa ia ana mai ia Wasinetona ma@a hiki i@ la e lilo ana no hoi ia ia la nui a hookelakela no ia aina, @ e komo pu ana no paha kekahi mau hana kipe, i wahi e haule ai kekahi mau @oho e ae.

 

HE HOALOAHALOAH

Ia Mrs. Emma aina Nawahi, a me na lei aloha a olua @, ea ohana a pau.

            Me ke aloha nui:

            Oiai: - Aole o kakou kulanakauhale e @ u loa ana maanei, a @ oluolu i ka Mea Mana Loa, ka lawe ana aku i ka ola maka@e o kau kane i alo@ nui @ ka Hon. Joseph Kahool@ Nawahiokalaniopuu ma ka hora @:35 pm, ma Kapalakiko, kahi i manaola@ia ai e loaa mai ana ka paleka@ me ka ai@ malihini, eia ka E hoi luuluu @oa i ke one o Hanaka@.

            Akahi ke aloha ua hiki mai,

            O ka makou no ia e @ nei, Auwe!

            Aloha na Lehua i Hopoe, kahi ana i puan@ ae ai,

            Lilii Lehua i H@poe,

            Ke popohe mai la i ke p@

            Oiai hoi:  - Ua @ iho maluna o makou kona mau hoa o ka aina hanau o Puna p@, ke aloha a me ka minamina nui, no ka @o@leia ana i kekahi kanaka makaukau, kupaa, a piha hoi i ke aloha no kona Ai@, kona Lahui a me kona Moi, e like me Joseph Kahooluhi Nawahiokalaniopuu ke ano.

            E, ke ku mai nei ia mau hana maikai a ke kanaka kalaiaina @o i kia hoon@ na kona ma @ makeaia@na e poina ole ai mai ka la puka ma Kumukahi a hiki i Niihau.

 

            HOOHOLOIA – Ke komo pu aku nei makou me oe, ka wahine kane make me na keiki hoooeleia i ka makua, a me ka ohana iloko o na hoomanao walohia, no @ haawina luuluu i kau iho maluna o kakou a pau, a ke nonoi nei me ka pule i ke Makua Lani e hoomama mai i kou naau i piha me ka luuluu!

            HOOHOLOIA: - E hoouna ia ke kope o keia Olelo Hooholo i ka wahine kanemake, a me ka nupepa Ke Aloha Aina.

                        O makou no me ke aloha,

            Komite:  J. N. Kamoku,  J. A. Ohia,  D. W. Puhi Jr.,  Mrs. H. S. Kaulupali,  Mrs. Mary Kamoku.

            Koae, Puna, Oct 15, 1896.

 

HOALOHAIOHA

Ia Mrs. Emma Aima Nawah@;  Me ka walohia:

            O makou o na poe Aloha Aina o Kea@e, Apana o Hana, Mokupuni o Maui, ma o ko makou mau Komite ala:

            No ka pahola ana iho ma kou hokua n@ haawe lihaliha o ke kaumaha luuluu, mamuli o ka lawe ana aku o ka Mea Kiekie Loa iloko o Kona aloha, i ka hanu ole makamae o kuu kane i aloha nui ia Hon. Joseph Kahooluhi Nawahiokalaniopuu ma ka hora @:35 p.m. o ka la 14 o Sept 1896 ma Kapalakiko.  Nolaila, ua ili iho malluna ou he ukana koikoi a me ka luuluu nui, a ua kau po iho iluna  ka lahui ka haawina o ka ehaeha a me ka paumako no ka nalohia ana oia koo o ka lahui.  A maluna hoi o na Ahahui Aloha Aina pau ka naau mokumokuahua o ka wai hia no ka nalo ana o ka leo hoolana o ko lakou Peresidena nui, a pau hoi ka ike ana i k@na m@u olelo hoolana @a ka nupepa Ke Aloha Aina   Nolaila, hooholoia:

            1.  Ke k@mo pu aku nei makou e @ pu me oe ka wahine k nemake, na keiki makua ole a me ka ohana a pau @ @ mea i make, iloko oia kauma@ hookahi.

            2.  O ka luuluu i loaa@ia ia oe a me ka ohana ua pahola iho maluna o makou.

            3.  O ka makou pule i ka Mea Kiekie Loa, e hoomama ia mai na @ ka@a o @ wahine kanemake, @ keiki makua ole, ka po@ii i hoohele @ i ka hanaumua ole a me ka ohana no a pau.

                        O makou iho no,  Komite:  J W Halemano,  J Mailou,  John Pu2o,  D W Kawahanoe,  I Kalawainui,  K S Makaena,  S K Kaaha,  C B Keohokapu,  E K Wahamana

 

OLELO HOALOHALOHA.

            Ia Mrs. Emma Aina Nawahi a me na Keiki i Hoonele ia i ka makuakane ole;

                        Me ke aloha nui:

            O makou o na hoaloha oiaio o ka Hui Aloha Aina o na Wahine o Hilo Akau, mokupuni o Hawaii nei, a oiai o k@ kane i aloha nui ia he makua, he alakai, he kalaiuna noeau no ko Hawaii Paeaina, a he kanaka i hil@ai@ a i p@lele nui ia e mako@, a he Peresidena nui hoi no ka Hui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina nei, a oiai o kona haalele ana mai ia oe i ka hoapili he wahine, a me ka olua mau keiki i hoon@leia i ka makuakane ole, e auamo i na haawina kau@ha, ka luuluu, ka ehaeha o ka naau, e uwe paiauma aku ma keia aoao; nalaila,

            HOOHOLOIA: - O makou o na lala @ pau o ka Hui Aloha Aina o @ Wahine o ka apana o Hilo Akau, mokupuni o Hawaii, ma o ko makou mau Komite la, ke komo pu aku nei me oukou ma ka’u pu ana i ke kum@kena, ka lihaliha a me ka minamina pau ole i kau kane i aloha nui ia; nolaila,

            HOOHOLOIA: - Ke nonoi ae nei makou i ke Akua ma na Lani Kiekie Loa e hoomama ia mai ko oukou kaumaha a me ka luuluu e kau ana maluna o oukou a pau, a e kau ka malu o Kona aloha maluna o oukou a pau, no ka mea, “Nana no i hana @ai, a Nana no i lawe aku, e hoomaikai ia ke Akua Mana ma na Lani Kiekie Loa, he malu ma ka honua he aloha i na kanaka a pau loa.”

            O makou iho no, n@ hoaloha oiaio o ka Hui Aloha Aina o Hilo Akau, mokupuni o Hawaii, ma o ko makou mau Komite la,

            Komite:  Mrs. Annie Rickard,  Mrs. Kalai Kahooio,  Mrs. Maria Baker,  Mrs. Emma Laeha,  Mrs. Annie Moses,  Mrs. K Kamohaiulu,  Mrs. Annie Kaolowi

                        Laupahoehoe, Oct 12, 1896

 

OLELO HOALOHALOHA.

Ia Mrs. Emma Aina Hawahi a me na keiki makua ole,

                        Aloha oukou:

            Me ka naau i piha i ke aloha a me ke kaumaha makou e komo pu aku nei i ke kumakeia pu ana, no Hon. Joseph Kahooluhi Nawahiokalaniepuu.  I uwe ia mai nei oe e ka ua Ukiukiu o Makawao a me ka ua Ulalena o Piiholo au i kipa malihini mai ai.

            @  @ @, @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ Hawaii nei.

            Ua @ @ P@-@ o @ @ i ka hoo@ @ e hoi @ wai kona @ @ @ @ ku@ mai. @ @

            HOOHOLOIA – I @ @ @ oukou e noho la @oke o ka @.  E @ la o makou pa hoi kekahi o @ @ aku me oe me ka wahine kaa@, i k@ kaa@ pu ana.

            HOOHOLOIA – He @ no @ @ hoolaaa ia ae ai o ko kakou mau @o, a e l@ ia ae hoi @ na luuluu, @ hoi, o kana a@ i hele aku ia, mal@ aku ana no kakou a @, he home @ keia ao no kakou, aia ma o ka home mau.  Halia wale @ no na hoo@ ana i keia wahi @ mal@lo @:

            O kou po @ @ ia,

            O ko’u nei la aole,

            Ua @ @ @ aloha,

            I ka nani @ pua.

            Ma o ko makou mau Komite la,

J H Nui, J Kaio, Noa Naopuu,  M U Mamoe,  J Ko@hia,  J Kenui,  J Holokahiki,  S Naha,  Mrs. Mary Na@uu,  Mrs. Lala kuaa@a,  Mrs. @w@ea,  Kuluwaimakalani,  S K Puuwai@a,  J Hapai Jr.,  I Kawelau,  Mrs. Mala@a Piko,  Mr. Na@

                        Kui@ha, Hamakua, Oct 24, 1896

 

OLELO HOALOHALOHA.

Ia Mrs. Emma Aima Nawahi a me na keiki i hooneleia i ka makuakane.

                        Luuluu wali: -

            O makou o na keiki hoohoe waapa o ke apana o Waiakea, ke komo pu aku nei makou e aua@o like iloko o ia haawina a ka ehaeha, ka luuluu me ke kaumaha nona me oe, ka wahine i hoonele ia i ke kane ole, me na keiki i hoonele ia i ka makua ole, a ma o ko makou komite la, molaila;

            E HOOHOLOIA: - O inakou o na keiki o ua aina ua kaulana nei, he mea poina ole ia makou kela huakai au moana mahope iho o ka la koho balota o ka la 21 o Dek. 1892, hora 4 ½, haalele i’ka Uakanilehua, au aku i ka moana no ka imi ana i ka pono o ka lehulehu a kau kane i mauna ai a makou lik ehoi i ka i@ea no na la elua me hookahi po, a ma ia huekai a ma ka waha o ka loaoino ka olelo, ua pau i ka Mano, aole pela ka manao o ka mea nana i hana.  Pae i Hana Maui la 23, kau maluna o Kalaudina la 24 no Kahului la 25 no ke awa lai o Kou nei, ke au ae na maka i keia wa, aole ua Nelekona au moana ala, ka mea nana i rula na ale ahiu, ua nalo, ua moe, ua h@la i ke ala hoi ole mai, a o ua mau keiki aukai ala ka ku nei no lakou me ka hoomanao nona me kana mau olelo, e kupaa i ke aloha i ka aina ka lahui me ka Moiwahine, a ma ia kulana lakou e ku nei a hiki i keia la, a loaa mai ka pomaikai, nolaila;

            E HOOHOLOIA: - ke ponoi ae nei makou e oluolu i ke Akua Mana Loa e hoomama ia ke kau ma@a, ka luuluu ou e ka wahine kanemake me na keiki mak@a ole, ma o ko lakou Komite la,

                        Samuel Kalilikane.  Waiakea Hilo, Oct. 15, 1896

 

            Ma ka hookuku kinipopo i malamaia ai mawaena o Maui a me Hoku, ua lilo ka eo ia Maui mamulu o ka loaa ana iaia he ai puni a o kona hoa he 5 wale no puni.

 

HOALOHALOHA NO KUU@ NAWAHIOKALANIOP@

           

Ka leo weliweli o ka hekili,

He uwila ka mea nana e hoo@

O ka leo kumakena o ka Lahui @

He waimaka ka mea nana e ho@

 

Ia Mrs. Jos Nawahi.

                        Aloha @

            Me ka puuwai i kipuna ia e @ a me ka lima haal@lu e naka @ aloha, pela no au a me ko’u @ komo pu aku ai me oe a me k@ holookoa no ke kanikau kum@ ana no kau kane aloha, ke ania@ o ka lahui Hawaii e kau aku ai @ ka no ka pono o ka aina, a o k@ loa o na kanaka aloha aina oiaio @ paiio me ka puuwai wiwo ole n@ Hae a me ka Aina hanau, ka @ me kona lahui, a o ka hope lo@ na kanaka kalaiaina kaulana, a @ nane piha manao i ka noeau ilo@ hora kupilikii o k@ hookahuli a@ kona aina hanau.

            Ua hala nae oia, aka, o kana @ na kaulana he kiahoomanao ia @ kou i keia la, a no ka kakou mau @ ana hoi no kei@mua aku, no ka@ alakei kaulana o ka piha haaheo i@ lahui,k ana i puana hope loa ae ai @ mau huaolelo o ka poina ole:

            “Aloha aku i kuu Moiwahine @ ka lahui a’u i aloha ai, a hai hope @ oe no’u.  E hoomau i ke kupaa @ aloha i ka aina.”  Auew no hoi @ naonao a me ka pi@i-pu o ka ha@ lahui ana i aloha nui ai@!

            Nolaila, e kau aku na maka ia @ a Nana no e hooluolu mai ia oe @ na keiki makua ole, a me ka @ holookoa.

                        Owai iho no me ka enaeh@   S. H. K N@

 

KA MIOWERA

            Ma ka hora 9 o ka po Poakol@ i ku mai ai ka mokuahi Miowera @ Sidane mai, no kona alahele no V@ kona, ua halawai oia me ka m@ ikaika iloko o na la e@ me ke @ pikipiki –o o ka @ @ hope @ ua ano malie @

            Ua halawai oia me ka W@moo @ ka la 22 aku nei, ma ka @ hema, a ma ka lo@ @ hana 17 @  I ka hora 9:30 a.m. @ keia @ aku ai oia no Vanek@ua, me ka Ku@ o ko na Aina E maluna o k@ oneki.

            Ua heawi ae ka @ o Kah@ he 19 mau kipu ana n@ ka hano@ o ia kolea kauahua e hoi la no K@ e hana ai a momona ka umauma, a@ hoi mai.

            Ua puhi aku ka Hana Pi Gi @ uape mokuahi Pakipika n@ ka hoo@ nohano ana aku ia hanaiahuhu a l@ a lakou e hele la no Amerika.

 

            I keia auina la ka heihei kaa he@ wawae e malama ia ai nona ka pa@ holo he @ mile.

            Ma ka hora 4 p.m. o ka Poaha nei @ hala aku ai ka mak@ @ Australia @ Kapalakiko, a @ ka @ @ Novem@  @ e ku hou mai ai.

            Eia ke hauwala@ @ @ haale@ mai ana ka mokuk@ @  Ke@ awa, a holo aku n@ Ka@ @ @ e p@ oi la ana kona makalua e A@ o Kapena Hunt, he k@ @ no @ moku no ke Aw@  H@ nei, @ haalele ana oia i ke@ @ K@ ma ka la i o Novemaba ae nei.