Ke Aloha Aina, Volume III, Number 4, 23 January 1897 — HAWAII MA AMERIAK. WELO KIHEI A KEAELOA. HULIAHAHI NA NUPEPA AMERIKA Hosana la ka Moiwahine o Hawaii Liliuokalani ka Rula o Hawaii. [ARTICLE]

HAWAII MA AMERIAK.

WELO KIHEI A KEAELOA.

HULIAHAHI NA NUPEPA AMERIKA

Hosana la ka Moiwahine o Hawaii

Liliuokalani ka Rula o Hawaii.

Ma ke ku aha mai o ka mokuahi 2iianadia i loaa mai ai ia makou mai ko makou mea kakau mai ma Bosetona, a i unuhi ia ae e makou s na mea makamaka hou loa, e hoohauoU nui la ai ka lahui Hawaii Aioha Aina, a makou hoi e puiamu mau nei, e pih ana i ka huakai a ke Aliiaimoku o Hawaii, Ke Alii Kiekie mai ka po mai, O ka Paepae-nui-ala-i-ka-moku-e-eala. -KA ; HIKI ANA I BOSETONA. » Oiai ua loaa ae he iono i kou mea k&kau, a ua pahola ia ae ia lono no ka hiki mai o ka Moiwahine Liiiuokalani ma ke ahiahi o ka la Kahkimaka, Dek 25, mamua ae o ka napoo ana o ka la, ua piha pu ae kahi hoolulu kaaahi me na heluna nui o na kamaaina, a me ka khulehu o ke kuianakauhc ! e nei, 1 hiki aku ka heluna i ka 6,000 a oi, ua kali hoomanawanui iho la ka lehulehu iloko u oa kilihune ua lniii, e hali pu mai aoa me na puupuu hau (Snow/ht mea oie ia anu, i ite kono a ka manao e ake ana e ike lihi aku i ka Moiwahine o ka Ptredaiso o Hawk'i, i ke kani ana ae o ka hora 9 oia ahiah», oia ks wa i iohe ia aku ai ka owe mai o ke kaaahi, e kani ana ka bele, a e kuhea niai an a ke oeoe, eia o Kalam a hikiaku. I ke ku ana iho p ke k'<a e hii ana i ke Alh, ua ikeia aku 1a o Kapena J. A. Paina, i ka pii ana aku iluna o ke kae a ke Alit e noho ana, he Keonimana hoi 1 hooona la mai ma ka aoan o ka Ohana o Kana kane, oiai lakou e kaii mai ana m» ka hale, e aku i na; hookipa »na mai, me k« pulama kiekie ana i ka lakeu mahhini nui a koikoi, 1 kipa mai i o kakou la, mahope iht> o n# hoolawH ana, o»a ka \ ike ia akt ai 4t ka ithiiehu e kuku ana « mim ke koa, i kt> sho ana mm o ka Moiwahine ilalo, i koku* ia e j A. Pan-ā. la wa i kaawi aku ai ka lthu!ehu i ka h<wi?una mua l#ā ana o k*. Akha me Mot*ahme, m% k» wthe ana ina papaie, o-iai lea maiamalama o ng Kukmuwila e kuu pau ana 1 ao olmolmo, me he kupono »ntL U a ka !a 1 ke awakea huli ae u ke Al»t, a kunou aku h ma na āoao apau o ke aiiama e kuku aii) ina, o m kane. n< wahme * me n« lneiki, a mahoi>e roat o Wr Afu Kon» n»*u htt*heic mai Hawau n-.n, Mrs Kl# lilahaoieina a n>e ). He'eiuh». A m» ia w*bi aku ua V#a *ku !a na h?jx>i (na ■mi k» lima o ki eU'le 1 h V Huifu u e Mi a mt Mr& X t e I ka h*e* ana aku o ke Al.t n<a ka fc«{e k>hi 1 r»o»i»ak»iikau u - o-- < siā hoi m K.ama*«n» 5 K*uh* ! e, r m&km k.ui iwn »si tt«r k« {Hiiama r i» >l;i Kiekw o keiā k,n \ k,a ?uu i'K «ea aku 0 |e A'ii; «ne liona tnaO u* pghr4« m«- u t\a k*n»aa r, * I» Hīh» iauna ®vi k* r ana •11 e Wh l (f n » la i e ke A'n nie fc«k«b} i*ap*hi e O m »*l»l

0 ka hooilo, i haknia tne ka mikioi] nui,e Mrs. Lee a me ka laua hine, he hoike ana i ka pilipaao ke' Aloha o ka ohana a me ka«ohana. la manawa iho, he mau minute ia o na kipona o ka hauoli piha i haawi ia ae, o na ohana. eia , hoi o wahoo ke kahua o ka pa ua hele a lei Kohaia i ka nuku 'na kanaka, me ka hiaai e ike a iohe wahi ieo Alii aku. Oiai no e hoohalaia ana ka manawa, ma ko ke Alii hoike ana ina mea e pi li ana kona alahele me kona mau hoahele, ua hoike ia mai la, aia mawaho he eono mau Keonimana e makemake ena e ike t ke AUi, a ua ae ia aku iakou e komo mai, na Mr. Lee i hoolauna ae 1 ua mau Keommana la me ka Moiwahine. A wahi a iakou pakahi, he roe kakau nupepa makou no keia kulanakauhale, a o na Nupepa Aiakai koikoi no hoi >a ma keia wahi, ua haawi ia be manawa no na kukai. oieio ana mawaena o na poe Kakau Nupepa a me ke Alii, ua pane ia e ke Aiu na ninau a kela a me keia o lakou, me ke kaii oie a haawi ole 1 manawa e noonoo ai, ua pane ia aku iakou ma ka olelo Peiekane oiaio, a ku i ka noeau, a na ia kaiena ike i loaa i ke Alii i hookahaha nui aku i ko lakou naau. Ua hoao aku lakou e ninau 1 ke Alii i na ninau kalaiaina, e piti ana j ke kulana Aupuni ma Kona u&au Paewoku, a i oie, no Kona mau pono poaoi ihs o keia mua aku ? me ke kali ole, ua pane aku ia ke Al*i la iakou: <( 0 ka pane ana aku i ka oukou mau noi la'u, he mea mama ioa ia, aka, ke kaohi nei ka lunaikehaia īloko iho O'u. mai Ku'u haawi ana aku i Ko'u mau manao pih kalai Aupuni, a no ia mea, be mea 1 kamaama loa a i ike nui ia ma «a aina i laha nu» ia e na Nupepa, e like rr.e Honoluiu a me Amenka nei no hoi, he uuku wale no na mea oiaio i kaivatlioia, aka, i kekahi manawa ua hooiilo ia i mea nui 1 hke o!e me na # oiel© i kin hi." I ka wā a ke Alii 1 hoopui!ā ae ai i keia hs*u oieio, aia n# maka © keiā poe ke hekau !a mainni o na helehelen# h»fhie a kulana naauae kiekie o ke Aln 1 ka hookim ana « keta mau olelo ana, u* hoi aku b !akot, me ka piha hauoH, a ira ke kakahiak# ana ,>e o kekahi la, ua puks la na Nupep|no lakou keia poe eono i h«iawai n-e ■ ke AHi i ke ahiahYmanjua a ma oa o na mau Nnpepa la, ua hōikt M iakou i n# m***o e H. $ana ana i ks Moiwahme * Hawaii, ua oie'o kek-*-hi mau Nuj>epa, m h*ul« ka ishus'' Amcnks ilako o ke kuī ihewn nui. m«- 1 wwli 0 n» oMn homo 1 ka lloiwahine « me Kon» īahoi, 1 hoopumpuni ia «•«: 1» lakou, he AHiwahine puni koke, a he * pela *ku a \ ko '» ki»u h»l*wiii **» nu k* m, «* ho»ke OJ*i Kon* eU« «iN!, i k* w*h*hee R»*eiX |Hj ro*u ©leio » hoīke 1* nni, * ke ole'e m j u» «*a Nv»jvrj>* Jt he t*i*j no k* i&ilawiWwi*. j V* v>ku h v ■ ki r t \\ | i*ej.\«, "As''e e hiki : k?k-<h. U /'ek K, ua iv. * 0 vc Vu'»r- h fhtf i ■ ;"■*** me fc* . ,V t\s:s . k# N. r* k -, - 1! *e ■ b Ve ! ' vOk*'#s i

A ua koaio pu mai me na Nup pa kakoo 0 ka poe e paa la i ke Aupuni o Hawan, ma na manao mahaio, a e hoiKe ana hoi i ke kulana oikelakela o ka Moiwahine, a ua olelo pu ia ae, iioko 0! ka uuku o na huaoieio i hoepiika fa* ma! mai ka Moiwanine mai, uahooioii ano nui la ke kulana o ka iahui Amērik», mai ke kuhihewa a i kS maio. NA KONO LEHULEHU I LOAA _MAX. He uui a he lehuiehu na kono 1 'oaa ae i ka Moiwahine r,ai na pōe kiekie hanohano, a tx.w qa AhaoHlo koikoi a like oie 0 kela a me keia ano, a mai loko ae oia lehulehu, ua wae ae oia.a > he eiua o na kono Ana 1 ae ai, ke kono no ka hele ana i ka holo hau, a me ke kono no ka hele ana ika Ahk Meie* XA HELE ANA 1 KA HOLO HAUO ka nui o na poe i hele pu aku me ka Moiwahine i ka bo!o hau, he eono ke hui puia me Kona mau hoaheie mai Hawaii mai; ma ke kahoa hoio hau, ua i k*u aku ka Moiwahine maluna o Koaa kaa moemoe holo hau. maloko o ke : kaa e a an.a na ipukukui uwila hoopu- ; mehana, a o Kona inau hoahele aia kekahi kaa okoa i hoamakaukau la, a< ie nae he ahi hooineiun* maloku uia kaa, i ka hoi £n,i mai 1 ka :iuakai holo hau a ke Alii, a lete mai la iakou mai ke kaa mai, o na hoaheie o k« Aui mai Hawali mai, na mea i ike la aku e ha'ukeke mai ana i ka nui o ke anu, a no ke Aiii, he oi* mau Koua ola kino. He iealea keia i makahehi nui la e na poe kamaain» waiwai o keia mau kulanakauhale, a ma keia la a ke Aiii i beifc ai, he nui »a poe mak* hanohano i koino pu ae ma ka hoohanohano ana i ke Alu. KA HKLE ANA I KA AHA MKLE. Ma keia huakai a ke Aliiwahme, i hoohikiieie nui ia ai na poe koileoi a hanohano a me ka lehulehu o keia kulanakauhale, a pela pu hoi'me a'u, mamuli o kekahi hana hanohano a pookela loa, *ka Moiwahine, i lilo ai i kumu nana i ao mai i ke anaina hu.eokoa, i aneane he 3,000 ka nui maioko o ka H«ie Mele, »ia ma kekahī Pahu o loko o k» Hale Mele kahi hoi i hookaawale la no ka poe hanohano a w<uw*i e noho ai, a e k*u por.o mai ana imua o ke anama, e hiki »i ke tke aku me ka moakaka U>«, a ma »iia i noho mai ai ka Moiwahme u\e Koni ho*he!e, e huii peno ai.a ke alo ī ke anama e noneho *ku neu a ma ka ho o na h*n*. j I» wa t hm*wi ma» at ka Bioa t>uhi- | ohe i ke mele Uhoi o AnKi<>« ' $I*l |Sp*ngkd Mannei w\ kn w» mua loa » I poh* o>*i *t o ks huamēle mu* o u« | »eie «i», 1* w« hookahi ne 1 ike iā aku ai ka Moiwanme i k* eu «n« *e a ky ūun* ra* Kon* m*u k*i>u«t, »•.* ho? xu «aka o ke »n*ini e lauloeo pono *«« maiun* ok* M.nwahme, «t k« ike *n* *ku v fee »n»m« i k€ ku j««i o ke Aīi? - w*hmr, f hh M t »n* s |< a»elr |*hui 0 i ha i* w* i *« «1 ke *n* n* n * o * * tu il»ea t oi«i ik* k* l\*m e iiui «es 1 k* «n», <3* ke lti mui «n* m« k* *,v«o e k* e lu «*ii k» hooMnot«eo *n« ! kt me'.e >< U* )KV|\it!t* I* Lv |M«m n»«t o * u «1 i >le |«a «ku «i ke «k*. o ; kekik., § IM *M v.W * i% I*. I rt k v lu|.v. Ae * » t »H V* 1 < 11***4 \ji

mai oe« Oift 1 Kona naauao pookela , loa, i kulike ole me na olelo 1 hoino īa aj Oia," a ua olelo a? kekah', "o ka uku i pahai }a roai no ko kuhihewa a n»e ka puni wate 1 na o1e!o jno i'la naai Noea," a o kakou no na hoike i ike maka i Kona naauali a me ka paa rula i loaa ole ia kakou na hoomanao ana." O kou me<» kakau kekahi ! komo pu iloko o keia haulehia ana i ka hoeau tf'ka' Moiwahine. pau ana o ke fnele ia ana m.u o ke t»2le iahuī o ftmerika, ua iho mai la ka Moiwahme mai Kona wahi mai me Kona mau hoahele, oia ka wa i kuene pono ae aī ke anaina a kuku lama ae| ia nva kela a rae keia aoao e hookaa- | wale ana ia waeoa i wab». no ka Moi-I wahine e hele mat ai, me ka hoao ole ] 0 kekahi mea e puka e iwaho, i ke Al.i 1 hiki mai ai m» ke poo o na Jaina e kuku nei, ua wehe like ae ia na kane a pau i na papale aole i koe hookahi, a e kunou aiat ana hoi na, wahine, tna na kaina kapuai a pau a ke Alu e haawi mui ana Ou 1 na kunou ana lua auao a pau a i pa:.ai la aku hoi me na kunou ana a. ke anaiuu, 1 ka puka aaa aku o kt Aiii iwaho, oia ka wa a & ke anaina 1 ma ai n.> ka hoi ana. 0 ku laina ana o ke aoaina mt ka wehe ana i na papaie, na kunoe aloha ana, a me ka hoao o!e aea o kek&hi mea e puk-a e iwaho enamu» o ke Alii, he hoike ana la i ka makee a onipaa o ke aloha o ka lahui Amerika i ka Moiwahine a me Kona lahui» au hoi e oleto <je ai, aole he manawa iloko o 50 ipakahiki 1 hala ae nei» 1 ike u ai ke komo makoiukuiu aua o ke aloha ka lahui Amerika i ka Moiwahme a aae Koaa lahui Hawaīi, i 01 aku 1 ko keū manawa ? v _ . , . KA LA IKE ALJI MA BOSETONA--0 ka la Hape Nuia, Janu rf ri 1. 1893 miloko 0 ke kulanakauhale o BcsetOLa ua haawi ae ka Moiw.hme Liiuoluiaiu i Anauaa Ike Aiii, aia; ka hora 3 a hom | iuiaa la, qaa kahi o Mr, a ne Mrs Lee, Ma ka h©u 3 ponoi, m komo ae ke Aiu 1 me Koaa ukaiī ma ka ruqai » houknawaieia ne ia hana, a t hoauluweluū hoi me n& 4 >ua naaā e puia ana ko lakou ala ia ioko o ka ivmi. O ka ua #ihu u iho Ou me ka s>ilik.a weknli ellek, i «laiiaia me r a «ai $ula, a roa Ki-m a-'i < !ct nua Oia 1 kt Kea Hativhfrto 0 ka M.H*ahiae Kapic.au;, a ma Kona umauma ke Kea Poku o kf Am>ur,| Moi e Hawaii, ke Kea 0 kaN k'U K««iehai»tha l, a me K.'«k» a I, a me Ukahi .«au Kea Har.r hune e se, e k« kkew aiohilohl, ea U'e la t»e he mm !t 0* H«>Vu e ka Uui e aoi s ka ka «eni o ka !\\4lām»UtVia 1 U «au »* 0 U Mo w»hin«, bc ki'iki'.a sx wi h»m>h*iv Kv~eu ku'aoa >a la, le tka» me l a, «u ao Kaaa Neiio Au. m KĪM** ae*« A ko s&ti kaka^ ae 4lt K A \t'a Hcuuk\ U wr u ke Ak-* K,c krr \ U Koa* wau ukaU t ana *m i»au »*>av\ wi 0 \&t% kt k*i Mij4 te<. K»a Na>.»o na k*(vr. V: * <«. * t * t »*« K*JVtni. }u\* e «4 |)hvVr« e li- ;*M»a.la.- a.-s *.a \* |pallk. oia M wi *Va, j»c t\\iaV-.-^ a M. t vA H Gv*i. , V* • vVS"*\» V Vi # S. V

Ike ka hcra 3 a hiki i ka 5, aol.e he. wa i ka-o ae o ke kooio a.na # aol # no bpi 1 ike ia aku he mau oiili rnaluhjJ.utu o jpe Alii, aoie he yra i haawi ia no ka hooniaha ana 0 ke A!ii ma 4ca noīio 3 na.ke aua o ka hora 5 i hooKĪ ae 1 ke kooio ana ntai o ka lehulehu* oiaij he niau tausani e kali ana naawaho o ka loaa he wa e komo mai ai, aka, pau e ka manawa, ma ka hoomaopopo ana a kou mea kakau ma na poe i helu ia me ka maepopo he 7'3<va ms la wa aku, ua huikau a hiki pooo ole ke helu aku, aka, ma ko'u koho he aneāne 300 ia poe. Nolaila, o ki. nui o na poe 1 komo ae i ka Ike Ahi iloko & 2 hora, mawaena o 900 a me 1000, ua hoi aku keia poe lue na olelo e akena ana a puni ke kulanakauhale, no ke kuli n o ka Mwwahme o Hawaii, a leo hooho o ka mahalo, a pela na Njj cpa o keia, kulanakauhale e akena mau nei no ke Alii. Au e oielo ae ai, ua Hio na b»na a ka Moiwahine e hana nei imua pono) o o« nwka o ka lahui Aaaerika, i mea. na Kooa iahui kaeaka « haaheo ai, ke iohe «ku kakou. Ua kahiko la o Mrs. Lee me kekahi lole ahithte Faranr, a ma kona iima hoi tee kupee gula i makana ta aku e kaoa maiihini kiekie ma ke ano hoaloha. A o Mr. Lee e mu ana oia be pine mom • keaao puuwa», a iwaeiia o ua piu« ia, he poh#ku makamae ameihysl» na Kaiam 00 i makana aku keia pioe he makana Hapenuia hoi. A hoike hoo aku av> i na mea aku i koe e hana w aku ana e ke A'ū ma ke» hope aku.