Ke Aloha Aina, Volume III, Number 6, 6 February 1897 — Page 8

Page PDF (752.45 KB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, FEBERUARI 6, 1897.

 

HE MOOLELO HOONANEA NO KE Keikialii Alabati.

Ke Kaeaea o Pelekane.

 

A ME Ka Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo.

 

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

            Mamuli o keia hae e kau nei, ua hoouna ia mai la kekahi mau elele e holo e nana pono, owai la ka mea make o luna o keia moku, nona hoi keia hae e kapalili nei i ke ahe lau makani, a i mea hoi e hiki ai ke ike pono ia ke ano o ka mea i make.

            I ka wa i hoea mai ai o ka elele i ka moku, ua ninau koke mai la oia i ka mea nona keia hae e hapa nei ma ke kia hope.

            A o ka wa no hoi ia i hoike ia aku ai ka lohe, no ke Keikialii o Pelekane, ka Hooilina Moi hoi o ke Kalaunu, ua hala, ua nalo kona kino mai keia ao aku me ka minamina nui ia.

            Malalo o kekahi ulia i ike ole ia, ua halawai iho la oia me kona mau aumoku iloko o ka wiliau a ka Waipuilani, ka mea nana i hoopau i ko lakou kuleana ma keia ao, a malalo hoi oia kumu i hapa ai keia hae e kau nei mahope o keia moku.

            I ka wa i loaa aku ai keia mau lono i na elele mai o uka o ka aina, ua hoi koke aku la lakou, a hoolaha koke ia ae la na mea hou ano nui e pili ana no ka make ana o ka Hooilina Alii o Pelekane.

            Ua haawi mai la ko ka aina mau apahu hae i na hoohiwahiwa ana me ka paumako, e hoike mai ana i ko lakou komo pu ana iloko o na manewanewa o ke aloha no ka mea i make.

            He mau la ko ka moku ku ana ilaila e hoopiha ana i ka ai a me ka wai, no ka huli hoi loa ana i Pelekane, e hoike aku i ka lono o ke kaumaha no ka make ana o ke alii opio, ko lakou Haku aloha.

            He elua pule o ko lakou ku ana ilaila, a ua lawa hoi na mea a pau no ka haalele ana aku i ke awa o Toulena, ma Farani.

            I ka pau ana oia mau pule elua, ua haalele io aku la lakou i na kapakai o Farani, a hoopii pololei aku la ka ihu o ko lakou moku no ke awa o Potamauta, Enelani.

            Ua hooili aku ka holo o ka moku ma keia huli ana i ka home, @ kana ukana luuluu, e hoike aku ai i ka lahui Pelekane a me ko lakou moi.

            He elua wale no la ka manawa i holo ia, mai keia kowa loihi mai, a hora aku la lakou i ka uluwehi o Ladana.

            Oiai lakou e hookomo aku ana i ka uuku o ke ana o ko lakou aina hanau, ua hoohikilele ia ko ke kulanakauhale mau makaainana, a o ka Mei Perede@ a me Maria hoi kekahi iloko oia haawina hookahi, i ka ike ana aku i ka moku e komo mai nei iloko o ke awa me ka hae e hapa ana ma ke kia hope, a i ko lakou hoomaopopo aku, ka hae ia o ko akau Hoo@.

            Ua paih@ ke kino o ka moku, a ua akuwale @ kona @, oiai oia @ hookomo mai ana.

            O na manao pioloke, ua komo ae la ia iloko o ka umauma o ka moi a me kana aliiwahine, a aia hoi na paniwai o na waimaka, ua hanini mai la mai ko laua muu lihilihi mai.

            I ka pili ana ae o ka moku i ka uapo ua lilo ae la ia he hana nui na ka lehulehu, ma o ko lakou hoea kino maoli ana aku e ninau i na mea a pau, e pili ana no ke kumu o keia pilikia.

            Mamua o ka hoea ana aku o ke kapena i ka halealii, ua hoea mua mai la ka moi a me kana aliiwahine i kai o ka uapo, a pii aku la iluna o ka oneki o ka moku, no ka makemake e lohe pono i na mea a pau, ke kumu hoi i hoea mai ai o ka pilikia, e like me ka hoike a ka hae e kau ana ina ke kia hope o ka moku.

            I keia wa i haawi mai ai na aliimoku a me na luina i ko lakou mau aloha imua o ko lakou mau moi, me ka hoike pu mai i ko lakou mau hiona kaumaha maluna o lakou a pau.

            A mamua ae o ka ninau ana aku o ke Alii ka Moi i ke Kapena, ua hoike e mai la oia me keia mau olelo:

            "E ke Alii ka Moi, ua hoea hou mai nei makou imua o kou alo, he huna lepo no kou aina hanau, he koena mai hoi na ka Waipuilani, ka mea nana i omo aku i ke kino o na moku o ke Keikialii a me ia pu, na kanaka hoi e noho ana malalo o kana mau kauoha, ua lilo lakou i poe pio, a i mohai hoi no ka opu ana ole o ka moana, no ko lakou hopena mau loa.

            "E ke Alii, he koena mai makou na  ka make, a mamuli o ke ahonui o na lani, ua hoopakele ia mai makou, i elele a i ahailono, e hoike aku ai ia oe i keia lono kaumaha o ka pilikia.

            "Ua heao nui makou e hooikaika e pale aku i keia haawina o ka popilikia, i hekau iho maluna o makou pakahi, oiai makou e ikemaka aku ana i ka lumilumi ia ana o na mea a pau, no ko lakou hopena mau loa.

            "O ka'u hoike e pili ana no keia mea oia hoi, ua make, ua naio, a ua pau loa ka ike ia ana o na helehelena nani o ke Keikialii Pelekane Alabati maluna o ka moana a ma ka aina hoi.

            "A o ka lono o kona make ana, oia ka makou e hoike aku nei imua o kou alo, me ke kaumaha a luuluu o ka naau mamuli o kana mau hana maikai a ku i ke aloha, oiai makou e malama ana i kekahi papaaina hoohauoli mai na aliimoku aku, a hiki i ka poe haahaa loa.

            "Ua hooko ia keia kauoha a ke Keikealii, me ka upu mua ole ia e hoea mai ana kekahi pilikia nui maluna o makou a pau.

            "Aka, oiai uae makou e luana ana me ka nanea, aia hoi, ua hoea mai la ka pilikia, a ua hiki ole i na mea a pau ke alo ae, a pela iho la ka moolelo o ko ke Keikialii make ana."

            Na keia mau olelo a ke Kapena i hoike mai i na wai naoa a ko ka moi mau lihilihi e hoonou nei, a no ka hiki ole iaia ke ana iho i kona aloha oiaio no kana keiki, ua uwe ae le oia me ka leo nui, e hiki ole ai i ka waimaka o kona lahui kanaka ke paa iho.

            Ae, @ ka walohia a me ka ehaeha i kau aku maluna o ka mai, a ma ehaeha, ua hoola@ likeia ia @ o ka puuwai o kona lahuikanaka a pau.

            Ua kuahaua ia ae la na hoolaha pili aupuni, @ ke komo ana o ka lahui iloko o ke kanikau no 30 la, no ka manewanewa ana i ka inoa o ke Keikialii Alabati i make.

            Ua laha koke ae la na olelo kuahaua ma na wahi a pau, a pela no hoi i holo mama aku ai kona lohe ma na Panalaau a pau i noho hoomalu ia malalo o ka Pelekane malama ana.

            Ua like keia olelo kuahaua i ka lahui Pelekana, me he mea la e oki ae ana i ko lakou mau kania-i, a ua hoike mai la lakou i ko lakou aloha io ma o ko lakou hooko ana i ke kuahaua alii.

            I keia wa e lulumi nei na mea a pau oia ka wa i komo mai ai o kekahi wahi keiki opiopio loa, nona na makahiki he 5 wale no, a o kona aahu e komo ana, he silika maemae ia o ka poe Boroneo, o ke kulana kiekie loa.

            Kamoe pololei aku la oia mawaena o ke anaina e puuluulu ana, a o ka moi hoi a me ka Moiwahine, eia ko laua mau poo ke kulou nei ilalo, a oia hoi ka wa i hoopa iho ai na lima liilii o ua wahi keiki nei ma ke poo o ka moi a me ka leo malie i ku i ke aloha, pane iho la oia me keia mau olelo.

            "E ke Alii, mai hookaumaha i kou noonoo, no ka mea, o ka mea au e kauikau nei, aole oia i make."

            O keia mau olelo a ke keiki opio i kamailio aku ai, ua komo pono aku la ia iloko o ka pepeiao o ka moi, a oia kana i ui ae ai a ninau, i ka pane ana ae me keia mau huaolelo e hiki ai ke lohe pono ia e na mea a pau.

            Heaha na kumu au i manao ai, eia no ke Keikialii ke ola nei, a oiai hoi, ua nalo, ua maha oia ma kela ao, nolaila, pehea la wau e hiki ai ke hoomao popo iho i ka oiaio o kau mea e olelo mai nei, oiai, ua nui na hooia e hoike mai nei, ua make io no oia.

            O keia ka wa i huki ae ai o ua wahi keiki nei i kekahi wahi puolo mailoko ae o ke kieke, a wehe ae la i ka hakii i hoopaa ia ai o ua wahi puolo nei, lalau iho la oia i kekahi hua poepoe i like me ka apala ka memele, a pane mai la i ke alii;  E nana mai, heaha ia ka inoa o keia hua a'u e paa nei?

_____

NA AAHU O KA EMEPERA UILAMA.

 

            O ka Emepera Uilama o Geremania, ua hoonoho aku oia he 12 poe no ka hooponopono ana i kona mau aahu alukoa a me na aahu maoli i hiki aku hoi ko lakou waiwai io ma kahi o $500,000.  Wahi a ka nupepa London Globe, o kona mau aahu aliikoa o na pualikoa aina a me ka pualikoa moana, i huipuia me na papale kila, na papale kapu, na papale o ka wa hookahakaha, na pu raifela, na pahikaua, na pahikaua oilua o Geremania, ua hookaawale ia lakou iloko o kekahi mau pahuku nui, a ma o aku oia mau pahu kona mau aahu koa Saxons, Bavaria, Hessa, a pela aku.  Iloko o kekahi mau pahuku okoa kona aahu koa Auseturia, Rusia, Suedena, Enelani a me Italia, a i makaukau hoi no ka hele pu ana, a i ole i kona manawa e kipa malihini ia aku ai e na poe alii o ia kulana hookahi.  O kona mau auhu uhai holoholona, ne aahu holomoku, na aahu hooluana, a pela aku, ua hookaawaleia @ uku o kekahi mau pahuku okoa aku.  I ko ka Emepera wa @ kaahele ai o kona mau aahu koa a me kona mai aahu maoli, ua hoopaha aku lakou he elua a he ekolu kaa i kekahi manawa, he Emepera puni oia i na mea gula.  Ma kona mau manamana lima e owaka ana he hapa kakini komo, he uwali, a ma kona lima akau hoa kekahi kupee gula.

_____

HE MAU WAIWAI HOU UA HIKI MAI !!

AIA MA KAHI O L.B. KERR.

 

E Kuai Hoopauia aku ana a hiki i ka wale hoike houia aku ai

 

Na Lole Kalakoa he 30 i-a i ke $1.00

Na Lole Hauliuli he 20 i-a i ke $1.00,

Na Lole Keokeo he 15 i-a no ke $1.00,

Na Kinamu he 16 i-a i ke $1.00,

Na Haliimoe 90 iniha laula he 18 keneta o kai-a,

Na Uhimoe he $1.00 a me $1.25 pakahi,

Na Lole Falanela he 12 i-a i ke dala.

            Ma hoopoina i ke kipa mau mai i keia.  Halekuai i keia wa ka Halekuai emi hookahi wale no.

L.B. KERR.

HONOLULU ALANUI MOIWAHINE.

_____

NA AHAHUI I OHOHIA NUI IA.

 

MR. LUNAHOOPONOPONO;

                        Aloha oe:

            Eia ma ka apana o Kaupo nei ekolu Hui e ku nei, o ka Hui Kalaiaina, ka Hui Aloha Aina o na kane, a me ka Hui Aloha Aina o na wahine.  ua hui ia na keikikane i ike i ke kakau, pela no hoi na kaikamahine, aohe makemake ia o kekahi mau Hui e ae.

            He nui ke ohohia ia o keia mau Hui aole i pau ke komo ana o na lala, nolaila, nau hoi ia e hoolaha ae maluna o ka Hoku Hele o ka Moana Pakipika, i ike mai ai na Hui e ae.

            Owau no me ka haahaa,

J.W. NAEHU.

_____

            Ma ka po o ka la Sabati nei, ua hoao ae la kekahi poe pake he II ko lakou nui e mahuka mai ka pa hoomalu mai, aka, ua paa e no nae i na makai kiai.

            Ma ke kakahiaka o ka la Sabati nei, ua loaa aku la kekahi haole nona ka inoa o William Burns, ua make maloko o kona rumi, ma kekahi hale hoolimalima e ku nei ma ke alanui Nuuanu e kokoke ana hoi i ka hale inu rama Commercial, he ma'i akepau kona kumu i make ai.

_____

HOOLAHA HOOKAPU AINA.

 

            E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia hoolaha, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho ke papa a hookapu loa aku nei au i na mea a pau, aole e lawe wale i na waiwai a pau o luna o ka aina, a mahi ana paha i ka raiki i na Apani Aina, ma Niukukahi, Waikiki, o Kapehe (k) a me Kamakahaikuli (w), i lilo mai ia'u ma ke kuai lilo loa.

            Owau no me ka oiaio,

WELE AIKAKE, Kahu Waiwai.

Honolulu, Feb. 1, 1897.          1 wk dly

_____

MAU AINA KUAI !!

 

            AIA ma ke alanui e pii la iuka o Ka iihi mahope aku o ka Halekula o Kamehameha koke i ka Alanui Moi, he 40 Apana Aina 50x100 i makaukau no ke kuai aku i mau Pahale noho no ka poe e makemake ano.  Aia pu no hoi malaila ka POHAKU KUAI.  He @ pakolu e hookaa mua ia, a o ke hoena iloko o 3 makahiki e hookaa ai.  No ka poe ake ana e ike i ke kii o ka aina e @ nau ae ia @ keena hana e  pi'i pu la me ko J.O. Carter, (Keo Kaaka.)  Alanui Kalepa, a i ole ia.

 

@ Telepona @

Kalihi, Jan. 18, 189@.

jan18dly@

_____

KA LAAU HOOLA A KAMALENA.

 

            O kuu kaikamahine, iaia i hoola ae ai mai na haawina ehaeha a ka ma'i Fiva, ua loohia iho la oia me kekahi eha ma ke kua wahi a Grover Louden a Sardis, Ky.  Mahope o ka hoao ana i na ano laau he lehulehu wale , aole nae he wahi pomaikai i loaa mai, ua hoao iho la oia he hookahi omole o ka Laau Hamo a Kamelana, Chamberlain's Pain Balm, a na loaa hoi iaia ka oluolu.  Ua hiki loa i keia Laau Hamo a Kamalena, ke hoola i na ma'i Rumatika.

            Kuaiia e na poe hana laau a me ka poe kuai aku.

Benson Smith & Co.

Agena Nui, Honolulu, H 1

_____

            O na lede holomua o Westfield, Ind., ua hoopuka ae lakou he nupepa i kapaia, "Woman's Edition, a ma ka pepa o ka la 30 Aperila, ua hoopiha ia hoi me na mea e pili ana no na wahine, ua ike iho la makou he manao no kekahi mea i hoopukaia e ka lunahooponopono o ua nupepa ia, no ka pomaikai o ko lakou mau hoa penei.  O ka laau hoola maikai loa no ke kunu, puu eha me ke anu, i loaa iho nei ia'u, oia no ka Laau Kunu a Chamberlain.  Aohe o na lua e like ai ma ke kupono no na ohana.  Ua mahalo hoi au ia Laau.

            Kuaiia e ka poe kauka a me ka poe pa'ipa'laau.

Benson Smith & Co., Agena Nui, Honolulu, H.1

_____

            O na makuahine i loohia ka lakou mau keiki me na hoopilikia ana a ke @ kalea, puu eha a me ke anu, e heluhelu lakou i ka Kauka R.E. Robey o Olnoy, Mo., i olelo'ai:  No kekahi mau makahiki o ko makou malama ana i ka Laau Hoola Kanu a Chamberlain, a ua haawi mai oia homaha i ko'u ohana mai na ano kunu a mea na anu a pau.

            Kuai ia ma na hale kauka, a me na wahi haawi laau.

Benson Smith & Co.,

Agena Nui, Honolulu H.1

_____ 

            O na poe a pau i loaa me na popilikia me na waihona ai, e hoopomaikai ia no lakou ke heluhelu ae i ka hoike a Wm. H. Penn, ke kupakako oni o ka laina @ halileia o @ Des Moines Iowa, penei:  ua hoea mei he manawa no'u e kamailio  aku ai i ke akoa, no na hana maikai a ka Laau Hoola Kulepa, Hi a me na Opu Eha.  NO elua makahiki o ko'u loohaa me kekahi pilikia ma ko'u waihona @ loaa mau hoi au me ka eha ma ka opu.  A i ko'u wa i euno ai e inu i @ laau ao elua manawa ua loaa iku ke ola.

            Ke kuai ia @ lakou mahiko o na hale ka @ a me ua wahi haawi laau.

Benson Smith & Co.,

Agena Nui, me Honolulu H.1

_____

HE WAAPA KUAI.

 

            Kio me a'u he i Waapu Huelapoki, i Kia a Pea, na Likini 6 Hoe, i Kia noa, 7 Pane, i Hoe @ i Pahu Wai Inu, i Hoe Hawaii a poe kekahi mau pono e ae no ke kumukuai $250 a me ke akua hoa ana.  E ninau ia.

J.M. MANUKA

Ma ka Uapo Pae Waapa.