Ke Aloha Aina, Volume III, Number 8, 20 February 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka Pomaikai oka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L LIKE, Lunahooponopono.

E.A. NAWAHI, Puuku KE ALOHA AINA

HONOLULU, FEB. 20, 1897

 

KE ALII AIMOKU

            Oiai, mamuli o ka loaa ana mai ia makou o na lono hope loa e pili ana no ke ola kino o ke Aliiwahine Aimoku o Hawaii, ma na lono nupepa i hoea ae ma Kapalakiko, mai ke telegarapa mai, mai Wasinetona mai, e me na Ieta no hoi a ko makou mau hoaloha e noho la ma ka Ipuka Gula o Kaleponi, ua loaa mai la ka lono e hoike ana he wahi omaimai ko Kalani Aimoku, aka aole no hoi i ka nui aku. No keia mea, ua awiwi koke makou i ka hoike aku imua o ka lahui, me ka manaolana no ua palekana koke mai la no Oia i keia mau la, a ua hana aku la no  Oia a hooko i na pahola o ka lokomaikai i haawi ia mai Nona i kela pule mua aku nei o keia mahina Nolaila, ke nonoi ia aku nei ka oluolu o na haipule oiaio, i kupaa mahope o ke Aloha Aina oiaio, e kukuli iho ko lakou mau kuli ilalo me ka haahaa, a e nonoi aku i ka oluolu o ko kakou Mana Lani, e kokua a e malama ia Liliuokalani mailoko mai o na haawina omaimai o Kona kino, oia ka makou e kahoahoa ae nei Nona.

 

KO MAKOU MANAO NO KA HOOHUIAINA

            Ua ulu mai iloko o ko makou puuwai ka noonoo ana no na mea e pili ana i ka Hoohui Aina, i manaoia e kekahi poe, oia wale no ke alahele e pakele ai kakou, mai ke kai mai a Kahinalii, o ke komo aluka ana mai o na Iapana iloko nei o ka aina me ka hiki ole i ke aupuni, a ia kakou a pau ke kaohi aku i ko lakou komo ana mai iloko nei o ka aina.

            Mahalo nui makou i na manao kalai aupuni e kekahi mau kanaka ike a loea ma ke kanawai o ka aina, ua hoike ae lakou, aohe alahele e ae e pakele ai kakou mailoko mai o keia kai hoee, a lakou e maka ʻ u nei, o ka hoohui wale aku no ka me Amerika, alaila palekana, pau ka hopohopo ana a hoi iho ka manao a kahi mau.

            O keia na olelo makani a keia poe, e hiki ole ai ia makou ke kokua aku mahope o ka lakou mau alakai ana, oia hoi, he poe no lakou, ua ike mua i keia pilikia i na la kinohi i lawelawe ia ai o ke kuikahi mawaena o Iapana a me Hawaii nei heaha ke kumu o ko lakou kue ole ana oiai aole kakou i paa malalo o ke aelike o ka noho ana kuikahi me ia aina.

            Aole loa makou i ike i kekahi o lakou, ua hana, lawelawe i na keehina e hiki ai ke hoopakele i ko kakou aina aloha, nolaila, o ka lakou mau koi e hoohui ia kakou me Amerika, a hana aku no lakou pela, a mai ae aku e hookomo i ko kakou mau noonoo mahope oia mau alakai lalau, oiai, aia mahope o ko lakou mau kua, kekahi mea i uhi iaia iho me na olelo hoopalaimaka o ko kakou poino, a o keia poe ae la na kakoo nana e hana ko lakou pono.  Hele pela ka Hoohui Aina.

 

HEAHA KEIA PAU I KA NAHOLO?

            Nui ka hoohuoi, a me ka hoopuiwa o ko ka lehulehu mau nanaina no na hauwawa olelo o keia mau la e hele nei, a o kekahi oia mau mea, oia no na mea e pili ana i ka holo ana o na poe na lakou i hoomoe ka punana o ka hookahuli Aupuni iloko o ka 1893, a ina io he oiaio ia mau lono a ke aheahe kehau e hali mai nei ma na paia o ke kulanakauhale o Honolulu, alaila, ua kokoke loa aku lakou i ka Milenio o ko lakou noho hoomalu ana maluna o ka lahuikanaka Hawaii.

            Ua hoikeike aku makou i na la i hala ae nei, ua hala kau o Kakina i Wasinetona, he Kuhina Noho i pau ma ke alo o Wasinetona, ma kekahi Komisina i akaka ole ia, aka, ua hoomaopopoia no nae, no ka Hoohui Aina , elike me na hauwawa olelo i lohe ia, a i manaoia no he mea oiaio. 

            Aole no i hala ae he mau la o ka hala ana aku o ka mua, a holo aku la o Hatawela, no ka uwea moe moana, a o ke Kuhina o ke Keena Loio Kuhina aku nei ka hope, a o kana kumuhana no hoi, oia no ka Hoohui Aina, o keia poe a pau a makou e kamailio nei, he poe wale no lakou i apo ia malalo o keia kupuino.

            Aole hoi i mamao aku nei keia poe ekolu no Amerika, eia ke wawa ia mai nei ka holo aku o ka Lunakanawai Kiekie o ke Aupuni ma ka meheu a kona mau mua moe kololio la ko lakou alahele no Wasinetona, i ka moku mua loa e holo aku ana no Amerika, ina ma Victoria, a i ole ma Kapalakiko paha.

            A oia hoi ka makou e olelo nei, heaha ke kumu o ko lakou nei pau i ka naholo? O Wasinetona anei kahi nana e hoomama mai i ko lakou naau kaumaha? Aole! Aole loa!! Aia ma ia wahi ka poe kaupaona kaulike a me ka pololei, a aole loa lakou e unuhi ae i kekahi mau paona waiwai no o ka mea kaumaha.

            Nolaila, e nana io aku no kakou i ka oiaio oia mau olelo, ina io hoi e hiki ana, aka hoi, ina hoolilo mai ke Akua i ka ikaika a lakou i paulele ai i mea ole, alaila, hauoli kakou a maha ka naau.

 

OMAIMAI O KALANI AIMOKU.

Mai hopohopo e ka Lahui no ia mea.

HE OIA MAU KONA OHOHIA IA.

Aole Oia i Kipa aku i ka Aha Senate, aka, e Hiki ana no ilaila.

            E like me na anoi ana a kekahi poe, a o ka lahui no hoi, e hoomau ia mai na lono ulumahiehie no ko Kalani Aimoku kulana e walea la ma ke kulanakauhale poo Aupuni Wasinetona pele no i hoea mai ai ka lono e pili ana i Kona noho ana ma ka aina malihini ma ka Monowai o keia kakahiaka Poalima, a e hoike pu mai ana hoi ka lono aia he omaimai o Kalani mamuli o ka loaa ana i ke anu, o na alahele ana i kaahele aku ai, no lakou hoi na kahiko i aahuia me ke aliali aiai o ka hau.

            Aka, aole nae ia he mea na ka lahui e kuihe ai, no ka mea, aia no kona mau ukali pilikino ke kiai paa la i ke ano o Kona kulana a me ka loli ae mailoko ae o kela wahi kiko liilii i hekau iho maluna o Kona oiwi kino wahine, a ke hauoli nei makou i ka hoike hou aku me he mea la.  I ka hala ana mai o ka mokuahi i kela pule aku nei ua maha loa Oia, a e hiki kino aku ana Oia e ike i ka Hale Ahaolelo Kaukanawai o ke Aupuni e like me ka ka Moiwahine iina ai, e hoea aku ana Oia malaila i ka Poakahi a i ole i ka Poalua. A penei na lono e pili ana Nona:

            Nu Ioka, Feb 4. Ua hoopukaia ae ma ka nupepa "La" o Wasinetona kekahi hoike kuikawa e pili ana i ka Moiwahina, a penei: Aole i puka aku ka Moiwahine mai ka Hotele ana i noho ai oia hoi o Shoreham, a hiki i ke kakahiaka la Sabati, me ka noho paa ana iloko o Kona rumi, mamuli o Kona loaa ana i ke kunu i kau aku maluna Ona i kaohi mai Iaia ma Kana huakai ike i ka Senate me na Hale Oihana e ae.

            O Kona la hele keia i ka Hale Poo Aupuni, aka, mamuli o Kona loaa ana i keia onawaliwali, nolaila, ua kupono ole Iaia ke hele koke aku ma na wahi konoia mai nona, a oiai hoi kona ola, aole i kupono no ka hele koke ana aku ma ia wahi.

            O ka Poakahi a i ole o ka Poalua iho la paha na la i manao ia ai, e hoea aku ai Oia iloko Hale Ahaolelo Kaukanawai.

            Ua hoolala no hoi Oia i Kana mau wahi e kipa aku ai e ike mahope iho o Kona ike ana i ka Hale Ahaolele Kaukanawai, e kipa aku ana Oia ma kekahi mau Hale Aupuni okoa aku, a hoohiki loa aku i Mount Vernon.

            O Lunamakaainana Kem o Neberasaka a me kekahi heluna nui o na keonimana i kakau aku i ka Moiwahine me ke noi aku e ae ia mai lakou e kipa aku e ike Iaia, a ua apono ka Moiwahine i keia mau leo nonoi me ka hai pu aku i ka hora e halawai pu ai.

            Ua kipa aku o Senate Perkins o Kaleponi a me ka Puuku Nui o ko Amerika Huipuia Waihona Hoahu Dala Morton, ma ka la inehinei me ka manao e hui a e kamailio pu me Kalani Aimoku, aka, mamuli o ko Konela Julian Palmer, Kakauolelo pilikino a ke Alii kaawale ana aku ma kahi okoa, nolaila, ua nele keia mau keonimana elua i ka launa ana me Ia.

            O keia iho la na lono telegarapa, i hoounaia mai, mai Wasinetona mai, a i puka koke ae no hoi maloko o ka nupepa "Chronicle o Kapalakiko."

            No na mea hoi e pili ana i kahi omaimai i kau iho maluna o Kalani, aole ia e lilo i mea no kakou e hookaumahaia ai, e waiho aku i kakou mau loa pule i ka Mea Mana Loa, a Nana no auanei e haawi mai i ka maha a me ka lanakila.

 

KA MANA O KA PERESIDENA O AMERIKA

            He mea kahaha no na mea a pau, ka hoea ana mai o ka lono e pili ana i na hana hoopahaohao a ko kakou Moiwahine e noho la ma Wasinetona, a e hoomanao ia hoi e ko makou lahui aloha, o ka ae ana mai o ka Peresidena o Amerika Huipuia e apono ana i ke noi a ka Moiwahine, ua like ia me kona wawahi ana i ke kapu anoano o na rula o ko ka Peresidena noho aoa.  Nani ke kupanaha o ko ke Akua ahonui, i ke kokua ana i ka Moiwahine o Hawaii, he mea i haawi ia iloko o na poino he lehulehu wale.

            Aka, i keia la, ua kupu ohaoha mai ka manaolana iloko o ka lahui Hawaii, e hoea mai ana he la nui a kamahao, ka wa hoi a kakou e ike ai, ua waiwai na pule hoalohaloha a me na hookeai, i molia aku ma ka paepae kapu o ka Mea Mana Loa, nolaila, e hoolana ka manao, a mai pihoihoi no keia poe e naholo nei no Wasinetona no ka mea, o ko lakou hopena no ia, aohe mea e nele ai.

           

            Eia iho a hoea hou ae he nupepa hou ua na Pake  kuonaona o keia kulanakauhale o ia lala a nona @ @ The Honolulu Chinese Chronocle, a he puka pule hoi.  O Yuen Chu Ho ka Lunahooponopono No @ ka Luna Noi o  @ @ @ Nana ia mea kakau.

 

E HAUOLI NUI E KA LAHUI, Hoohikileleia Ko Wasinetona e Liliuokalani.

MAI PUNI I NA MALIMALI LEO.

E Hoolana Ka Manao me ke Kupaa a hala ae na la ino.

Kau Lau Oliva Mai ke Kai Mai.

            Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Monowai, i loaa mai ai ia makou na mea hou hope loa e pili ana i ka huakai a ka Moiwahine Komohailani, e noho mai la i ke kulanakauhale Poo Aupuni o Amerika, mai ko makou mea kakau mai, e hoike ana penei:

            The Shoreham,

            Washington D. C.

            Ianuari 30, 1897.

            Aloha oe:

            O ka nee ana a ka huakai Alii mai Bosetona mai a i Wasinetona nei, he nee ana ia me ka malu loa, a me ka lohe ole ia, koe wale iho no paha kona mau kamaaina.  Ma ka Poaono Ianuari 23, hora 11 ponoi o ke kakahiaka, ua hiki mai la ke Alii ka Moiwahine i Wasinetona nei, me ka lohe ole ia, a na ia mea i hoopiha ole ae i ka lehulehu ma kahi hoolulu kaaahi, a i ike ia i ka paa o na inoa o lakou ma ka buke hoopaa inoa o ka Hotele a na ia papa inoa i hoike i ko ke kulanakauhale o Wasinetona nei, eia i anei ke Alii, he mau minute pokole wale no, ke kowa a keia lono i pahola ae ai, ua hoopiha ia ka Hotele e ka lehulehu o na kane a me na wahine, a me na poe kakau nupepa pu o Wasinetona nei, e aumeume ana, e onou ana i na pepa inoa, e olelo maoli aku ana i Kona Kakauolelo a Agena, Mr. J. Heleluhe, " E ae mai ia ʻ u e ike i ke alii, makemake au e ike i ke Alii," a pela wale aku.

            O na poe kakau nupepa hoi a hoao ana kela a me keia o lakou, e lilo na kukai kamailio mua ana me ke Alii iaia, a iloko o ke anu oia wa, e ike aku ana oe i ka hiolo mai o ka hou o na kakauolelo o ke Alii i ka holoholo iloko a i waho no ka nui o ka poe e ake aku ana e ike i ke Alii, a ua hoouna ia ke koena oia la ma ka haawi ana i manawa no keia poe o makou e ike ai i ke Alii.

            Ma ka la Sabati ae, ua hele ke Alii i ka pule, a ma ia anaina ua malama ia ka pule Ahaaina a ka Haku.  Oia no hoi ka la i hiki mai ai ka Peresidena Kalivalona i ke kulanakauhale nei, mai kana huakai ki manu i hele ai i ka Poakahi mamua aku (aole hoi e @