Ke Aloha Aina, Volume II, Number 45, 7 November 1896 — Page 8

Page PDF (881.51 KB)

This text was transcribed by:  Napua Moikeha
This work is dedicated to:  Margaret Peke Zablan Ohana

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO @  NOVEMABA @...

@ ...

 

 

 

HOO@ ANA O HAWAII

 

I kakauia a hooponoponoia o Rev. J F. Pokuea, mamuli o ka Moolele Hawaii i paiia ma Lahainaluna i ka M. H. 1838, a ma paiia a hooponopono ia ma @  Halepai palapala Aupuni ma Honolulu 1838.

 

KA MEA ANA O KA AI KAPU MA HAWAII NEI.

 

            Alaila, huli ae la oia a olele ae ia i kona kaikaina, oia o Kauikeaouli pene.

            Auhea oe, e noho oe me na alii.  a o na aina ia’u a me na aina i ko kana kanaka, o kou aina ia, aka, o ka aina i na alii, oa, o ko lakou aina no ia, aole ou aina ilaila, a hookuu ae la kana ahaolele ana me na alii, a me na makaainana.

            Alaila, holo aku la oia no ka moku o Kohala e ku ana ma ke awa o Lahaina he okohola no Beritania mai, a oe aku la oia no luna o ka moku a hole aku la no Oahu.

            Ku ka moku ma Oahu, a lohe no hoi ko laila mau alii a me na makaainana i keia hole o ka alii no Kahikialaila, kaohi iho la lakou i ke alii, aole e hole no Beritania, aka, aole oia i ae mai i ko lakou manao, nui loa kona manao ikaika e holo no Beritania.

            A ua manao wale ia keia manao holo o ke alii @o Kahiki, oia kona manao makemake ole e lohe i ka ke Akua olelo ma Hawaii nei.

            Eia na hoa hele pu me ia ma kana huakai aukai, o kona mau makuahine hoahanau elua me na kahu ekolu, me elua mau punahele, me na kanaka elua a me elua hoi haole no Farani mai kekahi haole, a he hapa i ka haole a me ka Hawaii kekahi.

            Ma ka moku ok@hola Beritania ka holo ana, o Mr. Kapaka ke alii moku, Novemaba, 27, 1823, ka holo ana.

            I ke kau ana o ke alii iluna o ka waapa, a holo aku la no ka moku, oia no ka wa i kani kupinai mai ai ka leo o ka pu, e hoike mai ana, eia o Kalani ke haalele nei i na aekai o kona aupuni, a ke hele nei ma kana huakai a@ moana, a e hoea aku ai ma keia aoao o ka poepoe hoaua.

            O Kaumualii ke alii i olelo ae, e aua me ka manao e kaohi i ke alii ia Lihoiho a moku ka malo, aka, aole nae i hookaia kela manao ana o@a i ka la 27 o Nov. 1823, ka la hoi a na Lani elua i haalele iho a ia Hawaii aina, a me ko laua mau makaainana, a me na alii no hoi e paiauma aua no ke aloha i na moi elua e hele nei ma ka laua huakai kaahele hooua.

            I ka wa i kau ai o na alii iluna o ka moku, a holo aku la no ke alahele i manao ia, alaila, huli mai la ko laua mau alo iuka o ka aina a nana mai la ia uka o ka uwapo a o la paa mai a na alii a me na makaainana o laua e halamu ana me na leo uwe ka a kumakena no ka piha i ke aloha i na lani e hele nei, alaila, ku ae la o Kamamalu iluna ma ka palekai o ka moku a hoopuka ae la oia me keia mau huaolelo kanaenae aloha no ka aina, a me na alii, a me na alii, a me ko laua mau makaainana aloha, e haiamu aku ana mauka o ka uwapo. 

            E ka lani, e ka honua, e na naauna, e na kahawai, na puu kioikini, na kuahiwi @ na @, a me ka @ makaainana aloha @.

            E ka lepo ao hoi, aloha oe, e ka mea @ makuakane i @ka ai, auwe oe, e ka lohi a kuu makuakane i @ ai, ke hoalele nei aina ia oe a ka lohi a kou makuakana, ke hele nei ao ia mamuli o kau kauoha, aole no hoi @ e h@ i kou leo.  Ma leia mau hoaolelo kanaenae aloha, na haomahi me  la oia  me ke kul@ ana e kona mau waimaka no kona aina aloha.

            Hao ae la na pea hake,

            O Maleka i ka hoa la lilo.

 

            Nalo aku la ka moku me kana ukana nui e halihali ana no Beritania ka pahu hopu oia hoi ae kino alii elua o Hawaii nui kuauli. 

            I ko kaua nalo ana aku la, alaila, hoomaha iho ia ka aina i kona lahi, pau ae la oa leo awe o na alii a me na makaainana.

            Ma Rio Janero, a mailaila aku no Ladana, a malaila i make ai o Liholiho Kamehameha II, a me Kamamalu kana alii wahine, a ua hoihoi kino kupapau ia mai laua i Hawaii nei maluna o ka moku manawa Beritania, o Lo Bailani ke alii moku.

 

KA NOHO ANA O NA POE MISIONARI MA HAWAII NEI

 

            O Mr. Kakina kai noho ma Kailua Kona, Hawaii, i ke au o ke aupuni ia Liholiho.  Ua ao @i  ao o Kakina ia Liholiho i ka palapala haole, a me Naahienaena, a me Divida Malo kekahi i ao ia e Kakina wahine, a me kekahi kumu haole okoa ae, aole oia he misionari.  Aole nae i loihi loa ka wa i ao ai lokou ‘i ka olelo haole, no ka makemake loa o na kumu misionari e loaa ia lakou ka olelo Hawaii.

 

KA AHAMELE O KA PO POAONO NEI.

 

            Ma ka po o ka Poaono nei, i maia maia ai, ka aha mele maloko o ka hale paikau ma Haimoeipo, no ka pomaikai o ka hale pule o Kamoiliili.  Ua nui no ka poe i hiki ae malaila, aka, mai oi loa aku paha ka nui, ina aole he hana lealea e ae kekahi i malamaia ma ka Independence Paka ma ia po hookahi no.

            Iloko o ka hora me ka hapa i malamaia ai e keia ahamele, ua hoohalaia no ia e na poe makaikai me ke ohohia nui, a ua kuupau maoli no hoi kela a me keia hui himeni i ke kani o ko lakou mau leo.  Ke haawi aku nei makou i na mahalo ana he nui i na hui mele i komo ae e kokua i keia hana maikai.

 

KA HALE MELE HOU.

 

            Mamuli o ka makaukau a pau pono ole o na hana o loko o ka Hale Mele Hou, i manaoia e wehe i ke ahiahi Poalua, Novemaba 3, ua manaoia he mea pono ke hoopanee aku a hiki i ka Poaono Novemaba 7, a me ka Poalua, Novemaba 10, a me ka Poaha, Novemaba 12.

            Eia na noho o loko o ka Hale Mele @la pau ka hapanui i ka lilo a me he mea la, o keia paha ka hoau mua loa ana o ia hale i ohi i aa hua ohaha o ka pomaikai, mai kela wa i pau ai i ke ahi a hiki i kona wa e wehe hou ia aku ai.  O ka piha ana keia o ka makahiki o kona ku olehelohe ana, a akahi no a @iki hou.

 

HE MOOLELO HOO@ PUU@..

 

-NO KA-

 

KEIKIALII @

 

-A ME KA-

 

UI JENITA.

 

HELU V.

 

            Iloko o keia @a i hooi@a ae ai na waimaka e hiole makawalu mai ana mai ko laua mau lihilihi maka mai e holo maeole ae la ke aloha iloko o ko lana mau puuwai, i ka hoomanao ana ae, ua hoea mai ia na @ekena hope loa o ko ana wa e kaawale ai no ka wa mau loa.

            Ae, e hoako ana i kou manao e ka elemakule aloha, aka, he mea ehaeha nae no’u kou kaawale ana mai ia’u aku, ano ke hooko nei au i kau kauoha, a @ ke aloha no kou, a hui ao kaua ma kela ao ma o.

            Ae, e haawi pu aku hoi i ko’u aloha no ka’u wahine, wahi a ka elemakule pane hope mai ai.

            Me ka mama i loaa i ko Jenita mau wawae haalele aku la oia i ka elemakule e kali ana o ka hiki mai o kona wa e uhae liilii ia ai o kona kino, e na holoholona, a holo pololei aku la imua me ka maopopo ole pehea la ka loihi i koe a hoea aku oia no waho o ka ululaau.

            Hala ae la he minue o keia holo ana a@a, aia hoi, ua hoopuiwaia ae la oia i ka lohe ana aku i ka leo uwe o ka elemakule, a nalo koke iho ia no nae iloko o ka leo aluka o na iliohae e aoa ia wa kulu iho la kona waimaka no ke aloha i kona hoa ane i haalele aku ai, aka, aole nae oia i haliu hou aku ihope oiai, oia e n @opoo mau ana he mau hiohiona weliweli ke halawai mai ana paha me ia, ina oia e alawa hou aku ana ihope.

            Ma keia wahi e ike iho ai kaua, ua haalele mai la ka elemakule i keia ola ana iloko o ka waha o na holoholona hihiu, a nolaila, e hoomau aku no hoi kaua i ka ukali ana aku mahope o ka kaua Jenita.

            Hala hou ae la he mau minute o keia holo ana, aia hoi, ua hoea aku la oia no waho o ka ululaau me ka palekana mai ka hoopoino ana aku a na holoholona hihiu, a kilohi aku la hoi oia i ka nani o ka aina e waiho kahela ana imua o kona alo.

            Aole eia i hoomaha koke iho i kona naenae o keia holo ana mai, aka, ua hoomau aku la no oia i ka holo kiau ana imua a hiki i kona wa i hiki ole a ke holo hou aku imua.

            A maluna o kekahi wahi okumu laau noho iho ia oia, a hoomaha iho la me kona hanu i hele a nae iki.

            Aole i pau.

 

            Ua makemakeia na poe lawe pepa a pau he mau aie ko lakou i ka nupepa e hookaa koke mai ma ka lima o na @.

            Ma ke kakahiaka o ka la Sabati nei i haalele mai ai i keia ola ana ka wahine a Alekana, a na hoolewa ia aku i keia la.

            Ma ka Poaono nei, ua lawe hou ia aku no i ka halewai ka Puali o ka Hoeia no ka hoopihapiha i ke kihi o na alanui Nuuanu a @ Hotele me kanaka.

 

 

@  HOU UA HIKI @...

 

@ KAHI O

 

L. B. KERR.

 

E Kuai H@  a hiki i ka wa e hoike houia @...

 

Na Lole @  he 30 i-a i ke $1.00

Na Lole @ he @ i-a i ke $1.00,

Na Lole Keokeo he @5 i-a no ke $l.00,

Na @ he @0 i-a i ke $1.00,

Na Ha@ @ @ ha laula he 18 keneta o k@...

Na U@ he $1.00 a me $1.25 pakahi, @...

Na Lole @nela he 12i-a i ke dala.

 

            Ma hoopoiaa i ke lipa mau mai i keia Halekuai i ke@  ka Halekuai emi hookahi wale no.

            L. B. KERR.

            HONOLULU, ALANUI MOIWAHINE.

 

OLELO HOALOHALOHA.

 

                        Me na kulu waimaka kamakena, ehaeha, luuluu wale, a kaumaha, a piliaiku i ke aloha @ o ka naau, i ka hiki ana mai o ka iaao kaumaha hope loa, i ka aiau ana aku o ka uhane  o ka Hoku Kaahele, a o ka Pouhana o ko Hawaii Paeaina, Hon. Joseph Kahoaluhi Nawahiokalaniopuu, ma ke ala hoi ole mai.

            Oiai hoi; he @, minute, he la pule, mahina, makahiki, a pela aku, oia ihe la ke ola ana o kela a me keia kanaka.  Aka, ia kakou e noho  nanea ana, ua hiki mai la ka Haku, ka mea ona hale, a lawe a@ la no i Kona  kuleana o ka uhane, a waiho iho la i ke kino puanuanu, na kakou e pa@  ma keia ao mau@.  A o kana mau hana koa a wiwo ole ua waiho iho la na ka lahui e poina ole ai, nolaila;

IA MRS. EMMA AIMA NAWAHI, A ME NA LEI ALOHA A OLUA KEIKI, KA OHANA A PAU.

 

Aloha oukou me ke kaumaha:

            O maua o kekahi mau iaia o ka Hui Aloha Aina o Holoaloa, Kona Akau, a no ka mea hoi, ua oluolu i ka Mea Mana Loa, i ka lawe ana aku i ka hanu hope loa o kau kana i aloha nui ia, a o ka mea hoi a ka lakou e noho nei me ka minamina, @ a@’a @o ana i waimaka e paa, aole e paa ua paiia e ke aloha, @ue ka waimaka @aniai mawaho.

            Hala aku la ke kukui lama-ku ka hoopakele, a o ka puuhonua o ka lahui ka mea nana e @ mai i na @ @  iho ma ka puuwai o kela a me keia Aloha Aina, oia hoi, “E homau i ke kupaa no ke aloha i ka aina.”

            Nolaila; ua pau kou ike hou ana i kona mau helehelena nani, pau kona paio ana me na lehelehe auao hana lokoino.

            Nolaila; ke komo pu aku nei maua iloko e ke kumakena pu ana me oe kawahine i hoonele ia i ka hoapili he kane, na keiki i hoonele-ia i ka papa ele, ka ohana e pu ana i ke aloha iloko o keia mau ia o ka ehaeha nui @.

            A nolaia; ke pule ae nei i ka Mea Mana Loa, iloko o Kona Nani Ihiahi Hoano mau loa, a lawe aku i na haawi kaumaha a luuluu i ili ihe maluna ou, a e hoomama mai i kou mau ehaeha.  A ke noi ae nei ao hoi Iaia, e hooloihi mai i na la o keia ola ana ma ka @  nei, a e haawi ia mai na pomaikai o keia noho ana.

            Oiai no hoi; ua hiki no i ka @...

Iesu Karisto, ke ike mai i K@...

kauwa, ke ike aku Iaia. Amene @...

JOHN ELIA A. KAIEWE. @...

MRS. SARAH KAIEWE.

Helualoa, Oct. 22, 1896.

 

KA LAAU HOOLA@...

            -A KAMALE@...

 

            E like me ka rula mau, he kue @...

mea i ikeia no na laau lapaau. ois @...

kumukuai oia kekahi mea @ aku o ka @...

oe moa hoi i mauao nui ia, i ka wa e @...

ke koko ma na a o ke kino, mai ka @...

hoopili aia, ua loaa ia’u ka LAAU H@...

A KAMALENA, no ka ma i hu i ka @...

aku o na laau lapaau a u i ike ai.  a i ho@...

hoi no na ano mai like a@e, Ua loaa @...

alakai ana o ka ma@ ka pono io @...

pakele ai i ke ola o @...

            WILLIAM HOIKE, M.D. @

            @...

Kuaiia e na poe @ a me ka @...

aku.

            Benson Smith & Co.

            Agena Nui, Honolulu,

 

            He mau makahiki @...

la au me kekahi mau @...

ole, na moe au @...

aole loa he mea @...

nawaliwali e heka@...

hiki i kuu @ a i hoa@  LAAU HO@...

HI A KAMALENA @...

ka loaa ana mai o ka @... ua lawe@...

i laau lapaau no ka @...

na’u i ike mua @...

ae ai.

            @  MARLOW.

            @...

            Kuaiia e ka poe kauka a me ka poe @...

laau.

            Benson Smith & Co. 

            Agena Nui, Honolulu

 

            Iloko iho nei no o keia wa koke no, @...mai he leta mai kekahi mea hana lima @ @ Mr. W. F. Benjamin he Lunahoopo@ nupepa no ka Spectator, o Rushford Nu@ e olelo ana:  “Ua loaa ia‘u @a oluolu e @ aku imua o ke akea, i ke keikei o@  poo@ aku, ma ka manao nui ana aku, o ka Lapaau a Kamalena, ua kupono no ia @ lawe ana maloko o ka poai o kou ohana @ ale, ma o na kanaka la paha maloko o @ mok@ ponoi iho, he mea oi loa aku @ no e ike no lakou no lakou iho.  O @ k@ ohana, a hanauoa ma Maina, @ @ dala a nanahu paha@, a e noho @  ma Dexter, Iowa, ua hele mai oia i o’@   he mau makahiki kakaikahi i ha@ ae @ mamua o kona haalele ana iho i kuu @ kakau mai la oia ia’u  me ka @ mai, paha ke kuai ia nei maanei nei ina hoi @ @ hiki, kona lawe pu ana ia mau @ la.  O ka laau hoola a KAMALENA @ kuau, ua hana nui ia keia iloko o na @ a ua hooia ia hoi ke ola hikiwawe ana kuau, ke anu a me ka ma@ .  O ka LA @ HU’I BALM A KAMALENA, no ka @ @, kikala hanee, hu’i iloko eo ka aoau, ka eha iloko o ke kino, o ka laau hooia @ @, a me ka eha o ka opu  @ Kamalena @ mea huekahi wale no e hiki ke hoapaa @ ia ka naluia.  Ua hoohana nui ia keia @ la puau ma ka mokupuni o Iowa.  a me he @ la he hapaha o kela aina i @ @ hana ana i keia laau lapaau.  O na @ loaa ia lakou ka noonoo maikai, ua @ lakou i kekahi mau manao maikai, ao ka @ awi ana ioaa hooia kupono no ke ola e @ laau,  a e hoolawa ia hoi ma na wahi a pau.

            Ke kuai ia nei lakou maloko o na hale @ aka a me na wahi haawi laau.

            Benson Smith & Co.

            Agena Nui, ma Honolulu.

 

            Mai loko mai o na mea a pau e pihi @ keia Laau Kunu a Kamalena, e hiki ai @ hilimai ia, e hoopakela ana  ia i ke ola @ poe ma’i.  Ke Demokaiaia, @.

            Kuai ia ana na hala kauka, a me @ haawi laau.

            Benson Smith & Co.

            Agena Nui.   Honolulu  @