Ke Aloha Aina, Volume III, Number 5, 30 January 1897 — Page 4

Page PDF (786.91 KB)

This text was transcribed by:  Gloria Vlachos
This work is dedicated to:  Na Lei Hulu I Ka Wekiu

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO IANUARI 30, 1897.

 

-----

 

KE - ALOHA - AINA

 

Hoopukaia no ka

 

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu papa na ka Lahui Hawaii.

 

-----

 

EDWARD L LIKE,

 

Lunahooponopono.

 

E. A. NAWAHI,

 

Puuku - KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, IAN 30, 1897

 

-----

 

KE ALII AIMOKU.

 

-----

 

                        Ua hoopomaikai nui ia mai ko makou poe heluhelu ma o ka loaa ana mai ia mokou o kekahi lono e pili ana no ko kakou Alii Aimoku ma ka mokuahi Coptio o ka Poalima nei oia hoi, aia no ke Alii i ka hou anu o Bosetona kahi i walea ai, me ke aola kino maikai, aole Oia i nee aku mai ia wahi no kekahi wahi okoa aku, ma na lono i loaa mai nei.

 

                        Aia no Kona mau hooponopono ana malalo o na kuhikuki ana a Kona Kakauolelo pilikino, a o na ike makamaka ana i haawiia aku i kekahi poe malalo no o na apono ana a Kona Kakauolelo, e hoike ana i kona makee oiaio i ke kulana ihikapu o ke Alii of Hawaii, kapukapu io no ka malama ana a kahi kanaka.  Ua hiki no ka mea, o kou apopa ponoi no ia. He maikai na hiohiona o ka pomaikai e hekau la maluna o Kona kino, a kakou e kalokalo ae ai, e haawi ia na hoopomaikai he nui, oiai Poa ma ka aina malihini.

 

-----

 

                        Iloko o ke aheahe malie o ke ko ana o ke au o ka manawa, ua pae mai la iloko o makou he leo hou, e pa kolonahe mai ana mai na welelau mai o ke kumu o Puowaina, e hawanawana mai ana ia makou, eia ka i keia mau po iho la i kunewa aku la, oiai no kakou e hiamoe ana, he wa ia e malama ia ana o kekahi halawai malu ma kekahi wahi o ke kulanakauhale nei, no ka noonoo ana i ke kanaka Hawaii e holo pu ai me kekahi Komisina Hoohui Aina no Wasinetona.  I ke kuka ana a noonoo ia ana o ua kanaka la i manaoia ai e kaukolo pu aku ma keia huakai imi pomaikai a ka poe e ai alii nei i ka lo a o luna o ka aina, ua kaana iaae la iwaena o lakou iho, ka mea kupono, a i ke kupono ana iho o ka iliili iwaena, ua @@ aku la i ka ilikeokeo.  Ea, hooheno no ka hoi na aheahe kehau o ke kuluaumoe, a o ka mea hilu nae o ka punana a ka moe, ua ahu wale.

 

E MAULE ANA I KA HOPE WAA

 

-----

 

                        Ua ahai ia mai e ke kehau huihui o keia kakahiaka, ka lono e hawanawana mai ana ia makou, a ina hoi he oiaio, aohe no ka hoi i waa ka lakou nei hana ana pela i ke kanaka oiwi i ku ae maluna o kona mau kapuai, a kakoo aku mahope o lakou, me ka huepau ana i kona ikaika hana, aka, aole nae o kona hana ana pela, he kumu ia no makou e hou a e o'e aku ai ma kona mau aoao,, oiai, aole oia he malihini i ka lahui, ua kupa a kamaaina ia oia ma kana mau hana.

 

                        Aka, aia ko makou kaulona ana maluna o ka poe nana oia i omilo e komo pu aku iloko o ka poai o ka poe kumakaia i na oiwi ponoi o ka aina, ka poe nona ka aina a lakou e hehiku nei i keia la.

 

                        Ua hoike aku makou, e holo aku ana o Kakina i Wasinetona i ukali ia hoi e Kaulukou, aka, mamuli o ka hoololiloli o ke ko ana o ke au, ua hina ae nei ka uahi aia iluna o Lopikana ka inoa ukali kahi i kau ai.

 

                        Nolaila, e ko io ana paha kela olelo, e haule ana oia i ka hopewaa, aohe no nae hoi he hewa, no ka mea, eia no i ka aina hanau nei, he oki loa hoi ka lawe ia aku a kiola ia i ka moana.

 

                        O na olelo hauwawa keia o ka manawa, a na ka la e ku mai ai o ka mokuahi e hoike mai i ka mea oiaio, i ka holo a holo ole.

 

-----

 

E KAU I KA PAHI MA KAHI MONI AI

 

-----

 

                        Ua ike iho makou ma kekahi nupepa o ke kulanakauhale nei, me kekahi o na la mua o keia mahina, ua haawiia ae e kekahi poe koikoi a hanohano o ke kulanakauhale nei, he papaaina ano nui o ke kulana kiekie, a ma ia papaaina ua konoia na hoa he umikumamalua wale no, i wae ia he hookahi mai loko ae o kela a me keia aupuni, he umikumamakahi o na hoa, mailoko mai o na lahui o na aina e, a uau wae ia ae o James K. Kulia ka Peresidena Nui o ka lahui Aloha Aina, ma ka aoao o ke Aupuni o Hawaii nei, a ma ka manawa i malama ia ai ua papaaina la mawaho o Sana Sousi, he 11 o na hoi i hiki ae, a o ka 12 oia o Mr. Kaulia, ka Peresidena o ke Aloha Aina. aole oia i komo pu ae ma ia papaaina hanohano i haawi ia, mamuli o kona hoole ana.

 

                        Oia ka makou e haawi ae nei i na Mahalo Kiekie ana no ke kanaka a ka lahui i wae ai. me ka hilinai ana, i ko lakou mau pono maluna o kona ku ana i alakai no ka pono a me ka pomaikai o ka lahui, mamuli o kona puni ole i na hanohano pau wale o na anaina hoolaulea, a pahele paha, i mea e ka-hina ia ai ka pono kupaa o kona lahui, nolaila makou i olelo ae nei, i ka Solomona, "E kau i ka pahi ma kahi moni ai," mai puni aku ilaila, a no ka mea, aia no iloko o na hoaloha oiaio he mau popilikia, a i oi loa aku hoi, o ka mea e ai pu ana me a'u ma ke pa hookahi, oia auanei ka mea nana e kumakaia i ke keiki a ke kanaka, wahi a ka Haku.

 

                        Mahalo i kou hookaokoa ana ia oe iho, a oia ka makou i hoomanao ae ai i kou mua ma ka oihana, J. Nawahi, no kona hookaokoa a kupaa me ka luli ole, a pela Ke Aloha Aina e hooho aku nei me na leo hauoli, a ka lahui hoi e hilinai ai me ka paulele ana no ko lakou mau pono ma kou alakai ana.

 

  -----  

 

KOLOLIO MAI NEI HOI KA UAHI

 

-----

 

                        Ae, he mea oiaio ia, o ka uahi e pa ole ia ana kona punohu ana e kekahi oaniani aheahe makani, a me kekahi mea e ae paha e hoolauwili ia ai kona punohu ana, he uahi pii pololei ia iluna i ka lewa lani, a o na huna wai a-wa ka mea nana e hoonalowale aku iaia iloko o na ao kaalelewa o ka lani, a pela iho la oia e lilo ai i ao ua, a haule mai, he mea e hoopomaikai ai i na kanaka maluna o ka honua.

 

                        Aka, o ka uahi e pa ia ana e ke aheahe makani ikaika a malie paha, he mea oiaio, o kona kulana nee imua, e kokolo ana ia, e like me kela olelo kaulana o Kula, e poina ole ia nei a hiki i keia la.  "Moe kokolo ka uahi o Kula," a oia ae la hoi keia a makou e olelo nei, ke moe kololio mai nei ka uahi, me he ao hakumakuma la e hahai ana mahope o kona alahele.

 

                        O ka makou ia e hoohuoi ae la, oia hoi, ma kekahi papaaina nui i malama ia malalo aku nei o Moanalua, ua hookaulua ia ka, ka poina ana a hiki i ka hora 8 a oi o ka po, akahi no ka a wehe laula ia ae ke anaina ahaaina . no ka hanohano o ka mea nona ka la ma ia po, a o ke kumu i hookaulua ia ai, no lakou no, a no lakou ae.

 

                        Aole na makou i hoohuoi mua, aka, na ka poe no i kipa aku a ikemaka i na hoaai o na paina la, a mai a lakou mai na hooia ana a mnakou e paa nei, aohe e kala ka uahi i moe kokolo ai, e like me ka olelo, ma kahi a ka uahi e punohu ana, aia no he ahi malalo kahi i a ai, a pela makou i haupu ai, ina lo ne oiaio ia mau lono, alaila, aia no ke ahi nmalalo kahi i @@me ai. me he momoku ahi la i hoomau ia.

 

-----

 

                        Ua loaa mai he loaa e @@@ mai ana ke mokukaua @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

HE HANA HOOPILIKIA.

 

-----

 

                        Eia iloko o ke au aupuni e olelo ia nei i keia wa, oia ke au holomua ma na hana a pau e pono ai ka aina, a e loaa ai hoi ka pono i ka lehulehu, oia nae ka wa i hoea maopopo mai ai o kekahi hana hoopilikia maopopo maluna o ka lahui, a oia hana hoopilikia a ke aupuni, ua kaa aku no ia maluna o kona mau lima lawelawe, a nona makou e pane nei me ko makou ikemaka maopopo, a me ko makou kahaha pu hoi no keia mau hana.

 

                        Oia hoi, ma ka Poaha nei, a me ka Poalima, oia hoi keia la ua nele ka aoao makai o ke Alanui Moi i ka wai ole, a pela no paha me ka aoao mauka, mai ke Alanui Nuuanu mai a hoea i ke Alanui Papu, mamuli o ka hana hou ia ana o na pai pu wai, no ka hoomahuahua hou ana i ka wai iloko o na paipu, a he hooi ana aku hoi ia i ka pomaikai o na poe e noho ana ma ia wahi.

 

                        Aka, o ka makou nae e olelo nei, oia kona hoolaha akea ole ae ma o ka Luna Wai la, e hoopaa ia ana na paipu wai, no ka hana hou ana a ma ia hoolaha ana, e hiki ai ke hoolako na poe noho ma keia mau wahi, i wai no lakou, mai na hale hana a me na poe noho ponoi no lakou iho ma ia mau wahi.

 

                        A mamuli oia hana ana a ka Luna Wai, ua hoopilikia ia ko makou makamaka heluhelu ma ka hoonele ia ana o ko makou Halepai nei me ka wai, e hiki ai ke hoohana ia ka mahu o ka Papapa@, a malalo oia kumu, i haule ai na pepa a ko makou mau makamaka heluhelu e noho ana ma na kuaaina, ka poe hoi i ma@ ao aku mai na poa@ akj o ke kulanakauhale alii o Honolulu nei.

 

                        He hana hoopilikia keia i ko makou pepa, a pela iho la i loaa ai ia makou ke kuia nui o ko makou puka ana aku ma ka pepa o ka Poaha nei.

                       

                        He mea pono loa i ke aupuni i na wa a pau, ke hoike e mai i ka lohe, e hoopaa ia ana ka wai, alaila, ua hiki i ka lehulehu ke hoolako no lakou iho elike iho la me keia, ke kaihi ana a hoomakapo mai i ka lehulehu a na ka hoaa e hoie ke mai.

 

-----

 

KA UWEA MOE MOANA HAWAII

 

-----

 

                        O kela kumu hana kahiko no, e hoonaulu la i na poe o na ho@ o ke Komite Kuwaina o ka Ahaolelo Senate o Amerika Huipuia. ua lawe hou ia ae no ia e Generala Wagner Swayne o Nu loka.  a ma ka Poalua aku nei o ka pule i hala i noonoo hou la ai kela kumu hana a Koneta Spal@ing. e pili ana i ko kakou uwea olelo moe moana. i nui ke aho i hoi puolo mai i Hawaii nei.

 

                        UA HOOLE IA KE NOI A KA HUI PUKIKI.

 

-----

 

                        Ma kekahi manawa i hala ae nei, ua hele aku o Mr. Vivas ka Peresidena o ka Hui Pukiki, imua o Mr. Kaulia ka Peresidena o ka Hui Hawaii Aloha Aina, a noi aku la, i na paha e ae mai oia i ka Hui Aloha Aina, no ke komo pu ana mai, me kona Hui, e kukuku i halawai makaainana no ke kumu hana kue i na lima hana ma ke noi ana aku i ke aupuni, e pani ia ka hookomo ana mai in a Iapana iloko o ka aina nei, ua pane ia aku oia, o ka Aha Hooko ka mea mana no ka noonoo a hooholo ana.

 

                        Ua noho ka Aha Hooko o ka Hui Aloha Aina, a ua hooholo ua Aha la, e hoole aku i ke noi a ka Peresidena o ka Hui Pukiki, a no na kumu, wahi a ka Peresidena.  O ka ninau e pili ana no na lima hana Iapana, he hana hiki ole ia i ke Aupuni ke paniku aku, no ka mea, he kuikahi ko kakou me ke Au uni o Iapana e paa nei Koe wale no keia, o kela akua lapu o ka hoohui me Amerika, oia ka mea e oke pu ia ai ua kuikahi la, a he hana hoi ia i kue i na kahua hana o ka Hui Aloha Aina, nolaila, aole e ae ka Hui Aloha Aina e komo aku.

 

                        Ko makou manao iho, ua like ia me ka manao o ka Peresidena o ka Hui Aloha Aina a o na Kepani e komo nui mai nei i kela a me keia mahina, he hana hiki ole ia i ke Aupuni e ku nei, ke ku ae a olelo aku i ke Aiupuni o Iapana ua pau ke komo ana mai o ka lahui Iapana, oiai e mau ana ke kuikahi mawaena o na Aupuni elua, aka, oia ka pula iloko o ka maka o ke Aupuni e kau nei i keia la.  E kamailio hou aku @@@ makou ma keia mua aku maluna o keia ninau.

 

-----

 

UA HOOHIKI O CUBA E HAKAKA A HIKI I KA HOPENA.

 

-----

 

                        No ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, ke hoike aku nei makou i ke kulana o na poe Cuba e hakaka mai nei me ka poe Sep@@@, a me na olelo kahoahoa a @@ lakou mau alakai, e pili ana no ko lakou @@@koa.

 

                        Ua olelo ae o Senor Quesada, @@ Cuba Kuhina Noho ma Nu lo@@, e hoike ana i ka oiaio ole o na olelo hakuepa e pili ana i kela mau loaa mai Mader@da mai, he makemake o K@@rala Gomez, e hoopau i ke kaua, a e noho maluhia. a i manaoio hoi o Amerika ia mau olelo a apono iho.  @ wahi e hoopau ia ai ke kaua hoo@@he koko e uluku la iloko oia @@@, ua hoike @@ no hoi oia penei.

 

                        Aohe oiaio oia mau olelo i hookaulaua wale ia, e hoo@@@@ aku ana lakou i ko lakou @@@@@@@@ ma na wahi a pau