Ke Aloha Aina, Volume II, Number 46, 14 November 1896 — Page 5

Page PDF (849.17 KB)

This text was transcribed by:  Ruby Kaneshiro
This work is dedicated to:  Sharon Mowat

[KE ALOHA AINA

 

KIAI, HEAHA KO KA @O@

@E KE KIAI; O K A WAI-

@AI I LOAA HEWA MAI,

@AOLE IA HE MEA E

@ POMAIKAI AI.

__________

@ke me ka halana o ke kai

@o ka loko, i kapaia he

@paakai a o ka kiu o ke kai

@a iho iloko o ka loko kai,

@ m@i ka paakai, pela no

@lo a@ e pili ana i ko ke

@ mau aoao i hoohalana ia

@luna o ka lahui Hawaii@

@akahiki he kanahiku a oi i

@e @ a o kekahi oia mau

@a@  “O ka waiwai i loaa

@ ma, aole ia he mea e po-

@ a ma ka hoomahola-

@na ae i keia mau olelo luli

@ loaa ana ia kakou kona

@ pili like, oia hoi, o ka

@i aihue, pahaka, hao wale,

@i wa@ me na lima kakauha

@ manao ino alunu, i na po

@kekahi poe kanaka, a lahui

@ka pah@, aole ia he mea e

@ikai ai no ka mea @ hoopi-

Iwai aihue hao, pakaha,

@ a@unu la.

 

@ ike e no ka Haku e hiki

@na hana oia ano naku-

@kekahi lahui, aina, a Alii

@nolaila, ua hoike e mai oia

@ h@pena e loaa ana ia poe

@ ia aupuni, i na na ke ka-

@ a@ e ia he mea no ia ka-

@ e waiwai ai, a @a na ke-

@ i aole ia he mea e mau ai

@u@i, a ke manaoio nei ma-

@i ka oiaio luli ole oia mau

@ a ka Haku, i ka lawe ana

@ a@ olelo ao a hoohalike

@e na hana, i hanaia mai

@lun@ o ka lahui Hawaii

@ kona Moiwahine, aia ke

@u mai la na hopena oia

@ ao, “aole ia he mea e po-

@ai ai”, a oia ka KE ALOHA

@ e hoike aku nei me ka

@ ole, i “@Ke Kuokoa,” he

@ k@ ua makamaka nuupepa

@olelo ae ai, i keia mau p@le

@a @ ka manaoio o @a Roi-

@ e hana mai ana o Kaliva-

@ ka hoihooi @ou ana ma@

@ ni o ka Moiwahine, ae,

@iaio loa ia manao koho o

@makamaka nupepa la, o ka

@ powa, pakaha, a hao wale,

@kau e mai nei ka li i na

@ pepeiao o ua poai hooka-

@aupuni nei no ka hana io

@ o Kalivalana, i ka mea e

@mae ai kona mau lima ma-

@ o ka hiki ana mai o kona

@ aw@, a aole no e hoopah@a

@ makou e kilo nei i naou@

@a@ ka honua; ke hakuma-

@a nei na lani, a eia hoi he

@ikuhi P@one no ka la ino,

@ nei o ka aina a ka poai ki-

@puni Moi, me ka manao

@, oia ana ka mea @ana e

@ i ka hoonee ana a

@ i na hana hoihoi

@u Moi o Hawaii, ke hana

@ mai hoi, iloko o na la aole

@e loihi, a makou hoi e olelo

ae ia, i na io o na houpuupu ana o ka manawa, a hana io ia mai, ole no he Diabolo kuhhikuhi puuone mai ka luahi mai o Geneha, e pii mai a hoopahua i na manao kaulike o ka Peresidena Kallivilana, no ka hoihoi Aupuni Moi, a pela auanei e hooiaio ia ai kela mau olelo Hemolele “O ka waiwai i loaa hewa aole ia he mea e pomaikai ai, no ka poe kipi.

                  E hoolana e ka lahui, ua lohea ka leo o ku@ukuuku maluna o ko kaou aina; Ua hala ka ua ka mea makau.

______________________

 

MOKU ELUA MANAMANALIMA.

_______

                           I ka wa i pili mai o ka mokuahi Kauai i ka uapoi i ke awakea Poaha nei, mawaena o hora 12 a me 2, a oiai hoi o Punaluu a me kona maj hoa paahana pu e hoolele mai ana i na @ bulu mailuna mai o ka moku no ka uapo.

                           O ka hapanui o na sela, eia la mauka au nei o ke aina kahi i hana ai, a aia hoi o Punaluu maluna mai o ka moku kahi i hooponopono ai no ka hoolele ana i na holoholona.

                           I ka hope loa o na holoholona a lakou e hana nei, aia hoi, ua poina o Punaluu i ka malama ana iaia iho,oiai hoi oia e hoal@ i ke kaula i paa ai ke palak, a oia no ka wa i komo pu aku ai o kona manamanalima mawaena a moku pu aku la me ka alualu.

                           Ua lawe koke ia ka mea i poino i ka Halemai Moiwahine me Kapena Bruhn, a eia oia malalo o na lawelawe a@a a ke Kauka o ka Halemai, a me he mea la, aole no paha e liuliu @a la, a loaa no ka palekana iaia.

________________

KA MOKUAHI AUSTRALIA.

___________

                           Ua manaoia e ku e mai ana ka mokuahi Australia mamua o ka napoo ana o ka @a o ka la Sabati ae nei, Nov. 15, aole hoi i ke kakahiaka Poakahi aku, e like me kona wa maa mau.

                           O ke kumu nui paha o keia kuupau ia mai holo, oia no na mea e p@li ana i ke kkoho balota Perresidena o Amerika ke ole he mau k@ia ma kona alahele moana i keia holo ana mai.

                           Eia kekahi poe ke kamailio nei, o McKinley kai p@k, a o ka kekahi hei @ Bryan, aka, aole nae hiki ia kakou ke k@ wale aku, a hiki i ka hoea ana @ o ka Australia mai Kapalakiko mai.

                           A @ wa@ka@ e ike ai i ka mea o laua i papahi ia aku e ka lahui me ke o@hia @a, ka mea hoi a kakou e ake aku nei, e ma@ i kanaka hoopono ma ka hakahaka @ ka Peresidena Kalivilana e pau ana i Maraki 4, 1897, ae nei.

____________

                           Ma keia P@aono @h@ e malamaia ai ka @ookuku peku kinipopo mawaho o Makiki i ka hora 3 o ka auina la.

____________

HE KANAENAE HOALOHALOHA NO JOSEPH . KAHOOLUHI  NAWAHIOKALANIOPUU.

_________________

Nou ka keia lihaliha e Nawahiokalaniopuu,

A ka Honua e haakokohi nei,

Kani uina wawa olo ka pihe,

He pihe na ke olowalu leo iloko o Ikuwa

Naueue na kukulu o Kahiki@ku a Lono

He oi na Hawaii he moku nui,

E uwe mai ana o Puna ia Hilo, E hai ae oe ia Papalauahi,

Aia ko’u hoa i Okioki-a-aho-a.

 

            Ia Mrs. Emma Aima Nawahi, na opuu pua momi makamae ka lei haule ole he mau keiki, ka ohana a me na hoaloha o ka mea i hala e aku,

            Me ka walohia, ka lihaliha, ka makolukolu o ke aloha iloko o ko makou mau puuwai e nape ma@e nei, a makou hoi e puana ae nei;

            “Ke aloha ia aku nei oukou a pau loa e Maui Hikina i Kauakea hoonani pua o Hana, a i honipo ia e ka ua kilihune o ka makani kaili aloha o Kipahulu,”

 

Aloha oukou a nui loa:

 

Aloha ke kane ka hoapili o ka wahine,

O ko kino wailua kai hiki mai @ o’u nei, I hoihoi mai nei i ke aloha me ka waimaka.

He aloha anuanu he huihui,

Ke koo’u he kewai kahi noho, He aloha wela je hahana ke hiki mai,

He ikiiki he paupauaho ke noho,

He la huli no u a po ka la,

I na la i ka malama i o Akua e,

He akua ke kane i ka hele loa,

He aloha ole ia’u me ia nei--e.

 

 

            Oiai, ma o ka moku ana o na maawe lopi silika o ke kaula gula o ka berita maemae

ka materemonio (mare) mawaena ou a me ia ua ili iho maluna ou a o oukou no a pau, a me ka Lahui na kahakahna eleele o ke kanikau no ke kanaka aohe ona lua i ike ia iwaena o keia hapa o ka moana Pakipika, ke mea nana i kikeke ka jmauma o ka lahui, a lilo i hookahi puuwai no ka makee i ka pono o ka aina hanau, ka luhi hoi o na kupuna o kakou i hala e aku, a makou e mele like aku nei: --

                        Paa kuu manao aloha,

                        Paa mau, naa mau,

                        Paa kuu manao aloha,

                        I ka aina hanau o’u,

                        Aole au e kipi, no, no, no,

                        Aole e kkumakaia,

                        He aloha oia mau.

            Nolaila; o makou o na laia o ka Hui Aloha Aina o na Wahine, ma o ko makou mau Komite la, ke auamo like nei me oukou i na kaumaha, luuluu o ka noho ana ma keia ao luhi a me ka mea, no ka mea i hala e aku.

Ke uwe aku nei makou

ia oe e Hanohano Hilo i Kauakanilehua,

Ke @ehi ae la mauka o Mokualele,

Ua helelei i ke onaona wai a ka manu,

Na kipona wai lehua o Haili--e, 

He haili ka ke aloha i o’u nei,

E hoaleale ana i kuu waimaka,

E hoaleale ana i kuu waimaka,

E hoohanini ana i ke one o Hanakahi,

Akahi la a ke aloha i hiki@mai ai,

E lo@ ana i ka makemake a haalele wale

Haalele wale i Puna na hoaloha -- e --.

 

            Me keia mau mapuna leo walohia’ ke nonoi ae nei makou i ka

 

Mana Lani o luna, e uhai ia ko oukou mau la o ke ola ana e na haawina o ke oni paa maluna o ke kahua o ke aloha i ka aina hanau, ka noho alu a me kona l@hui,

 

E Hawaii e kuu one hanau,

            Kuu Home kulaiwi -- e,

Oli no au i na pono Lani ou,

            E Hawaii aloha e,

E hauoli e na Pio Hawaii nei,

            Oli e ho@lana e,

Mai na ahe makani e olin@ mai nei,

            Mau ke aloha no Hawaii.

 

            Oiai, he malihini ko oukou m@u helehele@a imua o makou @ me ke @ukou papa i @ewa aku la ma ke ala hookahi a kakou e ukali aku ai, aka, na ka oukou mau hana ko i ka pono pili laula o ka lehulehu, i awaiaulu ia ai kakou a lilo i hookahi p@na ana o ka puuwai malalo o ka Hae a me ke Ka@aunu o Hawaii nei, ke mea nana i kauo ka lahui iloko o ke kanikau lua ole i ike ia iwaena o na Paemoku aloha o Hawaii me keia mau kanaenae aloha ke lokahi nei makou ma @ ko makou mau Komite la.

            HOOHOLOIA: -- E hoouna ia keia kope i ka wahine kanemake a me na lei aloha he mau keiki.

 

Lei pua lei mamo Hilo i ka lehua,

Lei weoweo i ka uka o Kaumana,

Ku a kihi polena i Olaa,

I ka nahele o Hailikulamanu e -- ilaila.

 

[I will follow newspaper column format for the following list, somewhat resembling a table, as it shows the use of the ditto symbol.  My p.c. renders the ditto symbol as a quotation mark.]

MRS. P. M. KALUNA,        MRS. E. KAAI,

  “   C. M. KAHUILA,         “   J. H. KAILI

  “   J. K. MALAIHI,          “   LONO L.,

   “   J. M. KAMOIHA,        “   J. K. KAULU

   “   J. W. PAPALIMU,       “   J. K. ALAPAI     

   “   J. K. NAHOLOWAA,    “   K. AKANA,

   “   W. HABOTTLE,         “   KAHUILA,

   “   P.P. KAHAAHAAINA,  “   MAKALIILII

   “   S. M. PUAALOA,       “  G. P. KAUMU

MISS MAGIE DAVIDSON, MISS A AKANA,

   “   H. KAALAKEA,        “ KAUKANE,

        MISS A. H. KAUHANE.

_______________________

 

[Resuming regular typescript format.]

HE HOALOHALOHA NA KA HUI ALOHA AINA O NA KANE O KA APANA O WAIANAE.

________________________

            O makou o ka Hui Aloha @Aina o na Kane o ka Apana o Waianae ma o ko makou mau Komite ala, ke pahola aku nei i ko makou kumake@a me ka walohia nui, la oe e Mrs. A@ma J. K. Nawahiokalaniopuu a me na keiki i hoonele ia i ka makua ole. @Oiai, ua oluolu i ke Akua Mana Loa, ka lawe ana aku i kau kane i aloha nui ia, a Peresidena Nui o ka Hui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, a nolaila;

            HOOHOLOIA: -- Ke komo pu aku nei makou me oe i hoonele ia i ke kane ole a me na keiki i nele i ka makua ole, iloko o ka paumako nui i ili iho malu@a ou a me makou pu hoi ma o ka make ana o kau alii kane, ke kanaka aloha aina oiaio a makou i hilinai nui loa ai, nolaila;

            HOOHOLOIA: -- Ke noi nei makoou i ke Akua Mana Loa e hoomana mai i kou mau luuluu a me na lei a olua a me makou pu hoi i hoehaeha ia, oiai na la o ka pilihua, nolaila;

            HOOHOLOIA: -- E hoouna ia i hookahi kope o keia i ka nupepe KE ALOHA AINA 

a i hookahi i ka wahine kanemake.

            O makou iho no me ka walohia,

 

 

S. W.  KAAIHOLEI,

Komite:

D. KEAUHULIHIA,

 

 

J. N . HALUALANI.

 

___________________________

HE HOALOHALOHA NA KA HUI ALOHA AINA O NA WAHINE O KA APANA O WAIANAE

_________________

         O makou o ka Hui Aloha Aina o na Wahine o ka Apana o Waianae, ma o ko makou mau Komite ala, ke pahola aku nei i ko makou kumakena me ka walohia n@i, Ia oe e Mrs. Alma J. K. Nawahiokalaniopuu  a  me na keiki i hoonele ia i ka makua ole. Oiai, ua oluolu i ke Akua Mana Loa ka lawe ana aku i k@u kane i aloha  nui  ia, a Peresidena Nui o ka Hui Aloha aina o ko Hawaii Paeaina, a nolaila;

         [1st paragraph illegible - see original]

          HOOHOLOIA: -- @e @oi nei makou i ke Akkua Mana Loa e hooma@ mai @ kou  @ luuluu a ma @ lei a olua a @e makou pu hoi i hoehaeha ia, ola@ na la o ka pilihua, nolaila;

          HOOHOLOIA: -- E hoouna ia i hookahi kope o keia i ka nupepa KE ALOHA AINA a i hookahi i ka wahine kane make.

Komite: MRS. KAMAKA IA@O@O, MRS. KAMA@O KU@, MRS. KALEI KUPAU.

___________

IA MRS. EMMA AIMA A ME NA KEIKI MAKUA OLE;

                                                                Luuluu wale: --

         Mamuli o ka hole puni ana o ka lono kaumaha mai Hawaii a Niihau no ka hala ana aku o kau kane  i aloha nuiia ma kela aoao o kamuliwai eleele o ka make, oia oi o Joseph Nawahiokalaniopuu ma ka aina malihini ma Kap@lakiko, i Sept. 14.                         

          Nolaila, no keia lo@o kaumaha i ili hoi maluna ou a me na keiki makua ole a me @ lahui holookoa, nolaila, o makou o na pae aloha aina, @ noho ana ma ka apana i olelo @a ma@ina @a o ka makou mau Komite la, ua haku iho makou i kekahi kanaenaae aloha, ma @kekahi mele i haku ia no na alii o na la i hala o kona aina hanau, oia hoi o Puan kai nehe i ka uluhala, oia hoi ke@ malalo iho nei:

Uia -- a ka ohia o Panaewa,

Ka uo i ka ua Kanilehua,

Puloku Hilo hemolele i ka moani,

Ana mai la Puna  hu i ke akua wahine,

Malamalama i ka ula ahi a ka wahine,

I wahine nau ka manao iloko,

Kaua, hakaka, kipkipi me ka moe,

O Puna aina wai h@lo i ka lani,

Hoohiohiolo i ka maka o ka opua,

Kulu pakaiaikahi i ka poo o ke hala,

Loli ka pua ka ae i ka moani,

Ahu i ka nahele a o Moeawakea,

Kea ka wahine apoapo pua kuikui,

Kui lei lehua o Kuaokala -- e,

Akahi hoi la nui o ko aloha i hiki mai ai

Ua hele a hakukoi loko o ke kana i ka moe -- e.

 

          No ka mea hoi; Ke nonoi nei makou na makaainana aloha aina o ka apana i olelo ia mahina ma o ko makou mau komite la, e komo pu aku @e oe a me na keiki makua ole, e a@amo pu iloko o ke kanikau kumakena m@ oe, no ke mea, o kau kane i hala e aku he hoaloha oiaio oia ma ke kino a me ka uhane no keia lahui kanaka, kona io a me kona koko --ua mo@ oia iaia iho i alihikaua e hele imua a hiki i ka lanakila ana.  Aka, ua ap@ e mai @a ka anela o ka make i kau kane, i aloha nui @a, nolaila, a no ka mea @. Ke no@oi nei makou i na Mana Lani e Hoo@ama mai i na kaumaha luuluu i ili iho maluna ou a me na keiki makua ole, a na Kona lokomaikai e kiai ia oe a me na keiki makua ole i na popilikia i manao ole ia e hiki mai ana, a Nana no e kiai i kou ala hele me kau mau keiki no keia mua aku, a ke nonoi pu nei makou i ke Akua Mana Loa e hoolilo ia oe makuahine no keia lahui ma kahi o kau kane i hala e aku.

          HOOHOLOIA: -- E hoouna ia ke kumu o keia palapala i ka wahine kane make a e hoouna ia hoi ke kope o keia palapala i ka nupepe KE ALOHA AINA.

               O makou iho no,

Komite: JOHN KAIWI, J. WALAWALA, M. RENTER, MR. LAIANA, A. KAIANUI, A. MAHUKONA, MR. KAWANAHE@, K. M. KEKOANUI, K. KEONAONA, S. KEKELEIAIKU, P. KAIWI, J. KALOHI.

 

Hana, Nov. 5, 1896.