Ke Aloha Aina, Volume III, Number 8, 20 February 1897 — Page 6

Page PDF (769.19 KB)

This text was transcribed by:  Rose Richard
This work is dedicated to:  Faustino Sayas

KE ALOHA AINA

 

NA WAAPA TOPIDO O KINA.

 

            Ua hana ia mai nei he 4 mau waapa topido wawahi moku, o 32 mile i ka hora e hiki ai ke komo palanehe aku iloko o na mokukaua nui a paa i ka manoanoa o ka hao a me ke kila, ke hoolilo ia i mea ole.

 

            Ua hana ia mai nei keia mau topido ano hou e Schichan, ma Elbing, Geremania, no ke aupuni o Kina.  O ka ikaika o ko lakou mau enegine he 6000 ilo ia, a e paa ana iloko o 13 mahina.  Eleu no.

 

KA PEPEHI KANAKA O AUSTRALIA.

 

            O Butler, Asche a i ole ia,, o Weller, he mea i opu ia no ka pepehi kanaka, no na kumu lehulehu ma ka hana pepehi kanaka ma Australia, ua noho mai nei kona hihia e hookolokoloia ma Kapalakiko, i ka la 8 iho nei o keia mahina, oia hoi ka Poalima, me he mea la, he 4 a 5 ana paha la e noho ai keia hihia.

 

UA HOOLE O KALIVALANA.

 

            Ua hoouna aku o Peresidena Kaliva lana i kana olelo pane iloko o ka Hale Ahaolelo o na Makaainana, ma kekabi olelo hooholo a ka Hale o na Makaainana i hoouna aku ai, e ike aku ia Cuba, ma ke ano he aupuni kuokoa, ua hoole ka Peresidena, a e lilo ana ia he hana na ka Hale o na Makaainana i ka wa i hoi hou aku la iloko o ko lakou poholima.  Aiwaiwa no ka naauao o kela loea kalai aupuni, a ke nana mai nei ke ao holookoa maluna o kana mau alakai aupuni ana.  O ka la 4 iho la o keia mahina kona ia : hoouna aku ai i kana pane.  Hu@ pu ka ike o kona mau kilo aupuni i kona piha loca a me ka noeau.

 

HE PAINA LA HANAU NUI.

 

            Ma ke awakea o ka Poalua nei i haawi ae ai o Kuha he paina luau nui, no ka @oom@nao ana i ka piha makahiki o kana kamalei, malalo ae nei o Moanalua.  He mau haneri o kona mau hoaloha a me na makamaka i akoakoa ae malaila no ke komo pu ana aku me ka @ mea nona ka la ma ka hau@li ana.  Ua ai a lawa, a ua inu hoi a kena, a hiki i ka wa i hiki ole ai i ka puu ke baupa hou aku i na kohikelekele a ka puukolu.

 

            Ma ka hora 8 p. m. ua hoea ae la ke kaa basa i @ha me na iede a me na ke@mana o ka pa hulahula Kanoe lani, ua hoowehiwehi ia lakou me na lei pon@ moi a me na lei @ma e papahi ana ma ko lakou mau a @a i ko lakou hiki an@ ma kahi i hookaawaleia @ no lakou, ua kan@ koke mai la ka pila a oia no ka wa i kuupau koke mai ai kekahi poe o lakou i ko lakou @oa ike hulahula, ua @ na @ @@ i make make e komo e hula, aka, @ p@ @ ka @ ia lakou.

 

            Ua nui ke makou mahalo i ka malu@ @ na mea pau, aole ho@ he mau @@ i ike @ ae malai@ @e kalokalo ae nei makou o @@ na ia o ike kama nona ka la me ka @@ @u a e na p@.

 

HE MELE, HE WEHI NO AKANA

 

( I hula ia i ka la 2 0 Feberuari, 1897.)

 

                        He mele he inoa no Akana,

                        Puuwai oluolu me ka nanahe,

                        A he Emepera ma ka naaua@,

                        A he helu ekahi o ke akamai,

                        Ko ike noeau pa’i i ke kii,

                        I na helehelena o ka lehulehu,

                        A he wiliki oe no ka Helu Elima,

                        Keiki hapa o ka Aina Pua,

                        A he pua nani oe no Hawaii,

                        Hiwahiwa a he lei na Kauai,

                                    E o Akana nona ka lei,

                                    Keiki hapa o ka Aina Pua.

 

                        He mele he inoa no Ah Jau,

                        Akana Ahi he makuakane,

                        Aia i Kikihale ko wehi liko,

                        Na pua nani i ka Helu Elima,

                        Elima wale iho no au Lei,

                        I puka i ke ao malamalama,

                        Malama ia iho au Pulapula,

                        I hooulu ai no ke ao nei,

                        Ua lai ka noho’na a ka wahine,

                        I ka home nani ou e ka makua,

                                    Hea aku makou o mai oe,

                                    Ah Jau Akana kou inoa.

 

                        He mele he inoa no Ah Kong,

                        Akana Ahi he makuakane,

                        Aia i Haleola ko wehi liko,

                        I ka home nani ou eka makua,

                        Ilaila ko kama e walea ai,

                        Ke ala onaona pua lalana,

                        Lana ae ka manao ae ike lihi,

                        Na hana noeau a ka makua,

                        Ka niniu poahi a ka enekini,

                        Ka pipii pakolu a na ili,

                                    Hea aku makou o mai oe,

                                    Ah Kong Akana kou inoa.

 

                        He mele he inoa no Makalika,

                        Hanaumaikai he makuakane,

                        Aia i ke kaona ko wehi liko,

                        Na pua nani i ka Helu Elima,

                        Kiina ko iwa a i Haleola,

                        E ola Makalika a mau loa,

                        He milimili oe na Kaakalani,

                        Hiwahiwa a he lei na Akana,

                        He wehi kahiko na Malie,

                        Pua nani a ka Hanaumaikai,

                                    Hea aku makou o mai oe,

                                    Makalika ka wahine nona ka lei.

 

                        He mele he inoa nou e Keola,

                        O kaakalani no he makuahine,

                        Aia i Maemae ko wehi liko,

                        Na pua nani hoi i Maunaala,

                        A he iwaiwa oe no Haleola,

                        A he pua kau i ka hano haweo,

                        Hanohano ka noho’na a ka wahine,

                        I ka home nani ou a e ka makua,

                        Malama ia iho ko lei nani,

                        He hoku kaimana kau i ke alo,

                                    Hea aku makou o mai oe,

                                    O keola ka wahine nona ka lei.

 

                        He mele he inoa no Kaluhihope,

                        A o Make no he makuahine,

                        Ana i Leahi ko wehi liko,

                        Na pua nani a i Kaimana Hila,

                        He mea nui oe a he milimili,

                        A he lei mae ole na ka makua,

                        He hoku loa no ke kakahiaka,

                        Op@u Loke Lani o i oi ae,

                        Kaulana i ka waha o ka lehulehu,

                        I ko la nui hao a paihi,

                                    Hea aku makou e mai oe,

                                    O kaluhihope no k@u inoa.

 

                        He m@le he inoa no Ah Jau,

                        A o Ha@ no he makuahine,

                        Ana i ke kaona ko lei nani,

                        Ka waiho lai @ a ka Nekina,

                        A a @@ pua Loke Lani,,

                        A he lei kahiko no ka wahine,

                        E pa@ i ka wai kau e Maleka,

                        Ia wai hooheno a ka malihini,

                        O ka Ona Mi@a kou makemake,

                        O ka helu ekahi o ke ao nei,

                                    Hea aku makou o mai oe,

                                    Ah Jau ka wahine nona ka lei.

 

                        He @ele he moa no Ah Kong,

                        A o Ah K@ ao he makuak@e,

                        Ha@oh@ Haleola i ka’u ike,

                        K@ @@ nei i ka mak3,

                        O ke kau a ke ao me ka @,

                        @ manao i@e oe @ @@ lei,

                        K@ ia ma ka ohe @@ ike,

                        Ike ia L@hi me Kaimuki,

                        Kiina k@ i@a a i Ma@eola,

                        E ola Ah Kong a mau loa,

                        Hea aku makou o mai oe,

                        A o Ah Kong no @@ @@

                                    @@ ia @

 

                                    JAMES MANI KAAI@

                        Ma@ St., Feb. 2, 18@.

 

 

E KAUO IA ANEI HAWAII NO KONA HOPENA?

 

Na Hee ku-ha i ka Leho Hookahi.

 

            Ma ke Kuokoa o ka la 12 nei, i ike ia iho ai na manao alakai o kekahi poe naauao kanaka Hawaii, e laa o W. C. Achi, J. . Kaulukou, C. L. Hopkins a me Mr. Poepoe, o keia kulanakauhale, @ ou like ae iluna o ka @eho hookahi “o ka hoohuiaina,” a i lilo hoi i mea paahana na ka makemake o ke Aupuni repubalika.

 

            Ua ike iho makou i kekahi manaok, e olelo ana i ke alakai hewa ia o ka lahui e na lunahooponopono o na nupepa kue i ka hoohuiaina, ae, owai lakou? hookahi no KE ALOHA AINA nona iho, a hookahi no Ka Makaainana nona iho, he mau lunahooponopono a he mau nupepa i lilo ole i mau moepuu malalo o na kumuhana a kekahi Aupuni i kukuiuia e na poe kakaikahi, a i kue ia e ka hapanui o ka lahui Oiwi.

 

            Ke ninau nei KE ALOHA AINA ia oukou, owai ka poe e ohi ana i na pomaikai o ka hoohuiai@a, a owai na poe e pilikia?  Aole anei o ka poe no e ohi nei i na pomaikai i keia la, oia no ka poe e ohi i na pomaikai o ka hoohuiaina, e hiki ana anei ia oukou ke olelo mai, e ohi pu ana, me ka poe loaa ole o ka hana i na pomaikai o ka hoohuia@a, a oukou e ao lalau mai nei i ka lahui.  Aole!  Aole loa !!

 

            O ka poe no i loaa na hana e like no me ko keia la, a e like no hoi me kekahi o oukou, aole o oukou a pau ke ohi like ana me W. C. Achi i na pomaikai o kana hana hoopukapuka aina, ke komo mai ka hoohuiaina, he manao palaualelo loa ia, mai manao oukou e like me ko w. C. Achi haawina, ke hiki io mai ia mea, aole loa pela, e like no me ka oukou e ola nei i keia la me ka loaa ole o kekahi hana maopopo pela no ke ola ana oia la, o ka poe no e ohi nei i na pomaikai i keia la, o lakou no ke ohi papalua iho i na pomaikai oia la.  A oia anei ka mea e kono ia mai ai ka lahui e ae aku i ka hoo@, no ka pomaikai o ua poe kakaikahi la?  aole loa i moeuhane ka lahui e hoea mai ana na kalaiaina oia ano.

 

            N@ ke kuko wale ana i ke komo nui mai o na Kepani, ae, makolukoiu @o no ke Kepani iloko o ka aina, a no ia mea ua hopohopo oukou o lilo aku ka aina i ke Kepani, a wah@ a oukou, e aho e lilo i ka poe Amerika, a pela aku, a o ka hoohui me Amerika ka mea e pau ai ke komo pui ana mai o na Kepani.

 

            Auhea oukou, e hu@ aku a nana i ka moolelo walehia o na Ilikini ma Amerika, ka poe nona ka aina, auhea lakou i keia la?  heaha ko lakou heluna iloko o ka lah@i Amerika i ke@ la?  a oukou e ao @@ kou lima?  ina i olelo ino ia mai ka lahui, oiai no iaia ka mana o kona aina, pehea aku ke hoohui ia, holoi ia ae anei na niho o ua poe la me ka hulu palaki niho.

 

            I na i kipaku ia oe, ke kanaka Hawaii mai ka noho ana i K@ure, oiai e alakai ana kou lunaikehala i kau olelo hooholo e like me ke Kanawai, pehea aku ia wa?  aole anei e kaa aku kou hookolokolo ia i ka lima a na kanaka Amerika?  au hoi e olelo iho ai, e aho no ka hoi @ou i Aigupita, ai no i kahi Ka’ukama.

 

            O keia anei na pomaikai e ola ai ka lahui, a oukou e koi mai nei e hoohuiaina kakou?

 

            O ke kulana noho lahui like o ka lahui Hawaii, ua ano like aku no ia me ka lahui Kepani,, aole hoi he mea a ka lahui e lawe ae ai a noonoo me ka hoohuoi, no ko lakou hana ino i na kanaka Hawaii, aohe i lohe ia ko lakou mau leo hoino i ka lahui Hawaii, a o ko lakou kulana akahai me ka haahaa o ka no@o ana, ua ano like no ia me ka lahui Hawaii.

 

            a ina he oiai na hopena a oukou e houpuupu mai nei e lilo aku ana h Hawaii ia Iapana, ke ku hou mai nei keia ninau.  Owai ka poe i hoopilikia ia?  o na kanaka Hawaii anei, a i ole, o na poe Amerika paha a oukou e olelo mai nei?  o ka haina maopopo oia ninau.  Aohe pilikia o ka lahui Hawaii, o kahi pilikia a oukou e olelo mai nei no ka emi o na uku hana he $2.00 no ka mahina ke hiki mai ia manawa.

 

            Eia ka mea i ike ia, eia no i keia la, ua emi ke Kepuni he $2.00 o ka mahina, a o kekahi o oukou ke uku nei i kana mau Kepani ia uku hana he $2.00 no ka mahina, aohe he kanaka Hawaii, eia ka ninau; ehia kanaka Hawaii i hoopilikia ia e oe no kou lawe ana i na Kepani,, e hoole mai ana paha oe, aole, o ka pololei no ia, i na he pilikia no ka emi o ka uku Kepani $2.00, ua emi no i keia wa na wahi Kepani hana o oukou o kauhale he $2.00 no ka mahina, he oia mau no nae ke ola ana o na kanaka Hawaii.

 

            Nolaila, aole ia he kumuhinu e omo aku ai i ka lahui me oukou.  O ka hana a ke kanaka Hawaii hookahi e hana ai, aole ia e hiki i na Kepani elua ke hana, ma ia ano, e loaa ana no ke ola o ke kanaka Hawaii.

 

            O ka hana Poola, oia paha ka hana nana e mala@a nei i ke ola o kekahi poe Hawaii, he hana hiki ole i ka ikaika o ke Kepani kehana, ma ia ano loaa no ka hana i ke kanaka Hawaii ia wa, e like no me ko keia @ emi o ka aku hana o ke Kepani.

 

            O kahi hana hiki wale no a ke Kepa @ a oukou e helo mai nei he $2.00 o ka mahina, ola ka po@mi hale, kikiwai @ na wahi pua, a pela iku, @@ kanaka?

 

            Ma ka lawe ana ae i na mea i ike maka ia, a @@ pili aupuni ana.  Ina oiaka maka’n a me ka weliweli, hoihoi ia mai ke Aupuni Kumu.  E huli e kanaka auwana nei.  No hea ka ikaika e a@akai kuhihewa nei.

 

NA ANOAI LIKE OLE.

 

            Ua hopuia o Marie Estrella, ma ka Poakolu nei, no ka aihue ma ke degere elua he $20 mai ka wahine aku a W. Larsen.

 

            Ua aa aku o John Silva e heihei me ka lio holo peki o Wm. Norton, no ka pahu holo o 5 mile, he $100 makana, maluna hoi oia o kona kaa hehi wawae.

 

            Ua loaa mai ke kauoha i ka mokukaua Pelekane Icarus, e haalele koke iho ia Hawaii nei, nolaila, o ka la apopo kona la e holo aku ai no kekahi mau awa ma Amerika Hema.

 

            Ma ke ahiahi Poaono nei, i malama ia he anaina mare, mawaena o Kuaele opio me M@ss Ahukin@ Kaawaipua o Laiewai, ma Kamanuwai ae nei keia mare, a o Paeka ka mea nana i mare.

 

            O ke Kuhina Hoonaauao o Korea, he hoahanau oia no ka Hoomana Metodika.  Ua hoopuka ia mai oia mai ke Kulanui mai o Vanadabila, Nasaviia, Tenesi, a o kana wahine he Karistiano no.

 

            Ua hoike ia aku ka lohe i na apana kuaaina aku nei, no ka hopu ana i kekahi poe haole mahuka he @kolu ka nui mai kekahi moku kalepa aku, a ua manaoia, aole lakou ma ke kulanakauhale nei.

 

            Nonoio hoi ka puka-a-ihu oia makai ku huina o ka uapo i ka po Poalima nei, makai o ka uapo o kamali@ hoehoe waapa.  Heaha keia malama ole i ka hana i lilo i ka hiamoe?  Heaha hoi.  Hookohohe no!

 

            Ua manaoia i keia Poaono ae e haalele iho ai ka mokukaua Pelekahe Ic@rus i keia mau kaiaulu, no @a kapakai o Mekiko, ua loaa mai iaia ke kauoha maluna o ka mokuahi Warimu no ka holo ana aku ilaila.

 

            Eia o Senate James Ware Bradbnry o Augusta, Maine, i keia wa, i ke 95 o k@na mau makahiki a he 7 hoi ona mau makahiki kona kahiko aku ia Pohukuhauoli o Enelani, aka, oia mau no ka loea o ka noonoo.  Kupanaha no.

 

            A@a iloko o ka moku aina o Folorida he @oo ano laau e ulu ana maluna o kona lepo palahalaha, a n@na hoi ka pa keneta o 74 hapa haneri o na laau iloko o Amerika Huipuia, a ua o@ aku hoi ma@ua o ka hapalua o kekah moku aina e ae.

 

            Ua hoopai ia o Lipine Fern no ka hewa ho@ha ia Isabela Achi he huki pa@a i ke Kahala nui, ke kumu o ka eha ana o ka @.  He hooka@i mahina hoopaahao ma ka hana @olea, a me na koina o ka Aha.  @ akahele no hoi @ba e ka hoaioha, a laa ka poino la.

 

            Ua hoike ia ae e ma@ama aku ana ka Hui Pokiki U@ he halawai @@

 

            @@

 

            @@