Ke Aloha Aina, Volume II, Number 45, 7 November 1896 — Page 4

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no@ka

Pomaikai o ka Lehulahu a he Nu pepa na ha Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. Nawahi,

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, NOV. 7. 1896.

 

AOLE E NOI MAI ANA,

 

            O na lono hauwawa o na la i hala ae nei, a me ko keia mau la e nee nei, e pili ana no ko ka Hooilina Kaiulani huli hoi mai i ka aina hanau, ka aina a kona makuahine i hookokohi iho ai me Kona kuakoko wailani o ke Alii mai ka po mai, ua loaa mai ia makou na hooia, aole oia e hoi mai ana no Hawaii aina hanau, “a hiki i ka loaa ana o ka maluhia.”

            O keia olelo a ke Kama’liiwahine, oia kekahi o na olelo ano nui ana i hoopuka akea aku ai, i kona wa i ninau ia aku ai no kona manao hoi mai i Hawaii nei, a o ka pane kela i loaa i ka poe nana i ninau aku mai kona makaha puuwai alii mai.

            Heaha ke ano o keia olelo a ke Alii opio, oiai hoi kakou e noho ana malalo o keia poe me ka hoolohe i ko lakou mau leo, ma ka mea a ko kakou mau lunaikehala i ike ai, he mea ia e pono ai no ko kakou noho ana, oiai ka mana o ka noho aupuni ana malalo o lakou, a o ko lakou leo hei ka mea kupono e hiki ke hoolohe ia no ka manawa e noho mana ana lakou?

            Ae, he olelo ano nui keia, a ke Alii opio i pane akea ai, a o ka io o ka manao, ua hiki no ia kakou ke koho iho me ka maopopo loa o kona helehelena, e like me ka hiki ia kakou ke ike i ko kakou ano ke nana iloko o ke aniani kilohi, oia hoi, ua maopopo no i ke Alii opio, o ka poe nana e rula a e hooponopono nei ko kakou aina nei, he poe kemohewa lakou iloko o ka mana o na oihana aupuni, a me ka noho poo ana maluna o ka mana o ka aina, a o ka lakou mau hoomalu ana, aole ia i komo aku hookahi iniha iloko o kona puuwai Alii, a ua kapa oia i keia poe ma ke ano o kana kamailio ana, he poe lima nui a pakaha i kona aina hanau, a oia kana i olelo ai, aole oia e hoi mai i Hawaii nei a loaa hou ka maluhia i ka aina, oia hoi, ka hoihoi hou ia mai o ke Aupuni Alii malalo o ke Alii Aimoku Liliuokalani, ka mea a ka lahui i aloha ai, me ka hilinai o ko lakou naau a pau maluna ona.

            Oia ke kaona o keia mau olelo, a o ka hooko ana, e ike ana no @ i ka oiaio, i ka wa e ko ai ke @ ka lahui e hoihoi hou ia @ ke Aupuni kumu e like me kona mau, e ola no hoi ka makou e hoike aku nei, e ko ana ia mau olelo ma keia hope aku, aohe mea e nele ai, a e hoomaopopo iho, o KE ALOHA AINA ka hiki mua e hooia aku, e hana ia ana ko kakou pono, e like me ka kakou e koi mau nei.

            Oia ka makou e paipai aku nei ia oukou, e lawe nui i KE ALOHA AINA, kahi e loaa ai na mapuna leo Alii o ko kakou Aina hanau nei, a oia hookahi no hoi ka nupepa alakai a puni ka Paeaina.

 

KA NINAU KUMAU O HAWAII.

 

            Mai ka hookumu ia ana mai o ke Aupuni i na’i ia e na wahi poe kakaikahi, e ku nei a hiki i keia la, ua lilo ka ninau no ko Hawaii kuleana pono ma ke Aupuni, i welu ulaula imua o na maka o ka poe nana e paa nei ka mana hookele o ka aina, a i ka wa e lohe ia mai ai aia ke hana ia la ka pono no ke Aupuni makuahine o Hawaii Aupuni Moi, o Hawaii Aina a me Hawaii Lahui.

            Aia hoi, ua hakukoi mai la na manao pono ole iloko o ka poe nana kakou e hookele nei, ua ano hakumakuma mai la ko lakou mau helehelena, a ua ano pono ole mau la ko lakou mau manao, a ua hiki ole ia lakou ke ai a ke moe maluna o ko lakou wahi moe i ka po, me he mea la, aia iloko o ko lakou mau umauma kahi i hakuikui ai, me he mea la e i okoa ae ana no, ua kokoke mai kakou i ka hopena o ka kakon mau hana i hookau aku ai maluna o ka Lahui Hawaii noho malie.

            Ae, ina pela ka puana a ka moe, alaila, ua pololei ka makou e olelo mau nei, eia no ka Ninau o Hawaii ke ola nei, a kona wa e hoala ia mai ai, mai ka papa konane mai o ka Hale Ahaolelo Lahui o Amerika, oia ka wa e ike ai na maka o ka poe i hoomakapo la malalo o ka mana o ke dala, ka poe hoi nana kakou e ulupa mau nei ma na hana a pau.

            O ko kakou kupaa mau, naueue ole, a puni ole mamuli o na alakai ana a keia poe, oia ke kumu i ola loihi loa ai ka Ninau o Hawaii, a hiki i keia la, ua pale aku kakou me ke kupaa o ko kakou naau, me ka nana ole ina hopena ehaeha i kau ia mai maluna o ko kakou mau hokua, ua pau kekahi poe o kakou i ka paa iloko o ka halepaahao, a ua hoohana ia malalo o na kanawai o ka aina e ku nei, no ka imi ana i ka pono o ka aina haaau, malalo o ka hoomalu ana a ke Aupuni kumu, ke Aupuni hoi i aloha ia e ka puuwai o na mea a pau.

            I hoike aku makou i keia, i ole ai e kuiha ka manao o ko makua mau makamaka heluhelu a ainau iho, pehea la ko kakou paao aohe hoikeike mai o KE ALOHA AINA i ko kakou @ulana pui aupuni, pehea la ka Amerika hana maluna o kakou, ma pau loa paha ka manaolana ana no ko kakou pone?

            E hoike aku makou me ka wiwo ole a me ka manaolana mau o ka hoi hope ole, e like me ka kakou mau leo pule i ka Mea Mana Loa, e kukuli mau ana me ka naau walania o ka ehaeha, no ka hoihoi hou ia mai o ko kakou mau pono i hao wale ia, e ka poe nana kakou e hoomalu nei.

            Pela no ka ikaika mau o na hooia ana e hana ana o Amerika i ka mea ana i hooholo mua ai i kinohi, aole no oia e hoi hope ana, aka, e hooia mai ana oia ma keia hope aku, i kona manao e hana i ka pono a me ka pololei, i mea e maemae ai ka inoa o ka aina a me ka lahui, i kapala “he lima ikaika, a me ka hao wale i ka aina o ka poe nawaliwali.”

            No makou iho, aole e hiki ke hoololi ae i ka mea a ko makou mau lunaikehala i ike ai he pono a me ka pololei, e like me ka ko makou mua i hoike mau aku ai imua o ke akea, aole i make ka Ninau hoihoi Aupuni Alii, aia no ia ke ola la, a ka wa e hapai ia mai ai, no ka Ninau Hoohui Aina, he ninau make ia iloko o na Hale Ahaolelo elua o Amerika, a ke ike mau nei kakou i ka oiaio o ia mau olelo a hiki i keia la, aole mea nana i hoololi a hiki i keia la.

            Nolaila, o na omaka wai mua keia o ka hauoli e puapuai mai nei mai na Aina Mamao mai, e hoolana mai ana i ka manao o ko makou lahui, mai kuihe, aka, e manaolana mau, kokoke kakou e puka laelae aku ma kela aoao o na halehale nalu o ka hoopilikia wale ia, a loaa ia kakou ka palekana o ia mau.

 

NUI NO KA MAALEA.

 

Ae, oia ka makou e ike nei i ka wa i make aku ai o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Mokupuni o Hawaii, ua lehulehu na kanaka kupono i manaoia no ia wahi, aka, o na Poo Aupuni ia lakou ka mana oia wahi ma ka hookohu ana i ke kanaka kupono, aole o lakou makemake e haawi koke aku i ka hana iloko o ka lima o ko lakou poe ponoi iho ia wa, oiai, ua ike no na Poo oia oihana, aia ia lakou ke kahua i na wa a pau, a heaha ka lakou hana naauao a ku i ke akamai, o ka mali a me ke pahele mai i kekahi opio e ae mawaho o ko lakou poai, ina ia he mea hiki ke hana ia.

@ Aloha Aina @ loa loihi, @ aku ia @ me ka hoo@ @ malie mai la me @ loa, a hiki i ke @ ana iho iloko o ke anapuni @ oia hoi ka poho@ o na poe lou ulu awalea @, me ka @ le olie ilalo a @ a hako@ kona hoi, a ua ka keni iho la ka aka a ka poe lou uhu akamai, ua pau aku la oia i ka pulehu ia, a aohe he heluna i koe nona ma ia hopa aku.

I keia wa, ua loaa ae nei ua kanaka kupono mua la no, mamua o ka loaa ana o ke kanaka hope, a o ua kanaka mua la no, oia no ka Makai Nui o ka Mokupuni o Hawaii, a Ilamuku mua iho nei o ke aupuni i haalele iho nei @ kulana oia hoi o E. G. Hikikoki.

Aole makou e kamailio ana no kona kupono a kupono ole paha ma ia kulana, oiai, hehookahi no wai o ka like ma ka lakou nei hooponopono aupuni ana, o ka hewa a me ka pono hookahi no ia ia lakou, o ka makaukau a me ka hawawa, he mau mahoe ia iloko o keia au hooponopono aupuni o keia mau la, a nolaila, aole a makou kamailio no ia mea, aka, o ka makou e olelo nei, oia ka nui o ko lakou maalea ma ka lou ana i na ulu nihinihi loa, iloko o ka poai o ka poe Aloha Aina.

Nui ke akamai a me ka mealea, ka mea nana i hookupaa loihi ia lakou maluna o ke aupuni a lakou i pakaha ai me @ hilahila @ me ka koi mau mai ia kakou, e komo pu aku a luana pu iloko o na hana ekaeka a lakou i hana ai, me ka manao, he poe kumakaia ka lahui Hawaii ia lakou iho he Satana ka poe e hoao mai ana e hoowalewale ia kakou e hana pela, a o ko lakou hopena he hoowahawaha mau loa ia ma keia ao a ma kela ao mao.

 

PELA IHO KAUA E KA MALANAI.

 

            Ke nee mai nei ka noe ohu iluna o ka piko o na mauna, ke hakumakuma mai nei ka lewa lani ina ao ua, a aia hoi na makani puahiohio e pa ana mai ka hikina a ke komohana, ke hoike mai la hoi na ale kuakea o ka moana, ua kokoke loa mai ke Kau Hooilo e hoi mai, a kauhola iho maluna o ka aina holookoa, kahi a na mea ola hanu a pau e noho ana me ka weliweli.

            O ka poe mikiaia mau, hoomakaukau mua lakou i ola honua ina pono o ia wa ino e hoea mai ana, liuliu mua @ mea ai a lako, a ku ka p@ iloko o na hale papaa, ka wahie na aahu mehana, a me ka ai no ka lakou mau holoholona e lawa ai no na mahina loihi o ka wa ino.

            Ke lako keia mau mea @, aohe a lakou mea e ka@ @ ai no ka pilikia o ka noh@ @ no ka mea, ua lawa a @ mamua o ka manawa @ no ia ino puni e hik@ @ ana, a o ka poe hoopalaleh@ @uha, a henehene mai i k@ @ a ka poe hoomanawan@ @ mai lakou i keia mau hana@ @ hupo, hooliio mai ia lakou he mea paani na ko lakou ma@ manao haakei me ke kani o @ lakou aka no ko lakou ma@ lealea.

            Ae, lealea a hauoli lakou @ ke kau wela o ka Makalii, holoke lakou i o a ianei, me ka piha mau ina manao uilani o ka hauoli, me ka noonoo ole ae, na kokoke mai ko lakou hopena, e ike ai lakou i ka io e ka hana uhaai me ka hoolohe ole.

            I ka hoea ana mai o ka ino, ulupuni ae la na kapa kahakai me na leo ikuwa o na nalu e haki kaikoo ana iuka o ka aina hao mai la ka makani me ko@ ikaika e kulai ana ina hale me ka menemene ole, iho mai la hoi na omaka wai ua o Kulanihakoi, e hoaleale ana i ke kaha Kaunalewa, hue mai la na manowai o ke kuahiwi i kana ukana piha-a moewai o uka, a kaualako mai la ma kona alahele me ka luku weliweli a hoopilikia ana ina mea e loaa mai ana iaia, a o ka hope o ka poe i imi mua ole i wahi kupono no lakou mamua ae o ka manawa aia lakou e aumeume ana iloko o na pilikia he nui, me ke noi ana i ka poe mikiala a eleu e kokua mai i @ kokua mai!!

            Ae, nani kela mau hoopilipili ana, no ka poe puni wale, ka poe i akenui i ke kuonooao o ko lakou noho ana malalo o na waiwai pakaha, alunu a me ka hao wale, aole o lakou nana no ka hopena e kau mai ana maluna o lakou, ai lakou a kiola me ka noonoo ole ina kulu hou o ka poe e imi ana a hoopuka mau lakou ina olelo hoonaukiuki i mea e hoowalania mau ai i ka noonoo o ka poe e imi a e hoahu ana i ka lakou mau wahi mea uuku, me ka ehaeha ina wa a pau.

            Ua pili keia ia kakou, e ko makou lahui aloha, ua luaiele ia kakou e lakou nei ae, iluna o na ale ahiu o ka hoopilikia wale ia, ua pau kakou i ke kipaku ia mailoko aku o ko kakou mau hale ponoi o na kupuna i kinohi, a ili mai maluna o ka lakou poe keiki a pela hoi i kau iho ai maluna o kakou, ka lakou mau moopuna e ola nei i keia manawa.

            I keia la, ua nele kakou i ka hale ole (aupuni kumu) ua @e ia kakou a olohelohe, e like me ka wa e helelei ai o na lau o na kumulaau, ku olohelohe lakou no ka manawa, nana aku kakou i ko lakou k ana me