Ke Aloha Aina, Volume II, Number 49, 5 December 1896 — Page 3

Page PDF (873.87 KB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 5, 1896.    3

 

MAI HILINAI.

  Eia na hoonuinui olelo ke @  wa hele mai nei malako o @  e Aloha Aina Oiaio,"  e olelo @  "ua ao ia mai lakou e ko @  ou mau apana pakahi, a me @  lakou mau mea i hoo@  o ai, aka, i ka hiki ana i Ho@  ulu nei, ua loli ae la ko la@  mau noonoo, a kumakaia @  la a ka mea a ka lahui i @  ai oia ka Peresidena, ma@  li o ke ao a ka Moiwahine @  Aigupita, a me na kipe kaa @  o."

 

@  No makou iho, aohe o ma@  u hilinai ina olelo o keia ano, @  i ua ao mai no kekahi mau @  pana e koho ia J. K. Kaulia, @  kekahi mau Apana i ka @  a no a lakou i ike ai he ku@  no, a pela i koko ai kela @  au Elele he @4 mahope o J. @  Kaulia, a o kela poe hoi @  12 mahope o Wilikoki, o ko @  ou mau manao kuokoa no ia @  me ke kauoha paha a ko la@  u Apana, aole ia he mea e @  a ai i mea mokuahana, a @  ao maoli e hoino, a e wa@  hi i ke kahua paa a Nawahi @  kukulu ai, oia hoi ke aloha i @  aina, kona lahui, a me ke @  lii, a me ia aloha i hiamoe @  u la iloko o ka opu o ka ho@  a, oia anei ka kakou e hoao @  e wa wahi a nahaha, i wahi e @  uoli ai ko kakou mau enemi, @  ka kakou hana anei ia iloko @  ka wa kupilikii o ka aina, o @  a wa ia e hoao ai e hoomokua@  ana, aole anei e hiki ke holoi @  kela mau manao uluku o ka @  akamaka a hoohui hou ae i @  ookahi?

  Ke manao nei makou, he @  ki no, ina aia kela moto o ke @  oha aina oiaio iloko ona, alaila @  hoopau koke ia ana no kela @  aau manao, a e hoi hou mai @  na no ia, e like ke keiki @  wana a uhauha, mai kona @  ele ana e lu ina pomaikai a @  ona makua i haawi ai, a hiki @  kona ilihune ana a nele, ulu @  e ka manao e ike i ka maka @  ka makua, e kali mai ana me @  e aloha, o kona hoea aku, pela @  makou e upu aku nei e hooko @  a pela.

 

KE KOHO OLALAU A KA HILO TRIBUNE.

  Ke wanana mai nei kela wa@  i Hipa Eleele (nupepa haole) @ o Hilo, ma o kona mea kakau @ a, iloko o 12 mahina, mai ka @  wa ana i wanana ai, e loaa ai @  kela nalo make i kiola loa ia, oia @  hoi ka Hoohui Aina, a ke ko @  ole wahi ana, kiola loa aku iaia @  mai ko kakou, hoomanao ana.

  Me he mea la, oia no ka mea pololei, a ma o ko makou manao, ua kokoke loa mai ka wa@ lakou a pau e kukuli mai ai malalo o na alakai ana a pau a KE ALOHA AINA, ka mea e hakoko maa nei no ka pono o koha aina hanau i hao wale ia, kona lahui i kumakaia ia, a me kona Alii i hoomainoino ia iloko o na hana ino.

  Oia nau ao olino, ke puapuai mau mai nei ia, me he wai mapuna la mailalo lilo loa mai o ka papaku o ka honua, e pahola ana maluna o ka ilihualala o ka wai maa mau, a ke inu iho oe he ono a me ka huihui ka mea e loaa mai, aole he hukakai.

  O ka makou ia e ike nei, oiai ke akaku e maaloalo ana mamua o ko makou mau alo, me he mea kono la.  Nolaila, pale ia aku na hoonuinui olelo, kiola ia aku na wanana wahahee, no ka mea, aohe waiwai o ka lahui ma ia mau mea.

 

NA KAHUA HANA A KA PERESIDENA NUI O KA AHAHUI ALOHA AINA O

KO HAWAII PAEAINA.

  1.  Ka imi ana a me kaa haawi ana i ka noho ana haipule mau o ka Mahele Nui o ka lahui Aloha Aina, me ka pule hooki ole, no ka pono o ka aina a me ka lahui oiwi.

  2.  Ka imi ana me ka maluhia a me ka haawi ana, i na koi kuleana pili lahui oiwi, no ko lakou mau pono i kailiia.

  3.  Ka imi ana, a me ka haawi, ana, i na kokua ana no ka waihona hookuonoono lahui, e pili ana i ka noho ana hune o ka lahui Aloha Aina.

  4.  Ka imi ana a me ka haawi ana, i na kakoo ana i ka maluhia.

JAS. K. KAULIA.

Peresidena Nui o na Ahahui

Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina.

  Honolulu, Dec. 2, 1896.

 

I NA AHAHUI KALAIAINA A PUNI KA PAEAINA.

  E kupaa maluna o ko oukou mau kahua alakai me ka nana ole i na wanana, na kalai manao, na ao ana a na Ahanui e ae.  Mai nana i na olelo makani kue a manaoino i ko oukou kupaa ma ka Ahahui i koho ai he pono ia a he ola no ka aina, ka lahui, ka moi a me na alii o ka aina.

  A ke noi pu ia aku nei oukou e hookokoke aku i ke Akua ma ka leo o ka oukou mau pule ana, me ka mihi oiaio, a manaoio me ka haahaa o ka naau, alaila, hookokoke mai ke Akua ia kakou, ma ko kakou hele ana, noho ana ma ka hale, ma kahi mehameha, i na manawa a pau o kela a me keia la, a Nana e uku ae ia kakou ma ke akea.  Ina he pono, a ina paha he hewa.  O ka lokahi, oia ka ikaika.

  Na ke Akua e kokua mai ia kakou.          AMENE.

DAVID KALAUOKALANI,

Peresidena o na Ahahui Kalaiaina o ko

Hawaii Paeaina.

  Honolulu, Dec. 2, 1896.

 

Na Palapala

  Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.

 

KA MOOKUAUHAU ALII O

HAWAII NEI.

  E k nupepa i ohohia nuiia, a i paulele nuiia hoi e ka poe aloha aina, a makee alii, e hoikeike ae oe imua o ka lehulehu a pau mai Hawaii a Kauai, i ikeia mai ai ke kumu, ke aa, ka mole i keia mookuauhau alii i hookahuaia ai, e noke mau nei i ka hoolaha, a akahi no a ikeia ae la ka puana a ka moe, aia la ke hoi ae la ka opua i Awalau.

  O ka makou no i haohao mau iho ai, heaha la ka hana a keia kuauhau  alii a owai hou aku la ua pua alii kiekie o Hawaii nei, e kupono ai ke pii ae a kau i ka noho kalaunu o Hawaii nei, mawaho ae o Liliuokalani a me Kaiulani i ikeia a puni ke ao nei.

  O Laua wale no na mea i kuleana i ka ihiihi a me ke kapukapu o ke kalaunu o Hawaii e ola aku nei.  Aohe a makou olelo ana no ke 'Lii Kunuiakea, ua ike na poe a pau i Kona kulana, a he nui wale aku paha na pua a Kamehameha e ola nei, aohe mea nana ia e hoole, ua maopopo no i na mea a pau he Alii Kiekie oia, a me kona wahi i puka mai.

  Eia ae paha hoi ka makou e olelo ae owai hou ae ia alii nui, a ke kuauhau e pokaakaa mau nei ia Kalanikupuapaikalaninui Keoua.

  Eia ka no laua nei ae nei kela inoa Kalanikupuapaikalaninui Keoua, keu no hoi ka piikoi e oni ae la e kela iluna, ke pu ae ia i ka lapa manu ole, pipii ae oukou ilaila, owai ko oukou poe makaainana o ka manao ana?

  I hookahi no la o ka huhu pau kanaka i ke o ia i ka Lani, a i ke kiola ia iloko e ke kai, a noke wale ka hoi i ka nuku i kana kane a me ka hakaka me ka wahine.

  E like me ia i noke iho nei i ka nuku hilahila ole, a kohu ole i ka poe elele i koho ole iho nei i ke kane ana.  A hilikau wale ae nei no ka inaina kohu ole i ke 'Lii, i ka luhi a maua me ia nei, a o ko makou lealea no ia, ua ike a.

  Eia no ka o ka lei i ka umauma o ka lahui, a i ka a-i hoi o ka poe aloha aina a pau, oia iho laka keia "aloha aina oiaio" ka hoi, e pehi mai i na maka o Kalani.  Aloha ole Ke ike mai ia oukou e ka lahui i ke ano o keia ano aloha aina, ke hoino nei a ke haiiliili loa nei i ka Moiwahine.

  Alaila, owai ke alii a kona aloha aina oiaio e na'i nei, he mea maopopo eia ka o lakou nei no na alii nana e noho mai ke kalaunu o ka manao ana, ma ke kumu hea la?

  Hilahila ole ka hoohalihali ae e hoike ae i ke akea, i ike ia ae ai ka pili i na Kamehameha, me he mea kiekie la ma na aoao elua o hiki ia piikoi ana.

  Ma ko kakou heluhelu ana i na moolelo o ke kuauhau o na alii no lakou ke kulana alii maoli e hoohewahewa ole ia ai e ka lehulehu, a ua maopopo no ia kakou, he poe ia ua puka mai mai kinohi mai o ka hookumu alii a hiki i keia wa me ka maemae ma na a elua, eia paha hoi ka makou o keia mau alii nui, a akahi no a wehewehe na kuauhau alii o na welo a Kamehameha Na'i Aupuni.

Aole i pau.

 

MAI MOLOKAI MAI.

MR. LUNAHOOPONOPONO, Aloha oe.

  I ka hora 7:30 o keia kakahiaka iho la i hoea mai ai ka Peresidena a me na keonimana o ka Papa Ola a me kekahi poe e iho no a lehulehu wale.  Ma ka hora 9 ponoi, ua kamoe aku la ka huakai no Kalaupapa hola 12 nei.  Mahope iho o ka paina awakea, ua noho ka Peresidena a me na hoa o ka Papa e hoolohe i na kumu hoopii a na mai lepera.

  Mahope o ka nana ana a ka Peresidena i na kumu hoopii nonoi, ua olelo mai oia e waiho aku ana oia i na mau kumu nonoi nei imua o ka halawai a ka Papa no ka noonoo pakahi ana, a eia iho ua mau kumu hoopii nei:

  1.  E hoomahuahua ia ka hale haawi bipi ma Kalaupapa, a e hana ia i lanai malumalu ma ke alo a me ka hakala makai.

  2.  E hoonohoia i Agena Papa Ola ma keia a me keia Apana Hookolokolo a puni na mokupuni mawaho ae o ka mokupuni o Oahu i loaa ai i na makamaka o kela a me keia ma'i lepera kahi e kii ai i na palapala ae no na ukana me ka uku ole.

  3.  E hana koke ia e ka Papa ola na lua liilii o ka poe a pau e eli a hohonu ko lakou mau lua.

  4.  E uku ae ka Papa Ola na Mano (k) na dala he 250 no kona luhi a me kona mahele o ka hana a mahiai ana i na loi kalo he 84 ma Waikolu.

  5.  E kauoha ae ka Papa Ola ia C. Kopena e haalele iho i keia Kahua mai lepera, no na kumu penei:  1. Aole oia he kokua mai lepera.  2.  He kanaka ona akea oia.  3.  He pepehi wale aku oia i na mai lepera.  4.  He kanaka hailiili a kuamuamu oia.

  6.  E haawiia i na mai e lawe ana ma na haawina ai Raiku, Palena a me Palaoa, i elua paona kopaa i ka pule hookahi, aole hoi i hookahi paona wale no.

  7.  E ae ia ka ai hanai

  8.  E hoomoe ia i mau paipu wai no ka poe nele.

  9.  E  kukulu ia i hale kuke no ka poe i nele me na hale kuke ole.

  10.  E haawi ia i eono poke ahi kukaepele na ka mai lepera hookahi i ka mahina, aole hoi e like me ia e loaa mau nei he eha wale no.

  11.  E uku ua na keiki puhiohe o Kalaupapa i elua dala o ke keiki hookahi i ka mahina.

  12.  E ae ia na mai lepera e oki wahie mai a mawaena aku o na alanui o Iliilikaa a Kukuiohapuu.

  13.  Aole e ae ia ka Lunakanawai Apana o Molokai e noho ma kekahi hale okoa mawaho ae o ka hale hookipa malihini ma Kalaupapa, oiai oia ma ke kahua mai lepera.

  14.  E loaa i na paahao mai lepera no pono lole a me ka ai e like me ko Honolulu poe paahao.

  15.  Aole e ae ia ka Luna o keia Kahua Mai Lepera a me kona Hope e lawelawe i ka Oihana Makai ma ke ano Luna a Kapena Makai paha.

  16.  E papa loa ia ka mea nana e malama nei ka Ilina kupapau ma Koloa, aole oia e hookuu hou i kona mau lio maloko oia pa, a e pono e hoomaemae koke ia ua pa ala. 

  17. E hoolakoia mai i huale ano ti laau lapaau a Kuaka Goto.

  18.  E noa ke awaia a @  na mai lepera, a e hoonoho ia e k@  kiai no na mea kana a me ka @ 

 

NA NOI HOOPII MAI BALDWIN @

  1.  Aole e hoohana ia na keiki mai palahe.

  2.  E haawi wale ia mai na leta kou ma ka hoihoi ole aku i na lele kahiko.

  3.  Aole e haawi ia na lole io ka poe make i ka poe ola.

  4.  E hana ia na mea ai me ka maemae.

  5.  E ae ia na poe a pau e makemake ana e hele i Kalaupapa elua manawa o ka pule.

  6.  Aole e kii hou ia na pono aahu i haawiia i na mea a pau e haalele ana i ka Home.

  O makou iho no ma ka haahaa,

                                    W. K. MAKAKOA,

             Komite:}  T. K. NAKANAELA,

                                    D. C. KAHALEHIAI.

  Kalaupapa, Molokai, Nov. 22, 1896

 

EO NO IA HAWAII, O HAWAII NO KA OI.

  E na Haku o ka Hui Aloha Aina o Kalaoa, Hilo Waena, Mokupuni o Hawaii, mai ka wai o Pukihae a i ke kihi i kema o ka Apana o Hilo Waena, a i ka wai nehe i ka iliili o Hakalau, ke kihi Akau o ka Apana:

Aoha nui oukou:

  Ma ke Koho Peresidena a na Elele mai na Mokupuni mai, i malama ia ma ka

Ariona Hall, ma ka Poaono, la 28 o Nov, 1896, ua ke ko oukou makemake, ua hana ia ka hana, o Jas. K. Kaulia ka Peresidena Nui, no na Hui Aloha Aina a puni ka Paeaina.

  He ninau paha ka ko maua mau Haku, nana maua i koho mai; Pehea la i Eo ai ia Hawaii, e like me ke poo manao e kau ae la maluna.

  O ka Peresidena Nui mua o na Hui Aloha Aina a puni ka Paeaina, no Puna oia, no ka paia aala i ka hala, ma ka Mokupuni o Hawaii.  O ka elua o na Peresidena i koho ia iho la e ka Aha Elele Lahui, ma ka Puaono, la 28 o Nov. 1896, o Kona Kai Opua i ka lai kona one hanau, no ka Mokupuni o Hawaii.  E hoomanao ka Lahui, - Eo no ia Hawaii, o Hawaii no ka oi.

M. KALIULA,

JOS. M. KAUHI.

    Na Elele o Hilo Waena, Mokupuni o Hawaii.

 

I KA NUPEPA I OHOHIA NUI IA KE

ALOHA AINA.

MR. LUNAHOOPONOPONO:

Aloha oe:

Ua aohe ka Ahahui Aloha Aina o Kipahulu paalalo o na lawelawe ana a ka Peresidena P. M. Kaluna, e like me ka lakou noi i ka nupepa KE ALOHA AINA; "Owai na Moho?"

  Jas. K. Kaulia, Kakauolelo Nui o ka Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, Bipikane, J. Kaunamano, E. Kaililauokekoa, ma ke koho ana:

  Jas. K. Kaulia, Nawahi II,   24 balota

  R. W. Wilikoki,                    3     "

  E. Kekoa,                              2     "

  J. Kaunamano,

  Bipikane,

Hoike a ka Elele o Kipahulu.

  Ua hookoia ka leo ohohia o na makaainana o ka Apana o Kipahulu, e like me ke kauoha ua maua na Elele; E koho ia Jas. K. Kaulia, oia ka Peresidena i hilinahe, aole na ko Alii ia kauoha ia mana, na ka Apana no a maua i hele mai ai Ke pane nei au no ka imihala ia o ka inoa haakai o ke Alii, he hoike no ke ohohia ole ia, e na Moho Peresidena a ae ma ho'u Apana.

MOSES MANU.

  Honolulu, Dec. 2, 1896.