Ke Aloha Aina, Volume III, Number 8, 20 February 1897 — Page 7

Page PDF (809.98 KB)

This text was transcribed by:  Kanani Yamashita
This work is dedicated to:  To Marrillyn Pace and my Kumu Kealii Ceballos

KE ALOHA AINA

Ke Aloha Aina Paono Feberuari 20, 1897

 

He Moolelo Hooni Puuwai

No Ke

Keikialii Gasia

A Me ka

Ui Jenita

I keia wa i hina aku ai o Jenita iluna o ka lepo, hopu koke aku la o gasia iaia a hapai koke ae la oia i kana mea i aloha ai me na lima haalulu, a me ka leo pihoihoi pane ae la oia penei:

 

Heaha, heaha keia pilikia ou e kuu aloha.

 

Aka aole nae, he wahi leo i puai ma mai ka waha mai o Jenita, nana pono ho la oia na helehelena o kana aloha, a ike iho la i na minoaka maluna o kona mau papalina, me he mea la, e hoike okoa mai ana no ua hauoli, kona uhane i ko laua hui hope loa ana haha iho la oia i ka pana o kana aloha aole nae he oni aena il ko o keia manawa e like me kekahi pahuna pahi i loaa pono aku ma kone puuwai, pela ka welenia o keia, e loku hala ole ana iloko o kona puuwai.

 

Ua make, ua make ka’u mea aloha ua mae kona nani, a ua pau hoi kona ala, auwe aloha wale no hoi, wahi ana i hooho ae ai, me ka hiolo pu ana mai o kona mau waimaka e hoauau ana i kona mau papalina.

 

Na keia haawina ehaeha i loohia iaia i hookuouli ae i kona noonoo ao ka naka puliki ae la oia la Jenita a honi hoomau iho la i na papalina huihui o kana aloha, a i keia wa ana e mukihala ole nei i kana ipo, ua maule aku la oia a waiho ana  iluha o ka lepo, aka, ua hoea koke mai la ke kanaka kahu hipa a hookele ae la iaia.

 

I kona pohala ana ae ua ku koke ae a ola iluna, me ka unuhi pu ana i ke kahi paoi kou puuwai mailoko ae e kona poli.

 

E kuu hoa i alo pu mai nei me a’u iloko o kela mau uluiaau, i pane aku ai o Gasia me ka leo kudo, ua hiki mai la au i ka panina o ka’u huakai me ka manaolana e hoomau aku ana no oe ma keia huakai huli hoi, a na kou aho nui hoi e ahai aku a lohe ko’u mau makaainana, o Keikielii Gasia o Castiano, ua make, a i mea e hoonaio ai e paa aku i keia pahikaua me kona kahei a hoikeike aku ia lakou.

 

Aole, e kuu haku mai noonoo hupo e haawi i kou ola makamae no kekahi kino make, nolaila, e hoolana i kou manao, a e hoom u aku hoi kaua ma ka kaua huakai.

 

Aole, aole au e neeu hou aku ana mai keia wahi ako no ka mea ma ka ke nono o keia wahine wailila au e moe loli ai no ka manawa pau o’e, na ka kumi ei hoi o keia pahi e o-u ae i ko’u ola.

 

Wehe ae la o Gasia i ke kahei e paa ana jma kona muhata, hawaii aka la oia i ua kahei la me ka pahikaua i ke ka make kahuipa, aka aole nae oia i lalau mai.

 

Eia ke hoopaiau nei o Mrs Helen Bertlemann me @ kane o ker kula make@hale, aole nae imaopopo ka ia e hookui ai oa alahele o na opio, aka, me he mea ia i Kona @ma Opoa i ka lai ana lava e m@a a

 

He Moolelo Hooni Puuwai

No Ka

Makaikiu Ronada

Ke kaeaea Huli Meheu o Ke Alahele Pohihihi

Ai Ole No

Mamudela

Ke kanaka Opio Kamana

Mokuna VII.

Ua kuhihewa loa oe, aole au i ike i kou helehelena mamua, a pela no hoi oe ia’u, wahi a Heneri i pane mai ai me ka leo kakana.

 

E kala mai ia u no keia mahaoi ana aku la ia oe, i pane aku ai o Mamudela

 

A ia laua no e kamakaumailio ana aia hoi, ua hoopuiwaia ae la laua i ke kiei ana iho o kekahi luna i hele ka umiumi o kona papa auwae a hiki i kona umauma.

 

Nawai i kauoha aku nei ia oe e hele mai maanei e Beka, he luna anei oe no maua i wahi a Haneri me ka leo inaina.

 

I hele mai nei ae e nana i kau hana aha, i pane aku ai o Beka, no ka mea, ke nana aku nei au he hemahema loa oe ma ka’u ike.

 

Ua ulu koke ae la he mau hoopaapaa mawaena o laua, a o ka hopena ua lohe mai la ke kapena, a kipaku aku la iaia me ka haawi ana i apana hana nana iluna o kekahi o na kia o ka moku. 

 

A i keia wa  a Beka e hana nei iluna o ke kia, aia kona maka ke leha mau la maluna o Mamudela a me kona hoa e hana pu ana, me he mea, aia he mea nui iloko o kona puuwai kahi i lauwili ai no laua.

 

A i ka ubi ana mai o ka pouli, ua hoopau mai la ke kapena i ka hana, a haalele aka la hoi kela a me keia i kana apana i haawi ia aku ai.

 

A ia Beka e iho mai ana mai kana wahi e hana ana, aia hoi, ua hihia ae la ka lakeke a Beka e komo ana me kekahi kaula a hokiia aku la iluna, me ka uhi ana iho maluna o kona poo, a o na ukana liilii iloko o kona pakeke, hiolo aku la ia iluna o ka oneki o ka moku.

 

I ka ike ana o Mamudela i ka haole ana iho o na ukana liilii a kona hoa aukai, hele aku la oia me ka hoouluulu ana ae, aka, iaia e hooiliili ana, ua hikilele ae la oia a apoapo ae la hoi kona oili, me ka pii pu ana ae o ke anu i kona kumu pepeiao i ka ike ana aku i ka ipu pake a ka Makaikiu Ronada i ninaninau ai ma ka la i pepehna ai ka luahihe Minewa.

 

Lala koke maila o Beka me ka kaili ana aku i ua ipu paka la, a hookomo iho la iloko o kona pakeke.

 

Nou anei kela ipu paka? wahi a Mamudela i ninau ak ai me ka leo pahaohao.

 

Ae, no’u ia he mau mea anei kekahi nana e hoopahaohao nei i kou noonoo?  a i ole ua manao anei ae nou keia ipu paka?

 

Aole, aole, wahi a Mamudela i me aku ae aka, e oluolu ana inei aee hoikeike hou mai ia’a ma kahi o ke ku hui?

 

Aole e hookuku ana no keiki aukai o ka @ious me ko la a@la aiae mei ma ka pa@ni Cock@ no iona nolo e.

 

Hookumuia Ana O Hawaii

I kakauia a hooponoponoia e Rev. J. f. Pokuea, mamuli o ka Moolelo Hawaii i paiia ma Lahainaluna i ka M.H.. 1838, a ua paii a hoononopono ia ma ka Halepai Pala pala Aupuni ma Honolulu 1858

 

I ko umi holo ana i ke kaohi Aku, a loaa mai kana i’a maii ke kanaka mai nona ka malau, a ike aku la oia i ka hoolei ia mai o kana i’a malalo mai o ka elemu o kanaka, uai aku la oia i kana Aku ma ke ano kuapo me kekahi kanaka e aku, no kona manao nui i kane i’a na kona akua, aole no kona hale.

 

Pela oia e hana mau ai i ka i’a na kona akua i kona mau la a pau e holo ana i ka iawaia.

Ke noho nei o Umi me kona manao ua nalo la oia e noho nei ma keia wahi aohe la he poe nana oia e ike mai ma kona ano he alii, a o Umi hoi kona inoa.

 

I kekahi la, oiai lakou e nanea ana me kana mau wahine a me kana mau keiki hookama, oia o Piimaiwaa, a me Koi, a me kona makua me Omaokamau mawaho iho o ka lanai o ko Umima hale, hoea ana o Kaleioku me ka puaa, a alala ana ka ihu o ka puaa ma ko Umi alo.

 

Oiai, ua haohao mau ia oia no ka pio mau o ke anuenue ma kona malau e kau ai a holo i ka lawai’a, nolaila ke kumu i ala mai ai na manao iloko o Kaleioku o Umi keia, oiai, na holo ae ka lohe, ua nalowale o Umi a me kona mau hoahele, mai Waipio mai, ma na la mamua ae.

 

I ko Kaleioku hiki ana mai me ka puaa ma ko Umi hale e noho ana, ike aku la oia ia Umi i ka noho mai me kona ano hanohano me ka hiehie nui o kena mau helehelena, manao ae la oia o Umi no keia ka Liloa keiki.

 

Alaila, kaumaha aku la o Kaleioku i ka puaa i ke alo o Umi, me kona i ana aku, eia ka puaa, he puaa imi alii ia oe e ke a kua ma ka honua nei, a hookuu aku la oia i ka puaa a holo aku ia ka puaa a hiki ma ko Umi alo, ia wa huli hou mai la ka puaa i o Kaleioku ala, ia wa, ninau aku la o Kaleioku.

 

O Umi no anei kou imoa?

 

Ae, owau no ia.

No ko Umi hai pono ana mai ia Kaleioku, akahi no a maopopo i na mea a pau he ala keia, a he keiki na Liloa.

 

I ka maopopo ana i kona mau makuahonowai o Umi keia, ua komo iho la ka maka’u iloko o laua, no ka laua mau olelo hailiili ia Umi i ka hiamuewale no i kauhale, aohe hele i ka mahiai n kana mau wahine, a me ko iaua hoounauna ino iaia i na mamua hala ae.

 

Ua ike maopopo ia ae la e na mea a pau, O Umi keia o ka liloa keiki, alaila noi aku la o Kaleioku ia Umi, e hoi lava ma kona wahi e noho ai.

 

Ia wa ua ae aku ia o Umi i ka Kaleioku noi, a hu@ hoi aku la lakou me kono mau keiki hookam.  o Piimaiwai@ me Kou, a me @maikamau, kahi hulu makua a iana e he ie pu nei no le @ pen@ o keia moolela.

 

Ma iho @ nei ka hoopau me ia ana a ke likou moolela o @ @ @ ia ana o @ @.

 

Ko Kuauau papa hoike o ka oihana kabuna mailalo loa mai o ka papaku o ka honua a i na ouli o ka lani, e hoea loa aku ai i ka huihui hoku a Makalii.

 

Ha mea pono no hoi e nana ia na hoike ana o ka papa kubikuhi o ka ulu ana o kela a me keia ano mai oloke o ke kino o kananka, a e ike no auanei kakou i kahi e noho ana ia mau mea a pau ma na kino e hoopuni ia ana me na kaha piiku.

 

O ka kela loea papa hoike keia i lawe ia mai e ka mea kakau ma na mea ano nui maloko olaila, oia o Kuauau.

 

No ka mea, ma kona ike a me kona akamai ma keia nana o ka oihana lapaau o ka papa helu ekahi, oia ka papa lapaau i lame ia e ke aupuni i kumu alakai no na Kabuna o ka wa i hala aku la  e loaa ai ona palapala lapaau no lakou.

 

He Mea Kamahao

I loko o ka Hale Anaolelo Kau Kanawai o na Lii o ko Beritania Ahaolelo ua hoea ae la he bila kanawai e haawiana i ka pono i na wahine e koho ai i mau Lunamakaainana a Alii Ahaolelo paha, mai a Ferdinand Begg mai o Glasgow.

 

Ua nonoi koke o Begg, e hooholo koke ia keia bila, a e waiho ia aku no ka heluhelu elua ana, a he mea oiaio ma ke koho ana o na hoa o ka Hale, ua hoike mai ia i ke ohohia ia o ka bila kanawai, ma ka loaa ana he 228 ia 157.

 

Noiaila, he 71 ka oi aku o keia poe kokua i ka bila mamua o ka poe kue, a ua waiho ia aku la no ka heluhelu alua ana.  Pehea la, i na e lawe mai ana na Lunamakaainana a me na Senate okakou i bila kanawai o kei ano?  Manao makou, pii ka lena ia lakou nei.  Pela no, aole ia he mea e nele ai.

 

He hana Maikai

nani ko makou hauoli, i ka lohe ana mai, ua ala ae la kekahi makuahine Hawaii e noho ana ma ka Apana o Kamoiliili, a kukulu iho la i Hui Hookuonoono i waena o na wahine a me na kaikamahine o ia Apana, a ke loaa mai ke dala, ua hoihoi ia iloko o ka Banako Hale Lela e hoahu ae a hiki i ka wa e lawa ae e ka huina i makemake ia, alaila, haala i wahi halekuai mea liilii no na kanaka Hawaii e noho ana ma ia wahi.

 

Ua kaupalena ia ko na kane a me ko na keiki kane komo ana aku iloko o keia Hui, nolaila, o na wahine wale no ke kuleana hana ma ka hoahu dala ana.

 

He hana maikai loa keia a kekahi poe wahine Hawaii a me ka lakou mau kaikamahine i ala ae la a kukulu i Hui hoaho no lakou. e hoopakele ana i ka noho ana pilikia a me ka @ a @ @ o keia mau la a kakuu e nee aku nei, ke hakoko mau nei kakou me @ ilibune a @likia a u ka @ wale noe pakele ai ua ke aia o na kane me na wahine a hana i kekahi haoa @ kuonoono iolo o la aina e ike no @ poe ae la, aole e ka nana maka aku, e like me ka hana a kekahi @ Mahalo i keia poe wahine, i ka la we ana i no @@ o la @a

 

Ma Heeia @ ae ia mai h e na @ @ @@maka o Mrs. Aloli No@ @ @@@@@

 

N Laina Moku Mahu Lawe Leta

No ka pomaikai o ko makou mau poe heluhelu, ke hoopuka aku nei makou i ka Papakuhikuhi o na moku mabu lawe leta e holoholo nei mawaena o keia awa me ko na Aina E, no ka manawa ku mai i Honolulu nei, a me ka maoawa o ko lakou holo ana aku, pehei:

 

Ku Mai I Honolulu Nei Mai Ke Awa Mai O

Australia          Kapalakiko      Feb 2

Alameda          Panalaau          Feb 4

Doric               Iokuhama        Feb 7

Gael c              Kapalakiko      Feb 9

Monowai         Kapalakiko      Feb 11

Warrimoo        Victoria B.C.   Feb 16

City of Peking Kaoalakiko      Feb 20

Miowera          Panalaau          Feb 24

Belgic              Iokohama        Feb 26

Australia          Kapalakiko      Mar 2

Mariposa         Panalaau          Mar 3

Peru                 Iokohama        Mar 7

Alameda          Kapalakiko      Mar 11

China               Kapalakiko      Mar 11

Miowera          Victoria BC     Mar 16

Belgic              Kapalakiko      Mar 20

Rio de Janeiro Iokohama        Mar 23

Warrimoo        Panalaau          Mar 24

Australia         Kapalakiko      Mar 30

Monowai         Panalaau          Apr 1

Gaelic              Ikohama          Apr 3

Mariposa         Kapalakiko      Apr 8

Coptic             Kapalakiko      Apr 8

Warrimoo        Victoria BC     Apr 16

Rio de Janeiro Kapalakiko      Apr 17

Doric               Iokohama        Apr 23

Miowera          Panalaau          Apr 24

Australia          Kapalakiko      Apr 27

Alameda          Panalaau          Apr 29

China               Ikohama          Mei 4

Monowai         Kapalakiko      Mei 6

City of Peking Kapalakiko      Mei 8

Miowera          Vicotria B.C.   Mei 16

Doric               Kapalakiko      Mei 18

Peru                 Iokohama        Mei 23

Warrimoo        Panalaau          Mei 24

Australia          Kapalakiko      Mei 25

Mariposa         Panalaau          Mei 27

Coptic             Iokohama        June 1

Alameda          Kapalakiko      June 3

Belgic              Kapalakiko      June 5

Peru                 Kapalakiko      June 15

Warrimoo        Victoria B.C.   June 16

Gaelic              Iokohama        June 20

Australia         Kapalakiko      June 22

Monowai         Panalaau          June 24

Miowera          Panalaau          June 24

Miowera          Panalaau          June 24

City of Peking Iokohama        June 29

Mariposa         Kapalakiko      Iulai 1

Rio de Janeiro Kapalakiko      Iulai 3

Gaelic              Kapalakiko      Iulai 14

Moiwera          Victoria B.C.   Iulai 16

China               Iokohama        Iulai 18

Australia          Kapaakiko       Iulai 20

Alameda          Panalaau          Iulai 22

Warrimoo        Panalaau          Iulai 24

Belgic              Iokohama        Iulai 27

 

David M. Kupihea

Ko’i Moto: O ka lokahi oia ke ala hele o ka @ mau a me ka @poaaikai.  E na @makaniana@ a me  me na hoa eha oiaio o Hawaii nei.  E oleolu mai, ina o keia moko e kau kehakeha ae ia maluna ka Sila Oiaio e kalele nei i kou puu wai i aa mana wa a pau o aou moho na oluolu ana alaila ke ha@ ma mai nei koa aiakai kiekie loa ia oe.  @ @ ke alahele o ka @ a me ka pololei Nolaila, e ike, e hoomaopopo a e @ a@ oe i ka @ e hauoli ai ke kao aka Hawaii.  e haaheoai hoi o Hawaii nei i na kau a pau no ha @ oia wale no kou mal! a @ ko makuahune oiaia hou @ @ @ @ ke no nei.  Nolaila, e na hoal@ @@@  ret of the paragraph is un-readable.