Ke Aloha Aina, Volume II, Number 52, 26 December 1896 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

2          KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA @

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, DEC. @6, 1896.

 

AIA I KA ULUWEHIWEHI O BOSETONA.

            E like me ka makou i hoike mua aku ai, nolaila, he mea oiaio loa, aia ke ka@oe ala ka hualoai alii "Imiola" a Kalani no na Mokuaina Huila o Amerika.  Ua kipa aku Oia a lualai pu iho la iloko o na puili pumehana ana o ke aloha a me ke ohaoha o ka ohana o Kana Aliikane i hala, ke Kiaaina Jno. O. Domini@, a me lakou Oia i hoohala iho la i Kona hauoli Kari@imaka o nehinei, ma Bosetona, ke kulanakauhale o Make kuseta.

 

KA MAKAHIKI HOU.

            He hookahi pule mai keia la aku, a komo aku kakou iloko o ka Halau hou o ka makahiki hou, a pau hoi ko kakou noho ana iloko o keia wahi apulu hale kahiko oka makahiki 1896, oiai, ua pukapuka a alua kona mau paia, a oiai, eia kakou ke komo pono aku nei ina mahina iniki ili o ka Hooilo, nolaila, o ka lawa me na makaukau hou ka mea e pono ai o ka alo ana iloko o na mahina anu oia mahele o ka manawa.

            Ua nui a lehulehu ko kakou mau kanaka nui a koikoi o ka aina i pauaho mai i keia oia ana, a niau aku la ma kela aoao mau o ka honua, ka pahu hopu hoi o na mea a pau e waiho aku ai i ko lakou mau kino lepo, e like me ka olelo a ka mea nana i hana na mea a pau, oia hoi, "e hoi no ka lepo i ka lepo."

            Aka, aole nae ia he mea no kakou e kunana wale ai, a haalele i ka kakou mau hana i hooikaika mau ai, oiai, he ao luhi no keia a me ka inea, a o ka pono wale no ka hoomanawanui i na wa a pau, a oia ka makou e halialia hoomanao ae la no ia poe, ka poe hoi i kokua mai ina mea e holo@ua ai ko kakou aina.

            Aka, na hala aku lakou me ke aloha nui ia, a ua koe mai kakou, e ikemaka aku i ka ulu lipolipo ana ae o na pomaikai maluna o ko kakou aina hanau ka mea hoi a ia poe i na-i ai me ka ikaika o ka lakou mau huaolelo, a hiki wale no i ko lakou hooluolu ana.

            I ka hoopau ana ae i keia mau kuka aloha ana, e hoomanao aku ana makou i na makamaka heluhelu o KE ALOHA AINA puka la a me puka pule, i ko makou aloha.  Hapenuia oukou a pau loa.

 

E KIPA ANA O LILUOKALANI E HUI ME McKINLEY.

O kona Haahanau he Hoaloha no Kala@i.

MALIA E HELE LOA ANA I K@LANI.

A Waiho Aku i ke Kumahana o Hawaii i na Mana Nui @ ia Aupuni.

O ka M@

Aohe Wahi @ea i @ Aku @ Mea e Pili ana i Kona H@kai.

            Ke lawe mai nei makou a unuhi aku ma na mea ano nui wale no a na Nupepa haole o Kaleponi i hoolaha ae ai no na mea e pili ana no ko Kalani Aimoku o Hawaii hoea ana aku nei:

            O ka ohua kaulana o ke Kulana Kiekie i hoea mai i ka Poaha nei ma ka Mo@ahi China mai, oia no ka Moiwahine Liliuokalani o Hawaii, ka mea i maopopo mua ole e kipa mai ana ma keia mau kaiaulu, me ke ake ana no ka pono o Kona lahui, ke kumuhana ano nui i waiho ia mai ai na keia Aupuni ame Enelani e noonoo.  E kipa aku ana oia e ike ia Makinele.  Aohe mau mea ano nui i kamailio ia ae no kana kumuhana i hiki mai ai.

            He oluolu a he waipahe kona ano ma ka launa ana, a e hoike p@ mai ana hoi i ke kulana hiwahiwa o ka noeau i loaa iaia a me kona paa rula.  No ko Liliuokalani kanalua a hilinai ole i na poe kakau nupepa, o kaulai wale ia ae no auanei na iwi o Hua i ka la, oia iho la no ke kumu nui o kona ae ole mai e pane i ka lakou mau ninau hoohuahualau no ka mea pili i kana huakai.

            Aohe Au i hoonohonoho i ke ano o Ka'u huakai, wahi a ka Moiwahine, a aohe no hoi he hiki la'u ke i ae, e hele loa ana Au i ka hikina, a i ole i Ladana, a malia o ulu mai no kahi mau kumu nana e hoololi ae i Ko'u noonoo no ia mea i na wa a pau A'u e manao ae ai.

            O Kana mau mea nui wale no e kamailio ai, oia no na mea pili i Kana huakai @umoana a me na mea kaulana a kamahao o kona aina hanau, oia kela loko ahi weliweli o Halemaumau, a pela hoi me Kilauea.  Aka nae, aohe hoomaopopo nui wale no na mea pili Kalaiaina, a pela pu hoi me ke ano o Kana huakai i hiki mai ai.

            O na poe launa kokoke aku ia ua Moiwahine ala, o lakou ka i hoike ae, aia no @e hana Kana i hiki mai ai i Amerika nei no ka mea pili i ka pono o @ lahui Hawaii a me na kumuhana pili kalaia@ o na Paemoku.  He nui loa na kumu ua Aliiwahine ala o Hawaii i ake nui ai e hana la aku, a o lohe hoi mai ka mea nana e Rula ho@ aku i na mo@ Huiia o Amerika.

            He hoahanau o David Makinele no keia Peresidena hou, he aloha oia ia Hawaii a i na poe Hawaii, oiai oia e noho ana he Kanikela Kenerala no Hawaii ouku ma keia Aupuni, no kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei.  He nui na po@ aloha alii a aloha aina i kipa aku e ike i Keliiwahine me ka ulumahiehie mau no o ke aloha oiaio iloko o ko lakou mau puuwai, a o kahi o na poe i hoea mua aku e ike @aia, o Ferederika Wanabaka a me Henry Crocker.

            Ke koho wale ala no na poe o laila, malia o hala loa aku ka huakai a Kelii i Ladana, e hui pu ai me ke Kama'hiwahine Kaiulani a me kona makuakane Hon. A. S. Cleghorn, (owai o lakou i ike ia mea.)

            Aohe no i ano lualua iho ka Moiwhine o Hawaii, mamuli la hoi o na ulia i loohia ak@ maluna Ona a me Kona lahui maloko o keia mau makahiki ekolu i hale ae nei.

            O na kukai olelo pu ana me la he waipahe, a he nanahe hoi Kona leo, a o Kona kulana ke ike aku he hanohano maoli no a me ka ilihia.  O Kona kahiko ana, he hiehie, a he kapuk pu maoli no, e hoike mai ana no ia i ke kulana ihiihi o na Alii Aimoku o Hawaii.  Ke ike ala

            O kona mau hoaloha kamaaina a pau i ko lakou wa e kamailio pu ai me ia.  E puana mau aku ana no lakou me keia mau huaolelo, E KELII, (oia hoi ke pulama ala no na poe Aloha Alii, a Aloha Aina o Kalani i ka huaolelo maa mau ia kakou i ka wa e kamailio pu ai me lakou na'lii—Aloha Kelii, a pela aku, pela aku.)

 

ME-RE KARISIMAKA PU KAKOU.

            Ke haawi aku nei makou i ko makou ALOHA KARISIMAKA i ko makou mau makamaka heluhelu a pau, ka poe hoi no lakou makou e kahoahoa e aku nei, e like me ka hoea ana mai o ka malamalama o ka la maluna o ka aina, e hoauhee ana i ka pouli mai kona alahele ae, pela ka olino malamalama iloko o ko kakou mau puuwai, ua kokoke loa mai ka hopena o ka lanakila o ko kakou kupaaa ana maluna o ke Aloha Aina, a i ka noopau @na ae i keia, e hoomanao iho, ua komo kakou iloko o ke anapuni o ka hauoli mau loa.  Me-re Karisimaka a pau

 

K@

 

            O k@ k@ o ko @akou @ hiki, a o ka @

            Ke @ aku kakou i hop@ a nana, @ ala mai la na hoomanao ana no na mua i @, @ ua ala pu mai @ manao @koikoi o ke aloha @ ke makou houpo, no @ olelo hoo@ a ke kanaka i k@ ma ke kumu o kana peni, e p@ ana no ka pono o ka no ho@ii o kona Alii Aimoku i kaili, @a, kona lahui i h@le ia, a me na mea a pau @ pili ana i kona aina i hiipoi ai iloko lilo loa o kona puuwai, ka mea hiki ole hoi i kona mau enemi ke komo aku a hao wale ae i ua @on la i manawalea ia mai e ka lokomaikai o ke Akua.

            Ua ku mai kana mau hana wiwo ole no ka pono o ka mea e noho ana ma ka paepae kapu o Liloa, a hiki aku i ka mea haahaa loa, e auamo pu ana i na inea o keia noho kino ana, i kumu alakai naue ole na kkkou a pau e hahai aku ai ma keia mua aku, elike me ko na Magoi hahai ana i ka hoku o Betelehema ma ka aina hikina, pela hoi kakou e hahai nei @ kana mau ao ana no ka pono, ka pomaikai a me ka lanakila o ko kakou noho ana ma keia hope aku, a hiki i ka loaa io ana.

            O ka hoea ana mai o ka leta hoalohaloha a ke Kama'liiwahine Kaiulani mai Europa mai, e pili ana no ka Puka@a Nui, ke Alakai wiwo ole a ka lahui i aloha ai, oia ka panina hope loa o na palapala hoalohaloha ma ko makou aoao, a @ manao hoi makou, ua lawa a ua piha hoi ka hapanui o ka nupepa ma ko ka lahui aoao, iloko o keia mau mahina ekolu o ko kakou kanikau piha ana no ke kanaka hookahi wale no, i ike ole ia kona lua iloko o ka moolelo o na kanaka Hawaii naauao mai kinohi mai.

            O ko kakou @ hou ana aku i keia makahiki ae, @ no ia maluna o ke kahua kumu a ua Alakai la i kukulu ai i kinohi, a o kana mau kumuhana a pau i hookumu ai i kinohi loa, oia no ka makou e hoomau aku ai ma keia mua aku, a elike no me kana olelo, "he enemi nona ke kanaka a komakai@ ana i kona aina, no na apana dala a luda," pela no mak@ hahai mau nei ma ia eleh@le hookahi, aole hiki ia makou he hoololi @e mai ka mea a ko makoe mua i kukulu ai, ke m@a hoi i mau ai o ke kakou noho ohana lahui ana.

            O ko makou mau makama @ lawe i ke kino makamae o @ AINA, no ia kowa @ o hookahi makahiki, ke pap@ aku nei makou i ke Aloha @ahiki Hou, maluna oia po@ pela hoi me ka poe e komo @ mai ana e lawe i ke koo n@ e hoomalamalama mau nei i@ lahui, he hoohoihoi mau @ mai ia ma ko makou aoao.

            Ma ko makou aoao, e ho@, aku ana i na mea hou waho a me ko loko nei, na m@ lele hoonanea, a me na ma@ heluhelu e hoonaauao ai i @ makou lahui.  ALOHA HA@HUIA a pau loa.

 

KALELE KA LAHUI I KE AL@ AINA.

            O ka hoea mau ana mai @ na kauoha nupepa a no keia @ kahiki hou ae a hoea mai, @ mau hoike ia o ko ka lahui @ linai ana maluna o ka KE A@ HA AINA mau alakai ana, a@ pan@i pu ia mai hoi me ke @ ka hanu a me ka ikaika e @ ai ke ku ana o keia hana n@ koikoi, no ka pono o ka a@ ka lahui a me ke aupuni alii@ kakou i aloha nui ai.

            O ka hookaa pau ia @ mai o ke ola o ka pepa, @ hoi na DALA ELUA o ka ma@ hiki e nee mai nei mamua, @ hoike piha ia no ko ka la@ hilinai maluna o makou, a @ ka makou e haawi makana @ nei i ke Aloha Karisimaka a @ ka Makahiki Hou.

            O na poe i noho aie pu @ makou, a i hooikaika ho@ hoopau ia mau ano a @onino@ ko makou mau hoahanau @ ia iloko o ka io a me ke ko@ no ka hoomalamalama ana @ iho, a me ko kona hale a p@ a oiai, ua ike no makou, o@ nupepa, oia ka Hokuhele @ e hoomalamalama a hoolan@ na mau i na manao pili@ pela no @ hoea mai ai na @ oha nupepa a nui i keia @ kahiki, mamua o ka maka@ i hala.

            A elike no me ko ma@ Rula kumu i ka makahik@ hala, pela no makou i @ makahiki, oia hoi, he k@ ka uku ana.

            O ka p@e hoi i hookaa @ mai i na Dala Elua o ka @ kahiki 1897, e loaa no iaia @ ia lakou ke Kii Makana o@ Pohakuhauoli o Hawaii, @ Nawahi a me ka Alema@ piha oia makahiki.  E @ o haule auanei i ka hope @

 

            He oluolu maikai @ ke o@a @ Kalani, oia @a lono hope mai nei.

            Ma na lono hope loa mai @ iho @ka Moiwahine Li@ Kapalakiko, ma ka la 19 o @ ma@ no ka Hikina.

            Ma ka mokuahi Kina o ka P@ i hoi mai ai o Kuhina Kupa, @ ole ia o kana huakai i @ i Amerika Huipuia.