Ke Aloha Aina, Volume II, Number 46, 14 November 1896 — Page 1

Page PDF (779.36 KB)

This text was transcribed by:  Shari Fukuyama
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

BUKE II         HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 14, 1896.                        HELU 46

 

KE ALOHA AINA

@ @uka mau ia aku @na @ka @ Poa@ a ka Poalima o @ p@ a @pa@ kela me keia ma@

            @ Uka Pepa, he 20 ko@ @ka @poe. No ke kope hoo@ @ ke@.

            @ loaa no ka pepa mai ke Keena @ aku KE ALOHA AINA, a mai @ ka @na aku o na L@ Lawe @P@.

            @ ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau me na Mele Inoa, me ke @a kuike. Aole nupepa ma ka @wi i pakahi e hoounaia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.

            @hoouna pololei mai i na Nuhou @ kumumanao, na Olelo Hoola @, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o @ia Pepa.

            @ @oa e hoopukala a hoolahala kekahi manao ma na kolamu o keia pepa, malalo o kekahi inoa @apakapa ke ole e hoike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.

 

Ka Nupepa Puka Pule

 

KE ALOHA AINA

 

@ Makahiki    $2.00

@ Mahina       1.00

@ Mahina       @

@oka@ Mahina          @

@MMA A. NAWAHI

 

Puuku o

KE ALOHA AINA

EDWARD L. LIKE

@hooponopono a Hope Puuku

 

S. P. KANOA,

Hope Lunahooponopono

@ kauoha Nupepa me na hookaa @ala, e hoouna pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.

Keena Hana:  Aia ma ke Keena Loio o Joseph Nawahi maluna o ka Hale Uinihapa o Mr. Damon, ma ke kihi o na Ala nui Moi me Betela, ma Honolulu

 

KAHEA HALAWAI.

 

@ makeimakeia na Elele o @hahui Aloha Aina o ka Aupuni o Oahu, e akoakoa @ma a 21 o Nov., 1896, ho@ awakea ma ke Keena Lo@ J. K. Kaulia no ka wae ana @o na lakou e koho ai i @ikena nui o na Ahahui @a Aina a puni ka Pae Aina. @ hiki no i na Elele o na aupuni e ae e komo mai a @oo pu i ka inoa.

Ma ke Kauoha.

Jas. K. Kaulia.

@uolelo Nui o ka Ahahui @oha Aina o ko Hawaii @eaina.

 

Na Palapala

            A@ @ma@una @ makou @ koikoi @a @ewa ana no koia mau manao i @ p@ malalo o keia @, aka, e @ @a @ o na poe na lakou i kakau mai.

 

OWAI E LILO I ALAKAI?

 

            Mamuli e ko’u ike ana iho ma na kolamu ou e Ke Aloha Aina, i ke kuahaua a James K. Kaulia ke kakauolelo Nui o na Ahahui Aloha Aina o ka Paeaina, no ke koho ana i na Elele mai waena mai o ka lahui, i alakai, a Peresidena Nui no na Ahahui Aloha Aina, e noho ana ma Honolulu nei i Nov. 28, 1896.

            Nolaila, ua kono ia mai ka lahui aloha aina e wae ae mailoko ae o na tausani o ka lahui i hookahi kanaka, a e lilo ia i alakai no ka lahui maluna o ke kahua mokomoko, no ka paio ana no ka pono o kona lahui i hoo@eleia me na pomaikai kumu mai na kupuna mai a mai kahiko loa mai no, a maluna oia kahua, no ka pono o ka aina, kona Alii a me kona lahui, e kukulu aku ai ka lahui i alakai nana e hookele i ka lahi a hiki i ka lanakila ana, a ma ia ano, ua kono ia mai au, ma ko’u ano aloha aina, a koa hoi e kakoo pu ana maluna o ke kahua koi kuleana lahui, e wae a e hoakaka i o’u mau hoa lahui ma ka wae ana i Kenerala, mailoko ae o ka lahui, a no ka lahui, “Owai e lilo i Alakai?”

            He ninau keia na ka lahui e pane, a oia ka’u e hoomanao ae nei i na hopuna olelo hope loa, a ko kakou alakai mua Hon. J. Nawahi, i ka i ana ae i kona mama aloha, i na huaolelo e makia paa ia ai ma ka puuwai o kona lahui:  “E aloha i kuu Moiwahine a me ka lahui a’u i aloha nui ai.”

            O keia na huaolelo walohia i hoopukala e ko kakou alakai i kupaa me ka wiwo ole iloko o na ehaeha a me na ino o kona noho alakai ana no ka lahui. A maluna iho o ka lepo o ka aina o na enemi i kona lahui i hookuu mai ai oia i ka hopena o kona noho alakai ana ia kakou ka lahui.

            Ke hoike mai la kela mau mamala olelo, aia no he koena koe o ka hana a ka lahui i pau ole i ka hanaia, a oia koena hana i koe e kaa aku ia maluna o na kipoohiwi o ke alakai a ka lahui e wae, a e koho aku ai, a ina he koena koe o ka hana i pau ole, owai iloko o ka lahui i keia la, i ike i ua mau iliili la o ka papa konane i koe, a i hoonee ole ia?

            O ka’u e pane nei o ka Lutanela i hele pu, hana pu, a komo pu ana me ua Kenerala ia o ka lahui, oia wale iho la no ke kanaka i ike i na iliili i koe o ka papa konane i hoonee ole ia, a o ua kanaka la iloko o ka lahui i keia la, owai ia?

            O Jas. K. Kaulia, ke Kakau olelo Nui o na Ahahui Aloha Aina a puni ka Paeaina; ke hoomanao nei au, mai ka hookumu ana o na Ahahui Aloha Aina mai 1893 mai, a hiki i keia la, ma na hoopii, na noi, a me na hana a pau i lawelawena maluna o ke kahua mokomoko no ka pono o ka aina, ke ‘Lii a me ka lahui hoounaia aku i Amerika a me na hana nui a pau i lawelaweia e ka Peresidena mua e ike mau ana au maloko o na nupepa i na inoa o ka Peresidena Joseph Nawahi a me Jas. K. Kaulia, ke Kakauolelo Nui.

            Aole anei ia he hoike no ka’u mea e olelo nei ma keia kukulu manao ana, owai i ike i ke koena o na iliili i hoonee oleia? O ka’u pane, o Jas. K. Kaulia. Owai e lilo i alakai no ka lahui? O ka’u e pane nei o Jas. K. Kaulia.

            O Jas. K. Kaulia, ma ko’u hoomaopopo ana, he Lutanela koa a wiwo ole oia, e like me kona Kenerala, oiai laua e paio ana no ka pono o ko laua lahui, ka aina a me ka ‘Lii, no na makahiki eha i hala ae nei, a ua kamaaina kona inoa iloko o ka lahui i keia la, ma ke ano Lutanela no ka lahui, a he kulana hoi kona i wae ia mailoko ae o ka papa o na lahui iloko o ka aina i keia la, oia hoi, he Loio a he Loea ma ke kanawai, a o na kanaka oia ano oia ke lakai kupono no ka lahui.

            A ke olelo hou ae nei au, oiai ka puali iloko o ke kahua mokomoko no ka paio ana no ko kakou, a ina e haule ke Kenerala, he mea pono e pani ia kona makalua e kona Lutanela, a aole hoi e kekahi koa auamo pu, e luhi hou aku ai ka lahui i ka hoouna i ke kula e ao mai ai i loaa kona makaukau no ke kulana ana i lawe ai, he kalaiaina hemahema loa ia, nolaila mai kuapo i ka lio iloko o ka muliwai, a mai haalele i ka manu i paa i ka poli.

            Owai e lilo i alakai? O Jas. K. Kaulia ke koa, a o Jas. K. Kaulia, ka Hae.

            Aloha Aina.

            Kona Akau, Nov. 2, 1896.

 

MAI PULALELALE I KA IKE A KA MAKA.

 

            Ae, he wahi olelo kau kanawai keia i lilo i mea mana, a i mea kaohi hoi i ka ono o ka puu, a me ka makahehi a naonohi maka. He olelo keia ua kuluma mai kahiko mai, i ka wa hoi o ko kakou mau kupuna, a hiki loa mai ia kakou i keia wa, he kakaikahi loa paha ka poe i hiki ole ke hoomaopopo i ke ano o keia olelo, oiai, aole ia he olelo malihini e hiki ai ke hoohewahewa ia kona ano io maoli.

            Ua pili paha keia olelo i ka poe pii ma na kuahiwi, a ike i ka pua o ka lehua, i ka pala o ka ohelo papa, a kupu ae ka manao e hele e ako, a e hoao hoi i ka ono o ka ohelo papa elike paha me na uka waokele o Puna, e pili la me Kaluaople, a ke i mai nei hoi keia olelo, mai pulale i ka ike a ka maka, o aha ia hoi, wahi a makou? O poipu ia e ka ohu, a naku hele oe iloko o ka nahele a halawai oe, a o oukou paha me na pilikia he nui.

            Pela makou e kauleo aku nei i ko makou lahui aloha, ka lahui a makou i hilinai nui ai, aia ko lakou mau maka ke haka pono mai nei, o ko makou hoike aku i na mea e pili ana i ko kakou aina, ka mea hoi a kekahi poe e hapahapai mai nei, e hoao ae kakou e noi aku ia lakou nei e koho balota akea kakou, ma ka hoouna ana mai ia lakou nei i na palapala hoopii, i akaka ai ke aupuni kupono e hiki ai ke hoomalu ia me ka holopono.

            E manao ana anei ka lahui, he hana hiki ia ke apono ia mai, ina o ko lakou nei make ia a kakou e hoao aku ai e hana, e waiwai ana anei ia mau palapala hoopii a kakou e hoouna aku ai ia lakou nei e nana ia mai ko kakou pono? O ka makou malaila, aole loa lakou nei e ae mai ana ia mea.

            No ke aha ke kumu o ko kakou nele ilaila? Eia:  O ko kakou hoao ana e hoonioni i ko lakou nei kahua i kukulu ia ai maluna o ka ikaika, ua liko @ me ka p@ puka ana malalo, me ka ike ole ia, he wahi ia no ka pilikia, a ina e ike ana lakou nei he pilikia keia, manao anei lakou nei e hana pela, eiike me na hauwawa olelo o keia mau la, e hele nei imua?

            Aole lao lakou nei e ae ia mea; a o ka hua oia mau hana a kakou e hoao aku ai he nele ma na ano a pau.

            Oia ka Ke Aloha Aina e hoike aku nei me ka wiwo ole, a elike hoi me kona ano mai kinohi mai, i hookumu ia ai no ka pomaikai o ka lehulehu, a he nupepa na ka lahui Hawaii, ua ku oia e paio no ka pono o kona aina, ka lahui a me kona moi i hoopilikia wale ia, a o ke ao ane mai a kekahi poe i wahi e komo ai kakou iloko o ka poino, oia ka makou e kue nei.

            Mai hoolohe i ke ao lalau a kekahi poe, me ko kakou ike no, he hana hope ole ia, a eia no hoi makou ke ku mau nei ma ke ano he wahaolelo no ka ano he wahaolelo no ka pono a me ka pomaikai o ko kakou lahui.

            O ka makou keia e hoike e aku nei i ola honua, no ko makou ike maoli no, he hana pono a makehewa wale no ia, ua oi aku no ko kakou pono e noho malie pela, a na ka lokomaikai o ka Mea Mana Loa e hoohiolo i ka ikaika o ka poe pakaha a alunu.